დოკუმენტის სტრუქტურა
განმარტებების დათვალიერება
დაკავშირებული დოკუმენტები
დოკუმენტის მონიშვნები
“საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილებებისა და საარსებო მინიმუმის განსაზღვრისათვის საჭირო სასურსათო კალათის შემადგენლობის ნორმებისა და ნორმატივების დამტკიცების შესახებ” | |
---|---|
დოკუმენტის ნომერი | 111/ნ |
დოკუმენტის მიმღები | საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრი |
მიღების თარიღი | 08/05/2003 |
დოკუმენტის ტიპი | საქართველოს მინისტრის ბრძანება |
გამოქვეყნების წყარო, თარიღი | სსმ, 45, 19/05/2003 |
სარეგისტრაციო კოდი | 470.230.000.11.119.005.822 |
სახელმწიფო სარეგისტრაციო კოდი 470.230.000.11.119.005.822
საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის
მინისტრის ბრძანება №111/ნ
2003 წლის 8 მაისი
ქ. თბილისი
საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილებისა და საარსებო მინიმუმის განსაზღვრისათვის საჭირო სასურსათო კალათის შემადგენლობის ნორმებისა და ნორმატივების დამტკიცების შესახებ
საქართველოს მოსახლეობის ჯანმრთელობის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, საკვები პროდუქტების წარმოებისა და მოხმარების დაგეგმვის მეცნიერული ბაზისის შექმნისა და სოციალური დაცვის ღონისძიებათა გატარების ხელშეწყობის მიზნით, „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 70-ე მუხლისა და „საარსებო მინიმუმის გაანგარიშების წესის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის შესაბამისად, ვბრძანებ:
1. დამტკიცდეს თანდართული:
ა) „საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ადამიანის ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმები”;
ბ) „საარსებო მინიმუმის განსაზღვრისათვის საჭირო სასურსათო კალათის შემადგენლობის ნორმები და ნორმატივები”.
2. ბრძანება ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.
ა. გამყრელიძე
საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმების დამტკიცების შესახებ ჰიგიენური ნორმატივები
თავი I
გამოყენების სფერო და ზოგადი დებულებები
მუხლი 1.
1. წინამდებარე ჰიგიენური ნორმატივები შემუშავებულია „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ და „საარსებო მინიმუმის გაანგარიშების წესის შესახებ” საქართველოს კანონების შესაბამისად და საქართველოს მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და ფაქტობრივი კვების მონაცემთა საფუძველზე ადგენს ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმებს საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე საქართველოს მოზრდილი მოსახლეობის სხვადასხვა ჯგუფისათვის, აგრეთვე განსაზღვრავს საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ოპტიმალური მოთხოვნილების სიდიდეებს მოსახლეობის სხვადასხვა კონტინგენტისათვის.
2. საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების სარეკომენდაციო ნორმები გამოიყენება როგორც კრიტერიუმი ფაქტობრივი კვების შეფასებისათვის, წარმოადგენს მეცნიერულ ბაზისს საკვები პროდუქტების წარმოებისა და მოხმარების დაგეგმვის, ორგანიზებული კოლექტივებისათვის რაციონების გაანგარიშების, ზოგადად ეკონომიკური პოლიტიკის სტრატეგიის განსაზღვრისა და სოციალური დაცვის ღონისძიებათა შემუშავებისათვის.
მუხლი 2.
ჰიგიენურ ნორმატივებში მითითებული მოცულობები საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე გათვლილია ნაციონალური თავისებურებების გათვალისწინებით და პრიორიტეტული მნიშვნელობა ენიჭება ჯანმრთელობის შენარჩუნებისათვის აუცილებელი საკვები პროდუქტების საკმარისი რაოდენობით მოხმარებას, აგრეთვე თანაბარ განაწილებას ბალანსირებული კვების პრინციპების შესაბამისად.
თავი II
ტერმინები და განმარტებები
მუხლი 3.
1. ძირითადი ცვლა – ადამიანის ენერგოხარჯვა სრული სიმშვიდის, ჭამიდან 12-14 სთ-ის გასვლისა და სრული დასვენებისას, ნორმალური მეტეოროლოგიური პირობების დროს. ძირითადი ცვლა შედარებით მუდმივი სიდიდეა და ასახავს ნივთიერებათა ცვლის ინდივიდუალურ დონეს.
2. ენერგეტიკული ღირებულება–ენერგიის ის რაოდენობაა, რომელიც გამონთავისუფლდება ადამიანის ორგანიზმში საკვები ნივთიერებებიდან, მისი ფიზიოლოგიური ფუნქციების უზრუნველსაყოფად.
3. რაციონი – დღის განმავლობაში ადამიანის მიერ საკვებად გამოყენებული პროდუქტები ნატურალური ან გადამუშავებული სახით.
4. ფიზიკური აქტივობის კოეფიციენტი – საერთო ენერგოხარჯვების შეფარდება ძირითადი ცვლის სიდიდესთან.
5. საკვები ნუტრიენტები – საკვები პროდუქტების შემადგენლობაში შემავალი ქიმიური ნივთიერებები (ცილები, ცხიმები, ნახშირწყლები, ვიტამინები, მინერალური ნივთიერებები).
6. კვებითი ღირებულება – საკვები პროდუქტების თვისებათა კომპლექსი, რომელნიც უზრუნველყოფენ ადამიანის ფიზიოლოგიურ მოთხოვნილებას ენერგიაზე და ძირითად საკვებ ნივთიერებებზე.
თავი III
ენერგიის მოხმარების რეკომენდებული დონეების განსაზღვრა
მუხლი 4.
1. ენერგიაზე ორგანიზმის მოთხოვნილების განსაზღვრისას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება მოხმარებული ენერგიის რეკომენდებული დონის სიზუსტეს. ამ შემთხვევაში გამორიცხულ უნდა იქნეს დისპროპორცია საკვებით მიღებულ ენერგიასა და მის ხარჯვას შორის. ასეთი დისპროპორციის ალბათობა შესაძლებელია გამოწვეული იყოს შრომითი საქმიანობის ენერგომოცულობისა და საყოფაცხოვრებო საქმიანობაში ენერგიის ხარჯვის სისტემატური დაქვეითებით, რომელიც წინ უსწრებს ცვლილებებს ჩამოყალიბებულ კვების ხასიათში და ჭარბი წონის გავრცელების მიზეზი ხდება.
2. ენერგიაზე მოთხოვნილების გამოანგარიშებისას მიღებულმა სიდიდემ უნდა დააკმაყოფილოს სხეულის მასის სასურველი მნიშვნელობა, უზრუნველყოს ფიზიკური და სოციალური აქტივობის დონე და შესაბამისად ჯანმრთელობა ფართო გაგებით (დანართი 1, 2).
თავი IV
ფიზიკური აქტივობის კოეფიციენტი
მუხლი 5.
1. ორგანიზმის ენერგოხარჯვების შეფარდება ძირითადი ცვლის სიდიდესთან იძლევა ფიზიკური აქტივობის კოეფიციენტს. ეს კრიტერიუმი საშუალებას გვაძლევს ერთნაირი ენერგოხარჯვების ჯგუფებს სხვადასხვა პროფესიები მივაკუთვნოთ, ამავე დროს შესაძლებელია შრომითი ოპერაციებითა და არაპროფესიული საქმიანობის პირობების ცვლის შედეგად გამოწვეული ჯგუფების პროფესიული შემადგენლობის გადახალისება (დანართი 1, 2).
2. ფიზიკური აქტივობის კოეფიციენტი – ამა თუ იმ ჯგუფისადმი კუთვნილების განმსაზღვრელი ფიზიოლოგიური კრიტერიუმია. ფიზიკური აქტივობის კოეფიციენტის მნიშვნელობებია:
ა) I ჯგუფისათვის – 1.4;
ბ) II ჯგუფისათვის – 1.6;
გ) III ჯგუფისათვის – 1.9;
დ) IV ჯგუფისათვის – 2.2;
ე) V ჯგუფისათვის – 2.5.
თავი V
შრომისუნარიანი მოსახლეობის დიფერენცირება ენერგოხარჯვების მიხედვით
მუხლი 6.
1. შრომისუნარიანი მოსახლეობა ენერგოხარჯვის სიდიდის მიხედვით დეფერენცირებულია ჯგუფებად, რომლებშიც გაერთიანებულნი არიან პირები ერთნაირი მახასიათებლებით: სქესი, ასაკი, სხეულის მასა, ენერგოხარჯვის სიდიდეები:
ა) I ჯგუფი – ამ ჯგუფში უმეტესწილად გაერთიანებულია გონებრივად მომუშავეები (მეცნიერ-მუშაკები, ჰუმანიტარული სპეციალობის სტუდენტები, ელექტროგამომთვლელი მანქანების (ეგმ) ოპერატორები, პედაგოგები, მართვის პულტის მუშაკები, წუნმდებლები და სხვა).
ბ) II ჯგუფი – მსუბუქი ფიზიკური დატვირთვით მომუშავეები: (საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მძღოლები, კონვეიერზე მომუშავენი, მკერავები, მფუთავები, რადიოელექტრონული მრეწველობის მუშაკები, აგრონომები, მედდები, სანიტრები, კავშირგაბმულობის მუშაკები, სამრეწველო საქონლის გამყიდველები, მომსახურების სფეროში მომუშავენი და სხვა).
გ) III ჯგუფი – საშუალო სიმძიმის სამუშაოთი დატვირთული პირები: (ხარატები, მედაზგეები, ამწყობები, მბურღავები, ექსკავატორებისა და ბულდოზერების მძღოლები, ავტობუსის მძღოლები, ექიმი-ქირურგები, რკინიგზელები, სურსათის გამყიდველები, მსუბუქი მრეწველობის მუშაკები, მეტალურგები, მებრძმედეები, ქიმიური ქარხნის მუშაკები და სხვა).
დ) IV ჯგუფი – მძიმე ფიზიკური შრომით დატვირთული პირები: (მშენებლები, მბურღავების დამხმარეები, სოფლის მეურნეობის მუშების ძირითადი მასა და მექანიზატორები, მწველავები, მებოსტნეები, ხეზე მომუშავეები, მეტალურგები, ჩამომსხმელები და სხვა).
ე) V ჯგუფი – განსაკუთრებით მძიმე ფიზიკური შრომით დაკავებული პირები (სოფლის მეურნეობის მუშაკები მოსავლის აღების პერიოდში, ტყისმჭრელები, სამთომრეწველობის მუშები, მებეტონეები, ქვისმთლელები, მიწის მთხრელები, არამექანიზებული ტვირთის მტვირთავები და სხვა).
2. ჩამოთვლილი V ჯგუფი ძირითადად მამაკაცთა კონტინგენტს ეხება. ქალები ენერგოხარჯვის მიხედვით IV ჯგუფად არიან დიფერენცირებულნი. პრაქტიკამ ცხადყო, რომ კავშირი ენერგოხარჯვებისა და პროფესიონალური კუთვნილების განსაზღვრასთან პირობითია. პროფესიების ფიქსირებული ჩამონათვალი მიკუთვნებული ენერგოხარჯვების განსაზღვრულ ჯგუფებთან ვერ ასახავს ამ პროფესიების ენერგოტევადობის ცვლილებებს, რაც მუდმივად ვლინდება პრაქტიკაში. ამ გარემოებამ მოითხოვა ობიექტური ფიზიოლოგიური კრიტერიუმების შემოტანა, რომელიც განსაზღვრავდა კონკრეტული ჯგუფებისათვის ენერგიის ადეკვატურ რაოდენობას. ასეთ კრიტერიუმად, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ რეკომენდებულია შეფარდება ცხოველმყოფელობის ყველა სახეობაზე გაწეული საერთო ენერგოხარჯვებისა ძირითადი ცვლის სიდიდესთან. ეს უკანასკნელი დამოკიდებულია სქესზე, ასაკსა და სხეულის მასაზე (დანართი 3).
მუხლი 7. დიფერენცირება ასაკობრივ კატეგორიებად
ენერგოხარჯვების სიდიდის მიხედვით დაყოფილი თითოეული ჯგუფი დიფერენცირებულია 3 ასაკობრივ კატეგორიად: 18-29; 30-39 და 40-59 წლის. 59 წელს ზევით პირთა მოთხოვნილება დიფერენცირებულია ორ ასაკობრივ კატეგორიად: 60-74, 75 წელი და ზევით.
თავი VI
ცილების, ცხიმების, ნახშირწყლების, ვიტამინებისა და მიკროელემენტების რეკომენდებული მოხმარების ნორმების დადგენის პრინციპები
მუხლი 8. ცილის რეკომენდებული მოხმარება
1. ამ ჰიგიენური ნორმატივებით რეკომენდებული ცილის მოხმარების ფიზიოლოგიური ნორმები განსაზღვრულია სხვადასხვა ჯგუფის მოსახლეობის რაციონებში კვლევის შედეგად დადგენილი ოპტიმალური ცილა-ენერგეტიკული თანაფარდობის საფუძველზე და FAO/WHO-ს ექსპერტთა რეკომენდაციების გათვალისწინებით.
2. ცილის მოხმარების დონე, როგორც წესი, საშუალოდ 1.5-ჯერ აღემატება ცილის მოხმარების უსაფრთხო დონეს (უსაფრთხოდ აღიარებული მინიმალური დონე), რეკომენდებულს FAO/WHO/UNU ექსპერტთა მიერ.
მუხლი 9. ცხიმის რეკომენდებული მოხმარება
1. მთელ რიგ ეპიდემიოლოგიურ კვლევებში ნათლად არის მითითებული, რომ განსაზღვრული სახის სიმსივნეების განვითარების რისკი პირდაპირ კავშირშია რაციონში საერთო ცხიმის რაოდენობასთან. გამომდინარე ამ გარემოებიდან FAO/WHO - ს ექსპერტთა ჯგუფი ასკვნის, რომ დღეისათვის ცხიმის მოხმარების ოპტიმალური მოცულობის ზედა ზღვარი პოპულაციაში უნდა დადგინდეს 30%-ის დონეზე. რაც შეეხება ცხიმის მცირე რაოდენობის შემცველი რაციონების გამოყენების შედეგად გამოწვეულ დარღვევებს, რომელნიც დაკავშირებულია რაციონის კალორიულობასა და ენერგიის მოთხოვნილების უზრუნველმყოფი საკვების საერთო მოცულობასთან, იგი დამახასიათებელია ძირითადად განვითარებადი ქვეყნებისთვის, სადაც რაციონი უმთავრესად მარცვლეულსა და სხვა დაბალკალორიულ პროდუქტებზეა დაფუძნებული.
2. ექსპერტთა კომიტეტი რეკომენდაციას უწევს საერთო ცხიმის ქვედა დონედ მიღებულ იქნეს ენერგიის მოხმარების 15%. მოხმარების ასეთი დონე აკმაყოფილებს მოთხოვნილებას სასიცოცხლო მნიშვნელობის ცხიმოვან მჟავებზე.
3. საქართველოს მოსახლეობის ფაქტობრივი კვების შესწავლის შედეგად დადგინდა, რომ ცალკეულ პოპულაციაში კვების სადღეღამისო რაციონში დიდია მარცვლეულის მოხმარების ხვედრითი წილი. ამ უკანასკნელის გამო კი იზრდება საკვების მოცულობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს ცხიმის მოხმარების შეზღუდვას.
4. გამომდინარე ფაქტობრივი კვების შესწავლის შედეგებიდან, ცხიმის ხვედრითი წილი მოზრდილი შრომისუნარიანი მოსახლეობის ყველა ჯგუფისათვის განისაზღვრა კალორიულობის 27%-ით.
5. რაციონის ცხიმოვანი ნაწილის, რომელშიც გამოყენებულია სხვადასხვა საკვები ცხიმები, ფიზიოლოგიური სრულფასოვნების შესაფასებლად დადგინდა შეუნაცვლებადი ლინოლეინის მჟავას მოხმარების ნორმა მოზრდილთათვის – კალორიულობის 4-6%.
მუხლი 10. ნახშირწყლების რეკომენდებული მოხმარება
1. უკანასკნელ წლებში საქართველოს ცალკეული რეგიონების მოსახლეობის ფაქტობრივი კვების შესწავლის შედეგად დადგინდა, რომ გამოკვლეულთა უმრავლესობის რაციონში მაღალია მარცვლეულის მოხმარება. მარცვლეული კი სახამებლის (რთული ნახშირწყლების) ძირითადი წყაროა. მთელი რიგი მოსაზრებების გამო დღეისათვის რეკომენდებულია, რომ ენერგიის 50-70% ორგანიზმს უნდა მიეწოდოს რთული ნახშირწყლებით. ასეთი მოსაზრებები უმთავრესად შემდეგ ფაქტს ეყრდნობა: რთული ნახშირწყლების მაღალი შემცველობის რაციონი ხელს უწყობს თავიდან იქნეს აცილებული სხეულის მასის ჭარბი მატება, შემცირდეს ჰიპერლიპიდემია, აცილებულ იქნეს დიაბეტი და სავარაუდოა სხვადასხვა ლოკალიზაციის კიბოს განვითარების სიხშირის შემცირება.
2. საქართველოში შესწავლილ თითქმის ყველა რაციონში (ქალაქის ახალგაზრდა კონტინგენტის გარდა) ნახშირწყლები უმთავრესად წარმოდგენილია რთული ნახშირწყლებით, დანარჩენი ნაწილი შევსებულია თავისუფალი და არარაფინირებული შაქრებით. ამ უკანასკნელთა ზომაზე ჭარბი მოხმარებისას არ ხდება ორგანიზმის მომარაგება აუცილებელი საკვები ნივთიერებებით, რაც იწვევს რაციონიდან კვებითი ღირებულებების მქონე პროდუქტების გამოთიშვას.
3. ამ გარემოების გამო წარმოდგენილ ჰიგიენურ ნორმატივებში, პოპულაციაში მარტივი ნახშირწყლების ოპტიმალურ მოცულობად მიჩნეულია ენერგიის მოხმარების 10% (სხვა ქვეყნების მსგავსად).
მუხლი 11. ვიტამინებსა და მინერალურ ელემენტებზე მოთხოვნილების დადგენა
1. ვიტამინებსა და მიკროელემენტებზე მოთხოვნილების რეკომენდებული სიდიდეების დასაზუსტებლად გამოყენებულ იქნა სანიტარიისა და ჰიგიენის ს/კ ინსტიტუტის მიერ მსხვილ პოპულაციებში ფაქტობრივი კვებისა და ვიტამინების მოხმარების კვლევის შედეგები, პარალელურად ჯანმრთელობისა და ვიტამინების დეფიციტის კლინიკური და სუბკლინიკური გამოვლინების შეფასებით. ჯგუფები, რომლებშიც ვლინდებოდა ვიტამინების დეფიციტი, განიხილებოდა როგორც ჯგუფები, ვიტამინების არადამაკმაყოფილებელი მოხმარებით, ხოლო პოპულაციები ასეთი დეფიციტის გამოვლენის გარეშე – როგორც ადეკვატური.
2. ინფორმაციის მეორე მნიშვნელოვანი წყარო ვიტამინებსა და მიკროელემენტებზე მოხმარების რეკომენდებული დონეების კონსტრუირებისას იყო მოსახლეობის რიცხობრივად ნაკლებ მნიშვნელოვანი კონტინგენტის (განსხვავებული სქესის, ასაკობრივი მონაცემების, რეგიონების და ა.შ.) ფაქტობრივი კვებისა და ვიტამინებით დაკმაყოფილების დონის გამოკვლევა. კონტინგენტის რიცხობრივი შეზღუდულობა ამ შემთხვევაში ნაკლად არ ჩაითვლება, რადგან ასეთი სახის გამოკვლევები საშუალებას იძლევა უფრო ღრმად და ზუსტად შეფასდეს როგორც ამა თუ იმ ვიტამინის საკვებით მიწოდება, ასევე ორგანიზმის ამ ვიტამინებით დაკმაყოფილების დონე (არა მხოლოდ ქიმიური, ბიოქიმიური მონაცემებითაც).
3. ფაქტობრივი კვებისა და ვიტამინებით დაკმაყოფილების დონის გამოკვლევით მიღებული მონაცემების გარდა მხედველობაში იქნა მიღებული უცხოელ ექსპერტთა უკანასკნელი წლების გამოკვლევები, რომელიც შეეხება ცალკეულ ვიტამინებზე ადამიანის ორგანიზმის მოთხოვნილებებს. კერძოდ, ბიოქიმიური კვლევა ამა თუ იმ ვიტამინის მარაგის მოცულობისა ორგანიზმში, მისი განახლების სიჩქარე, აგრეთვე, ზოგადად ორგანიზმის ვიტამინებით დაკმაყოფილების დონის კვლევები მოხალისეთა ჯგუფებში და მრავალი სხვ.
მუხლი 12.
1. მოცემულ ჰიგიენურ ნორმატივებში ასახვა ჰპოვა უკანასკნელ წლებში ჩატარებული გამოკვლევების შედეგებმა მიკროელემენტების მოხმარების დაზუსტების მიზნით. კერძოდ, განისაზღვრა იოდისა და თუთიის მოთხოვნილების დონე. მიკროელემენტების ჩამონათვალის გაზრდა თუთიითა და იოდით, განაპირობა ამ ნუტრიენტების მნიშვნელოვანმა როლმა ჯანმრთელობის შენარჩუნების საქმეში და მრავალრიცხოვანმა ლიტერატურულმა მონაცემებმა, რომელნიც ცხადყოფენ მოსახლეობის იოდითა და თუთიით სუბნორმალური დაკმაყოფილების დონის ფართო გავრცელებას. ამასვე ადასტურებს საქართველოში ჩატარებული ეპიდემიოლოგიური კვლევის შედეგებიც. რიგი მიკროელემენტებისათვის ჯერ კიდევ შეუძლებელია მოთხოვნილების რეკომენდებული დონის დადგენა. არ არის საკმარისი საფუძველი მათი მოხმარების უსაფრთხო დონეების განსაზღვრისათვის.
2. ნუტრიენტების ჯგუფი მოიცავს მაკროელემენტებსა (ნატრიუმი, კალიუმი, კალციუმი, ფოსფორი, მაგნიუმი) და მიკროელემენტებს (რკინა, თუთია, სპილენძი, ქრომი, მარგანეცი, სელენი, ფტორი, იოდი და სხვ). ყველა ესენი მიეკუთვნებიან კვების შეუცვლელ ფაქტორებს, მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ნივთიერებათა პლასტიკურ ცვლაში და უფრო მეტად გვევლინებიან მეტაბოლიზმის რეგულატორებად.
მუხლი 13. ფეხმძიმე და მეძუძური ქალებისათვის საკვებ ინგრედიენტებზე მოთხოვნილების განსაზღვრის პრინციპი
ჰიგიენურ ნორმატივებში ასახვა ჰპოვა ფეხმძიმე და მეძუძური ქალებისათვის საკვებ ნივთიერებებზე მოთხოვნილების განსაზღვრის ახალმა პრინციპმა. ფიზიოლოგიური ნორმები ამ ჯგუფებისათვის გამოხატულია აუცილებლი დამატების სახით შესაბამისი ფიზიკური აქტივობისა და ასაკის ჯგუფებისათვის. ასეთი პრინციპი საუკეთესო საშუალებაა რაციონის შესაბამისობის შეფასებისათვის ქალის შეცვლილ ფიზიოლოგიურ მდგომარეობასთან დაკავშირებით.
თავი VII
საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ადამიანის ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმები
მუხლი 14.
საქართველოს მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და ფაქტობრივი კვების მონაცემების, საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ადამიანის ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების დღემდე დადგენილი ნორმების, ამ სფეროში არსებული ლიტერატურული წყაროების განზოგადებისა და FAO/WHO/UNU-ს ექსპერტთა რეკომენდაცია-კონსულტაციების გათვალისწინებით შემუშავდა ჰიგიენური ნორმატივები „საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ადამიანის ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმები” საქართველოს მოზრდილი მოსახლეობისათვის სქესის, ასაკისა და შრომითი საქმიანობის მიხედვით (ცხრილი № 1, 2, 3).
ცხრილი №1
ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმები მოზრდილი მოსახლეობისათვის (დღეში)(მამაკაცები)
ჯგუფი შრომითი საქმიანობის მიხედვით | ფიზ. აქტივობის კოეფ. | ასაკი | ენერგია (კკალ) | ცილები(გ) | ცხიმები(გ) | ნახშირწყლები,გ, | |
|
|
|
| სულ | მათ შორის ცხოვ. |
|
|
I | 1,4 | 18-29 | 2550 | 73 | 37 | 70 | 407 |
|
| 30-39 | 2350 | 70 | 35 | 68 | 365 |
|
| 40-59 | 2270 | 68 | 34 | 65 | 353 |
II | 1,6 | 18-29 | 2930 | 87 | 44 | 80 | 465 |
|
| 30-39 | 2690 | 77 | 40 | 70 | 438 |
|
| 40-59 | 2590 | 74 | 37 | 70 | 416 |
III | 1,9 | 18-29 | 3480 | 92 | 46 | 90 | 575 |
|
| 30-39 | 3200 | 85 | 43 | 85 | 524 |
|
| 40-59 | 3050 | 80 | 40 | 78 | 507 |
IV | 2.2 | 18-29 | 4030 | 100 | 50 | 108 | 664 |
|
| 30-39 | 3700 | 94 | 47 | 100 | 606 |
|
| 40-59 | 3560 | 88 | 44 | 95 | 588 |
V | 2.5 | 18-29 | 4200 | 115 | 58 | 120 | 665 |
|
| 30-39 | 3950 | 110 | 55 | 116 | 616 |
|
| 40-59 | 3750 | 105 | 53 | 112 | 580 |
.
გაგრძელება
მინერალური ნივთიერებები (მგ) | ვიტამინები
| ||||||||||||||
Ca | P | Mg | Fe | Zn | I | C მგ | Aმკგ. რეტ. ექვ | Eმ გ.ტო კ.ექვ | D მკგ. | B1 მგ | B2მ გ | ნია-ცინიმგ | B6 მგ | B12 მკგ | ფოლაცინი მკგ. |
800 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 70 | 1000 | 10 | 2,5 | 1,2 | 1,5 | 16 | 2 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
800 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 70 | 1000 | 10 | 2.5 | 1.4 | 1.7 | 18 | 2 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
800 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 10 | 2.5 | 1.6 | 2.0 | 22 | 2 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
800 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 10 | 2.5 | 1.9 | 2.2 | 26 | 2 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
800 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 100 | 1000 | 10 | 2.5 | 2.1 | 2.4 | 28 | 2 | 3 | 200 |
ცხრილი №2
ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმები მოზრდილი მოსახლეობისათვის (დღეში) ნორმები ხანდაზმულებისა და მოხუცებისათვის
ჯგუფი შრომითი საქმიანო- ბის მიხედვით | ფიზ. აქტივო– ბის კოეფ | ასაკი | ენერგია (კკალ) | ცილები (გ) | ცხიმ ები (გ) | ნახშირ-წყლები,გ | |
|
|
|
| სულ | მათ შო- რის ცხოვ. |
|
|
მამაკაცები |
| 60-74 | 2320 | 68 | 34 | 65 | 365 |
|
| 75 -ზევით | 2030 | 60 | 30 | 60 | 312 |
ქალები |
| 60-74 | 2000 | 60 | 30 | 58 | 310 |
|
| 75 - ზევით | 1720 | 55 | 27 | 50 | 261 |
გაგრძელება
მინერალური ნივთიერებები (მგ) | ვიტამინები
| ||||||||||||||
Ca | P | Mg | Fe | Zn | I | C მგ | მკგ რეტ. ექვ. | E მგ ტლკ. ექვ | D მკგ | B1 იგ | B2 მგ | ნიაცინი მგ | B6 მგ | B12 მკგ | ფოლაცინი მკგ. |
1000 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 15 | 2.5 | 1.4 | 1.6 | 18 | 2.2 | 3 | 200 |
1000 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 15 | 2.5 | 1.2 | 1.4 | 15 | 2.2 | 3 | 200 |
1000 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 15 | 2.5 | 1.3 | 1.5 | 16 | 2 | 3 | 200 |
1000 | 1200 | 400 | 10 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 15 | 2.5 | 1.1 | 1.3 | 13 | 2 | 3 | 200 |
ცხრილი №3
ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების ნორმები მოზრდილი
მოსახლეობისათვის (დღეში) (ქალები)
ჯგუფი შრომითი საქმიანო- ბის მიხედვით | ფიზ. აქტივობის კოეფ | ასაკი | ენერგია (კკალ) | ცილები (გ) | ცხიმე ბი (გ) | ნახშირ-წყლები,გ | |
|
|
|
| სულ | მათ შო– რის ცხოვ. |
|
|
I | 1,4 | 18-29 | 1990 | 60 | 30 | 58 | 307 |
|
| 30-39 | 1940 | 58 | 29 | 55 | 303 |
|
| 40-59 | 1870 | 55 | 28 | 52 | 295 |
II | 1,6 | 18-29 | 2270 | 65 | 33 | 62 | 363 |
|
| 30-39 | 2220 | 64 | 32 | 62 | 351 |
|
| 40-59 | 2140 | 63 | 32 | 60 | 337 |
III | 1,9 | 18-29 | 2740 | 82 | 41 | 78 | 427 |
|
| 30-39 | 2660 | 76 | 38 | 74 | 422 |
|
| 40-59 | 2540 | 74 | 37 | 72 | 399 |
IV | 2.2 | 18-29 | 3120 | 85 | 43 | 82 | 510 |
|
| 30-39 | 3080 | 82 | 41 | 77 | 514 |
|
| 40-59 | 2940 | 80 | 40 | 75 | 460 |
გაგრძელება
მინერალური ნივთიერებები (მგ) | ვიტამინები
| ||||||||||||||
Ca | P | Mg | Fe | Zn | I | C მგ | Aმკგ რეტ. ექვ | E მგ ტოკ ექვ | D მკგ | B1 მგ | B2 მგ | ნი აც ინ ი მგ | B6 მგ | B12 მკგ | ფოლა ცინი მკგ. |
800 | 1200 | 400 | 18 | 15 | 0.15 | 70 | 800 | 8 | 2,5 | 1,1 | 1,3 | 14 | 1.8 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
800 | 1200 | 400 | 18 | 15 | 0.15 | 70 | 800 | 8 | 2.5 | 1.1 | 1.3 | 14 | 1.8 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
800 | 1200 | 400 | 18 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 8 | 2.5 | 1.3 | 1.5 | 17 | 1.8 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
800 | 1200 | 400 | 18 | 15 | 0.15 | 80 | 1000 | 8 | 2.5 | 1.5 | 1.8 | 20 | 1.8 | 3 | 200 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ასაკისა და შესაბამისი ფიზიკური აქტივობის ნორმის დამატებით:
ფეხმძიმე ქალები |
|
+ 350 |
30 |
20 |
12 |
30 |
მეძუძური ქალები
| 1-6თვე | + 500 | 40 | 26 | 15 | 40 |
| 7-12თვე | + 450 | 30 | 20 | 15 | 30 |
გაგრძელება
300 | 450 | 50 | 20 | 5 | 0.03 | 20 | 200 | 2 | 10 | 0.4 | 0.3 | 2 | 0.3 | 1 | 200 |
400 | 600 | 50 | 15 | 10 | 0.05 | 40 | 400 | 4 | 10 | 0.6 | 0.5 | 5 | 0.5 | 1 | 100 |
400 | 600 | 50 | 15 | 10 | 0.05 | 40 | 400 | 4 | 10 | 0.6 | 0.5 | 5 | 0.5 | 1 | 100 |
თავი VIII
საკვები პროდუქტების ძირითადი ჯგუფების ქიმიური
შემადგენლობა და მათი გაანგარიშების პრინციპები
მუხლი 15.
1. საკვები რაციონის შემადგენლობის გამოსაანგარიშებლად აუცილებელია გაგვაჩნდეს მონაცემები რეგიონში საკვები პროდუქტების მოხმარების შესახებ, მონაცემები ძირითადი პროდუქტების მოხმარების შესახებ ოჯახების ბიუჯეტების კვლევის შედეგების მიხედვით და აგრეთვე, მზა პროდუქტების საწყისი ნედლეულის მიხედვით გასაანგარიშებელი კოეფიციენტები (პური – ფქვილის მიხედვით, ძეხვეული – ხორცის მიხედვით, ბოსტნეულის კონსერვები – ბოსტნეულის მიხედვით, ტკბილეული – შაქრის მიხედვით და ა.შ.). გაანგარიშებას საფუძვლად უნდა დაედოს საცნობარო ცხრილები ძირითადი საკვები პროდუქტების შემადგენლობისა და ენერგეტიკული ღირებულების შესახებ.
2. ქიმიური შემადგენლობის გაანგარიშება შემდეგი სქემით ხდება: საკვები პროდუქტების ქიმიური შემადგენლობის საცნობარო ცხრილებისა და პროდუქტების ინდივიდუალური მოხმარების სიდიდეების საფუძველზე ანგარიშობენ პროდუქტების ქვეჯგუფების საშუალო შეწონილ შემადგენლობას, რომელიც ოჯახის ბიუჯეტის სტრუქტურიდანაა გამომდინარე და ითვალისწინებს შესწორებას პროდუქტის არაკვებით ნაწილზე (ცხრილი 4).
ცხრილი №4
საკვები პროდუქტების ქიმიური შემადგენლობა (გ/100გ) და ენერგეტიკული ღირებულება (კკალ/100გ)
პროდუქტების დასახელება | მასა | ცილა ცხ. | მცენარეული ცილა | ცხოველური ცხიმი | ცხიმი მც. | ნახშირწყლები | კკალ |
მარცვლეული |
| 11.1 | 0 | 2.72 | 2.72 | 51.2 | 273.7 |
პარკოსნები |
| 20.8 | 0 | 1.9 | 1.9 | 47.9 | 291.9 |
ხორბლის ფქვილი |
| 10.5 | 0 | 1.2 | 1.2 | 68.0 | 325.1 |
ჭვავის ფქვილი |
| 8.8 | 0 | 1.7 | 1.7 | 60.4 | 292.1 |
სხვა ფქვილი |
| 8.0 | 0 | 1.5 | 1.5 | 66.0 | 325.6 |
ბრინჯი |
| 6.9 | 0 | 1 | 1 | 70.7 | 319.4 |
ბურღულეული |
| 10.2 | 0 | 2.3 | 2.3 | 63.7 | 315.9 |
პური ხორბლის |
| 8.2 | 0 | 1.3 | 1.3 | 46.9 | 233.6 |
ჭვავის პური |
| 5.6 | 0 | 1.1 | 1.1 | 43.2 | 208.4 |
მაკარონის ნაწარმი |
| 10.8 | 0 | 1.6 | 1.6 | 68.8 | 331.9 |
კარტოფილი |
| 1.44 | 0 | 0.29 | 0.29 | 11.7 | 57.6 |
კომბოსტო |
| 1.47 | 0 | 0.07 | 0.07 | 3.54 | 21.36 |
კიტრი და პამიდორი |
| 0.93 | 0 | 0.15 | 0.15 | 2.76 | 18.1 |
ძირბოლქ– ვოვნები |
| 1.11 | 0 | 0.08 | 0.08 | 6.4 | 30.1 |
დანარჩენი ბორტნეული |
| 1.26 | 0 | 0 | 0 | 6.61 | 30.5 |
ბოსტნეულის კონსერვები |
| 2.36 | 0 | 1.6 | 1.6 | 9.2 | 62.52 |
ბაღჩეული |
| 4.17 | 0 | 0.11 | 0.11 | 5.31 | 23.0 |
ხილი, ციტრუსები |
| 0.6 | 0 | 0.6 | 0.6 | 7.8 | 40.4 |
ხილი,კენკრა (ჩირი) |
| 2.7 | 0 | 0 | 0 | 50.6 | 214.4 |
ყურძენი |
| 0.5 | 0 | 0.2 | 0.2 | 13.0 | 57.9 |
ხილის კონსერვები |
| 0.4 | 0 | 0 | 0 | 14.2 | 61.5 |
შაქარი |
| 0 | 0 | 0 | 0 | 99.8 | 379.0 |
კანფეტი, ჰალვა |
| 3.5 | 0 | 12.4 | 9.0 | 76.6 | 432.8 |
მურაბა და ჯემი |
| 0.4 | 0 | 0 | 0 | 65.9 | 266.3 |
თაფლი ფუტკრის |
| 0.8 | 0 | 0 | 0 | 80.3 | 328.7 |
ნამცხვარი, ტორტი |
| 6.0 | 1.5 | 11.6 | 6.0 | 71.2 | 414.9 |
საქონლის და ხბოს ხორცი |
| 13.98 | 13.98 | 11.48 | 0 | 0 | 159.0 |
ცხვრის და ბატკნის ხორცი |
| 12.01 | 12.01 | 10.53 | 0 | 0 | 142.9 |
ღორის ხორცი |
| 11.97 | 11.97 | 31.22 | 0 | 0 | 329.0 |
სხვა ხორცი და სუბპროდუქტები |
| 13.25 | 13.25 | 7.38 | 0 | 0 | 119.4 |
შინაური ფრინველი |
| 10.18 | 10.18 | 11.5 | 0 | 0.15 | 144.9 |
გარეული ნადირისა და ფრინვ. ხორცი |
| 16.32 | 16.32 | 10.55 | 0 | 0 | 160.2 |
სალა |
| 0.1 | 0.1 | 99.2 | 0 | 0 | 892.0 |
ძეხვეული და შებოლილი |
| 13.04 | 13.04 | 26.68 | 0 | 0.51 | 294.6 |
ხორცის ნახევარფაბრი– კატები |
| 11.98 | 11.98 | 18.43 | 0 | 6.58 | 240.1 |
ხორცის კონსერვები |
| 13.57 | 13.57 | 18.93 | 0 | 4.99 | 244.5 |
თევზი ნედლი |
| 8.89 | 8.89 | 3.23 | 0 | 0 | 70.5 |
თევზი დამარილე- ბული, გამხმარი |
| 13.4 | 13.4 | 19.3 | 0 | 0 | 106.6 |
ქაშაყი |
| 9.6 | 9.6 | 6.3 | 0 | 0 | 95.1 |
თევზის კონსერვები |
| 17.4 | 17.4 | 12.3 | 4.1 | 0.6 | 176.0 |
რძე თავმოუხდელი |
| 2.8 | 2.8 | 3.3 | 0 | 4.6 | 58.5 |
რძე თავმოხდილი |
| 4.3 | 4.3 | 1.0 | 0 | 5.3 | 50.6 |
არაჟანი და ნაღები |
| 2.7 | 2.7 | 20.9 | 0 | 3.2 | 213.8 |
კარაქი |
| 0.7 | 0.7 | 76.0 | 0 | 1.1 | 691.1 |
ხაჭო და ყველეული |
| 15.6 | 15.6 | 9.7 | 0 | 4.6 | 171.8 |
ყველი და ბრინზა |
| 23.0 | 23.0 | 25.5 | 0 | 0 | 329.1 |
რძის კონსერვები |
| 7.3 | 7.3 | 8.7 | 0 | 50.9 | 312.8 |
ნაყინი |
| 3.4 | 3.4 | 9.3 | 0 | 20.5 | 178.6 |
კვერცხი (ცალობით) |
| 11.05 | 11.05 | 10.0 | 0 | 0.61 | 136.6 |
მარგარინი და სხვ. ცხიმები |
| 0.3 | 0.3 | 82.0 | 27.3 | 1.0 | 743.0 |
მცენარეული ცხიმები (ზეთები) |
| 0 | 0 | 99.9 | 99.9 | 0 | 899.0 |
სოკო |
| 2.3 | 0 | 1.3 | 1.3 | 0.94 | 17.5 |
სოკო გამხმარი |
| 20.1 | 0 | 4.8 | 4.8 | 7.6 | 152.0 |
თხილი, ნიგოზი. |
| 18.6 | 0 | 0 | 57.7 | 13.6 | 640 |
დანართი 1
მოზრდილი ადამიანის ენერგოხარჯვები სხვადასხვა ფიზიკური აქტივობისას ძირითად ცვლასთან მიმართებაში
1. მამაკაცები
ძილი | 1.0 |
მწოლიარე მდგომარეობა | 1.2 |
დასვენება დამჯდარ მდგომარეობაში | 1.2 |
ფეხზე დგომა | 1.4 |
ტუალეტი | 1.8 |
ფეხით სიარული: | |
სახლში | 2.5 |
სეირნობა | 2.8 |
ჩვეულებრივი ტემპით | 3.2 |
10 კგ ტვირთით | 3.5 |
აღმართში ნელი სვლა | 4.7 |
ჩვეულებრივი ტემპით | 5.7 |
სწრაფი ასვლა | 7.5 |
დაღმართში დაშვება | 2.8 |
დაღმართში სწრაფი დაშვება | 3.6 |
ჭამა | 1.5 |
მგზავრობა ტრანსპორტით | 1.7 |
სადილის მომზადება, ბავშვების მოვლა | 2.2 |
კითხვა, მეცადინეობა | 1.6 |
საქმიანობა ოჯახში | 3.3 |
სტუდენტები: | |
მეცადინეობა ლექციებზე | 1.9 |
შესვენება მეცადინეობებს შორის | 2.8 |
მეცნიერ-მუშაკები: | |
სამეცნიერო ლიტერატურის გაცნობა | 1.8 |
რეფერირება | 2.0 |
სამეცნიერო პრობლემების განხილვა | 2.2 |
ექსპერიმენტის ჩატარება | 2.6 |
ოპერატორები: | |
ცვლის მიღება და ჩაბარება | 2.3 |
ტექნოლოგიური ოპერაციების კონტროლი დამჯდარ მდგომარეობაში | 1.7 |
ტექნოლოგიური ოპერაციების კონტროლი ფეხზე დგომისას | 2.7 |
ტექნოლოგიური ოპერაციების კონტროლი მოძრაობით | 4.0 |
მეფრინველეობის ფაბრიკის ოპერატორები: | |
ქათმების ჭმევა | 2.2 |
კვერცხის შეგროვება | 2.8 |
დასუფთავება | 3.7 |
ხარატები: | |
დეტალის დამუშავება | 3.7 |
ხარატი – უნივერსალი | |
დეტალების მომზადება | 3.0 |
ხარატი-ამწყობი | 3.4 |
მუხრუჭის დაყენება და დამაგრება | 4.0 |
ქიმიური ქარხნის მეაპარატეები | 3.0 |
მეტალურგიული ქარხნის ჩამომსხმელები: | |
ცვლის მიღება და სამუშაოს მომზადება | 4.0 |
სამუშაო ადგილის დალაგება | 4.9 |
მებრძმედეები: | |
ცვლის მიღება, სამუშაო ადგილის მომზადება | 3.6 |
შტეინის გამოწვა და გაცემა | 4.4 |
თიხის საცობების მომზადება და წამოცმა | 3.7 |
ღუმელის მუშაობაზე თვალყურის დევნება | 2.8 |
ღარის გამართვა | 6.2 |
ტრაქტორისტები (თესვის პერიოდში | |
ტექნიკის გამართვა | 2.2 |
მანქანების პროფილაქტიკური რემონტი | 3.0 |
ტრაქტორის მართვა | 2.3 |
ს/მ ტექნიკის მიმდინარე რემონტი | 3.6 |
მებულდოზერეები: | |
ბულდოზერის მოვლა-დათვალიერება | 3.8 |
ბულდოზერის მართვა | 3.5 |
ექსკავატორის მემანქანები: | |
აგრეგატის სამუშაოდ მომზადება | 3.8 |
აგრეგატის დათვალიერება-შეზეთვა | 3.8 |
მძიმეწონიანი ტვირთების ავტომობილების მძღოლები | 3.3 |
მბურღავები: | |
სამუშაოს მომზადება | 4.7 |
შახტაში ჩასვლა-ამოსვლა | 2.0 |
დამხმარე სამუშაოები | 4.5 |
2. ქალები
ძილი | 1.0 |
მწოლიარე მდგომარეობა | 1.2 |
დასვენება დამჯდარ მდგომარეობაში | 1.4 |
ფეხზე დგომა | 1.5 |
ტუალეტი | 1.8 |
ფეხით სიარული: | |
სახლში | 2.4 |
სეირნობა | 3.0 |
ჩვეულებრივი ტემპით | 3.4 |
10 კგ ტვირთით | 4.0 |
აღმართში ნელი სვლა | 4.6 |
ჩვეულებრივი ტემპით | 4.6 |
სწრაფი ასვლა | 6.6 |
დაღმართში დაშვება | 2.3 |
დაღმართში სწრაფი დაშვება | 3.4 |
ჭამა | 1.7 |
მგზავრობა ტრანსპორტში | 1.5 |
სადილის მომზადება, ბავშვების მოვლა | 2.2 |
კითხვა, მეცადინეობა | 1.6 |
საქმიანობა ოჯახში | 3.3 |
სტუდენტები: | |
მეცადინეობა გაკვეთილებზე | 1.8 |
შესვენება მეცადინეობებს შორის | 2.5 |
მეცნიერ მუშაკები: | |
მეცნიერული ლიტერატურის | 1.7 |
გაცნობა, |
|
რეფერირება | 1.9 |
სამეცნიერო პრობლემების |
|
განხილვა, | 2.0 |
ექსპერიმენტის ჩატარება | 2.5 |
ლაბორანტები: | |
ჭურჭლის რეცხვა | 3.1 |
ქიმიური ანალიზების წარმოება | 2.6 |
მქსოველები: | |
ნართის წყვეტის ლიკვიდაცია | 2.6 |
წუნის აღმოფხვრა ქსოვილზე | 3.3 |
მკერავი-მოტორისტები: | |
მზა ნაწარმის გასუფთავება | 2.2 |
ჯიბეების დამუშავება | 3.1 |
სარჩულის გამოკერება | 3.2 |
ქიმიური ქარხნის მააპარატეები: | |
მეთვალყურეობა აპარატების მუშაობაზე | 2.6 |
წყლისა და ჰაერის მიწოდების რეგულირება |
|
ბუნკერების გასუფთავება | 3.8 |
მეფრინველეები: | |
წყლის მიწოდების რეგულირება | 1.9 |
ფრინველთა დათვალიერება და დახარისხება | 1.6 |
კვერცხის შერჩევა და ჩაწყობა | 1.9 |
სამუშაო ადგილის დასუფთავება | 3.3 |
მესათბურეები: | |
პესტიციდებით დამუშავება | 4.6 |
გრუნტის შეცვლა | 6.8 |
მცენარეთა მოჭრა | 5.3 |
მოსავლის აღება | 3.8 |
დარგვა | 4.1 |
დანართი 2
ენერგოხარჯვების გამოსათვლელი ცხრილი მოზრილი მოსახლეობისათვის სხეულის მასის, ასაკისა და ფიზიკური აქტივობის გათვალისწინებით
მამაკაცები (ძირითადი ცვლა)
| ქალები (ძირითადი ცვლა) | ||||||||
სხეულის მასა, კგ | 18-29 წ. | 30-39 წ. | 40-59წ. | 60-74წ. | სხეულის მასა, კგ | 18-29წ. | 30-39წ | 40-59წ. | 60-74წ. |
50 | 1450 | 1370 | 1280 | 1180 | 40 | 1080 | 1050 | 1020 | 960 |
55 | 1520 | 1430 | 1350 | 1240 | 45 | 1150 | 1120 | 1080 | 1030 |
60 | 1590 | 1500 | 1410 | 1300 | 50 | 1230 | 1190 | 1160 | 1100 |
65 | 1670 | 1570 | 1480 | 1360 | 55 | 1300 | 1260 | 1220 | 1160 |
70 | 1750 | 1650 | 1550 | 1430 | 60 | 1380 | 1340 | 1300 | 1230 |
75 | 1830 | 1720 | 1620 | 1500 | 65 | 1450 | 1410 | 1370 | 1290 |
80 | 1920 | 1810 | 1700 | 1570 | 70 | 1530 | 1490 | 1440 | 1360 |
85 | 2010 | 1900 | 1780 | 1640 | 75 | 1600 | 1550 | 1510 | 1430 |
90 | 2110 | 1990 | 1870 | 1720 | 80 | 1680 | 1630 | 1580 | 1500 |
95 | 2210 | 2090 | 1960 | 1800 | 85 | 1760 | 1720 | 1660 | 1580 |
საარსებო მინიმუმის განსაზღვრისათვის საჭირო სასურსათო კალათის შემადგენლობის ნორმებისა და ნორმატივების დამტკიცების შესახებ
თავი I
ზოგადი დებულებები
მუხლი 1.
1. ეს ნორმები შემუშავებულია „საარსებო მინიმუმის გაანგარიშების წესის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის შესაბამისად, საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე ადამიანის ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მოთხოვნილების დადგენილი ნორმების საფუძველზე.
2. ფაქტობრივი კვების მონაცემებისა და ჯანსაღი კვების პრინციპებიდან გამომდინარე, შრომისუნარიანი მამაკაცის რეკომენდებული მინიმალური სასურსათო კალათა შედგება საკვები პროდუქტების ოპტიმალური ჩამონათვალისაგან და მასში გათვალისწინებულია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გაერთიანებული კომიტეტის FAO/WHO რეკომენდაციები ცილაზე და ენერგიაზე ორგანიზმის მოთხოვნილების ნორმირების შესახებ, რომლის მიხედვით:
ა) ხილისა და ბოსტნეულის ყოველდღიური მოხმარება უნდა შეადგენდეს არანაკლებ 400-450 გ-ს;
ბ) საერთო ცხიმის შემცველობა კვების რაციონში არ უნდა აღემატებოდეს ენერგიის მოთხოვნილების 30%-ს;
გ) მოხმარებული შაქრის რაოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს რაციონის ენერგეტიკული ღირებულების 10%-ს;
დ) ცილების, ცხიმებისა და ნახშირწყლების მოხმარება შესაბამისად, საერთო ენერგიის 10-15%-ს, 15-30%-სა და 55-75%-ს უნდა შეადგენდეს.
თავი II
მინიმალური სასურსათო კალათის რეკომენდებული შემადგენლობა შრომისუნარიანი მამაკაცისათვის
№ | პროდუქციის დასახელება | დღიური მოხმარება | ცილები, გ | ცხიმები, გ | ნახშირ წყლე- | ენერგეტ. ღირებ., კკალ | ||
|
|
| ცხოვ. | მცენ. | ცხოვ. | მცენ. |
|
|
1 | ხორბლის პური | 250 |
| 20.5 |
| 3.2 | 117.2 | 579.6 |
2 | ხორბლის ფქვილი | 70 |
| 7.3 |
| 0.8 | 47.8 | 227.6 |
3 | სიმინდის ფქვილი და სხვა | 40 |
| 3.2 |
| 0.6 | 26.4 | 123.8 |
4 | ლობიო | 20 |
| 4.2 |
| 0.3 | 10.5 | 61.5 |
5 | ბრინჯი | 10 |
| 0.7 |
| 0.07 | 10.2 | 44.2 |
6 | ბურღული (მანანის, წიწიბურას და სხვ) | 10 |
| 1.0 |
| 2.3 | 6.4 | 50.3 |
7 | მაკარონის ნაწარმი | 15 |
| 1.5 |
| 0.2 | 10.3 | 49.0 |
8 | ძროხის და ხბოს ხორცი | 40 | 6.2 |
| 4.5 |
|
| 65.3 |
9 | ღორის ხორცი | 10 | 1.2 |
| 3.1 |
|
| 32.7 |
10 | შინაური ფრინველი | 20 | 2.0 |
| 2.1 |
|
| 26.9 |
11 | თევზი ნედლი, გაყინული | 40 | 3.3 |
| 0.2 |
|
| 15.0 |
12 | ძეხვეული | 10 | 1.3 |
| 2.6 |
|
| 28.6 |
13 | რძე | 150 | 4.2 |
| 4.9 |
| 6.9 | 88.5 |
14 | მაწონი | 25 | 0.6 |
| 0.7 |
| 0.9 | 12.3 |
15 | ხაჭო | 15 | 2.3 |
| 1.3 |
| 0.6 | 23.3 |
16 | ყველი | 20 | 4,4 |
| 5,0 |
|
| 63,2 |
17 | ნადუღი | 5 | 0.4 |
| 0.5 |
| 0.1 | 6.5 |
18 | კვერცხი (0,5 ცალი დღეში) | 24 | 5.5 |
| 5.0 |
|
| 67.0 |
19 | ცხოველური ცხიმი (კარაქი, ერბო) | 12 |
|
| 9.1 |
|
| 81.9 |
20 | მარგარინი | 7 |
|
| 3.8 | 1.7 |
| 49.5 |
21 | ზეთი მცენარეული | 10 |
|
|
| 9.9 |
| 89.1 |
22 | თესლოვანი ხილი | 50 |
| 0.3 |
| 0.3 | 3.9 | 19.5 |
23 | კურკოვანი ხილი | 50 |
| 0.4 |
| 0.2 | 3.8 | 18.6 |
24 | სუბტროპიკული ხილი, კარალიოკი | 50 |
| 0.5 |
|
| 3.5 | 16.0 |
25 | საზამთრო, ნესვი, გოგრა | 50 |
| 0.1 |
|
| 3.2 | 13.2 |
26 | კაკალი, თხილი, მზესუმზირა | 15 |
| 2.9 |
| 8.9 | 1.3 | 96.9 |
27 | პომიდორი | 50 |
| 0.4 |
|
| 1.4 | 7.2 |
28 | ხახვი | 25 |
| 0.4 |
|
| 2.4 | 11.2 |
29 | ნიორი | 7 |
| 0.4 |
|
| 1.4 | 7.2 |
30 | ბადრიჯანი | 10 |
| 0.1 |
|
| 0.5 | 2.4 |
31 | კომბოსტო | 40 |
| 0.4 |
|
| 1.0 | 5.6 |
32 | ჭარხალი | 15 |
| 0.1 |
|
| 0.8 | 3.6 |
33 | სტაფილო | 15 |
| 0.1 |
|
| 1.0 | 4.4 |
34 | კარტოფილი | 150 |
| 2.0 |
| 0.35 | 17.3 | 80.4 |
35 | შაქარი | 50 |
|
|
|
| 49.9 | 199.6 |
36 | მურაბები და ჯემები | 5 |
|
|
|
| 2.1 | 8.4 |
37 | საკონდიტრო ნაწარმი | 5 | 0.07 | 0.25 | 0.3 | 0.3 | 3.5 | 20.7 |
38 | ღვინო სამამულო | 20 |
|
|
|
|
| 0.0 |
39 | მარილი | 8 |
|
|
|
|
| 0.0 |
40 | ჩაი | 2 |
|
|
|
|
| 0.0 |
| ჯამი |
| 31,5 | 46.8 | 43,1 | 29.1 | 334.3 | 2300.0 |
|
|
| 78,3 |
| 72,2 |
|
|
|
დოკუმენტის კომენტარები