„ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმის დამტკიცების თაობაზე“

  • Word
„ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმის დამტკიცების თაობაზე“
დოკუმენტის ნომერი 48
დოკუმენტის მიმღები საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრი
მიღების თარიღი 26/01/2006
დოკუმენტის ტიპი საქართველოს მინისტრის ბრძანება
გამოქვეყნების წყარო, თარიღი პარლამენტის უწყებანი, 16, 07/02/2006
ძალის დაკარგვის თარიღი 05/08/2013
სარეგისტრაციო კოდი 360.060.000.22.023.008.089
კონსოლიდირებული პუბლიკაციები
  • Word
48
26/01/2006
პარლამენტის უწყებანი, 16, 07/02/2006
360.060.000.22.023.008.089
„ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმის დამტკიცების თაობაზე“
საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრი
თქვენ უყურებთ დოკუმენტის პირველად სახეს
დოკუმენტის კონსოლიდირებული ვარიანტის ნახვა ფასიანია, აუცილებელია სისტემაში შესვლა და საჭიროების შემთხვევაში დათვალიერების უფლების ყიდვა, გთხოვთ გაიაროთ რეგისტრაცია ან თუ უკვე რეგისტრირებული ხართ, გთხოვთ, შეხვიდეთ სისტემაში
დროებით, ფაილს შესაძლოა გააჩნდეს ვიზუალური ხარვეზი, სრული ვერსიის სანახავად დააჭირეთ ფაილის გადმოწერას

პირველადი სახე (07/02/2006 - 28/12/2007)

სახელმწიფო სარეგისტრაციო კოდი 360.060.000.22.023.008.089

საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრის

ბრძანება №48

2006 წლის 26 იანვარი

ქ. თბილისი

ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმის დამტკიცების თაობაზე

დაცული ტერიტორიის სისტემის შესახებ” საქართველის კანონის (პარლამენტის უწყებანი, №003, 27.03.96, გვ. 27) მე-15 მუხლის მე-4 პუნქტის საფუძველზე, ამავე პუნქტით დადგენილი სამართლებრივი ნორმების შესრულების მიზნით, ვბრძანებ:

1. დამტკიცდეს თანდართული ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმა”.

2. ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმით საქართველოს მხარის მიერ გასაწევი ხარჯების დაფინანსება განხორციელდეს საქართველოს საბიუჯეტო სისტემის შესახებ” საქართველოს კანონის მოთხოვნათა შესაბამისად, საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროსათვის განსაზღვრული მოცულობის ფარგლებში.

3 . ეს ბრძანება ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

გ. პაპუაშვილი

ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალისა და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმა

პრეამბულა

ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმა წარმოადგენს სახელმძღვანელო დოკუმენტს, რომელიც განსაზღვრავს დაცული ტერიტორიების მართვას ექვსწლიან პერიოდში (2003-2008). დოკუმენტი შედგენილ იქნა გარემოს დაცვის გლობალური ფონდისა და მსოფლიო ბანკის ფინანსური დახმარებით საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის ფარგლებში.

გეგმა კონცენტრირებულია ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის, ბუნების სამი ძეგლის და მრავალმხრივი გამოყენების ტერიტორიის ადმინისტრირებაზე. იგი ხელს უწყობს რეგიონში ბუნებრივი და კულტურული მემკვიდრეობის მენეჯმენტს, ბიომრავალფეროვნების დაცვასა და ადამიანისა და გარემოს ჰარმონიულ თანაარსებობას. გეგმა უზრუნველყოფს რესურსების მენეჯმენტის გახანგრძლივებას, ხელს შეუწყობს ფინანსური და მატერიალური საშუალებების რაციონალურ გამოყენებას, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გაზრდას, მოსახლეობასთან ურთიერთობების გაუმჯობესებას.

მენეჯმენტის გეგმის ეტაპობრივი განხორციელებით რეგიონში შეიქმნება გარემოს დაცისა და სოციალურ-ეკონომიკური განვითარებისათვის ხელსაყრელი პირობები, რითაც ხელი შეეწყობა იშვიათი ეკოსისტემის, ისტორიულ-კულტურული ფასეულობებისა და ტრადიციული ეკონომიკური საქმიანობის აღდგენა-კონსერვაციას.

მოკლე შინაარსი

მნიშვნელობა

საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში მოთავსებული ახლად შექმნილი ვაშლოვანის ეროვნული პარკი მასთან დაკავშირებულ ბუნებრივ ძეგლებთან ერთად ლანდშაფტების, ჰაბიტატების, ცხოველთა და მცენარეთა სახეობების მრავალფეროვნების საუკეთესო მაგალითია ქვეყანაში. აქ რეპტილიებისა და ძუძუმწოვრების ყველაზე მაღალი კონცენტრაციაა საქართველოში. ბევრი მათგანი, გლობალური მასშტაბით, იშვიათი ან გადაშენების საფრთხის წინაშე მყოფი სახეობაა. მშრალმა კლიმატმა გამოიწვია საქართველოსთვის იშვიათი ჰაბიტატისა და მცენარეულობის წარმოქმნა. განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს ღვიიან და საკმლისხიან არიდულ ნათელ ტყეებს, რომლებიც კარგად არის შენარჩუნებული და ეროვნული მნიშვნელობა აქვთ. ვაშლოვანის ნაკრძალი და ეროვნული პარკი ასევე შეიძლება განვიხილოთ როგორც კულტურული მცენარეების ველური წინაპრებისა და ფორმების გენოფონდის მნიშვნელოვანი რეზერვატი. პარკში მრავალი საინტერესო პალეონთოლოგიური და კულტურულ/ისტორიული ადგილებია.

დამოკიდებულება ხალხსა და გარემოს შორის

თუში მწყემსები ოქტომბრიდან მაისის ჩათვლით მეჩხერად დასახლებულ ტერიტორიას საძოვრებად იყენებენ. დაახლოებით 44 ფერმაა განთავსებული პარკის შიგნით. მომიჯნავე სოფლების მოსახლეობა ამ ტერიტორიას იყენებს შეშის შესაგროვებლად, ნადირობისა და თევზაობისთვის. ამჟამად რეკრეაციული საქმიანობა მეტად იშვიათია და სამეცნიერო კვლევა მხოლოდ პერიოდულად თუ ხორციელდება. ადამიანთა საქმიანობის გავლენა ამ ტერიტორიაზე მნიშვნელოვანი იყო და ახლაც ასეა. ძოვების პრაქტიკაში ცვლილებებმა სტეპებისა და ნახევრად უდაბნოს ჰაბიტატებში გამოიწვია შესამჩნევი დეგრადაცია, ხეების უკონტროლო ჭრამ ტყეების მნიშვნელოვანი ნაწილი (განსაკუთრებით შავი მთის მიდამოებში) გაანადგურა. ამასთან ერთად, (უმეტესად უკანონო) ნადირობამ ტერიტორიის ზოგიერთი ყველაზე გამორჩეული ძუძუმწოვართა სახეობა გადაშენების პირას მიიყვანა. ასეთივე მდგომარეობაშია მდინარე ალაზნის თევზის ჯიშები გადამეტებული და გაუკონტროლებელი თევზაობის გამო.

მენეჯმენტის გეგმის მთავარი მიზნები

მენეჯმენტის გეგმა აანალიზებს და შეფასებას აძლევს ეროვნულ პარკში არსებულ პირობებს, აყალიბებს პარკის ერთიან ხედვასა და სახელმძღვანელო სტრატეგიულ მიზნებს იდეალური პირობების მისაღწევად. შემუშავდა შემდეგი სტრატეგიული მიზნები: გარემოს დაცვა; საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლება; აღდგენა და რეაბილიტაცია; ცოდნის გაუმჯობესება, გართობა, ტრადიციები, შემოსავალი, შემოსავლის წყაროების შექმნა, გამრავლება და ალიანსი.

მიზნების მიღწევის გზა

სამენეჯმენტო გეგმის მთავარი სტრატეგიაა ადმინისტრაციული სტრუქტურის განვითარება, რომელიც შეძლებს პარკის გარემოს დაცვასა და საზოგადოებისთვის მრავალმხრივი მომსახურების გაწევას. გეგმა განსაზღვრავს პარკის ადმინისტრაციის საქმიანობის სფეროებს და შემუშავებული აქვს ყოვლისმომცველი სამენეჯმენტო გეგმა, რომელიც შესრულდება პროექტის განხორციელების ფაზის დროს. მენეჯმენტის პროგრამების მთავარი საკითხებია: კანონის აღსრულება, პარკის ინფრასტრუქტურის განვითარება, ეკოტურიზმის განვითარება, საძოვრების მენეჯმენტის გაუმჯობესება, ჰაბიტატის რეაბილიტაცია, ცხოველთა პოპულაციების აღდგენა, ადგილობრივი მოსახლეობის დახმარება, საზოგადოებრივი ურთიერთობები, შემოსავლის გამომუშავება და სხვ.

საჭირო საპროგნოზო თანხები

სამენეჯმენტო გეგმის განსახორციელებლად საჭირო თანხა 3,1 მლნ აშშ დოლარია. დაფინანსების წყაროებია გარემოს გლობალური ფონდის მიერ დაფინანსებული დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2,5 მლნ აშშ დოლარი, სახელმწიფო ბიუჯეტი – 0,16 მლნ აშშ დოლარი და პარკის საკუთარი შემოსავლები – 0,4 აშშ მლნ დოლარი.

გამოყენებული აბრევიატურები

CBD  – ბიოლოგიური მრავალფეროვნების კონვენცია

CITES – ველური ბუნების ფლორისა და ფაუნის გადაშენების პირას არსებულ სახეობათა საერთაშორისო ვაჭრობის რეგულირების კონვენცია

CMS – მიგრირებად სახეობათა დაცვის კონვენცია (ბონის კონვენცია)

DPA  – დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი

GCCW – საქართველოს ველური ბუნების კონსერვაციის ცენტრი (არასამთავრობო ორგანიზაცია)

GEF   – გარემოს გლობალური ფონდი

GPAP – საქართველოს დაცული ტერიტორიების პროგრამა (არასამთავრობო ორგანიზაცია)

IRSP – საცხოვრებელი ადგილის ნებაყოფლობის გარეშე შეცვლის დამცავი მექანიზმის პოლიტიკა (მსოფლიო ბანკი)

IUCN – ბუნების დაცვის საერთაშორისო კავშირი

გდს   – გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო

დტდ     – გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება – დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი

NACRES –  გადაშენების პირას მისული ბიოლოგიური ტიპების აღდგენის ნოეს კოდობანის ცენტრი (არასამთავრობო ორგანიზაცია)

სნბგრმსს –      საქართველოს ნავთობისა და ბუნებრივი გაზის რესურსების მარეგულირებელი სახელმწიფო სააგენტო

ვდტ  – საქართველოს კანონით თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ”. დაარსებული ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები – ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალი, ვაშლოვანის ეროვნული პარკი, ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლი, ტახტი-ტეფას ბუნების ძეგლი და არწივის ხეობის ბუნების ძეგლი.

ვსნ – ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალი

ვეპ    – ვაშლოვანის ეროვნული პა კი

გამოყენებული ტერმინები

1. რეინჯერთა სამსახურის უფროსი იმ თანამდებობის პირთა ნუსხის დამტკიცების შესახებ, რომელთაც უფლება აქვთ ატარონ სამსახურებრივ- საშტატო იარაღი” საქართველოს პრეზიდენტის 2003 წლის 27 ნოემბრის №538 ბრძანებულების მე-11 მუხლის მე-6 პუნქტის დ” ქვეპუნქტით განსაზღვრული ეროვნული პარკის დაცვის სამსახურის უფროსი სამსახურებრივ მოვალეობათა შესრულებისას.

2. უფროსი რეინჯერი იმ თანამდებობის პირთა ნუსხის დამტკიცების შესახებ, რომელთაც უფლება აქვთ ატარონ სამსახურებრივ-საშტატო იარაღი” საქართველოს პრეზიდენტის 2003 წლის 27 ნოემბრის №538 ბრძანებულების მე-11 მუხლის მე-6 პუნქტის ზ” ქვეპუნქტით განსაზღვრული ეროვნული პარკის უბნის დაცვის უფროსი სამსახურებრივ მოვალეობათა შესრულებისას.

3. რეინჯერი იმ თანამდებობის პირთა ნუსხის დამტკიცების შესახებ, რომელთაც უფლება აქვთ ატარონ სამსახურებრივ-საშტატო იარაღი” საქართველოს პრეზიდენტის 2003 წლის 27 ნოემბრის №538 ბრძანებულების მე-11 მუხლის მე-6 პუნქტის თ” და ნ” ქვეპუნქტებით განსაზღვრული ეროვნული პარკის და სახელმწიფო ნაკრძ ლის მცველი სამსახურებრივ მოვალეობათა შესრულებისას.

4. ინტერპრეტაციის მთავარი სპეციალისტი იმ თანამდებობის პირთა ნუსხის დამტკიცების შესახებ, რომელთაც უფლება აქვთ ატარონ სამსახურებრივ- საშტატო იარაღი” საქართველოს პრეზიდენტის 2003 წლის 27 ნოემბრის №538 ბრძანებულების მე-11 მუხლის მე-6 პუნქტის მ” ქვეპუნქტით განსაზღვრული ეროვნული პარკის ვიზიტორთა სამსახურის უფროსი, უფროსის მოადგილე სამსახურებრივ მოვალეობათა შესრულებისას.

5. შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი – დაცულ ტერიტორიაზე კონტრაქტების გაფორმებაზე და მათ შესრულებაზე პასუხისმგებელი პირი.

6. კონცესია – ხელშეკრულება დაცულ ტერიტორიაზე დაშვებულ მომსახურებაზე დაცული ტერიტორიის დირექციასა და ღია კონკურსით შერჩეულ კვალიფიცირებულ მეწარმეს შორის.

7. კვლევისა და მონიტორინგის სპეციალისტი იმ თანამდებობის პირთა ნუსხის დამტკიცების შესახებ, რომელთაც უფლება აქვთ ატარონ სამსახურებრივ-საშტატო იარაღი” საქართველოს პრეზიდენტის 2003 წლის 27 ნოემბრის №538 ბრძანებულების მე-11 მუხლის მე-6 პუნქტის ე” ქვეპუნქტით განსაზღვრული ეროვნული პარკის კვლევა-მონიტორინგის სამსახურის უფროსი, უფროსის მოადგილე სამსახურებრივ მოვალეობათა შესრულებისას.

8. გარეურთიერთობების სპეციალისტი – საზოგადოებასთან ურთიერთობების, მათ გარემოსდაცვით ცნობიერების ამაღლებაზე, ეროვნულ და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ურთიერთობის დამყარებაზე, სოციალური მონიტორინგისა და ვიზიტორთა სტატისტიკის განხორციელებაზე პასუხისმგებელი პირი.

9. აღჭურვილობის სპეციალისტი – დაცულ ტერიტორიაზე არსებული აღჭურვილობის მოვლა-პატრონობაზე პასუხისმგებელი პირი.

10.   ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი – დაცულ ტერიტორიაზე არსებული ინფრასტრუქტურის მოვლა-პატრონობაზე პასუხისმგებელი პირი.

11.   ფინანსური მართვის სპეციალისტი – დაცული ტერიტორიის შემოსავლების მოზიდვაზე და ეფექტურ გამოყენებაზე პასუხისმგებელი პირი.

12.   პარტნიორი – არასამეწარმეო ორგანიზაცია, რომელიც არ აფინანსებს დაცულ ტერიტორიებს, გააჩნია თავისი დამოუკიდებელი შემოსავალი და დაფინანსების დამოუკიდებელი წყარო და არ შეიძლება მიიღოს მონაწილეობა დირექციის შემოსავლის გენერირებაში.

თავი 1. მიმოხილვა

ვაშლოვანის ნაკრძალი და ეროვნული პარკი საქართველოს დაცული ტერიტორიების ქსელის ნაწილია, რომელიც 1996 წელს მიღებული დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ საქართველოს კანონის თანახმად შეიქმნა. ბუნების კონსერვაციის საერთაშორისო კავშირის (IUCN) რეკომენდაციების მიხედვით, ეს ტერიტორია დაყოფილია დაცვის სამ კატეგორიად. დაახლოებით ერთი მეოთხედი არის ნაკრძალის ტერიტორია (IUCN-ის I კატეგორია, ნაკრძალი“), ხოლო სამი მეოთხედი – ეროვნული პარკი (IUCN-ის II კატეგორია, „ეროვნული პარკი“). პარკთან დაკავშირებულია სამი ბუნებრივი ძეგლი ((IUCN-ის III კატეგორია): ერთი მათგანი – ჯუმასყურე (ალაზნის ჭალა) პარკთან ახლოს მდებარეობს, მეორე დედოფლისწყაროსთან ახლოს (არწივის ხეობა) და მესამე – დალის წყალსაცავის სამხრეთით (ტალახის ვულკანი ტახტი-ტაფა).

პარკის ადმინისტრაცია, მისი შექმნა და მენეჯმენტი განისაზღვრება თანახმად 2003 წლის საქართველოს კანონისა თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ; აღნიშნული კანონის მიღება გარემოს გლობალური ფონდის მიერ დაცული ტერიტორიების განვითარებისთვის დაფინანსებული პროექტის შედეგია.

აღნიშნული პროექტი შეიქმნა ხელშესაწყობად საქართველოს იმ ძალისხმევისა, რომელიც ითვალისწინებდა ბიომრავალფეროვნების დაცვას ეკოლოგიურად და სოციალურად მდგრადი ოთხი დაცული ტერიტორიის შექმნით. პროექტი მოიაზრებს შესაძლებლობების გაძლიერებას ბიომრავალფეროვნებისა და ლანდშაფტის დაცვის სფეროში. პროექტი ა) მხარს უჭერს დაცული ტერიტორიების დაგეგმარებას ცენტრალურ და აღმოსავლეთ კავკასიაში; ბ) აყალიბებს დაცული ტერიტორიების მენეჯმენტს და ზრდის ცნობიერებას ბიომრავალფეროვნების კონსერვაციის გარშემო აღმოსავლეთ კავკასიის ოთხ რეგიონში; გ) რეორგანიზაციას უკეთებს და აძლიერებს დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტს ბიომრავალფეროვნების დაცვისა და მართვის მიზნით.

ვაშლოვანის ეროვნული პარკის სამენეჯმენტო გეგმა მომზადებულია გარემოს გლობალური ფონდის პროექტის მეორე კომპონენტის შესაბამისად და შემუშავებულია 1999 წ. არასამთავრობო ორგანიზაცია საქართველოს დაცული ტერიტორიების პროგრამის მიერ მომზადებული წინასწარი „სამენეჯმენტო სახელძღვანელოს“ მიხედვით. აღნიშნულ გეგმას გააჩნია მექანიზმი, რომელიც ეხმარება დაცული ტერიტორიების ხელმძღვანელებს განსაზღვრონ ტაქტიკური დეტალები და შემდეგ განახორციელონ პარკის მართვა. ის, აგრეთვე, ეხმარება საქართველოს შეასრულოს თავისი საერთაშორისო ვალდებულებები, რაც ნაკისრია ველური ცხოველების მიგრირებად სახეობათა დაცვისა (ბონი, 1979) და ბიოლოგიური მრავალფეროვნების კონვენციებით (რიო დე- ჟანეირო, 1992).

თავი 2. აღწერა

2.1. ზოგადი ინფორმაცია

2.1.1. ადგილმდებარეობა და საზღვრები

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები მდებარებს საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, რომელიც შეადგენს დედოფლისწყაროს ადმინისტრაციული რაიონის ნაწილს (14 10′ ჩრდილოეთი, 46 25′ სამხრეთი). მთლიანი ტერიტორია მოიცავს 35053.7 ჰექტარს და ზღვის დონიდან 100-900 მეტრის სიმაღლეზეა. ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები გაშლილია ჩრდილოეთიდან გომბორის მთების გრეხილის თიხოვან ფერდობებსა და სამხრეთით იორის პლატოს შორის არსებულ ქვაბულზე. აღმოსავლეთ ნაწილი გამოყოფილია მდინარე ალაზნით, რომელიც, ამავდროულად, სახელმწიფო საზღვარია აზერბაიჯანთან.

მთლიან ტერიტორიაზე გამოიყოფა ვაშლოვანის ნაკრძალი (10142 ჰა), ვაშლოვანის ეროვნული პარკი (24598 ჰა), ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლი (204ჰა), ტახტი-ტეფას ბუნების ძეგლი (9.7ჰა) და არწივის ხეობის ბუნების ძეგლი (100ჰა). რუკა მოცემულია დანართ №1-ში.

2.1.2. სამართლებრივი სტატუსი და უფლებები

ვაშლოვანის ნაკრძალი და ეროვნული პარკი (შემდგომში– ვეპ) შეიქმნა საქართველოს კანონების დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ” და თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხის და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ” საფუძველზე; ეს კანონები განსაზღვრავ დაცული ტერიტორიების კატეგორიებს, სტატუსს, ადმინისტრირებას და დაცულ ტერიტორიებზე ნებადართულ საქმიანობას. დაცულ ტერიტორიებზე მიმდინარე კონკრეტული საქმიანობები რეგულირდება ამავე კანონებითა და აგრეთვე ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დებულების მიხედვით.

დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ” კანონი დაცულ ტერიტორიებს იურიდიულ სტატუსს ანიჭებს. აცხადებს რა მის ყველა ტერიტორიაზე სახელმწიფოს ექსკლუზიურ მფლობელობას; ამაში ერთიანდება ყველა ბუნებრივი რესურსი (მიწები, ტყეები, წყლები, ცხოველები, ა.შ.), რომლებიც მდებარეობს სახელმწიფო ნაკრძალის, ეროვნული პარკის ან ბუნებრის ძეგლის ტერიტორიებზე.

დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ” კანონიდან გამომდინარეობს, რომ „ბუნებრივ-კულტურული და ისტორიულ-კულტურული ობიექტები“ უნდა იყოს უშუალოდ სახელმწიფოს ექსკლუზიურ მფლობელობაში, თუ ისინი დაცული ტერიტორიების შიგნითაა. გამონაკლისია მრავალმხრივი გამოყენების ტერიტორიები და დაცული ლანდშაფტები.

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიის ჩამოყალიბებასთან და მართვასთან დაკავშირებული საქმიანობა განისაზღვრება საქართველოს კანონით თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ”. ამ კანონის მიხედვით შეიქმნა ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები – ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალი (8480 ჰა), ვაშლოვანის ეროვნული პარკი (25114 ჰა), ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლი (138 ჰა), ტახტი-ტეფას ბუნების ძეგლი (0.5 ჰა) და არწივის ხეობის ბუნების ძეგლი (100 ჰა).

ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალისა და ვაშლოვანის ეროვნული პარკის სამენეჯმენტო გეგმა განსაზღვრავს შიდა ზონების საზღვრების დეტალურ აღწერას, ასევე, მათზე დაკისრებულ წესებსა და დებულებებს. ზოგადად, ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების ფუნქციონირება რეგულირდება შესაბამისი საერთაშორისო და საქართველოს კანონმდებლობის მიერ. შესაბამისი ეროვნული და საერთაშორისო სამართლებლივი აქტების სია მოცემულია მე-6 დანართში.

2.1.3. ინსტიტუციური მოწყობა

საქართველოს დაცული ტერიტორიების მთლიან ადმინისტრირებაზე პასუხისმგებელი საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროა, რომლის დაქ ემდებარებაშიც მოქმედებს საქართველოს გარემოს დაცვისა ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი (ყოფილი დაცული ტერიტორიების, ნაკრძალებისა და სამონადირეო მეურნეობის სახელმწიფო დეპარტამენტი”).

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების ადგილზე მართვა ხორციელდება ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის მიერ, რომელიც დედოფლისწყაროშია და აქვს პარკის შიგნით დაქვემდებარებული ინფრასტრუქტურა (საინფორმაციო ცენტრები, რეინჯერების (დაცვის სამსახურის თანამშრომელი, იხ. დანართი №5) თავშესაფრები). ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის მიზნები, ფუნქციები და საქმიანობის სფერო რეგულირდება საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის დებულებით.

თანახმად საქართველოს კანონისა დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ” საქართველოს მთავრობა ახორციელებს დაცულ ტერიტორიებზე მომსახურებების დაფინანსებას. ამ ვე კანონით დაშვებულია, სახელმწიფო ბიუჯეტის გარდა, დაფინანსების სხვა წყაროებიც.

2.1.4. ადმინისტრაციული სტრუქტურა

2003 წელს მიღებული საქართველოს კანონის “თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხის და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ”, მიხედვით ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციას მიენიჭა საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სტატუსი. 2005 წლის 7 ნოემბრის საქართველოს პრეზიდენტის №926 ბრძანებულებით ამ სტატუსით დამტკიცდა ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის დებულება.

ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალში და ვაშლოვანის ეროვნულ პარკში გათვალისწინებულია შემდეგი ანაზღაურებადი თანამდებობები: დირექტორი, მოადგილე, მდივანი, ადმინისტრაციული სამსახურის უფროსი, ბუღალტერი, ფინანსური მართვის სპეციალისტი, საკონტრაქტო ურთიერთობების სპეციალისტი, ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი, აღჭურვილობის სპეციალისტი, გარე ურთიერთობათა სპეციალისტი, რეინჯერთა სამსახურის უფროსი, 3 უფროსი რეინჯერი, 23 რეინჯერი, რესურსების მართვის 2 სპეციალისტი, ინტერპრეტაციის (იხ.დანართი №5) 4 სპეციალისტი.

მენეჯმენტის დაფინანსება ხდება შემდეგი წყაროებიდან: სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილი მიზნობრივი თანხებიდან, დაცულ ტერიტორიებზე ნებადართული საქმიანობიდან შემოსული შემოსავლებიდან, გრანტებიდან და სხვადასხვა შემოწირულობიდან.

საკუთარი შემოსავლები მენეჯმენტის გეგმისა და წლიური ოპერატიული გეგმების საფუძველზე, კანონმდებლობით დადგენილი წესითა და დირექტორის განკარგულებით, მთლიანად იხმარება იმ მიზნებისათვის, რაც ჩამოყალიბებულია ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების მენეჯმენტით.

2.1.5. შენობა-ნაგებობები და აღჭურვილობა

დაცული ტერიტორიის დირექციის ოფისი ამჟამად გამგეობის შენობაშია განთავსებული და ერთი ოთახისაგან შედგება. დირექცია კანონმდებლობით დადგენილი წესით ფლობს სახელმწიფო საკუთრებას, როგორიცაა, უძრავი ქონება, აღჭურვილობა, ავტომობილები და სხვა მატერიალური ფასეულობები, რომლებიც გადაცემულია მფლობელობაში უსასყიდლო უზუფრუქტის წესით.

აღჭურვილობა და სატრანსპორტო საშუალებები, რომელთა უმრავლესობის შესყიდვა მოხდა დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის ფარგლებში, ამჟამად შედგება ავეჯის, კომპიუტერების, აუდიო-ვიზუალური აპარატების, ოთხი ავტომობილის, ორი გასაბერი მოტორიანი ნავის, ორი გასაბერი ნავის, უნიფორმებისა და საველე დანადგარებისაგან. ველზე მომუშავე რეინჯერებისათვის გამოყოფილია რამდენიმე დროებითი თავშესაფარი და სამი საცხოვრებელი-ვაგონი.

დედოფლისწყაროს გამგეობამ პარკის ადმინისტრაციას ორი ძველი შენობა გამოუყო. უძრავი ქონება და მიწის ნაკვეთი გადაეცა გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს. ეს შენობები შექმნის გაერთიანებულ ადმინისტრაციულ და საგანმანათლებლო ცენტრს, იგი, დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის დახმარებით, შეკეთების პროცესშია.

2.2. ფიზიკურ-გეოგრაფიული ინფორმაცია

2.2.1. კლიმატი

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების რეგიონი მდებარეობს აღმოსავლეთ საქართველოს საშუალო ტენიანობის სუბტროპიკული კლიმატის ზონებს შორის. მის ცენტრალურ ნაწილში, მდინარე იორის გასწვრივ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაპირების ზონაში დომინირებს ზომიერად მშრალი სტეპური კლიმატი ცხელი ზაფხულებითა და ყოველწლიური ატმოსფერული ნალექის ორი მინიმუმით. ეს კლიმატური რეგიონი გარემოცულია უბნით, რომელიც ხასიათდება გარდამავალი კლიმატით – ზომიერად მშრალი სტეპურიდან ზომიერად ტენიან კლიმატზე, რომელიც, ასევე, ხასიათდება ცხელი ზაფხულითა და ყოველწლიური ატმოსფერული ნალექის ორი მინიმუმით. რეგიონის ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, მდინარე ალაზნის მარჯვენა ნაპირზე ვიწრო ზონაა, რომელიც გამოირჩევა ზომიერი ტენიანობის კლიმატით საშუალო ცივი ზამთრითა და ცხელი ზაფხულით, ყოველწლიური ატმოსფერული ნალექის ორი მინიმუმით; სამხრეთისკენ არსებული ზონა გამოირჩევა ზომიერად ტენიანი კლიმატითა და ზომიერად ცივი ზამთრით და გრძელი თბილი ზაფხულით.

ყოველწლიური ნალექების რაოდენობა მერყეობს 400-დან 600 მმ-მდე. თუმცა, ეს რაოდენობა მცირდება მდინარე იორის ქვედა ნაწილში. მთლიანი ატმოსფერული ნალექები ცივი პერიოდის განმავლობაში 120-200 მმ-ია, ხოლო ცხელ პერიოდში 380-400 მმ. ყოველდღიური ნალექების რაოდენობის მაქსიმუმი 90-100 მმ-ს აღწევს.

იანვარში საშუალო ტემპერატურა მთელ ტერიტორიაზე დაახლოებით 0°-ია, ხოლო ივლისში ის 25°-ს აღწევს. საშუალო წლიური ტემპერატურა მერყეობს 10-12°-ს შორის. უდაბნოს, იორმუღანლოს, დედოფლისწყაროსა და შირაქის მეტეოროლოგიური სადგურების მონაცემების მიხედვით, მზის ნათება წლიურად ჯამში 120-125 კკალ/სმ³-ს უტოლდება; პროექტის სამიზნე რეგიონისათვის წლიური მზის გამოსხივების ხანგრძლივობა, დაახლოებით, 2200-2300 საათია. ტემპერატურის აბსოლუტური მაქსიმუმი 39°-ს აღწევს, მინიმუმი – 26-33°-ს. ტენიანობის წლიური მაჩვენებელი 0.7-ია, ზაფხულში – 0.4. თოვლის მყარი საფარი ხანგრძლივად არ ჩერდება და მისი მაქსიმალური სისქე ბოლო ათი წლის განმავლობაში 10-15 სმ-ს შორის მერყეობდა.

შირაქის მეტეოროლოგიური სადგურის მონაცემების თანახმად, რეგიონის ყველაზე შორეულ აღმოსავლეთ ნაწილში სიცხე სისტემატურად აღემატება 33°С -ს 6-8 დღის განმავლობაში მიყოლებით (ივლისში). რეგიონის სხვა ზონებში ასეთი სიტუაცია 4-6 დღე გრძელდება.

2.2.2. ჰიდროლოგია

დედოფლისწყაროს რაიონში ალაზანსა და იორს არც ერთი მნიშვნელოვანი ზომის მდინარე არ უერთდება. მხოლოდ მცირე ნაკადულები მოედინება მოსაზღვრე ფერდობებიდან (ოლე, მწარეწყალი, ღორისწყალი, ლეკისწყალი, და სხვ.), რომელთა ნაწილი მდინარეებამდე მხოლოდ გაზაფხულზე აღწევს; ბევრ მათგანს მარილიანი წყალი აქვს. არის ასევე მლაშე ტბები (ქოჩების ტბა და პატარა ტბა), რომელთაგან სათავეს არც ერთი მდინარე არ იღებს.

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების რეგიონი ყველაზე მშრალი და უწყლო ტერიტორიაა საქართველოში. მთლიანი ატმოსფერული ნალექი 450-520 მმ-ია. ეს რეგიონი ხასიათდება მიწის ზედაპირიდან აორთქლების საკმაოდ მაღალი მაჩვენებლით, რომელიც, დაახლოებით, 400-430 მმ-ს აღწევს.

მდინარე იორი იმ მდინარეებს ეკუთვნის, რომელთა წყლის დიდი რაოდენობა გამოიყენება ირიგაციული მიწათმოქმედებისათვის. იორის წყლის ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყების ინტენსიურობა იმდენად მაღალია, რომ მისი ეკოლოგიური შესაძლებლობა მთლიანად ამოწურულია.

მდინარე იორის ერთ-ერთი უმთავრესი განშტოება დაცულ ტერიტორიებზე მდინარე ოლეა, რომელიც ალესილების მიდამოებში, ქვემო ბოდბესთან იღებს სათავეს 535 მ-ზე. მდინარე ოლეს სიგრე 29 კმ-ია, მდინარის აუზის ტერიტორია – 395 კმ². აღნიშვნის ღირსია მდინარე კოდა, რომლის აუზი 54 კმ²-ია (სიგრძე – 12 კმ); ასევე, მდინარე მწარეწყალი (28.8 კმ², 12 კმ). პირველი ორი კილომეტრის მანძილზე მდინარე ძალიან დაბალ ნაპირებს შორის მიედინება, რომელიც ზოგჯერ დატბორილია. აქ მიწისქვეშა წყლები გაედინება, რომლებიც ოთხ წყაროს ამარაგებენ.

მდინარე მწარეწყალში ჩადინების შემდეგ წყალი მდინარე ოლეს კალაპოტში თანდათანობით ქრება და მხოლოდ გაზაფხულზე და მძიმე წვიმების შემდეგ თუ გამოჩნდება. ასეთ პერიოდებში შეიძლება წყალდიდობაც მოხდეს და წყლის დონემ 1.2 მ-ს მიაღწიოს.

მდინარე ოლედან წყლის დებიტი მცირდება შესართავთან. მცირეწყლიანობის სპორადული გაზომვების შედეგებია: მცირეწყლიანობისას – 0.888 მ³/წმ სათავესთან და 0.014 10 კმ-ზე შესართავთან. ჩვეულებრივ, მდინარის დაყოლებაზე კალაპოტში წყალი აღარ რჩება. მდინარე ოლეს წყლის დებიტი შესართავთან წლების განმავლობაში, საშუალოდ, 0.98 მ³/წმ იყო. სათავის გარდა, მდინარის წყალი ტალახიანი, მლაშე, მარილიანი და დასალევად უვარგისია.

საპროექტო რეგიონის ჩრდილო-აღმოსავლეთი და აღმოსავლეთი საზღვარი მდინარე ალაზნის გასწვრივ გადის. ალაზანს არ უერთდება არც ერთი მნიშვნელოვანი სიდიდის მდინარე პროექტის რეგიონის ფარგლებში, გარდა მდ. აჯინაურისა, რომელიც აზერბაიჯანის ტერიტორიიდან მოედინება და მას სახელმწიფო საზღვარზე უერთდება. ალაზნის წყლის დებიტის საშუალო რაოდენობა სოფელ სამთაწყაროსთან 75-80 მ³/წმ-ია.

ალაზნის არტეზიული აუზის მომარაგებაში გადამწყვეტი როლი აკისრია ალაზნის ველს, რომელიც შეიცავს გრუნტის სუფთა წყლის დიდ მარაგს. ამჟამად, გრუნტის წყლის რესურსები არ არის სათანადოდ გამოყენებული.

დაცული ტერიტორიების უმეტესი ნაწილი იორი-შირაქის არტეზიული აუზის ჩარჩოებშია შესული, რომელიც, საქართველოს ჰიდროგეოლოგიური დაყოფის მიხედვით, საქართველოს არტეზიული აუზის სარტყლის სისტემის ნაწილია. იორი-შირაქის არტეზიული აუზის წყლის კომპლექსის ფართობი 4,060 კმ²-ია, სადაც ნიადაგქვეშა სუფთა წყლის ბუნებრივი რესურსი 4.5 მ³/წმ-ს უდრის; საპროგნოზო და საექსპლუატაციო რესურსები 3.0 მ³/წმ-ს უტოლდება (საქართველოს ეროვნული რესურსები და მათი რაციონალური გამოყენების პრობლემები, 1991, გვ. 383).

2.2.3. გეოლოგია და გეომორფოლოგია

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები განთავსებულია დედოფლისწყაროს რაიონში და გარემოცულია აღმოსავლეთით მდინარე ალაზნითა და იორის ზეგანით, ჩობანდაგისა და ორი ძმის მთაგრეხილით. რელიეფი შედგება ნეოგენებისა და მეოთხეული პერიოდის ნარიყი ლოდებისაგან. ზედაპირის კირქვა გამოდის მხოლოდ დედოფლისწყაროსთან (ბუნების ძეგლი „არწივის ხეობა“). რეგიონის ტექტონიკურ შემადგენლობას ახასიათებს ვიწრო ანტიკლინები და კავკასიის ზოგადი გაშლილი დამრეცი მიმართულება, რომელიც ერთმანეთისგან გამოყოფილია ნაპრალებით. მორფო-სტრუქტურულ ფორმებში მნიშვნელოვანია: გამოფიტული დაბლობები, მდინარის ტერასები, ზედაპირები, ვიწრო ხეობები, ბედლენდის”, ფსევდო-კარსტები, ტალახოვანი ვულკანები, ხელოვნური გამოქვაბულები, დენუდაციური შთენილები და სხვ. კლიმატის მშრალმა პირობებმა განაპირობა რელიეფის გარკვეული ფორმები

(დეტალური ინფორმაციისათვის იხილეთ საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამა, 1999).

2.2.4. ნიადაგები

ნიადაგის შემდეგი ჯგუფებია გავრცელებული აღნიშნულ რეგიონში: ყავისფერი, ჰუმუს-კარბონატული, შავმიწა ნიადაგი, მორუხო-ყავისფერი, ალუვიური და მარილიანი. ნიადაგის უფრო დეტალური დახასიათება მოცემულია საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამაში, 1999. ამ რეგიონის ნიადაგებში მაღალია მარილიანობის დონე, რის გამოც ის შეუფერებელი ხდება სოფლის მეურნეობისათვის.

2.2.5. ლანდშაფტი

ლანდშაფტები

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების რეგიონი საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარეობს. რეგიონის რელიეფის აღწერილობა, ასევე, მისი გეოლოგიური მახასიათებლები, ჰიდროლოგია, კლიმატი და ნიადაგები მნიშვნელოვნად განსხვავდება საქართველოს სხვა რეგიონებისაგან. სიმაღლე ზღვის დონიდან 100-დან 800-900 მეტრზე მერყეობს. იორის პლატოს დაცული ტერიტორიები ხასიათდება კლიმატის მნიშვნელოვანი სიმშრალით და გადამეტებული სიცხით.

მრავალფეროვანი კლიმატური და გეომორფოლოგიური პირობების გამო, ასევე ლანდშაფტის-წარმომქმნელი არსებული კომპონენტების გამო, ხანგრძლივი გეოლოგიური პერიოდის განმავლობაში პროექტის რეგიონის საზღვრებში ჩამოყალიბდა ლანდშაფტის შემდეგი ტიპები (ლანდშაფტების აღწერა, ნაწილობრივ, ორიენტირებულია მცენარეულობის დომინირებად ტიპებსა და ოროგრაფიაზე, თუმცა, საჭიროებისამებრ, გამოიყენებს არასისტემურ აღწერასაც):

დაბლობის ნახევრად უდაბნო ლანდშაფტი

ამ ტიპის ლანდშაფტი არსებობს ტექტონიკურ ღრმულებსა და ქვაბულებში. ამ მხრივ, უნდა აღინიშნოს დიდი და მცირე შირაქის დაბლობი. ის უკავშირდება კასრისწყლისა და დილიჩის დაბლობებს, რომლებიც, თავის მხრივ, უერთდებ ბუღამოედანსა და ყუმუროს დაბლობებს. ტარიბანას, ნატებურის, ჭაჭუნას, ყარაის ტბისა და იორის ქვაბულები ეკუთვნის იორის დაბლობის აკუმულირებულ ფორმებს. ისინი ხასიათდება ბრტყელი ძირებით, მაშინ როდესაც პერიფერიები – მშრალი ხრამებისგან შექმნილი ალუვიური კონუსებით არის წარმოდგენილი.

ივრის ზეგანის აღმოსავლეთ დაბლობზე განთავსებულია ელდარის დაბლობი, რომელიც გადაჭიმულია დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ. ის ოდნავ დახრილია მინგეჩაურის წყალსაცავისკენ. ეროზიაც იმავე მიმართულებით ხორციელდება. ელდარის ველიდან კალანდარამდე, მდინარე იორის ველებსა და თიხნარ ფერდობებზე (ზღვის დონიდან 100-300 მ-ზე), ნახევრად უდაბნოს ტიპის მცენარეულობაა გავრცელებული. ნახევრად უდაბნოს ზონა ზოგიერთ ადგილას ღრმად აღწევს მშრალ მეჩხერ ტყესა და სტეპურ ზონებში, მაგალითად, ტარიბანას, ნატბეურისა და ოლეს ქვაბულებში.

ქედებისა და მთის თხემების არიდული ნათელი ტყეების ლანდშაფტი

არიდული ნათელი ტყეები ვეპ-ის მნიშვნელოვან ტერიტორიას იკავებენ და, ძირითადად, ორი ტიპის ლანდშაფტს ქმნიან. ერთი მათგანი დომინირებს ვაშლოვანის დიდ ჩრდილის თხემზე მდებარე ჩრდილოეთისკენ მიბრუნებულ მთაგრეხილებსა და ქედებზე ღვიების გავრცელებით. ეს ტყეები ყვავის 30-40°C-ის პირობებში 500-600 მეტრ სიმაღლეზე ზღვის დონიდან და დაყოფილია პანტიშარას მასივის გამოფიტული რელიეფით, რომელზეც უხვადაა გაშიშვლებული ფერდობები, კონუსები, ხევები და კანიონები.

არიდული ნათელი ტყეების ლანდშაფტის მეორე ტიპს წარმოადგენს, უმეტესწილად, საკმლის ხის ფორმაციები, პარკის მსგავსი ლანდშაფტი წარმოდგენილია ველებსა და ქვედა სექციების ნაკლებად დამრეც ფერდობებზე. ამგვარი ლანდშაფტების ნახვა შეიძლება ეშმაკის ხევში, მიჯნისყურეში, ღორისწყალში, ალფადარაში, ჩაიბულაყის ხევებსა და ვაშლოვანის ქვაბულში, აგრეთვე, უსახელო მთის მიდამოებში. საკმლისხიანი ტყეები, განსაკუთრებით, კარგად არის განვითარებული ვაშლოვანის ნაკრძალში.

შიბლიაკი

სიტყვა შიბლიაკი ახასიათებს მცენარეულობის იმ ტიპს, რომელიც, უმთავრესად, წარმოდგენილია ისეთი ბუჩქებით, როგორიცაა Paliurus, კოწახური, ძეძვი, ღვია. ესენი ფარავენ ვეპ-ის უდიდეს ტერიტორიას და, შესაბამისად, შეიძლება მოვიაზროთ როგორც ამ ტერიტორიის ლანდშაფტის ტიპური სახე. ამგვარი ლანდშაფტი, ბუჩქების სხვადასხვა რაოდენობით, შეიძლება ვიხილოთ ჩიღოელთხევში, ლეკისწყალში, მდინარე ალაზნის ხევის ზედა ნაწილსა და შავი მთის მიდამოებში. შიბლიაკის მცირე რაოდენობა შეიძლება, ასევე, შეგხვდეს ეროვნული პარკის მთელ ტერიტორიაზე.

ხეობები და ეროდირებული ლანდშაფტები

განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს პანტიშარას ხეობა, კოწახურას მთის ქედი, დიდი ჩრდილოს ქედი, ტარიბანას ალესილები (უფსკრულები) და უსახელო მთის მასივი. ამ ტერიტორიებზე, ინტენსიური დენუდაციის გამო, განვითარდა იშვიათი სახის ლანდშაფტები, როგორიცაა დენუდაციისა და გამოფიტვის შედეგად შექმნილი თიხა კარსტი”, რომელიც წარმოიქმნა თავისუფალ კლდეებზე. ციცაბო, უმინდვრო ფერდობებზე, სადაც თიხნარი ნიადაგებია, ჩამოყალიბდა სვეტებისა და კოშკისებური ფორმები. კოწახურას ქედის სამხრეთ ფერდობზე რელიქტური ფაუნის უნიკალური ნიმუშები გვხვდება, რაც მსოფლიო მნიშვნელობისაა. ამ რელიქტურ ფაუნის ასაკად 2 მლნ წელს მოიაზრებენ. მასშია მასტოდონტი, ჰიპარიონი, გიგანტური დამანი (1988 წელს პანტიშარას ხეობის ერთ-ერთ განშტოებაში აღმოაჩინეს სამხრეთელი სპილოს მხრის ძვალი)

დაბლობის ტყის ლანდშაფტი

ამ ტიპის ლანდშაფტი მხოლოდ ცალკეულ მონაკვეთებზე გვხვდება მდინარე ალაზნის გასწვრივ. იგი წარმოადგენს ბუნების ძეგლის ნაწილს და ექვემდებარება ვეპ-ის დირექციის მხრიდან ადმინისტრირებას. ასეთ ტყეებში, სადაც კი ეს შემონახულია, დამახასიათებელია ალვისა და მუხის ხეები, მსხვილი, თითქმის შეუღწევადი ბუჩქნარით.

ტახტი-ტეფას ტალახოვანი ვულკანი

ტალახოვანი ვულკანი ტახტი-ტეფა ვეპ-თან დაკავშირებული ბუნების ერთ-ერთი ძეგლია. ვულკანი მოთეთრო, ბრტყელთხემიანი ბორცვია, რომლის თავზე კრატერები და სასუნთქებია, საიდანაც გამუდმებით ჟონავს ტალახი და გაზი; ამათგან პირველს სამკურნალო თვისებები გააჩნია.

არწივის ხეობა

არწივის ხეობის კირქვიან კონგლომერატებზე, რომელიც დედოფლისწყაროს მიდამოებში მდებარეობს, ბუნების მესამე ძეგლია. აქ შეიძლება ვიხილოთ ენდემური და გადაშენების პირზე მყოფი იშვიათი მცენარეული სახეობები, როგორიცაა კახეთის მაჩიტა და ტუია; არწივის ხეობა წარმოადგენს ორბების საბინადროს.

2.3. ბიოლოგიური ინფორმაცია

2.3.1. ჰაბიტატები

ჰაბიტატის ქვემოთ მოყვანილი კლასიფიკაცია უმეტესწილად ეფუძნება ლანდშაფტის ფიზიკურ თვისებებსა და გარეგნულ მახასიათებლებს, ასევე, მცენარეულობის ზოგად კლასიფიკაციას. თითოეული ჰაბიტატი მოიცავს მცენარეულობის რამდენიმე კლასს, რომლებიც აღწერილია თავში 2.3.2. ჰაბიტატის შემდეგი ძირითადი კლასებია გამოყოფილი (ჰაბიტატების გავრცელების რუკა იხილეთ დანართში №1): „არეულები“ (განმარტება იხილეთ ქვემოთ), სტეპები და ბუჩქნარი, არიდული ნათელი ტყე, ფოთლოვანი ტყე, ჭალის ტყე.

არეულები

არეულები ქართულად ნიშნავს ადგილს, სადაც ადვილია დაკარგვა. ლანდშაფტი, უმთავრესად, წარმოადგენს უმეტესად მშრალი და ძალიან ღრმა და ვიწრო ხეობების ქსელს, რომელთა გამოფიტული ფერდობები ზოგჯერ ძალიან დაქანებულია და ხანდახან ვერტიკალურიც კი. გადაზნექილი ხეობები ერთმანეთთანაა დაკავშირებული. ხეობების ძირი ხშირად თითქმის ბრტყელია (როდესაც მშრალია, რთულია იმის გარკვევა, თუ რა მიმართულებით მიედინებოდა წყალი). ხილვადობა ზოგჯერ მეტად ცუდია და მთელი ტერიტორია დიდ ბუნებრივ ლაბირინთს წააგავს. ამიტომ მეტად რთულია არეულებში გზის გაკვლევა. ეს ჰაბიტატები, აგრეთვე, შეიცავენ ე.წ. ალესილებს – 70მ-მდე სიმაღლის უფსკრულებს.

არეულები ჰეტეროგენულია არა მარტო სტრუქტურით, არამედ მცენარეულობის საფარითაც. მცენარეულობის სხვადასხვა სახის ფრაგმენტები, როგორიცაა ღვიისა და საკმლისხიანი ტყეები, მშრალი ბუჩქნარი, უდაბნოს მცენარეულობა და სხვ., ქმნის მოზაიკას.

არეულები ფარავს ეროვნული პარკის დიდ ნაწილს (საერთო ჯამში დაახლოებით 195 კმ²). ფიზიკური და მცენარეული მახასიათებლების გამო არეულებში ბინადრობენ მსხვილი და საშუალო ძუძუმწოვრები. კაკაბი არეულების ტიპური ფრინველია. არეულებშივე აქვთ ბუდეები ისეთ მტაცებელ ფრინველებს, როგორიცაა, ორბი, სვავი, ფასკუნჯი.

სტეპი და ბუჩქნარი

ამ რაიონის ჰაბიტატი წარმოდგენილია რამდენიმე მოზრდილი ნაწილისაგან, რომლის საერთო ტერიტორია 120 კმ²-ს უტოლდება. მისი უმეტესობა ღია მინდვრებია. ზოგ ადგილზე ის დაბალ გორაკებში გადადის, რომლებიც დაფარულია მეჩხერი ბუჩქნარით. ძირითადი მცენარეული ტიპები მოიცავს სტეპურ და ნახევრად უდაბნოს მცენარეულობას, ბუჩქნარსა და შიბლიაკს.

არიდული ნათელი ტყე

არიდული ნათელი ტყეები, დაახლოებით, 40 კმ²-ს ფარავს და წარმოდენილია ორი ძირითადი ფორმით – საკმლის ხის (Pistacia mutica) და ღვიის (Juniperus foetidissima, J. polycarpos) ტყეებით. საკმლისხიანი ტყის ნაწილები, ძირითადად, ვითარდება შედარებით ბრტყელ რელიეფზე. ხეები ერთმანეთისგან დაშორებულია და მათ შორის მანძილი დაფარულია ბალახებითა და, ზოგჯერ, ბუჩქებით. ღვიის ტყეები ხშირად ხეების ისეთ სახეობებს მოიცავს, როგორიცაა საკმლისხე, მუხა ა.შ.

ფოთლოვანი ტყე

ეს ჰაბიტატი მეტად შეზღუდულად არის წარმოდგენილი ეროვნულ პარკში და მხოლოდ, დაახლოებით, 11 კმ²-ს ფარავს. ტყე უმეტესად შედგება იფნისა (Fraxinus excelsior) და ქართული მუხის (Quercus iberica) პატარა ზომის ხეებისაგან. ბევრი ველობებია, რომელიც ბალახითა და ბუჩქებითაა დაფარული.

ჭალის ტყეები

ჭალის ტყეები მხოლოდ პატარა ფართობზეა გავრცელებული მდინარე ალაზნის გასწვრივ. უფრო დიდი ნაწილები (თუმცა მაინც მცირე ზომის – 1 კმ²) სოფელ საბათლოსა და ჯუმასყურეშია. ტყე ძალიან ხშირია და ბუჩქნარიც კარგად განვითარებული. ხეების ტიპური სახეობებია ვერხვი (Populus canescens and P.nigra) და მუხა (Quercus pedinculiflora).

2.3.2. ფლორა

პროექტის რეგიონის მცენარეული საფარი განისაზღვრება კომპლექსური ფიზიკური და გეოგრაფიული ფაქტორებით: ოროგრაფიით, გეომორფოლოგიური პროცესების ინტენსიობით, არიდული და მშრალი სუბტროპიკული კლიმატით, ნიადაგის მრავალფეროვნებითა და სხვ. მცენარეული ტიპების სივრცობრივი განაწილება, ფორმაცია და ერთეულები სწორედ ამ ფაქტორების მრავალფეროვან ნიმუშს მიყვება.

ამგვარი მრავალფეროვანი ბუნებრივი ფაქტორების შედეგად, ხუთი ეკოლოგიურად და მცენარეული ფიტოცენოლოგიურად განსხვავებული ქსეროფიტების, ჰემიქსეროფიტებისა და მეზოფიტების ტიპები ჩამოყალიბდა საკმაოდ ვიწრო ჰიფსომეტრიული ცვალებადობის რეგიონში (100მ-დან 1000 მ-მდე ზღვის დონიდან). ესენია: უდაბნოს, ნახევრად უდაბნოს, სტეპური, არიდული მეჩხერი ტყეებისა და ფოთლოვანი ტყის ზონები. დამატებით ამისა შეიძლება მცენარეულობის სხვა ინტრაზონული ტიპების ხილვაც, როგორიცაა ჭალის ტყეები, კლდის ქსეროფიტების, მთისწინეთის ძეძვიანები და თიხნარის მცენარეულობა. ძირითადი მცენარეული საფარი მოცემულია დანართში №1. ლიტერატურაში ჭურჭლოვანი მცენარეების სახეობების მთლიანი რიცხვი, დაახლოებით, 600-ია მცენარეთა 80 ოჯახიდან. მცენარეულობის კლასები მოკლედ მოცემულია ქვემოთ (მცენარეულობის უფრო ყოვლისმომცველი აღწერა შეიძლება იხილოთ საქართველოს დაცული ტერიტორიების პროგრამაში, 2000 და NACRES-ში, 2004):

ნახევრად უდაბნო

ნახევრად უდაბნოს მცენარეულობა გავრცელებულია პროექტის ტერიტორიის სამხრეთ ნაწილში, ფარავს რა ყუმუროს ქვედა ნაწილებს, ბუღა-მოედანსა და ლეკისწყლის დაქანებაზე მარილიან დაბლობებს. ამ ტიპის მცენარეულობის უფრო მცირე ზომის ფრაგმენტების ხილვა ტერიტორიის სხვა ადგილებშიც შეიძლება.

მცენარეულობა, ძირითადად, შედგება ავშნიანითანასაზოგადოებისაგან (Artemisietum), რომელშიც Artemisia fragrans დომინირებული სახეობაა.

ნახევრად უდაბნოები მდიდარია წყაროების ეფემეროგიტებითა და ეფემეროიდებით (თივაქასრა (Poa bulbosa var. vivipara), შვრიელა (Bromus japonicus), ბალბატუხტის (Malvalthea transcaucasica), Allium rubelum, Erodium cicudarium, etc). ნიადაგები მცირედ და საშუალოდ მარილიანია, ნაცრისფერ-ყავისფერი ჰუმუსის საშუალო შემადგენლობით. წითელწვერას Kochia prostrata ხილვა შეიძლება ლეკისწყლის ხეობაში. ხურხუმა (Salsola nodulosa) კი ვრცელდება კირიანი ნიადაგის დილუვიალურ დაბლობებზე.

მთისწინეთის უდაბნოს მცენარეულობა

მთისწინეთის უდაბნოს მცენარეულობა ძირითადად გვხვდება პროექტის ტერიტორიის სამხრეთ ნაწილში, კერძოდ, კალადარაში, ყუმუროში, დუღდაგში, მიჯნისყურეში, უსახელო მთასა და ვაშლოვანის ქვაბულში.

მთისწინეთის უდაბნოს მცენარეულობა ძირითადში გხვდება სამხრეთის ძალიან დამრეც (20-400 –დან 80-900 -მდე), ეროდირებულ ფერდობებზე, რომლებსაც არ აქვთ ნიადაგის ნამდვილი ფენა. ამ ფუჭ მიწებზე ვითარდება თიხიანი ნიადაგი, რომელიც უმეტესად მარილიანია და შეიცავს კალციუმის (კირის) დიდ რაოდენობას. ადგილობრივ პირობებზე, ნიადაგსა და ადგილის მახასიათებლებზე დაყრდნობით ის ვითარდება, სამხრეთის გარდა, სხვა ფერდობებზეც (მაგ. ყუმუროსა და მიჯნისყურეზე). ხურხუმო (Salsola nodulosa), ავშანი (Artemisia fragrans) და Gamanthus pilosus თანასაზოგადოებები დომინირებენ მთის ძირის უდაბნოებში. ამ თანასაზოგადოებებს ძალიან მარტივი სტრუქტურა აქვთ; იზოლირებული მცენარეები აყალიბებენ მეჩხერ მცენარეულ საფარს.

მცენარეთა ტიპური სახეობებია: Salsola nodulosa, Artemisia fragrans, Gamanthus pilosus, Reaumuria alternifolia, Suaeda dendroides, Eremopyron orientalis და ა.შ.

ფრიგანასტიპის მცენარეულობა შეინიშნება ელდარში, ყუმუროში, დუღდაგში, მიჯნისყურეში, უსახელო მთაზე, ლეკისწყლის დინების მიმართულებით, პანტიშარას ხეობასა და ვაშლოვანის ქვაბულში. ის ვრცელ ტერიტორიას მოიცავს და ლანდშაფტის მთავარი მახასიათებელია. ის გვხვდება მცირე ზომის ნაწილებად იმ ტერიტორიებზეც, რომლებიც წარმოდგენილა სხვა მცენარეული ტიპებით.

ფრიგანა ტიპი მეორადი ხმელთაშუა ტიპის მცენარეულობას განეკუთვნება. აქ დომინირებს ქსერომორფული ბუჩქნარი და ნახევრად ბუჩქნარი – და გაზაფხულზე მდიდარია ეფემერებითა და ეფემეროიდებით.

პროექტის ტერიტორიაზე ფრიგანას ტიპის მცენარეულობის ორი მთავარი ვარიანტი არსებობს. ამათგან პირველში დომინირებს – Caragana grandiflora, ხოლო მეორეგან – Reaumuria alternifolia. პირველი ვითარდება მთის ძირებისა და ზოგჯერ ბარის თიხიან და ხრეშით მდიდარ ნიადაგზე. ტიპიური მცენარეებია: Caragana grandiflora, Artemisia fragrans, Salsola nodulosa, Agrop yron pectinatum, Reaumuria alternifolia, Stipa caspia, Tulipa eichleri.

მეორე ვარიანტი გავრცელებულია ეროდირებულ კალთებზე, რომლებსაც ახასიათებთ თიხიანი და მლაშე ნიადაგები. მცენარეულობის მხრივ, ის ნახევრადუდაბნოს მსგავსია. ტიპიური სახეობებია: Reaumuria alternifolia, Salsola nodulosa, Artemisia fragrans, Agropyron pectinatum, Coccinia raunolfia, Stachys fruticulosa, and Lappula barbata.

ღვიის არიდული ნათელი ტყე

ღვიის არიდული ნათელი ტყე (Juniperetum) ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მცენარეულობაა პროექტის ტერიტორიაზე. ის მოიცავს მინშვნელოვან ფართობებს ეშმაკისხევში, მამაჩაიში, დათვისხევისა და პანტიშარას ხეობებში, ვაშლოვანის ქვაბულში, ლეკისწყლის ხეობაში, ღორისწყლის შუა და ქვედა ტერიტორიებზე, სარქლისყურეში, ალფადარაში, ჩაიბულაყში. ეს მცენარეულობა, განსაკუთრებით, დამახასიათებელია პანტიშარისა და ვაშლოვანის ქვაბულებისათვის.

ღვიის ტყეები ძირითადად გვხვდება 15-350-ის ჩრდილო ფერდობებზე. მათ ჩვეულებრივი არიდული ტყის ნიადაგი აქვთ ან იშვიათად – წითელი ნიადაგი. ღვიას თანასაზოგადოებები ფერდობების ქვედა და შუა ნაწილებში ვითარდება, მაშინ როდესაც საკმლის ხეები უფრო დაბალ, ბრტყელ ტერიტორიებს იკავებენ.

ღვიის ტყეები ორი სახეობისგან შედგება: Juniperus foetidissima and Juniperus polycarpos. აქვეა საკმლის ხეებიც (Pistacia mutica). ქვეტყე შედგება შემდეგი სახეობებისაგან: ძეძვი (Paliurus spina-christi), ჟასმინი (Jasminum frutican)s, and კოწახური (Berberis vulgaris). სხვა გავრცელებული ტიპებია: Cerasus microcarpa, Lonicera iberica, Juniperus oxycedrus, Cotinus coggygria. ზოგ ადგილას ბუჩქნარი Caragana grandiflora დომინირებს. ზოგ ხევში (ალფადარა, ჩაიბულაყი, სხვ.) ღვიის ტყეებს მუხის ტყეები ესაზღვრება. ამის შედეგად ღვიის არიდულ ტყეებში გვხვდება ისეთი სახეობები, როგორიცაა ქართული მუხა (Quercus iberica) ან და რცხილა ( Carpinus orientalis).

საკმლისხის არიდული ნათელი ტყეები

საკმლისხის არიდული ნათელი ტყეები (Pistacietum) ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ლანდშაფტის მთავარი მახასიათებელია. ისინი გვხვდება ეშმაკისხევში, მიჯნისყურეში, ღორისწყალში, ალფადარაში, ჩაიბულაკის ხევსა და ვაშლოვანის ქვაბულში, და უსახელო მთის მიდამოებში. საკმლისხის ტყე განსაკუთრებით კარგადაა გავრცელებული ვაშლოვანის ნაკრძალში.

მცენარეულობა გავრცელებულია ანტიკლინური ბორცვების ქვედა ნაწილებზე – შედარებით რბილ, ნაკლებად დამრეც ფერდობებსა და ბრტყელ ველებზე. ნიადაგი მრავალფეროვანია – აქ გვხვდება როგორც წითელმიწა, ღორღიანი და თიხიანი ნიადაგი, ასევე მლაშე რუხი-მურა ნიადაგები. ნიადაგის ტიპების მრავალფეროვნება საკმლისხის არიდულ ტყეებში არსებულ მაჩვენებლებთან ერთად წარმოქმნის ამ მცენარეულობის მრავალ სხვა ქვეტიპსაც. შეიძლება, სულ მცირე, სამი ვარიანტის დასახელება:

1.  საკმლის ხეები Botriochloa ischaemum; სხვა აღსანიშნავი სახეობაა Paliurus spinachristi, Jaminum frutcans, and Rhamnus pallasii;

2.  საკმლის ხეები Stipa spp.–ით (შემადგენლობა Stipa lessingiana, Stipa capillata, Paliurus spina-christi, Jasminum fruticans , Rhamnus pallasii).

3.  საკმლის ხეები ნახევრად უდაბნოში Artemisia fragrans, Botriochloa ischaemum, ephemerophytes and ephemeroids–ით.

უროიანი სტეპი

უროიანი სტეპის (Botriochloetum) მცენარეულობა გვხვდება ვაშლოვანის ქვაბულში, ჩიღოელთხევში, ლეკისწყლის ხეობაში, ალაზნის აუზის ზედა ნაწილში, შავი მთის მიდამოებში და სხვაგან. უროიანი სტეპი გავრცელებულია ველებზე და რბილი რელიეფის ადგილებში, სადაც არის შავმიწა, ღორღიანი და წითელმიწა ნიადაგები. უროიანი სტეპის სამი ძირითადი ვარიანტი აღინიშნა:

1.  Botriochloa სტეპის Festuc a valesiaca and Stipa lessingiana-თი. ასევე დამახასიათებელი სახეობებია: Potentilla recta, Scorzonera biebersteinii, Galium verum, Eringium biebersteinii ასევე გაზაფხულის ეფემეროფიტები და ეფემეროიდები.

2.  Botriochloa სტეპი Stipa spp. შემადგენლობით: Stipa lessingiana, Stipa capillata, Polygala transcaucasica, Phleum phleoides, Thymus tiflisiensis, Galium verum, Inula germanica.

3.  Botriochloa სტეპი Paliurus spina-christi-თი. სხვა სახეობებია: Thymus tiflisiensis, Galium verum, Phleum phleoides, Potentilla recta.

ვაციწვერიანი სტეპი

ვაციწვერიანი სტეპი, უროიან სტეპთან შედარებით, ნაკლებადაა გავრცელებული. ის გხვდება ვაშლოვანის ღრმულში, მის ჩრდილოეთით მდებარე ველებზე, შავ მთაზე და სხვაგან. ეს მცენარეულობა უმთავრესად წარმოდგენილია Stipa lessingiana და Stipa capillata-ით და მდიდარია ეფემეროფიტებითა და ეფემეროიდებით. ნიადაგები უმეტესწილად თიხიანია.

შიბლიაკი

შიბლიაკი მცენარეულობის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სახეობაა. ამ ჰემიქსოფილურ ბუჩქნარში ყველაზე ბევრი ძეძვია (Paliurus spina -christi). სხვა მნიშვნელოვანი სახეობებია: კოწახური (Berberis vulgaris), თრიმლი Cotinus coggygria,და ბროწეული (Punica granatum).

შიბლიაკი გავრცელებულია ჩიღოელთხევში, ლეკისწყალში, მდინარე ალაზნის ხეობის ზედა ნაწილებსა და შავი მთის მიდამოებში. თუმცა, მცირე ფრაგმენტებად შიბლიაკის თანასაზოგადოებები მთელი ეროვნული პარკის ტერიტორიაზეც გვხვდება. შიბლიაკის უმეტესი ნაწილი ამ ფართობზე მეორადი მცენარეულობაა, რომელმაც, როგორც ჩანს, შეცვალა არიდული ნათელი და ფოთლოვანი ტყეები ადამიანთა ზემოქმედების შედეგად. თუმცა, არის პირველადი შიბლიაკიც.

ვინაიდან ამ მიდამოებში შიბლიაკი მეორადი მცენარეულობაა, ის სხვადასხვა სახეობის ნიადაგზე გვხვდება, დაწყებული არიდული ნათელი ტყის ყავისფერი ნიადაგიდან, დამთავრებული ღორღიანი, ქვიანი და შავმიწა ნიადაგებით. შიბლიაკის ბალახისებური მცენარეულობა ყველაზე უხვად წარმოდგენილია Botriochloa ischaemum, Phleum phleoides, Potentilla recta, Serratula biebersteiniana, and Stachys atherocalyx–ით.

მთისწინეთის ფოთლოვანი ტყე

მთისწინეთის ფოთლოვანი ტყე გვხვდება შავ მთაზე. მას ტყის ყავისფერი ნიადაგი აქვს. მცენარეულობის ეს ტიპი ორ ვარიანტისგან შედგება. ესენია: 1. ჩვეულებრივ იფნის ტყე და 2. ქართული მუხის ტყე.

ჩვეულებრივი იფნის (Fraxinus excelsior) ტყე მთის ზედა ნაწილში გვხვდება. აქ, ასევე, გავრცელებულია ისეთ სახეობები, როგორიცაა: ჭანჭყატა(Evonymus verucosa), კვიდო (Ligustrum vulgare), შინდი (Cornus mas), Scilla sibirica, პრასანა (Alium paradoxa), და ია (Viola odorata).

მუხის (Quercus iberica) ტყე განლაგებულია შავი მთის ჩრდილო ფერდობებზე. აქ, ასევე, გავრცელებულია: ჯაგრცხილა (Carpinus orientalis), Evonymus verucosa, ია ( Viola odorata), Scilla sibirica.

ჭალის ტყეები

ჭალის ტყეები გვხვდება მდინარე ალაზნის გასწვრივ. ის მეტად დანაწევრებულია. მისი ყველაზე დიდი ფრაგმენტი მდებარეობს სოფელ საბათლოში და ჯუმას ყურეში.

ჭალის ტყეებში დომინირებს ვერხვი (Populus canescens, Populus nigra). მუხას (Quercus pedinculiflora) ნაკლები ფართობი უჭირავს. სხვა ტიპური სახეობებია: Smilax excelsa, ღვედკეცი (Periploca graeca), და ველური ვაზი (Vitis silvestris). ჯუმასყურეში გავრცელებულია პასტუხოვის სურო (Hedera pastuchovii).

2.3.3. ფაუნა

ვეპ-ის ფაუნა მეტად მრავალფეროვანია. ამ შედარებით პატარა ტერიტორიაზე ბინადრობს ძუძუმწოვრების 62, ფრინველთა 135, ქვეწარმავლების 24, ამფიბიების 3, თევზების 26 სახეობა, ასევე მწერებისა და უმარტივესთა მრავალი ტიპი (მათი სრული სია ჯერ არ არის დადგენილი).

ძუძუმწოვრები

ვაშლოვანის ტერიტორიის ყველაზე მნიშვნელოვანი სახეობებია მურა დათვი (Ursus arctos, დაახლოებითი რაოდენობა: 15), მგელი (Canis lupus, დაახლოებითი რაოდენობა: 20) და გარეული ღორი (Sus scrofa attila). ასევე შეინიშნება ფოცხვერი (Canis lupus, დაახლოებითი რაოდენობა: 5-7), აფთარი (Hyaena, hyaena) და წავი (Lutra lutra meridionalis). ჯიქის (Panthera pardus tuliana) არსებობა 2003 წლის საბაზისო კვლევის შედეგად იქნა დადგენილი და განსაკუთრებული მნიშვნელობისაა. ჩლიქოსან სახეობებს შორის უნდა აღინიშნოს ქურციკი (Gazella subgutturosa), რომელიც მე-20 საუკუნის შუიდან მოყოლებული, განადგურების პირზე იყო. ქურციკის აღდგენა პროგრამის ნაწილი იქნება. ფაუნა ასევე მდიდარია ხელფრთიანებით (Chiroptera), რომლიდანაც უნდა აღინიშნოს Myotis emarginatus, Rhinolophus hipposideros, Rhinolophus mehelyi.

ფრინველები

ფრინველის 135 სახეობიდან, რომელიც ამ დროისთვის დაფიქსირდა ამ ტერიტორიაზე, 100 ასევე დაფიქსირებული იყო 2003/2004 წელს ჩვენი საბაზისო კვლევის დროს. აღსანიშნავია ე.წ. სარსარაკის (Tetrax tetrax) დიდი ჯგუფები (100-ზე მეტი ერთეული). ბეღურასნაირთა ერთ-ერთი სახეობა, Sylvia mystacea პირველად დაფიქსირდა საქართველოში. ვაშლოვანი ასევე დასახლებულია დიდი რაოდენობით მტაცებლებით, განსაკუთრებით ვაშლოვანის მასივის მიმდებარე ტერიტორიებში. მათ შორის უნდა აღინიშნოს შევარდენი(Falco peregrinus), ველის კირკიტა(Falco naumanii), გველიჭამია არწივი(Circaetus gallicus) ორბი (Gyps fulvus), და სვავი(Aegypius monachus). აქვე ვხვდებით კაკბისა (Alectoris chukar , მიახლოებითი რაოდენობა – 2000) და ხოხბის (Phasianus colchicus, მიახლოებითი რაოდენობა – 200) საკმაოდ დიდ რაოდენობას. ვეპ-ში ზამთარში დიდი(Egretta alba) და მცირე თეთრი ყანჩების, (Egretta garzetta) ასევე შავი ყარყატის (Ciconia nigra), და რუხი წეროს (Grus grus) შედარებით, მცირე რაოდენობა ბინადრობს. ხოლო ისეთი იშვიათი სახეობა როგორიც შავი ყარყატია (Ciconia nigra,) ვეპ-ში ბუდობს. ამ ტერიტორიებზე მცირე ზომის ფრინველების დიდი რაოდენობა იზამთრებს ან შესასვენებელ ადგილად იყენებს მიგრაციის პერიოდში.

რეპტილიები

ვაშლოვანში რეპტილიათა ფაუნა (25 სახეობა) მეტად მრავალფეროვანია. აქ ბინადრობს მაგ. ხმელთაშუაზღვისპირული კუ (Testudo graeca), დასავლური მახრჩობელა (Eryx jacululs), Ablepharus pannonicus, , გიურზა (Vipera lebetina), და ოთხზოლიანი მცურავი (Elaphe guatroliniata).

ამფიბიები

ამფიბიების შემადგენლობა ნაკლებად მრავალფეროვანია. აქ შეიძლება ვიხილოთ გომბეშო (Bufo bufo), ტბის ბაყაყი (Rana ridibunda), ხოლო გადაშანების პირზე მყოფი სახეობებიდან დაფიქსირდა ვასაკა (Hyla savigni) , გარდა ამისა, შესაძლოა, აქ გავრცელებული იყოს კავკასიური ჯვარულა (Pelodytes caucasica).

თევზები

ვაშლოვანის მთავარი მდინარეა ალაზანი. მასში თევზის დაახლოებით 20 სახეობა ბინადრობს. მათ შორისაა ლოქო (Silurus glanis), ფარგა (Lucioperca lucioperca), ბლიკა (Blicca bjoerkna), კობრი (Cyprinus carpio),შამაია (Chalacalburnus chalcoides), ღორჯო (Gobius cephalarges transcaucasica), მტკვრის წვერა (Barbus lacerta), ქაშაპი (Leuciscus cephalus) და სხვ.

2.4. სოციალურ-კულტურული ინფორმაცია

2.4.1. დასახლებები და მოსახლეობა

დედოფლისწყაროს ადმინისტრაციული რაიონის მოსახლეობა მიახლოებით 43,000 კაცია 12 სოფელსა და ქალაქში. ამ რაიონს მიეკუთვნება შემდეგი სოფლები: ზემო მაჩხაანი, მირზაანი, არბოშიკი, ოზაანი, გამარჯვება, სამრეკლო, ზემო ქედი, არხილოსკალო, ქვემო ქედი, სამთაწყარო და საბათლო. სოფელი კასრისწყალი ადმინისტრაციულად ახმეტის რაიონს ეკუთვნის.

2.4.2. ტერიტორიაზე წარმოებული ეკონომიკური საქმიანობა

როგორც წარსულში, ისე დღევანდელ დღეს ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიით მოსარგებლეები, წარმოდგენილია მომთაბარე თუში მეცხვარეების, მეჯოგეებისა და მწყემსების, ადგილობრივი მოსახლეობისა (ადგილობრივი ხელისუფლება, მიმდებარე სოფლების მოსახლეობა, მესაზღვრეები, ვიზიტორები, ფერმერები, მონადირეები, მეთევზეები) და საქართველოს სხვა მოქალაქეებისაგან (მეცნიერები, მონადირეები, მეთევზეები, ჟუნრალისტები).

მომთაბარე მეცხვარეობა ტრადიციული საქმიანობაა. ვეპ-ის უმეტესი ნაწილი ბუნებრივი საძოვრებისაგან შედგება, რომლებსაც შემოდგომასა და ზამთარში 29 ფერმა იყენებს. ამ ფერმებში 114 ადამიანია (თუშები) დასაქმებული და მათ, დაახლოებით 40,000 – 50,000 ცხვარი ჰყავთ.

ყოველწლიურად, გაზაფხულიდან მეცხვარეები კავკასიის (თუშეთის) საზაფხულო საძოვრებზე გადადიან. ეროვნული პარკის მოსაზღვრე ტერიტორიებზე (ელდარის დაბლობი, პატარა შირაქი, იორის სტეპი) განლაგებულია 17 ფერმა, სადაც 85 კაცია (თუშები) დასაქმებული, რომლებსაც დაახლეობით 25,000-30,000 ცხვარი ჰყავთ. თითოეულ მათგანს ახმეტის რეგიონალურ ხელისუფლებასთან აქვს მოქმედი იურიდიული საიჯარო შეთანხმება მიწის ნაკვეთების გამოყენების შესახებ.

ფერმების შენობების უმეტესობა პრივატიზირებულია. გაყიდვისთვის წარმოებული ძირითადი პროდუქტია: გუდის ყველი, ხორცი, შალი. ამჟამად ქვეყანასა და რეგიონში საბაზრო მოთხოვნილება გუდის ყველზე უფროა მაღალია, ვიდრე – ხორცზე. ფართო მასშტაბით შალის გაყიდვა დამოკიდებულია ქვეყანასა და რეგიონში შესაბამისი წარმოების ამუშავებაზე. თუშები მცირე რაოდენობით შალს იყენებენ ტრადიციული ხელნაკეთობებისა (ხალიჩები, წინდები, ჩითები) და სხვა საოჯახო საჭიროებებისათვის.

მომთაბარე მეჯოგეები (თუშები) მისდევენ ცხენების მოშენებას გაყიდვის ან გაქირავების მიზნით. ვაშლოვანის ეროვნულ პარკში (მდინარე ალაზანზე) მდებარეობს ერთი ფერმა, რომელიც 40-50 ცხენს ფლობს და მასში 7 კაცია დასაქმებული. პარკის მომიჯნავე ტერიტორიაზე ამავე ზომის კიდევ ორი ფერმაა.

მენახირე მწყემსების უმრავლესობა არ ეწევა მომთაბარე ცხოვრებას. პარკში დაახლოებით 4 ფერმა არის განლაგებული, სადაც 350-400 ძროხაა და იქ 25 კაცია დასაქმებული. გაყიდვისთვის წარმოებული ძირითადი პროდუქტია ხორცი და რძე.

დაცული ტერიტორიის მთლიანი ფართობი მოიცავს როგორც საზღვრებს, ასევე ორ საზღვარს შორის არსებულ ზოლს, სადაც ორი სასაზღვრო პუნქტია (5-7 კაცი) განთავსებული (მართვადი დაცვის ზონაში). სახელმწიფო საზღვრის გაკონტროლების მიზნით მესაზღვრეები პარკში ფეხით გადაადგილდებიან. ისინი ცხოვრობენ დროებით ინფრასტრუქტურაში (საველე ვაგონებში) და მჭიდროდ თანამშრომლობენ ვეპ-ის ადმინისტრაციასთან (ატარებენ ერთობლივ რეიდებს ბრაკონიერების გამოსავლენად).

ადგილობრივი ვიზიტორები, ძირითადად, დედოფლისწყაროს სკოლის მოსწავლეები არიან (ყოველწლიურად 300-400 მოსწავლე). ასევე მოდიან დაინტერესებული ახალგაზრდების პატარა ჯგუფები (ყოველწლიურად – 100), გამგეობისა და სხვა ადგილობრივი ინსტიტუტების თანამშრომლები. უმეტესწილად, მათ საგანმანათლებლო მიზნები და ლანდშაფტის თვალიერების სურვილი ამოძრავებთ.

ეროვნულ პარკს შიგნით მომუშავე ფერმერების გარდა, მეცხოველეებიც და მიწათმოქმედებიც, საქმიანობენ დაცული ტერიტორიების უშუალოდ მოსაზღვრე მიდამოებში (საზღვრის მთელ გაყოლებაზე). მეცხოველეები, უმთავრესად, თუში მეცხვარეები არიან (17 ფერმერი, 85 დასაქმებული ადამიანი, 25,000-30,000 ცხვარი). მიწათმოქმედები (რომლებსაც მოჰყავთ ხორბალი, ქერი, შვრია, მზესუმზირა, სიმინდი) რაიონის სხვადასხვა სოფლიდან არიან: დედოფლისწყაროს რაიონიდან (გამარჯვება, დედოფლისწყარო, ზედა ქედი, არხილოსკალო, საბათლო; ჯამში 3000 ჰა, დაახლოებით 60 ადამიანია დასაქმებული), ახმეტისა (ზედა და ქვედა ალვანი, ჯამში 700 ჰა, დაახლოებით 15 ადამიანი) და თელავის რაიონიდან (ლალისყური, ჯამში 200 ჰა, 5 ადამიანი). მათ მოსავალს დამატებით საკვებად ხშირად იყენებენ გარეული ცხოველები (ღორი, დათვი), რასაც საკმაო ზიანი მოაქვს ფერმერებისთვის.

მონადირეები (ქ. დედოფლისწყარო – 70 კაცი, სოფ. ქვემოქედი – 15 კაცი, სოფ. ზემოქედი – 19 კაცი, სოფ. არხილოსკალო – 12 კაცი, სოფ. საბათლო – 9 კაცი, სოფ. ოზაანი – 10 კაცი, სოფ. კასრისწყალი – 12 კაცი), ძირითადად ნადირობენ დათვზე, ღორზე, ტურაზე, მელაზე, კურდღელზე, მაჩვზე, კაკაბზე, ხოხობზე, მწყერზე, მტრედზე, ბატსა და იხვზე. ვეპ-ის შექმნამდე ეს ტერიტორიები ინტენსიურად გამოიყენებოდა ნადირობისათვის. ვეპ-ის ჩამოყალიბების შემდეგ კიდევ არის ნადირობის მცდელობები. მონადირეთა დიდი ნაწილი უკმაყოფილოა ნადირობაზე დაწესებული შეზღუდვებით. მათი აზრით, რამდენიმე სამონადირეო მეურნეობა უნდა შეიქმნას რეგიონის რესურსების გათვალისწინებით. ამ მხრივ აუცილებელია ვეპ-ის ადმინისტრაციის საქმიანობის ხელშეწყობა და მისთვის დახმარების გაწევა.

მეთევზეები (დედოფლისწყაროში 30 კაცი, სოფ. ქვემოქედში 5 კაცი, სოფ. ზემო ქედში 7 კაცი, სოფ. საბათლოში 10 კაცი), ისევე როგორც მონადირეები, ვეპ-ის შექმნამდე თევზის ჭერისთვის აქტიურად იყენებდნენ მდინარე ალაზანს (ლოქო(Silurus glanis), კობრი(Cyprinus carpio), შამაია( Chalacalburnus chalcoides) ჭერეხი, (Aspius aspius taeniatu)). თევზჭერა, უმეტესად, აკრძალული მეთოდებით (ბადეებით, ელექტრო აპარატით, დინამიტით) ხდებოდა. მონადირეებისგან განსხვავებით, ისინი ნაკლებად უკმაყოფილო არიან შეზღუდვებით.

წლების განმავლობაში მეცნიერთა სხვადასხვა ჯგუფი მუდმივად ინტერესდებოდა ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების საკვლევი ობიექტებით. წარსულში (წინა საუკუნის 90-იან წლებში) ყველაზე ხშირი სტუმრები იყვნენ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, ბოტანიკისა და ზოოლოგიის ინსტიტუტის სტუდენტები, ბოტანიკური ბაღის მეცნიერები (სახელმწიფო სამეცნიერო-კვლევითი პროგრამების ქვეშ). მოგვიანებით (1990-2005 წ.), სახელმწიფო სექტორი არასამთავრობო სექტორმა შეცვალა. მათგან აღსანიშნავია არასამთავრობო ორგანიზაციები (NACRES, GCCW). მათი კვლევის შედეგები მიეწოდება პარკის ადმინისტრაციას.

ვიზიტორი მონადირეები არიან თბილისიდან, თელავიდან და გურჯაანიდან. მათი რაოდენობა ყოველ წელს განსხვავდება, და საშუალოდ თვეში 30-50 ადამიანამდე მერყეობს. ეროვნული პარკი მის შექმნამდე ინტენსიურად გამოიყენებოდა როგორც სანადირო ტერიტორია (დათვი, ღორი, კურდღელი, კაკაბი, ხოხობი). ადგილობრივ და ვიზიტორ მონადირეებს შორის უთანხმოებაა, კერძოდ, სანადირო სეზონისა და ცხოველებზე ინტენსიური ნადირობის გამო, ვინაიდან ვიზიტორი მონადირეები ხშირად არღვევენ ამ წესებს. ძალიან ხშირია ბრაკონიერობის მცდელობები ახლად შექმნილ ეროვნულ პარკში.

მეთევზეების რაოდენობა თბილისიდან, თელავიდან და გურჯაანიდან 20-30 კაცს აღწევს. ისინი პარკის შექმნამდე მდინარე ალაზანზე აკრძალული მეთოდებით იჭერდნენ თევზს. ყველაზე დიდი ზიანი თევზის რესურსებს გურჯაანის ჯგუფმა მიაყენა, რომელიც წლების განმავლობაში თევზის მეტად დიდ რაოდენობას იჭერდა ხელისუფლების ხელშეწყობით. ვიზიტორი მეთევზეების მიერ ბრაკონიერობის მცდელობებს ჯერ კიდევ აქვს ადგილი.

წარსულში სახელმწიფო ტელევიზია და სხვა ამჟამად მოქმედი სატელევიზიო კომპანიები (I არხი, იმედი, რუსთავი 2, მზე) მუდმივად იღებდნენ და ამზადებდნენ ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შესახებ მოკლემეტრაჟიან საგანმანათლებლო ფილმებსა და მოკლე საინფორმაციო პროგრამებს. დაცული ტერიტორიების ადმინისტრაციას მათი ვიდეო არქივი არა აქვს.

2.4.3. ტერიტორიის გარეთ წარმოებული ეკონომიკური საქმიანობა

დაცული ტერიტორიების დამხმარე ზონაში წარმოება, ძირითადად ხდება არაგანახლებადი ბუნებრივი რესურსების გამოყენების ხარჯზე (კირქვა, ნავთობი, საწარმოო თიხა). ჩადებული ინვესტიციის მიხედვით, ნავთობის წარმოება ყველაზე მსხვილმასშტაბიანი ბიზნესია რეგიონში. Frontera Resources Caucasus Corporation”-ის ფილიალი შპს Frontera Eastern Georgia” დედოფლისწყაროში 1997 წლიდან საქმიანობს; მას ხელმოწერილი შეთანხმება აქვს ნავთობისა და ენერგეტიკის სამინისტროსთან და საქართველოს ნავთობის სახელმწიფო სააგენტოსთან. Frontera-ს ლიცენზია მოიცავს მე-12 ბლოკს”, 500,000 ჰა ფართობს, რომელშიც მთლიანადაა მოქცეული ვეპ-ი (ასევე იხილეთ თავი №4.3).

ტერიტორიაზე წლების განმავლობაში მუშაობდა, აგრეთვე კირქვის საბადოს ადმინისტრაცია, რომელიც რუსთავის ცემენტის ქარხანას ამარაგებდა და დღესაც ამარაგებს გადასამუშავებელი მასალით.

თიხის მოპოვებას რაც შეეხება, ის არასისტემური და მომხმარებელთა მოთხოვნაზეა დამოკიდებული.

დედოფლისწყაროს რაიონში, ასევე განვითარებულია კვების წარმოება: ფუნქციონირებს ღვინის ორი ქარხანა და მცირე ზომის გლეხური სავენახო მეურნეობები გვევლინებიან მათ მიმწოდებლებად. იქვე მდებარეობს მზესუმზირის ზეთის რამდენიმე გამოსახდელი, მცირე ზომის წარმოების შესაძლებლობის მინი-ქარხნები.

მოსაზღვრე სოფლების მოსახლეობის უმრავლესობა (საბათლოში 130 ოჯახი, კასრისწყალში – 100, ქვემო ქედში – 700) სოფლის მეურნეობას მისდევს (მიწათმოქმედება, მევენახეობა). ვეპ-ის საზღვრის გასწვრივ ხალხი დაკავებულია მარცვლეული კულტურების მოყვანით (ხორბალი, ქერი, ჭვავი, მზესუმზირა, სიმინდი). სოფელ ქვემო ქედის საბათლოსა და კასრისწყლის მოსახლეობა პარკის დაარსებამდე იყენებდა აქ არსებულ ბუნებრივ რესურსებს. კერძოდ: შეშას, სანადირო ცხოველთა და მდინარე ალაზნის თევზის რესურსებს.

ძველი სასოფლო-სამეურნეო სტრუქტურების უდიდესმა ნაწილმა რეორგანიზაცია განიცადა, ნაწილი აღარ ფუნქციონირებს. ახალი, კერძო საწარმოები აღმოცენდა. სოფლის მეურნეობის ძირითადი საქმიანობებია: მევენახეობა, მემინდვრეობა და მესაქონლეობა (ამ უკანასკნელის შემდგომ განვითარებისათვის დიდი მნიშვნელობა აქვს ელდარის ზამთრის საძოვრებს). ამჟამად მიწის რეფორმა, პრივატიზაცია ხორციელდება როგორც რეგიონში, ისე საერთოდ ქვეყანაში. რეგიონის კურორტებს შორის აღსანიშნავია არაფუნქციონირებად სანატორიუმი „არხილოსკალო“ (რომელიც ერთ დროს კარგად იყო აღჭურვილი უროლოგიური დაავადებების სამკურნალოდ) და „მლაშე ტბა“.

დედოფლისწყაროში არის ძლიერი სატელევიზიო გადამცემი, რომელიც რაიონის მოთხოვნებს აკმაყოფილებს. გაყვანილია თბილისი-დედოფლისწყაროს საკაბელო სატელეფონო ხაზი შიდა და რაიონული ქსელებით; მობილურ სატელეფონო კავშირს ფარავს კომპანიები: მაგთი და ჯეოსელი.

სასმელი და ტექნიკური წყლის მომარაგების სისტემა, ელექტროენერგიის დეფიციტის გამო არ ფუნქციონირებს. მილები დაძველებულია და განახლებას საჭიროებს. სოფლების მომარაგება წყლით ჯერ კიდევ რჩება სერიოზულ პრობლემად. კანალიზაციის სისტემა მხოლოდ ნაწილობრივ არის მოწყობილი, გამწმენდი საშუალებები მოძველებულია და დაბინძურების საფრთხის წინ აყენებს ისეთ ლამაზ ხეობებს, როგორიცაა არწივის ხეობა.

დედოფლისწყაროს უმეტეს ნაწილსა და გარშემო სოფლებს მიეწოდებათ ბუნებრივი გაზი – ძირითადად ადგილობრივი ქსელებიდან. არ არსებობს გათბობის ერთიანი სისტემა; ამის ნაცვლად არის ბუნებრივ გაზზე მომუშავე ავტონომიური სათბობები, რომლებიც გამოიყენება სკოლების, საბავშვო ბაღების, ზოგიერთი სხვა დაწესებულებისა და ასევე მოსახლეობის მიერ. ბუნებრივი გაზის დეფიციტისა და სიძვირის გამო, მოსახლეობის უმეტესობა ინტენსიურად და არაორგანიზებულად იყენებს ტყის რესურსებს.

2.5. ისტორიული ინფორმაცია

2.5.1. პალეონტოლოგოიური, არქეოლოგიური და ისტორიული ინტერესი

ისტორიული თვალსაზრისით, რეგიონის უმეტესი ნაწილი ქიზიყს ეკუთვნის; ეს ადგილი ამ სახელით ცნობილია მე-15 საუკუნიდან, მაშინ როდესაც უფრო ძველ წყაროებში (ჩვ. წ.აღ-მდე I ს. – I ს. ჩვ. წ.აღ-ით სტრაბონის თანახმად), ის მოიხსენიება როგორც კამბეჩოვანი. აქ ბევრია კულტურულ-ისტორიული ძეგლი, მათ შორის, აღდგომის გუმბათოვანი ტაძარი (X ს.) ოზაანის მახლობლად, ხორნაბუჯის ციხე, ბოდბ ს და ხირს ს მონასტრები, ბოდბ ს მღვიმის კომპლექსი, ნინოწმინდ ს ანსამბლი (VI ს.), თამარის კოშკი და წმინდა ილიას ეკლესია.

რეგიონში დასახლების ისტორიულად ჩამოყალიბებული სისტემაა. დასახლების სიმჭიდროვის დონე უფრო მაღალია განვითარებული ინფრასტრუქტურის არხებთან ახლოს. არის ველის, ზეგანის, ქვაბულის, გორაკის ტიპის სოფლები. ზოგიერთ ადგილას სოფლები შეერთებულია (მაგალითად: ზემო ქედი – არხილოსკალო – ქვემო ქედი – დედოფლისწყარო – ჯაფარიძე – წითელწყარო). დაგეგმარების სტრუქტურა ოთხწრფივი, ჯგუფური და შერეული დასახლებების სისტემას წარმოადგენს.

რეგიონი ბუნებისა და ისტორიული კულტურული მემკვიდრეობის კერაა, რომელსაც ვეპ-ის შიგნით და მის ტერიტორიებს გარეთაც ეკოტურიზმის განვითარების დიდი პოტენციალი გააჩნია. ამის მაგალითია VI ს-ის ხორნაბუჯის ციხე-სიმაგრე დედოფლისწყაროში, 5 ათასი წლის კამბისენას არქეოლოგიური ძეგლის ნანგრევები, არქეოლოგიური ცენტრი სოფელ თავწყაროსა და ფიროსმანის მუზეუმი სოფელ მირზაანში (სადაც ფიროსმანის ნახატების დიდი რაოდენობაა განთავსებული).

2.5.2. წარსული – ამჟამინდელი საკონსერვაციო მართვა, კვლევა, გამოკვლევა, მონიტორინგი

ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალი 1935 წელს შეიქმნა, როგორც ბუნებრივი ნაკრძალი 4,000 ჰა ტერიტორიით. თავისი ისტორიის მანძილზე მას რამდენჯერმე მოემატა ფართობი. 1987 წელს მისი ტერიტორია 8034 ჰა-მდე გაიზარდა. ბოლო გაფართოება ეროვნული პარკის შექმნას მოჰყვა, როდესაც სახელმწიფო ნაკრძალი 8480 ჰა-მდე გაიზარდა, ხოლო მისი გარემომცველი ეროვნული პარკის ფართობი კი 25114 ჰა გახდა.

ისტორიულად მისი მართვა სატყეო მეურნეობის სამინისტროს ნაკრძალების მთავარი სამმართველოს მიერ ხდებოდა. 1990 წელს ნაკრძალების მთავარი სამმართველო პირდაპირ დაექვემდებარა საქართველოს პრეზიდენტს, რაც 1993 წლიდან გარდაიქმნა დაცული ტერიტორიების, ნაკრძალებისა და სამონადირეო მეურნეობის სახელმწიფო დეპარტამენტად. 2004 წელს სახელმწიფო დეპარტამენტი ინტეგრირებულ იქნა გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროში და ის გახდა დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი.

ზოგადად, ბუნებრივ ნაკრძალზე ყოველთვის ვრცელდებოდა დაცვის მკაცრი რეჟიმი. მისი გამოყენება შემოიფარგლებოდა კვლევებითა და საგანმანათლებლო საქმიანობებით. თუმცა ზოგჯერ გავლენიანი საბჭოთა ლიდერები და მათი სტუმრები ნაკრძალში ნადირობდნენ.

თავი 3. შეფასება

3.1. ეკოლოგიური ფასეულობები

3.1.1. ფართობი, კონფიგურაცია და ეკოლოგიური მდგომარეობა

2004 წელს, ვეპ-ის შექმნით, დაცული ტერიტორია დაახლოებით 25114 ჰექტარით გაიზარდა და ნაკრძალთან ერთად 33594 ჰა შეადგინა. ამჟამად ის ერთ-ერთია საქართველოს ოთხი ყველაზე დიდი დაცული ტერიტორიებიდან. მისი მდებარეობა ქვეყნის ყველაზე მშრალ ნაწილში განაპირობებს იმ ლანდშაფტებსა და ჰაბიტატს, რომელიც საქართველოსთვის მეტად განსაკუთრებული და გამორჩეულია.

კონფიგურაცია და ფართობი საკმარისად ადეკვატურია იმისათვის, რომ მასში შედიოდეს უნიკალური გეოლოგიური ფორმაციები და ლანდშაფტი, როგორიცაა: პანტიშარას ხეობის, დიდი ჩრდილის ქედისა და უსახელო მთის მასივის დინამიური ეროზიის ლანდშაფტი. ტერიტორია მოიცავს საქართველოში დარჩენილი ღვიის ნათელი ტყეებისა და საკმლისხიანი ნათელი ტყეების მნიშვნელოვან ფართს. პარკში გვხვდება საქართველოს ნახევრად უდაბნოსა და სტეპური მცენარეულობის ფორმაციები.

დაცული ტერიტორია, როგორც რეგიონში საუკეთესო ჰაბიტატი, მთელი წლის განმავლობაში გამოიყენება ისეთი მსხვილი ძუძუმწოვრების მიერ, როგორებიცაა: დათვი, მგელი, ჯიქი და ფოცხვერი, გაფართოების შემდგომ დაცული ტერიტორიების ფართობი ერთმანეთთან აკავშირებს სახელმწიფო ნაკრძალის ორ ნაწილს (იხილეთ რუკა დანართ №1-ში). ივარაუდება, რომ ამ კავშირს გააჩნია დერეფნის ფუნქცია, განსაკუთრებით, მსხვილი ძუძუმწროვრებისათვის.

ამის გარდა, ვეპ-ი მნიშვნელოვანი გამოსაზამთრებელი ადგილია, იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი ფრინველთა სახეობებისათვის (დიდი თეთრი ყანჩა (Egretta alba), მცირე თეთრი ყანჩა (Egretta garzetta), შავი ყარყატი (Ciconia nigra), რუხი წერო (Grus grus),სავათი Otis tarda, სარსარაკი (Tetrax tetrax); ის დასასვენებელი ადგილია საკმაოდ დიდი რაოდენობის მიგრირებადი ფრინველებისთვისაც. პარკს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს იმიტომაც, რომ აქ ბინადრობს IUCN-ის წითელ წიგნში შეტანილი სვავი – Aegipius monachus.

უნდა აღინიშნოს, რომ ვეპ-შია ზოლებიანი აფთრის ბუნებრივი ჰაბიტატი. ექსკრემენტების ანალიზმა უჩვენა, რომ ეს სახეობა აქ ჯერ კიდევ შემორჩენილია.

ვეპ-ის ალაზნის ჭალის ტყეები მეტისმეტად პატარა და დანაწევრებულია, რომ ამ ჰაბიტატის მთავარი ნაწილის შენარჩუნება შეძლოს. ალაზნის ჭალის ტყეები უნდა გავნიხილოთ ქვეყანაში არსებულ სხვა პროექტებთან მიმართებით, რომლებიც ცდილობენ ჭალის ტყეების კონსერვაციას (მაგ., ალაზნის ჭალის ტყის კონსერვაციის მენეჯმენტის გეგმის პროექტი).

3.1.2. მრავალფეროვნება

გეოლოგიის, ოროგრაფიისა და კლიმატის კომპლექსურმა ერთობლიობამ ჩამოაყალიბა მეტად დინამიკური და მრავალფეროვანი ეკოსისტემა, სადაც მოკლე დისტანციებზეც კი საკმაოდ მნიშვნელოვან ვარიაციებს ვაწყდებით.

მცენარეულობა: 5 ძლიერ განსხვავებული მცენარეული ტიპი, ინტრაზონული მცენარეულობის 4 ტიპი, 81 მცენარის ოჯახი და მცენარის 600 სახეობა.

ფაუნა: 62 სახეობის ძუძუმწოვარი, 135 სახეობის ფრინველი, 25 სახეობის ქვეწარმავალი, 20 სახეობის თევზები, 3 სახეობის ამფიბია (უხერხემლოები არ არის ცნობილი).

იმისათვის, რომ ვეპ-ის სახეობების რიცხვი შევადაროთ ქვეყნის ბიომრავალფეროვნებას, სახეობების მრავალფეროვნების შედარებითი მაჩვენებელი გამოითვლება ვეპ-ში არსებული სახეობების რიცხვის საქართველოში არსებულ სახეობების რიცხვზე გაყოფით. ვეპ-ში მოპოვებული შედეგების ანალიზმა აჩვენა:

 

ტაქსონი

რავალფეროვნების ინდექსი საქართველოში სახეობების რაოდენობასთან შეფარდებით

ძუძუმწოვრები

0.61 (61%)

ფრინველები

0.34 (34%)

ქვეწარმავლები

0.5 (50%)

ამფიბიები

0.23 (23%)

თევზებ

0.34 (34%)

ჭურჭლოვანი მცენარეები

0.14 (14%)

 

ციფრები აშკარად მიუთითებს ვეპ-ის დიდ მნიშვნელობაზე ყველა ტაქსონისათვის; კვლევის დროს ძუძუმწოვრებისა და რეპტილიების სახეობათა მრავალფეროვნება მიჩნეულ იქნა ყველაზე მნიშვნელოვნად.

3.1.3. ბუნებრიობა

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორია შედგება მოზაიკური ტიპის ხელშეუხებელი ბუნებრივი ლანდშაფტებისა და ჰაბიტატებისაგან. ამავე დროს, აქაა ისეთი ტერიტორიებიც, სადაც საუკუნეების მანძილზე სხვადასხვა სახის ადამიანური მოქმედების შედეგად შეიქმნა ბუნებრივ-კულტურული დეგრადირებული ლანდშაფტი მრავალი მეორადი ფორმაციით.

ყველაზე ბუნებრივი და კარგად შენახული ფომრაციები გხვდება არეულების ჰაბიტატში, სადაც საკმლიანი (Juniperus) და ღვიიან/საკმლიანი (Juniperus/Pistacia mutica) ფორმაციები გამოირჩევა. ამ ფორმაციების ცენოზს არ ემჩნევა დეგრადაციის კვალი, ხემცენარეთა თაობათა ცვლა ვითარდება შესანიშნავად; ბევრია ამონაყარი; ზედაპირი მდიდარია Cryptogamous cenosis -ით და შესანიშნავადაა განვითარებული.

არეულების ციცაბო და დინამიკურად ეროდირებულ ფერდობებზე ლოდების ქსეროფიტული ფორმაციები ჯერ კიდევ ხელშეუხებელ მდგომარეობაშია.

საკმლის ხის (Pistacia mutica) ფორმაციებიც სტეპებისა და ბუჩქების ჰაბიტატში იმყოფება კარგ ბუნებრივ მდგომარეობაში.

ნახევრად უდაბნოსა და სტეპების ფორმაციები ნაწილობრივ დეგრადირებულია, ნაწილობრივ – კარგ მდგომარეობაში. შიბლიაკის გავრცელებული ბუჩქები, უმეტესად, მეორადი ფორმაციებია, რომლებიც წარმოიქმნენ იქ, სადაც ერთ დროს ფოთლოვანი და ნათელი ტყეები იყო.

ცხოველთა სამყაროს წარმომადგენელთა უმრავლესობა, განსაკუთრებით მსხვილი ძუძუმწოვრები, ადამიანთა ზემოქმედების გამო თავიანთ შესაძლო ბუნებრივ რიცხოვნობაზე ნაკლებია.

თითქმის შეუცვლელი ბუნებრივი პირობების გამო ბუღამოედანი და ყუმუროსა და ლეკისწყლის ქვედა ტერიტორიები ქურციკის (Gazella subgutturosa)-ის პოპულაციის აღდგენისათვის სასურველ ადგილადაა მიჩნეული. უნდა აღინიშნოს, რომ წარსულში სწორედ აქ ხდებოდა ქურციკების გამრავლება. ეს სახეობა დაცული ტერიტორიიდან გასული საუკუნის ორმოცდაათიანი წლებში გაქრა.

3.1.4. იშვიათობა

ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებში და, განსაკუთრებით, ვაშლოვანის ნაკრძალში ბინადრობს და თავს აფარებს ბევრი ცხოველი (დათვი, ღორი, მგელი, მელა, ტურა, კურდღელი, მაჩვი, კაკაბი). მათ შორის არიან ისეთებიც, რომლებიც გადაშენების საფრთხის წინაშე იმყოფებიან და წარმოადგენენ იშვიათ სახეობებს (ჯიქი, ზოლებიანი აფთარი, ფოცხვერი, წავი, მცირე მყივანა არწივი, გველიჭამია არწივი, სვავი, ორბი, შავი ყარყატი, ხმელთაშუაზღვის კუ). ამ სახეობათა უმეტესობა არიდული ეკოსისტემებისათვის არის დამახასიათებელი. ვაშლოვანის მასივების ციცაბო კლდეებზე გვხვდება დიდი მტაცებელი ფრინველები, რომელთა გადასარჩენად ეს ადგილი გადამწყვეტი მნიშვნელობისაა.

ვაშლოვანი ერთადერთი ადგილია მთელს კავკასიის რეგიონში, სადაც ბინადრობს აზიური შიშველთვალა (Ablepharus pannonicus).

2003 წელს ჩატარებულმა საბაზისო კვლევამ აქ საფრთხის წინაშე მყოფი ჯიქი აღმოაჩინა (Panthera Pardus tulliana, ახალგაზრდა მამრი, რომელიც შესულია IUCN-ის წითელ ნუსხაში). მისი ჰაბიტატი ვაშლოვანის, პანტიშარას ხეობისა და ალაზნის (მიჯნის ყურე) ცენტრალურ ნაწილშია განთავსებული. ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების ბუნებრივი რესურსების პოტენციალის გათვალისწინებით, შესაძლებელია არა მარტო ამ ცხოველის შენარჩუნება, არამედ სხვა ცალკეული ინდივიდების გავრცელებაც.

საბაზისო კვლევის მიხედვით, დაახლოებით 15 მურა დათვი ცხოვრობს ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებზე (შავი მთა, ალფადარა, ღორის წყალი, დიდი ჩრდილი და პანტიშარა).

მდინარე ალაზანზე (ჯუმასყურე, მიჯნისყურე) შეიძლება შეგვხვდეს საფრთხის წინაშე მყოფი სახეობა წავი (Lutra lutra). ალაზნის ქვედა ნაწილზე (მიჯნის ყურე, ღორის წყალი, ალფადარა) ბინადრობს ლოქო (Silurus glanis); კობრი, (Cyprinus carpio); შამაია, (Chalcalburnus chalcoides). ეს ტერიტორია მათი ქვირითობის ადგილია. შავი მთის მიდამოებში ბინადრობს იშვიათი და ლამაზი ხოხობი (Phasianus colchicus).

ენდემიზმის დონე

ვეპ-ისთვის დამახასიათებელია ენდემიზმის მაღალი დონე. მცენარეთა 33 სახეობაა ენდემური კავკასიისათვის და 2 – საქართველოსათვის (Psephelus carthalinicus და Campanula kachetica), რეპტილიათა 1 სახეობაა ენდემური კაკვასიის რეგიონში (Elphe hohenakeri).

ვეპ-ის ბევრი მცენარე შეტანილია საქართელოს წითელ წიგნში, მაგ.: საკმლის ხე (Pistacia mutica), ქართული ზამბახი (Iris iberica), ეიჰლერის ტიტა (Tulipa eichler), იორდასალამი (Paeonia maiko), ველური კომში (ჩყდონია ობლონგა), ველური ვაზი (Vitis sylvestris), ველური კაკლის ხე (Juglans regia), კოწახური (Barberis iberica), კავკასიური აკაკი (Celtis caucasica), (Populus euphratica), ქართული მუხა (Quercus iberica) ბროწეული (Punica granatum).

დანართი №7 მოცემულია მცენარეთა და ცხოველთა სახეობების ნუსხა, მითითებულია მათი სტატუსი IUCN–ის წითელი ნუსხისა და საქართველოს წითელი წიგნის მიხედვით.

3.1.5. მოწყვლადობა (სათუთობა)

ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ჰაბიტატი მრავალფეროვანია, რომლის უმრავლესობა განსაკუთრებით მოწყვლადია ნებისმიერი სახის ანთროპოგენური ზეგავლენის მიმართ. ამის მიზეზები კომპლექსურია და დამოკიდებულია ისეთი ბუნებრივი ფაქტორების კავშირზე, როგორიცაა მშრალი კლიმატი, გეოლოგიური ფონი, ნიადაგები, და მცენარეულობის ეკოლოგია.

ღვიის ნათელი ტყეები და საკმლისხის ნათელი ტყეები: ეს ტყეები იზრდება ყავისფერი ნიადაგის განსაკუთრებულ სახეობაზე, ე.წ. ღია ყავისფერ ნიადაგზე; მას ასევე შეიძლება „ნიადაგის იშვიათობა“ დაერქვას. ტყის გაჩეხევა ამ სათუთ ნიადაგს გააშიშვლებს, ქარისა და წვიმისგან ეროზიის საფრთხის წინაშე დააყენებს და ფორმაციების აღდგენა მეტად რთული გახდება.

ამასთან ერთად ღვიის ტყეები მეტად ძველია, ზოგიერთი ხის წლოვანება 700-ს აღემატება. ამგვარად, ბუნებრივ პირობებთან მიახლოება მეტად დიდხანს გასტანს – 1000 წელზე მეტს. რეგიონში ღვიის ტყის მიდამოებში, რომელიც წარსულში გაიკაფა, ამჟამად მეორადი ფორმაციები წარმოიქმნა შიბლიაკის ან სტეპის დეგრადირებული მცენარეულობისაგან. ბიომრავალფეროვნების მაღალი დონით გამორჩეული მცენარეთა ჯგუფები, რომლებიც გავრცელებულია საკმლის ხეების ჩრდილიან ნაწილებში, განსაკუთრებულად მგრძნობიარე და ადვილად დაზიანებადია ხეების მოჭრის მიმართ.

სტეპი: ნახევრად უდაბოს მცენარეთა ფორმაციები და სტეპის ჰაბიტატი განსაკუთრებით მგრძნობიარეა საძოვრების არაადეკვატური მართვის მიმართ. სტეპურ მიდამოებში გადაჭარბებული ძოვება ხელს უწყობს სარეველების (Cousinia orientalis, Eringium biebersteinianum, E. campestre, Centaurea solstitialis, Daura carota) გავრცელებასა და მცენარეთა საერთო რაოდენობის მნიშვნელოვნად შემცირებას.

ნახევრად უდაბნო: ნახევრად უდაბნოს ჰაბიტატში უკონტროლო ძოვებით გამოწვეული ცვლილებები უკავშირდება არა მარტო ფიტოცენოზის დეგრადაციას, როგორც ეს სტეპის ნაწილში იყო აღწერილი, არამედ მას, ასევე თან სდევს გაუდაბნოების შეუჩერებელი პროცესი. სწორედ ამიტომ, ნახევრად უდაბნოს რაიონები ძალიან სათუთია.

ჭალის ტყეები: მდინარე ალაზნის დაცული ჭალების ტყეები ადრე გავრცელებული ჰაბიტატის სახეობის გადმონაშთია. ის დანაწევრებული და იზოლირებულია. ამიტომ შეუძლებელი იქნება მისი აღდგენა, თუ მისი ბოლო ფრაგმენტებიც გაქრება.

მსხვილი ძუძუმწოვრები: მსხვილი ძუძუმწოვრების პოპულაციების არსებობა დამოკიდებულია დიდ ერთმანეთთან დაკავშირებულ ტერიტორიებზე და, შესაბამისად, მეტად მგრძნობიარეა ნებისმიერი სახის ცვლილების მიმართ. უკანასკნელ დროს მათმა რაოდენობამ საქართველოში საგრძნობლად იკლო.

3.1.6. უნიკალურობა

ვეპ-ში გვხვდება საქართველოში ყველაზე კარგად შენახული ღვიის არიდული ნათელი ტყეები. ამ ტყეებისა და არეულების ჰაბიტატის ცალკეული ოროგრაფიული რელიეფის ფორმაციის კომბინაცია ქვეყნისათვის უნიკალურია. ვაშლოვანის რეპტილიების რაოდენობა და მრავალფეროვნება აღემატება ნებისმიერ სხვა ტერიტორიისას ქვეყანაში. ძუძუმწოვრების დასახლების სიმჭიდროვეც ერთ-ერთი ყველაზე მაღალია საქართველოში. განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს ამდენი დიდი მტაცებლის (დათვი, მგელი, ფოცხვერი, ჯიქი, გარეული კატა, აფთარი, მელა, ტურა) თანაცხოვრების უნიკალურობა.

კავკასიის მთელს რეგიონში მხოლოდ ვეპ-ში გვხვდება Ablephorus pannonicus. ვეპ-ის ლანდშაფტი მოიაზრება ღირშესანიშნავ და უნიკალური სილამაზის ლანდშაფტად. ამის ხელშემწყობი ძირითადი მახასიათებლებია:

–   იზოლირებული და დაუსახლებელი ვრცელი ტერიტორიები. დასახლებათა ძალიან მცირე, მწირი რაოდენობა

–   ხეობის მრავალფეროვანი ლანდშაფტი თვალწარმტაცი ფერებითა და ხედებით

–   დაკლაკნილი ხეობების გაზაფხულის ფერადოვანი ხედები

–   საქართველოსთვის პარკის უცხო ხედები, როგორიცაა საკმლის ხის ტყეები

–   სტეპების რბილი ფერები და ფორმები.

ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ორიგინალური მცენარეული ეკოსისტემა (არიდული ნათელი ტყე, ნახევრად უდაბნო, უდაბნო, სტეპი, ფოთლოვანი ტყე, ქვიანი ქსეროფიტები, ჭალის ტყე, კირქვა) უნიკალური გენეტიკური საგანძურია. ის არის სამშობლო აღმოსავლეთ საქართველოში წარმოებული ბევრი კულტურისა (ვაზი, კაკალი, კომში, მსხალი, ბროწეული, ლეღვი და სხვა).

3.2. სხვა ფასეულობები

3.2.1. გამოყენებითი ფასეულობა

ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის დიდი ნაწილი, ნათელი ტყეების რესურსები, სტეპები და ნახევრად უდაბნოს ეკოსისტემები საუკუნეების მანძილზე გამოიყენებოდა ცხვრის საზამთრო საძოვრებად. მეოცე საუკუნეში საბჭოთა ეკონომიკის დროს ეკოსისტემებმა დეგრადაცია განიცადეს საძოვრების არაადეკვატური მართვის გამო, თუმცა დღემდე ინარჩუნებენ თვითაღდგენის მაღალ პოტენციალს. ბუნებრივი რესურსების პრინციპების რაციონალური გამოყენებისა და ტრადიციებზე დაყრდნობის შემთხვევაში მეცხვარეობა მეტად შემოსავლიანი საქმიანობაა. მეცხვარეობისთვის შესაფერისია მლაშე წყლისა და ჩიღოელთხევის, ასევე შავი მთის დასავლეთ შემოგარენისა და მდინარე ალაზნის გასწვრივ მდებარე ფართო ველების გამოყენება.

ვეპ-ისა და მისი შემოგარენის მწყემსები, მათ შორის ისეთებიც, რომლებიც პარკიდან 7-8 კმ-ით არიან დაშორებულები, შეშის შესაგროვლად პარკში მოდიან. აღნიშნული (დაყრილი პატარა ტოტები) ძირითადში ნაკელისგან დამზადებული საწვავის ასანთებად გამოიყენება.

მდინარე ალაზნის გასწვრივ აკაციის (Robinia pseudoacacia) ძველი პლანტაციების 35 ჰა ფართობია, რომელიც ვეპ-ს ეკუთვნის. ჭალაში პირველადი მცენარეულობის აღდგენის პროცესში, შეიძლება ამ ხეების თანდათანობით მოჭრა და მათი ადგილობრივი მოსახლეობისთვის მცირე ფასში მიყიდვა. მცირე შემოსავლის მიღების სანაცვლოდ, შესაძლებელია გაიზარდოს მოსახლეობის მხრიდან ნდობისა და მხარდაჭერის დონე.

მდინარე ალაზნის თევზის მრავალფეროვნება ხელსაყრელი პირობაა ბუნებრივ გარემოში სპორტულ-რეკრეაციული თევზჭერისათვის (ტრადიციული გამოყენების და ვიზიტორთა ზონებში).

პარკის გამორჩეული ბიოგეოგრაფიული თვისებებისა და არაჩვეულებრივი ცხოველური სამყაროს გამო, აშკარაა, რომ ეკოტურიზმის განვითარებისათვის დიდი პოტენციალი არსებობს. ტურისტთა მომსახურებისთვის სხვადასხვა მიმართულების შერჩევა შეიძლება, მაგ: მდინარე ალაზანზე ნავიგაცია; შავი მთის, ალაზნის ჭალების, მლაშე წყლის, ელდარის დაბლობისა და ვაშლოვანის ცენტრალური ქვაბულის ტერიტორიებზე ცხენზე ჯირითი; პანტიშარას ხეობის, ვაშლოვანის ქვაბულის, მლაშე წყლის, უსახელო და შავი მთის შემოგარენის ფეხით ლაშქრობები; საავტომობილო ტურები შავი მთის, მლაშე წყლის, იმედას წყლის ხეობის, პანტიშარისა და ვაშლოვანის ქვაბულის მიმართულებით (ვიზიტორთა ზონაში); ფრინველებზე დაკვირვება პანტიშარაში, ელდარის დაბლობსა და არწივის ხეობის ბუნების ძეგლის მიდამოებში.

3.2.2. არაგამოყენებითი ფასეულობები

სამეცნიერო და საგანმანათლებლო თვალთახედვით ლანდშაფტების სხვადასხვა ტიპი, ველური სახეობების მრავალფეროვნება, მათი მაღალი ენდემურობა, პალეოგეოგრაფიული და პალეო-ბიოლოგიური საგანძური, ასევე უძველესი არქეოლოგიური (ღორის წყალი, ნაგომრალები, ნაქალაქარები, ყორღანები), სახელმწიფო (პანტიშარას ციხე-სიმაგრე გოდოლი) და რელიგიური ძეგლები (შავი მთის მონასტერი) საკმაოდ მიმზიდველი ადგილებია. ამ ფასეულობების გარდა, შესაძლებელია იშვიათი და ადრეული ეკოსისტემების გამოკვლევის ჩატარება, გეო-ტექტონიკის, ფლორისა და ფანუნის ისტორიის შესწავლა, დარგული მცენარეების (ვაზი, კაკალი, კომში, ბროწეული, აკაკი, ა.შ.) ველური სახეობებისა და დეკორაციული მცენარეების (Juniperus, Populus euphratica, Celtis Acantholimon, Caragana, Efedra etc.) გენეტიკური რესურსების გამოყენება. შესაძლებელია უნივერსიტეტებისა და სკოლების წახალისება ჩაატარონ საველე კვლევები და ლაშქრობები.

ვაშლოვანი უნიკალური ადგილია დედამიწის გეო-ტექტონიკური ისტორიის გამოსაკვლევად და შესასწავლად. იქ მრავლად არსებული პალეონტოლოგიური წიაღისეული მასალების გამო. პლიოცენის სარმატული ქვიშნარ-ქვიანი, აგჩაგალ-აფშერონის, კონტინენტალური და ზღვის დანალექი ფენები მოშიშვლებულია სხვადასხვა სიმაღლეზე. მეოთხეული პერიოდის (Pleistocene) სხავადასხვა შეუცვლელი დანალექი. სხვადასხვა პერიოდის ფენაში გვხვდება აღმოსავლური სპილოს, მასტოდონის, გიგანტური დამანის, ხმალკბილა ვეფხვის ზღვის მოლუსკები და სხვა ცხოველებისა და მცენარეების (Rhododendron, Eucalyptus, Laurus) ნაშთები.

ვეპ-ში არსებულ ბუნებრივ ლანდშაფტებს, თავისი განსხვავებული რელიეფური ფორმებით, არქაული უფსკრულებით, ხეობებითა და განიერი სტეპებით, გააჩნიათ მაღალი ესთეტიკური ღირებულება და აქვთ დიდი რეკრეაციული პოტენციალი.

3.3. საფრთხე და შემაფერხებელი ფაქტორები

3.3.1. ბუნებრივი ფაქტორები

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები საქართველოს უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარეობს და, გეეოლოგიური დინამიკურობისა და კლიმატის მხრივ, ქვეყნის ერთ-ერთ ყველაზე სტაბილურ რეგიონად ითვლება. ის ხასიათდება ზომიერი მშრალი კლიმატით, ფართო ველებითა და დანაწევრებული ლანდშაფტით, რაც დაცული ტერიტორიების დაცვის განხორციელებას უფრო აადვილებს. გრძელვადიანმა სამეცნიერო კვლევამ უჩვენა, რომ უახლოეს წლებში აღნიშნული მიდამოების ბუნებრივ პირობებში სერიოზული ცვლილებები არაა მოსალოდნელი; ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს მენეჯმენტის გეგმების განხორციელების მიზანშეწონილობას.

3.3.2. ანთროპოგენური ფაქტორები დაცული ტერიტორიების ფარგლებში

დაცული ტერიტორიების შიგნით მოქმედი უარყოფითი ანთროპოგენური ფაქტორები მნიშვნელოვნად ართულებს მენეჯმენტის მიზნების განხორციელებას.

ტყეების გაჩეხვა

გასული წლების განმავლობაში არსებულმა ელექტროდეფიციტმა მნიშვნელოვნად გაზარდა მოთხოვნა შეშაზე. დედოფლისწყაროს რეგიონის ადგილობრივმა მოსახლეობამ ტყეების ნაწილი უკონტროლოდ გაკაფა. მთლიანობაში ვეპ-ის შიგნით ტყის ჭრა ფართოდ გავრცელებული არაა. ყველაზე დაზიანებულია დასახლებული პუნქტების შემოგარენი ტერიტორიები (შავი მთა სოფელ საბათლოს მახლობლად, ლეკისწყალი – კასრისწყლის მახლობლად), განსაკუთრებით, ჭალის ტყეები (ჯუმას ყურის ჭალა კასრისწყალთან და არწივის ხეობა დედოფლისწყაროსთან). ერთეულ შემთხვევებში დაფიქსირდა ჭრა ვეპ-ის შიგნით ღვიისა და საკმლის ხის ტყეებში. შეშის გადატანა ხდება ავტომობილებით, რაც დამატებით ნეგატიურ ზეგავლენას ახდენს.

ნადირობა და თევზჭერა

ბრაკონიერობა ყველაზე მნიშვნელოვანი ანტეროპოგენური ფაქტორია, რომელიც უარყოფითად ზემოქმედებს პარკის ძირითად სახეობებზე. ეს ზაფხულის გარდა მთელი წლის განმავლობაში ხდება. კაკაბი და გარეული ღორი მთავარი სამიზნეებია, თუმცა ადგილობრივ მოსახლეობის ინფორმაციით, ნადირობა დათვებზეც ხდება. როგორც პრაქტიკა ცხადყოფს, ბრაკონიერებს ადვილად შეუძლიათ სახელმწიფო საზღვრის საკონტროლო პუნქტის გადალახვა სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან და აზერბაიჯანის სახელმწიფო საზღვრის მიდამოებში ნადირობა.

იმის გარდა, რომ ბრაკონიერობა პირდაპირ ზეგავლენას ახდენს სამიზნე სახეობების რაოდენობაზე, ის ასევე ცვლის ყველა სახეობის ტერიტორიულ გადანაწილებას. მონადირეთა მოძრაობა, სროლის ხმა და მონადირე ძაღლები ზღუდავს ცხოველთა გადაადგილებასა და მათ მიერ ამ ჰაბიტატის გამოყენებას. მსხვილი ძუძუმწოვრები იძულებულნი არიან თავი შედარებით ხელშეუხებელ ტერიტორიებს შეაფარონ.

მდინარე ალაზანზეც ადგილი აქვს ბრაკონიერობას. ბრაკონიერული თევზის ჭერა ხდება როგორც პირადი მოხმარებისთვის, ასევე კომერციული მიზნებისათვის. აკრძალული მეთოდები (ბადეები, დინამიტი) თევზის რესურსების უკონტროლო ექსპლუატაციას იწვევს.

მენეჯმენტის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი – Gazella Subgutturosa-სა და Panthera Pardus-ის პოპულაციის აღდგენა, არალეგალური ნადირობის გამო, პირდაპირი საფრთხის ქვეშაა.

გადაჭარბებული ძოვება

გადაჭარბებული ძოვება ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ბიომრავალფეროვნების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საფრთხეა. კვლევებმა ცხადყვეს, რომ ძოვება ადამიანური ზეგავლენის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმაა ვაშლოვანში. მცირე და მსხვილი ძუძუმწოვრები, ასევე მიწაზე ბუდის დამდები ფრინველები (კაკაბი, ხოხობი, მწყერი, ა.შ.) განსაკუთრებით მოწყვლადნი არიან მცენარეული საფარის ცვლილებების მიმართ, განსაკუთრებით როცა ეს ძოვებასთან არის დაკავშირებული. ძოვება აგრეთვე გავლენას ახდენს მცენარეულ თანასაზოგადოებებზე, განსაკუთრებით ტყეებში. მაგალითად, ნაკლებად ან საერთოდ არ ხდება საკმლის ხეების ბუნებრივი აღდგენა. ძოვებასთან დაკავშირებით არსებობს სხვა მნიშვნელოვანი ფაქტორებიც. მაგალითად, ადაგილობრივი მწყემსები ყოველ წელს ცეცხლს ანთებენ, რათა საძოვრების ნაყოფიერება გააუმჯობესონ. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტია ცხვრის მცველი ძაღლები. ისინი საკვების ძებნაში ხშირად ყეფით დარბიან მთელ ტერიტორიაზე, რადგან ბევრ მათგანს საკმარის საკვებს არ აძლევენ. ისინი სერიოზულ საფრთხეს წარმოადგენენენ რიგი სახეობებისათვის.

საბოლოო ჯამში გადაჭარბებული ძოვება უარყოფით გავლენას ახდენს მენეჯმენტის ისეთ მიზნებზე, როგორიცაა:

●   ცხოველთა იშვიათი სახეობების დაცვა და მათი პოპულაციის აღდგენა – Gazella subgutturosa და Panthera pardus;

●   ნათლისწყლისა და ბუღამოედნის დაბლობის ველებზე მიგრაციისა და გამოსაზამთრებელი ადგილების დაცვა ფრინველთა იშვიათი სახეობებისათვის Otis Tarda and Tetrax tetrax

●   დაცული ტერიტორიების სისტემის ფარგლებში ბუნების რესურსების ყაირათიანი მოხმარების აღდგენა საძოვრებზე.

საავტომობილო გზები დაცული ტერიტორიების სისტემის ფარგლებში

შეუძლებელია იმ უარყოფითი გავლენის სრულად აღკვეთა, რომელსაც ახდენს დაცული ტერიტორიების შიგნით არსებული საავტომობილო გზა. ბევრ შემთხვევაში ასეთი გზები უშუალოდ ეკოსისტემების შუაში გადიან და აფრთხობენ სახეობებს, რომლებიც მეტად სათუთი არიან ნებისმიერი სახის ზემოქმედების მიმართ.

სასოფლო-სამეურნეო მიწების ბოროტად გამოყენება

საძოვრების ხვნა მარცვლეულის მოსაყვანად იწვევს სარეველას გავრცელებას, რომლის შედეგად ეს მიწები წლების განმავლობაში კარგავ მახასიათებელ ფიტოცენოზურ სტრუქტურას, რასაც საბოლოოდ დაბალი ღირებულების მქონე საძოვრებამდე მივყავართ. ამგვარი დარღვევები ხელს უშლის მენეჯმენტის იმ მიზნების მიღწევას, რომლებიც ითვალისწინებს ბალახის საფარის დაცვასა და სოფლის-მეურნეობის საქმიანობის ტრადიციული ფორმების აღდგენას.

არაგანახლებადი რესურსების არასისტემური და არასტანდარტული მოპოვება

დაცული ტერიტორიების მრავალი მოხმარების ზონის არაგანახლებადი რესურსების მოპოვება ძირითადად მდინარე ალაზნის ნაპირებისა (თიხა და ქვიშა) და დედოფლისწყაროს (კირქვა) შემოგარენში ხდება. ეს უკანასკნელი საფრთხის წინაშე აყენებს ენდემურ ყვავილს Campanula kachetica, მცენარის ძალიან იშვიათ სახეობებს – Biota orientalis და Galium praemontanum, ასევე არწივის ხეობის ბუნების ძეგლში ბინადარ ორბებს (Gyps fulvus).

ხანძარი

ხანძარი ვეპ-ისთვის მუდმივ საფრთხეს წარმოადგენს და ხშირად დიდ ზიანს აყენებს მას. ხანძრის ყველაზე პირადპირი მიზეზი არის მოსახლეობის მიერ დაცული ტერიტორიის შემოგარენში არსებულ სახნავ მიწებზე სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობის არასწორი პრაქტიკა. მოსახლეობა აღებული მოსავლის ნარჩენებს წვავს ისე, რომ მინდვრის გარშემო საჭიროებისამებრ არ ხნავს 20 მ-იან ტერიტორიას. სწორედ ამიტომ ცეცხლი შეიძლება უკონტროლოდ გავრცელდეს. ხანძრის კიდევ ერთი წყარო მწყემსების ამჟამინდელი ჩვევაა – ისინი თავიანთ საძოვრებს წვავენ, რათა ამით ხელი შეუწყონ ბალახის შემდგომ ზრდას. ვეპ-ში ბუნებრივი გზით გაჩენილი ხანძრების შემთხვევები არ დაფიქსირებულა.

ნავთობის ძიება-მოპოვების სამუშაოები

კომპანია შპს Frontera Eastern Georgia–ს გააჩნია ნავთობის მოპოვების ლიცენზია აღმოსავლეთ საქართველოში მე-12 ბლოკის ტერიტორიაზე (500000 ჰა). ვეპ- აღნიშნული ტერიტორიის ფარგლებს შიგნით არის მოქცეული. ლიცენზია Frontera-ს არ აძლევს ავტომატურ უფლებას გამოიკვლიოს და ექსპლუატაცია გაუკეთოს საბადოებს იმ შემთხვევაში, თუ ნავთობი აღმოჩნდა.

იმისთვის, რომ ფრონტერამ დაიწყოს ნავთობის მოპოვება, მას ამ საქმიანობისთვის ესაჭიროება ლიცენზია საქართველოს ნავთობისა და ბუნებრივი გაზის რესურსების მარეგულირებელი კომისიისაგან (SAROGR). ასეთი ნებართვა SAROGR-ის მიერ გაიცემა შესაბამის სამინისტროებთან (გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, კულტურის სამინისტრო) კონსულტაციის შემდეგ.

არსებული ლიცენზიის გამო ეს ეკონომიკური ინტერესები გაურკვევლ მდგომარეობაში აყენებს პარკს. ამჟამად Frontera- ს სეისმური ძიების ჩატარება აქვს დაგეგმილი. 2005 წლის მონაცემებით, პარკში ეს საქმიანობა მოიცავს ტრადიციული გამოყენებისა და აღკვეთილი ზონის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილს. შემდეგი წლისთვის სეისმური კვლევა შეეხება აღკვეთილი ზონის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილს. ძიების სამუშაოები თავისთავად უკვე იწვევს ეროვნული პარკში მყუდროების დარღვევას, ხოლო შემდგომში ნავთობის ექსპლუატაცია კი მენეჯმენტის მიზნების მიღწევას ნამდვილად საფრთხის ქვეშ დააყენებს.

პარკის შიგნით არსებული დასახლებები (ძაღლები, მყუდროების დარღვევა)

ზამთრის საძოვრების გამოსაყენებლად არსებული 44 ცხვრის ფერმა, 176 მწყემსი და ცხვრის ძაღლების დაუზუსტებელი რაოდენობა პარკის ველურ ბუნებას მყუდროებას ურღვევს. ეს განსაკუთრებით აღსანიშნავია ბუღამოედნის, ყუმუროსა და ნათლისწყლის ქვედა ტერიტორიების მიდამოებში, სადაც იგეგმება Gazella subgutturosa-ის პოპულაციის აღდგენა. ეს ფართობი, სადაც ხუთი ფუნქციონირებადი ფერმა მდებარეობს, წარმოადგენს მნიშვნელოვან შემაერთებელ მონაკვეთს სახელმწიფო ნაკრძალის ორ ნაწილს შორის. აღნიშნული მონაკვეთს დერეფნად იყენებენ დიდ ტერიტორიაზე არსებული მიგრირებული სახეობები და ცხოველები.

3.3.3. ანთროპოგენური ფაქტორები დაცული ტერიტორიების ფარგლებს გარეთ

მოსახლეობის მიერ გარემოს დაბინძურება

დაცული ტერიტორიების გარშემო მდებარე ადმინისტრაციული ცენტრებისა და სოფლების ნაგავსაყრელები და მწყობრიდან გამოსული საკანალიზაციო სისტემა, მრავალრიცხოვან სასოფლო-სამეურნეო ფერმებთან ერთად სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ადამიანთა გარემოსა და ცხოველთა ჰაბიტატს; ეს თავის მხრივ სხვადასხვა ინფექციური დაავადების პოტენციური ბუდეა, რომელიც ართულებს მენეჯმენტის ძირეული მიზნების განხორციელებას – გარემოს მდგრადობის შენარჩუნებას.

სოფლის მეურნეობის ქიმიური ელემენტების არასწორი მოხმარება ზეგავლენას ახდენს მდინარე ალაზნის მთელ ჰიდროლოგიურ კომპლექსზე, რაც მეტად მძიმედ მოქმედებს თევზის სახეობებსა და თევზის მჭამელ ფრინველზე, როგორიცაა წავი (Lutra lutra) ან მცირე თეთრის ყანჩა (Egretta alba). დაფიქსირებულია წეროსებრთა ოჯახის ფრინველთა (Grus grus და Anthropoides virgo) და შავი ყარყატის (Ciconia nigra) მოწამვლის ფაქტები.

თევზჭერა და ნადირობა

დაცული ტერიტორიების გარეთ ბრაკონიერობას განსაკუთრებული უარყოფითი გავლენა აქვს იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი ცხოველების დაცვაზე, ასევე მდინარე ალაზნის ჭალის ტყეებში ეკოსისტემის მდგრადობაზე. მაგალითად, თევზჭერისას სხვადასხვა საწამლავი საშუალების გამოყენება აუცილებლად დააზიანებს წყლის ცხოველების გარემოს როგორც დაცული ტერიტორიების სისტემის შიგნით, ასევე მის გარეთაც. ასევე იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი ცხოველების მოკვლა მნიშვნელოვნად შეამცირებს მის პოპულაციას, როგორც დაცული ტერიტორიის სისტემის შიგნით, ასევე მის გარეთ.

მდინარის წყლის საირიგაციო მიზნებისთვის გამოყენება

მდინარის წყლის გამოყენება სოფლის მეურნეობის მიწების ირიგაციისა და ბაღების გასაშენებლად ამცირებს მდინარის წყლის დებიტს, ანგრევს ცხოველთა და მცენარეთა საცხოვრებელ გარემოს, რაც სერიოზულად ართულებს ალაზნის ჭალის ტყეებისა და მისი ფაუნის გარემოს დაცვას.

სახელმწიფო საზღვრის ფაქტორი

ის, რომ სახელმწიფო საზღვრის ზოლი ემთხვევა ვაშლოვანის ეროვნული პარკისა და ნაკრძალის ჩრდილო-აღმოსავლეთ საზღვარს, სერიოზულ პრობლემებს წარმოჭრის ალაზნის ჭალისა და მისი ფაუნის დაცვა-შენარჩუნებისათვის, იქნება რა განხორციელებული ზომები ნაკლებად ეფექტური. მდინარის ერთი ნაპირის გაკონტროლება ფაქტობრივად შეუძლებელია, რადგან ის აზერბაიჯანის რესპუბლიკას ეკუთვნის.

იურიდიული/პოლიტიკური ფაქტორები

იურიდიული/პოლიტიკური ფაქტორები, რომლებსაც დადებითი ზეგავლენა აქვთ მენეჯმენტის მიზნებზე:

თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ საქართველოს კანონის მიღება, რომელმაც უზრუნველყო აღმოსავლეთ საქართველოს დაცული ტერიტორიების (ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების ჩათვლით) შექმნა და გაფართოება, საქართველოს მთავრობისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების ერთობლივი და კოორდინირებული მონაწილეობა მისი განხორციელების პროცესში, ასევე ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ დაცული ტერიტორიების განვითარებისთვის გამოხატული აქტიური მხარდაჭერა (დედოფლისწყაროს გამგეობისა და საკრებულოს მიერ მიღებული განსაკუთრებული გადაწყვეტილებით) მიუთითებს საქართველოს მთავრობის აშკარად პოზიტიურ განწყობაზე.

მნიშვნელოვანი საერთაშორისო ხელშეკრულებები, კონვენციები და პროგრამები: კონვენცია ველური ცხოველების მიგრირებად სახეობათა დაცვის შესახებ (ბონის კონვენცია); კონვენცია საერთაშორისო მნიშვნელობის ჭაობების შესახებ (რამსარი), „მსოფლიო კონსერვაციის სტრატეგია“, ბიოლოგიური მრავალფეროვნების კონვენცია (რიო დე ჟანეირო), „გაერო-ს მიერ დაცული ეროვნული პარკებისა და დაცული ტერიტორიების სია“, და სხვ. შესაბამისი ეროვნული და საერთაშორისო სამართლებლივი აქტების სია მოცემულია მე-6 დანართში.

უარყოფითი იურიდიული/პოლიტიკური ფაქტორები

ქვეყანაში მოქმედ სხვადასხვა იურიდიული დოკუმენტების ერთმანეთთან შეუთავსებადობა. დაცული ტერიტორიების შიგნით და გარეთ მოქმედი ურთიერთგამომრიცხავი საკანონმდებლო მექანიზმი იწვევს კონფლიქტური ქმედებების განხორციელებას.

თავი 4. მენეჯმენტის კონცეფცია

4.1. საერთო მიზანი

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები (ვდტ) დაარსდა იმისთვის, რათა აქ დამყარებულიყო ამ კატეგორიების შესატყვისი ტერიტორიულ-ფუნქციური რეჟიმი. მისი საერთო მიზანია არიდული და სემი-არიდული ეკოსისტემებისთვის დამახასიათებელი ლანდშაფტების, ჰაბიტატებისა და ბიომრავალფეროვნების ურღვევობის შენარჩუნება. აქ ცხოველთა და მცენარეთა პოპულაციების არსებობა ეფუძნება ეკოსისტემებში შეულახავად მიმდინარე ბუნებრივი პროცესების შენარჩუნებას. ბუნებრივი რესურსების ყოველგვარი მოხმარება ხორციელდება მდგრადი სახით. ტრადიციული მეცხვარეობისა და საძოვრების გამოყენების პრაქტიკა, ასევე ადამიანთა ნებისმიერი სხვა საქმიანობა სრულად ჰარმონიზირებულია ბუნებრივი ეკოსისტემების სტაბილურობის მოთხოვნასთან. ვეპ-ი უნდა იქცეს ისეთ ადგილი, სადაც ველური ბუნების პირველქმნილი მშვენიერება მუდმივად იქნება ვიზიტორის აღფრთოვანების მომგვრელი.

4.2. სტრატეგიული მიზნები

ამ გეგმის ლოგიკური ჩარჩოს ფარგლებში, საერთო მიზნები აღწერს ვდტ-ის იმ იდეალურ მდგომარეობას, რომლისთვისაც მიმართული იქნება დაცული ტერიტორიების მენეჯმენტის ყველა ძალისხმევა. პარკის იდეალურ სურათს უკავშირდება სტრატეგიული მიზნები, რის მიხედვითაც ხდება დაცული ტერიტორიების მენეჯმენტის საქმიანობის წარმართვა ზოგადად. სარწმუნოა, რომ პარკის ზემოთ მოცემული იდეალური სურათის ჩამოყალიბება მოხდება ავტომატურად, თუკი განხორციელდება ქვემოთ ჩამოთვლილი სტრატეგიული მიზნების მიღწევა. ეს მიზნებია:

სტრატეგიული მიზანი 1

დაცვა: ბუნებრივი ეკოსისტემების დაცვა, რომელიც მოიცავს არიდული ნათელი ტყის უნიკალურ ბუნებრივ ლანდშაფტს, სტეპს, უდაბნოს, ნახევრად უდაბნოს, ალაზნის სათუთ ჭალებს.

სტრატეგიული მიზანი 2

აღდგენა: დეგრადირებული ჰაბიტატების ბუნებრივთან მიახლოებული მდგომარეობის რეაბილიტაცია. იშვიათი და გადაშენების პირას მყოფი ცხოველებისა და მცენარეთა პოპულაციების აღდგენა.

სტრატეგიული მიზანი 3

ცოდნა ქვეყნის ბუნებრივი მემკვიდრეობისა და ეკოლოგიის შესახებ ცნობიერების ამაღლებისა და დაცული ტერიტორიების მენეჯმენტის გააუმჯობესების ხელშესეწყობად დაცულ ტერიტორიებზე ეკოსისტემებში მიმდინარე პროცესების შესახებ ახალი ინფორმაციის მოპოვება.

სტრატეგიული მიზანი 4

ცნობიერების ამაღლება: ადგილობრივ და ეროვნულ დონეზე მოსახლეობის გათვითცნობიერება ვეპ-ის პეიზაჟების მშვენიერების, მისი ფასეულობის და არსებული პრობლემების შესახებ, რამაც უნდა განაპირობოს მათი მხრიდან დაცული ტერიტორიების მხარდაჭერის მზადყოფნა.

სტრატეგიული მიზანი 5

სიამოვნება: ადგილობრივი და უცხოელი ვიზიტორებისთვის ვდტ-ის ლანდშაფტით, ველური ბუნებით და სხვა ღირებულებებით დატკბობის საშუალების შექმნა.

სტრატეგიული მიზანი 6

ტრადიცია: ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა და აღდგენა; ბუნებრივი რესურსების მდგრადი გამოყენების ტრადიციული ფორმების რეაბილიტაცია.

სტრატეგიული მიზანი 7

შემოსავალი: ვდტ-ის ბუნებრივი რესურსების კონტროლირებადი და მდგრადი მოხმარების საშუალებით მისი ადმინისტრაციის მიერ მიღებული შემოსავლით ვდტ-ის მენეჯმენტის ხარჯების დაფარვის საშუალების შექმნა.

სტრატეგიული მიზანი 8

საარსებო წყარო: ვდტ-ის შიგნით და მის დამხმარე ზონაში ადგილობრივი მოსახლეობისთვის დამატებითი შემოსავალის მიღების საშუალებების შექმნა.

სტრატეგიული მიზანი 9

ეფექტის გავრცელება: დტ-ის ყველა დონის სამენეჯმენტო რგოლებს შორის თანამშრომლობის ხელშეწყობის და გამოცდილების გაზიარების საშუალებით საქართველოს სხვა დაცული ტერიტორიებისთვის და აგრეთვე მეზობელი ქვეყნებისთვის სარგებლობის მოტანა.

სტრატეგიული მიზანი 10

ალიანსი: საზოგადოებრივი და პოლიტიკური მხარდაჭერის გასაძლიერებლად. მტკიცე კავშირების დამყარება.

4.3. სივრცობრივი დაგეგმარება (ზონირება)

2003 წლის საქართველოს კანონი თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ” ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებში აერთიანებს სახელმწიფო ნაკრძალსა და ეროვნულ პარკს ბუნების სამ ძეგლთან ერთად. თანახმად საქართველოს კანონისა დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ”, ეროვნული პარკის ტერიტორია შეიძლება დაიყოს ფუნქციონალურ ზონებად. მენეჯმენტის გეგმაში მოცემულია ამ ზონების ჩამონათვალი, მათი საზღვრები და ჩამოყალიბებულია თითოეული მათგანის მიმართ მოქმედი წესები. ვეპ-ში არსებობ შემდეგი ზონები: ბუნების მკაცრი დაცვის ზონა, ბუნების მართვადი დაცვის ზონა, ტრადიციული გამოყენების ზონა, აღდგენის ზონა, ადმინისტრაციის ზონა და ვიზიტორთა ზონა.

ზონირების წარმოდგენილი სისტემა ვეპ-ის მენეჯმენტის ერთ-ერთი ცენტრალური ნაწილია. ამ ფორმით მათი ჩამოყალიბება მოხდა კვლევის, კონსულტაციების, ექსპერტიზისა და დაცული ტერიტორიების მართვის მრავალწლიანი გამოცდილების საფუძველზე.

ზონების გეგმარებასთან დაკავშირებით ტერიტორიების შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი კრიტერიუმები: დეგრადაციის ხარისხი, ადამიანის მავნე ზეგავლენისგან მომდინარე საფრთხე, იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი მცენარეებისა და ცხოველების სახეობებისთვის მნიშვნელობა, ცხოველთა მიგრაციისათვის ადგილის მნიშვნელობა, პოტენციალი ტურიზმის განვითარების, პოტენციალი ბუნებრივი რესურსების მდგრადი გამოყენებისთვის, ეკოსისტემების სათუთობა და აღდგენის პოტენციალი. ამ კრიტერიუმებზე დაყრდნობით ტერიტორიულ-ფუნქციური ზონების გამოყოფა ემსახურება ვეპ-ის სტრატეგიული მიზნების სრულფასოვნად მიღწევის პირობების შექმნას (იხილე ზონირების რუკა დანართ 1-ში, ხოლო ზონების საზღვრები აღწერა დანართ 2-ში).

მენეჯმენტის ამ გეგმის მოქმედების ვადის ამოწურვისას, 2008 წელს, მისი ეფექტურობის შეფასების შედეგმა მენეჯმენტის გეგმის შემდგომ ვერსიაში შეიძლება განაპირობოს ვდტ-ის კატეგორიების და ზონირების სისტემის გადასინჯვა.

4.3.1. სახელმწიფო ნაკრძალი (საერთო ფართობი 10142 ჰა)

განმარტება:

ეს არის საქართველოს საკანონმდებლო აქტით განსაზღვრული დაცული ტერიტორიების კატეგორია – სახელმწიფო ნაკრძალი, რაც შეესატყვისება ბუნების დაცვის მსოფლიო კავშირის (IUCN) დაცული ტერიტორიების I სამეჯმენტო კატეგორიას.

მიზანი:

ნაკრძალი მიზნად ისახავს თვითრეგულირებადი ეკოსისტემის ერთიანობის შენარჩუნებას, მის დაცვას და არამანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარებას.

ადგილმდებარეობა:

ნაკრძალის ტერიტორია მოიცავს პანტიშარა-ვაშლოვანის მასივს ზღვის დონიდან 300-600 მეტრის სიმაღლეზე. მას ესაზღვრება აღმოსავლეთით ყუმუროს ხევი, დასავლეთით – მამაჩიასა და ეშმაკის ხეობები, ჩრდილოეთი საზღვარი გადის მასივის ჩრდილო მთაგრეხილზე, მაშინ, როდესაც სამხრეთი საზღვარი წარმოდგენილია დიდი ჩრდილის ქედის მთისწინეთის უფსკრულებითა (ალესილები) და პანტიშარას მთების სამხრეთი ფერდობებით.

აღწერა-დასაბუთება:

მშრალი კლიმატის პირობებში ნაკრძალში განვითარდა უნიკალური და იშვიათი ფორმის ლანდშაფტები – ეროზიული შთენილები, მოწმეები, მოსწორებული ზედაპირები, თიხის კარსტები., ა.შ.

ბუნების ნაკრძალის უმეტესი ნაწილი წლების განმავლობაში დაცული იყო უარყოფითი ანთროპოგენური ზეგავლენისგან. ამ ფაქტორმა განაპირობა შექმნილიყო მსოფლიო მნიშვნელობის უნიკალური ლანდშაფტები, მცენარეულობის განსაკუთრებული ტიპები – არიდული ნათელი ტყის იშვიათი ფორმაციები: ღვიის კორომები, საკმლის ხის ტყეები და ღვიიან-საკმლისხიანი შერეული ტყეები მათი პირველადი ფორმით.

ნაკრძალის ტერიტორია ივრის ზეგანზე არსებული იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი ცხოველების ჰაბიტატია. ესენია: ფოცხვერი, ზოლიანი აფთარი (Hyaena hyaena), სვავი (Aegypius monachus ), ორბი (Gyps fulvus), გველიჭამია არწივი (Circaetus gallicus), ფასკუნჯი (Neophron perchnopterus), კაკაბი (Alectoris chuakar), შავი ყარყატი (Ciconia nigra), ასევე სხვა მსხვილი ძუძუმწოვრები და ფრინველები (დათვი, მგელი, მელა, გნოლი, ა.შ.).

ბუნებრივი ლანდშაფტების მრავალფეროვნება, ორიგინალურობა და თვითრეგულირების შესაძლებლობა ზემოთ აღნიშნულ ტერიტორიებს განსაკუთრებულად ძვირფასს ხდის სამეცნიერო თვალთახედვით. უნდა აღინიშნოს, რომ სამეცნიერო კვლევების დიდი ხნის ტრადიციები და ბუნებრივი ნაკრძალის რეჟიმი არსებობს და აგრძელებს არსებობას.

განაწესი:

ვაშლოვანის ნაკრძალში აკრძალულია:

●   ეკოსისტემისა და მისი კომპონენტების შეცვლა

●   განახლებადი და, განსაკუთრებით, არაგანახლებადი რესურსების ნებისმიერი სახით ხელყოფა, იქნება ეს აღდგენის, სასოფლო-სამეურნეო, სარეკრეაციო მიზნებისა თუ სამეცნიერო კვლევებისათვის (ზიანი, მოპოვება, მყუდროების დარღვევა – მათ შორის, ნადირობა, თევზჭერა, ნახირის ძოვება, ხეების ჭრა, ტყის გაკაფვა, მცენარეებისა და ცხოველების შეშვება და გავრცელება);

●   გარემოს დაბინძურება (ნიადაგის, წყლისა და ჰაერის დაბინძურება ქიმიური, ბაქტერიოლოგიური, რადიოაქტიულ ან ნებისმიერი სხვა სახით; აუდიო და ვიზუალური მყუდროების დარღვევა);

●   უცხოური ან ეგზოტიკური ცოცხალი ორგანიზმების შემოყვანა და გავრცელება;

●   ვიზიტორთა შემოშვება არასაგანმანათლებლო მიზნებისათვის;

●   ნაკრძალში ცეცხლსასროლი, სანადირო და სათევზაო იარაღების და სხვა აღჭურვილობის შემოტანა;

●   ვიზიტორთა დარჩენა დაცულ ტერიტორიებზე, გარდა მათთვის სპეციალურად შერჩეული დროისა და ადგილისა (საგანმანათლებლო ბილიკები და სპეციალურად გამოყოფილი ადგილები);

●   ძრავიანი საშუალებებით (ავტომობილი, ვერტმფრენი) ან სხვა ტიპის ტრანსპორტით გადაადგილება (გარდა ცხენებისა);

●   შენობა-ნაგებობების მშენებლობა;

●   ტერიტორიებსა და ბუნებრივ რესურსებზე სახელმწიფო მფლობელობის შეცვლა.

ვაშლოვანის ნაკრძალში დაშვებულია:

●   არამანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარება;

●   მონიტორინგის სამუშაოების ჩატარება

●   ფორმალური საგანმანათლებლო და სამეცნიერო სამუშაოების ჩასატარებლად ვიზიტორთა დაშვება;

●   საგანგებო მდგომარეობის დროს (სტიქიური უბედურებები, ანომალიური პროცესები, არაბუნებრივი ხანძრები, კატასტროფები, ა.შ.) ვდტ-ის ადმინისტრაციის პერსონალის მოტორიზებული სახმელეთო და საჰაერო ტრანსპორტით გადაადგილება;

●   საკადასტრო სამუშაოების ფარგლებში საველე და ფიზიკურ-სადემარკაციო სამუშაოების ჩატარება;

●   რეჟიმის დაცვასთან დაკავშირებული ფიზიკური დაცვის, სამაშველო და სხვა აუცილებელი ღონისძიებების გატარება;

●   დტდ- ის თანხმობით ვდტ ადმინისტრაციის კონტროლის ქვეშ ნებისმიერი სახის არამანიპულაციური სამეცნიერო კვლევისთვის საჭირო ბიოლოგიური და სხვა საველე მონაცემების და ინფორმაციის მოპოვება

●   დაშვებული საქმიანობის ფარგლებში ნებისმიერი სახის მუდმივი ან დროებითი მოწყობილობების და ნიშნების სპეციალური უფლების საფუძველზე დადგმა;

●   სპეციალურად ნებადართულ მარშრუტებზე მხოლოდ უმოტორო ტრანსპორტით (ცხენით, ფეხით და ა.შ.) გადაადგილება;

●   ხანძრის თავიდან აცილების მიზნით აუცილებელი ზომების მიღება.

4.3.2. ეროვნული პარკი (საერთო ფართობი 24598 ჰა)

განმარტება:

ეს არის საქართველოს საკანონმდებლო აქტით განსაზღვრული დაცული ტერიტორიების კატეგორია – ეროვნული პარკი, რაც შეესატყვისება ბუნების დაცვის მსოფლიო კავშირის (IUCN) დაცული ტერიტორიების II სამეჯმენტო კატეგორიას.

ადგილმდებარეობა:

ვაშლოვანის ეროვნული პარკი საქართველოს აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარეობს – იორის ველზე, დედოფლისწყაროს ადმინისტრაციულ რაიონში. პარკი მშვილდისრის ფორმისაა. მას აღმოსავლეთით ესაზღვრება ალაზანი, რომელიც, ამავდროულად, სახელმწიფო საზღვარია საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის, სამხრეთით – ელდარის დაბლობი და მდინარე ლეკისწყალი, დასავლეთით – მილების ხეობა, რომელიც აკავშირებს ელდარის დაბლობსა და პატარა შირაქს, ჩრდილოეთით – ვაშლოვანის ნაკრძალი და დიდი შირაქის სასოფლო-სამეურნეო მიწები (ნაყოფიერი მიწები, საძოვრები).

მენეჯმენტის გეგმა ითვალისწინებს ტერიტორიის ფუნქციონალურ ზონებად მოწყობას. ეს ზონებია ბუნების მკაცრი დაცვის ზონა, ბუნების მართვადი დაცვის ზონა, ტრადიციული გამოყენების ზონა, აღდგენის ზონა, ადმინისტრაციის ზონა და ვიზიტორთა ზონა: ზონირების რუკა მოცემულია დანართ 1-ში. თითოეული ზონის საზღვრის კონტურების მიმართულება აღწერილია დანართ 2-ში.

4.3.2.1. ბუნების მართვადი დაცვის ზონა (საერთო ფართობი 12985 ჰა)

ადგილმდებარეობა:

ზონის ტერიტორია მოიცავს გორისწყალს, ალფადარასა და ჩაიბულაყის ხეობას, რომლებიც გაჰყურებენ ალაზანს, შავის მთის მასივს, ლეკისწყლის ხეობის ნაწილს – მლაშეწყაროებიდან ბუღამოედნის დაბლობამდე, ვაშლოვანის დიდი ჩრდილისა და პანტიშარას სამხრეთი ფერდობების უფსკრულების მთისწინეთს, ნაგომრების მასივსა და ეშმაკისხევის დასავლეთ ნაწილს ზღვის დონიდან 200-850 მ-ის სიმაღლეზე.

განმარტება:

ზონა წარმოადგენს ბუნებრივ ლანდშაფტს, რომელიც ანთროპოგენური ფაქტორების (გაკაფვა, ჭარბი ძოვება) ზეგავლენის შედეგად ნაწილობრივ სახეცვლილია. ზონა უზრუნველყოფს ეკოსისტემების მდგრადობას მკაცრად რეგულირებული აქტიური სამენჯმენტო ქმედებების საშუალებით.

მიზანი:

ზონის ძირითადი მიზანია დაიცვას გენეტიკური მრავალფეროვნება; დაარეგულიროს და მკაცრად გააკონტროლოს გარემოს დაცვის სასიკეთოდ მიმართული საქმიანობა, რათა უზრუნველყოს განახლებადი ბუნებრივი რესურსების მდგრადი გამოყენება.

აღწერა – დასაბუთება:

ზონის ტერიტორია ფართოა. ის ხასიათდება არიდული, ნახევრად არიდული და ზომიერი კონტინენტალური კლიმატით. მისი რელიეფი კომპლექსურია და მოიცავს: მთის მასივებს ვიწრო ეროდირებულ ხეობებით, ფუჭი მიწების ფორმებითა და პატარა ვაკეებით. არსებული მცენარეული საფარი ფლორის მხრივ მეტად მდიდარია: ფოთლოვან ტყეებში, რომლებშიც დომინირებს მუხა-რცხილას ჭალები, გვხვდება Pyrus Sachokiana–ის ენდემური სახეობები, Tulipa Biebersteiniana ტიტის იშვიათი სახეობები. საკმლის ხისა და ღვიის არიდული მეჩხერი ტყეები ამ ზონის დამახასიათებელია; ასევეა მთისწინეთისა და ქვის ქსეროფიტული კომპლექსების უდაბნოს მცენარეულობა, რომელიც წარმოდგენილია ბედლენდებსა” და უფსკრულებზე (ალესილები).

ეკოსისტემა ინარჩუნებს თვითაღდგენის შესაძლებლობას. ზონის ტერიტორია მოიცავს ცხოველთა ველურ ბუნებაში გავრცელების ყველაზე მნიშვნელოვან ნაწილს; ასევე, აღდგენითსა და მკაცი დაცვის ზონებს, რომლებიც ხელს უყობენ იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი ცხოველების სახეობების გავრცელების ტერიტორიების დაცვასა და აღდგენას.

განაწესი:

ბუნების მართვადი დაცვის ზონაში აკრძალულია:

● ეკოსისტემისა და მისი კომპონენტების შეცვლა;

●   ზიანის მიყენება, ბუნებრივი რესურსების მოპოვება, ნადირობა, თევზჭერა, ნახირის ძოვება, ხეების ჭრა, ტყის გაკაფვა:

●   გარემოს დაბინძურება (ნიადაგის, წყლისა და ჰაერის დაბინძურება ქიმიური, ბაქტერიოლოგიური, რადიოაქტიური ან ნებისმიერი სხვა სახით, აუდიო და ვიზუალური მყუდროების დარღვევა);

●   უცხოური ან ეგზოტიკური ცოცხალი ორგანიზმების შემოშვება და გავრცელება;

●   სანადირო და სათევზაო იარაღებისა და სხვა აღჭურვილობის შემოტანა;

●   ვიზიტორთა დარჩენა დაცულ ტერიტორიებზე, გარდა მათთვის სპეციალურად შერჩეული დროისა და ადგილისა (საგანმანათლებლო ბილიკები, თავშესაფრები და სპეციალურად გამოყოფილი ადგილები);

●   ვიზიტორთა დიდი რაოდენობით შემოსვლა, რომელთაც გარემოსთვის ზიანის მიყენება შეუძლიათ;

●   ტერიტორიებსა და ბუნებრივ რესურსებზე სახელმწიფო მფლობელობის შეცვლა.

ბუნების მართვადი დაცვის ზონაში დაშვებულია:

●   არამანიპულაციური და მანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარება;

●   მონიტორინგის სამუშაოების ჩატარება;

●   ეკოსისტემების და ბუნებრივი რესურსების კონსერვაციასთან დაკავშირებული აქტიური მართვის ღონისძიებების (მანიპულაციების) ჩატარება;

●   ბუნებრივი რესურსების აქტიური მართვის ღონისძიებების ჩატარების შედეგად მიღებული ბუნებრივი რესურსების ხელმისაწვდომობა ადგილობრივი მოსახლეობისთვის;

●   ვიზიტორთა დაშვება;

●   საგანგებო მდგომარეობის დროს (სტიქიური უბედურებები, ანომალიური პროცესები, არაბუნებრივი ხანძრები, კატასტროფები, ა.შ.) ვდტ ადმინისტრაციის პერსონალის მოტორიზებული სახმელეთო, სამდინარო და საჰაერო ტრანსპორტით გადაადგილება;

●   საკადასტრო სამუშაოების ფარგლებში საველე და ფიზიკურ-სადემარკაციო სამუშაოების ჩატარება;

●   რეჟიმის დაცვასთან დაკავშირებული ფიზიკური დაცვის, სამაშველო და სხვა აუცილებელი ღონისძიებების გატარება;

●   დტდ-ის თანხმობით ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლის ქვეშ სამეცნიერო კვლევისთვის საჭირო ბიოლოგიური და სხვა საველე მონაცემების და ინფორმაციის მოპოვება.

●   დაშვებული საქმიანობის ფარგლებში ნებისმიერი სახის მუდმივი ან დროებითი მოწყობილობების და ნიშნების სპეციალური უფლების საფუძველზე დადგმა;

●   უმოტორო ტრანსპორტით (ცხენით, ფეხით, ნავით და ა.შ.) გადაადგილება;

●   ხანძრის თავიდან აცილების მიზნით აუცილებელი ზომების მიღება.

4.3.2.2. აღდგენის ზონა (საერთო ფართობი 1015 ჰა)

განმარტება:

ზონის მიზანია მოახდინოს ბუნების ეკოსისტემის აღდგენა, რომელიც დაზიანდა და შეიცვალა ანთროპოლოგიური ზეგავლენის გამო (მცენარეული საფარი, ნიადაგები, ცხოველთა სახეობები).

მიზანი:

ძირითადი მიზანია შეიზღუდოს ადამიანთა ის საქმიანობა, რომლებიც გარემოს შემდგომი დეგრადაციის საფრთხეს ქმნის; მოხდეს ბუნებრივი კომპლექსების აღდგენა მათზე მუდმივი მონიტორინგის განხორციელებით.

მდებარეობა:

ზონა მოიცავს ყუმუროს დაბლობს, რომელიც მიმართულია ვაშლოვანის ქვაბულის სამხრეთ-აღმოსავლეთისკენ.

აღწერა-დასაბუთება:

საკმლის ხის კორომები, რომელნიც გავრცელებული იყო ბუღამოედანში თითქმის მთლიანად განადგურებულია. ნახევრად უდაბნოს ფიტოცენოზმა პირვანდელი სახე დაკარგა ჭარბი ძოვების გამო.

აღნიშნული ტერიტორია მნიშვნელოვანია, რადგანაც იქ გვხვდებოდა გადაშენების პირას მყოფ ძუძუმწოვართა კლასიის წარმომადგენელი – Gazella subgutturoza. ამ ტერიტორიის ბუნებრივი მდგომარეობა მისი პოპულაციის აღსადგენად სასურველ პირობებს ქმნის. ქურციკის აღსადგენად სპეციალური პროგრამის განხორციელებაა დაგეგმილი.

განაწესი:

აღდგენით ზონაში აკრძალულია:

●   ეკოსისტემისა და მისი კომპონენტების შეცვლა;

●   განახლებადი და, განსაკუთრებით, არაგანახლებადი რესურსების ნებისმიერი სახით ხელყოფა (ზიანი, მოპოვება, სიმყუდროვის დარღვევა, ნადირობა, თევზჭერა, ნახირის ძოვება, ხეების ჭრა, ტყის გაკაფვა, მცენარეებისა და ცხოველების ხელოვნური გავრცელება), იქნება ეს აღდგენის, სასოფლო-სამეურნეო, სარეკრეაციო მიზნებისა თუ სამეცნიერო კვლევისათვის;

●   გარემოს დაბინძურება (ნიადაგის, წყლისა და ჰაერის დაბინძურება ქიმიური, ბაქტერიოლოგიური, რადიოაქტიური ან ნებისმიერი სხვა სახით, აუდიო და ვიზუალური მყუდროების დარღვევა);

●   უცხო ან ეგზოტიკური ცოცხალი ორგანიზმების შემოშვება და გავრცელება;

●   ვიზიტორთა დაშვება;

●   დაცულ ტერიტორიებსა და ბუნებრივ რესურსებზე სახელმწიფო მფლობელობის შეცვლა და იჯარით გაცემა.

აღდგენით ზონაში დაშვებულია:

●   არამანიპულაციური და მანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარება;

●   მონიტორინგის სამუშაოების ჩატარება;

●   ეკოსისტემების და ბუნებრივი რესურსების აღდგენასთან დაკავშირებული აქტიური მართვის ღონისძიებების (მანიპულაციების) ჩატარება;

●   საგანგებო მდგომარეობის დროს (სტიქიური უბედურებები, ანომალიური პროცესები, არაბუნებრივი ხანძრები, კატასტროფები, ა.შ.) ვდტ ადმინისტრაციის პერსონალის მოტორიზებული სახმელეთო, სამდინარო და საჰაერო ტრანსპორტით გადაადგილება;

●   საკადასტრო სამუშაოების ფარგლებში საველე და ფიზიკურ-სადემარკაციო სამუშაოების ჩატარება;

●   რეჟიმის დაცვასთან დაკავშირებული ფიზიკური დაცვის, სამაშველო და სხვა აუცილებელი ღონისძიებების გატარება;

●   დტდ-ის თანხმობით ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლის კვლევისთვის საჭირო ბიოლოგიური და სხვა საველე მონაცემების და ინფორმაციის მოპოვება;

●   დაშვებული საქმიანობის ფარგლებში ნებისმიერი სახის მუდმივი ან დროებითი მოწყობილობების და ნიშნების სპეციალური უფლების საფუძველზე დადგმა;

●   უმოტორო ტრანსპორტით (ცხენით, ფეხით, ნავით და ა.შ.) გადაადგილება;

●   ხანძრის თავიდან აცილების მიზნით აუცილებელი ზომების მიღება.

4.3.2.3. ტრადიციული გამოყენების ზონა (საერთო ფართობი 8310 ჰა)

ადგილმდებარეობა:

ზონა მოიცავს ჩიღოელთხევის დასავლეთ ნაწილს, ლეკისწყლის ხეობას მლაშე წყაროებიდან პატარა ოლემდე, დასავლეთ და ჩრდილოეთ საძოვრებს, რომლებიც ესაზღვრება შავ მთას; ალაზნის ჭალების ტყეებს ჯუმას ყურემდე, ბუღდალოს საძოვრებამდე.

განმარტება:

ზონა შექმნილია იმისთვის, რომ დააკმაყოფილოს ადგილობრივი მოსახლეობის უცვლელი ეკონომიკური ინტერესები ბუნებრივი რესურსების გამოყენების ტრადიციული მეთოდებით.

მიზანი:

მთავარი მიზანია: ბუნების დაცვის და მისი მონიტორინგის საქმიანობის პირობებში განახლებადი ბუნებრივი რესურსების (ბალახოვანი საფარი, მერქანი, წყალი და ა.შ.) მდგრადი გამოყენების საშუალებით, ტრადიციულ თუშურ მეცხვარეობასთან დაკავშირებულ შინაურ ცხოველთა გენეტიკური მრავალფეროვნების შენარჩუნება-აღდგენა და ადგილობრივი მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური ინტერესების ლიმიტირებული დაკმაყოფილება

აღწერა-დასაბუთება:

ზონის ტერიტორია ხასიათდება მცენარეულობის მრავალფეროვნებით, თუმცა საკმლის ხის კორომები, ლეკისწყლის ხეობის საკმლის ხის კორომები და ნახევრად უდაბნოს ფორმაციები; შავი მთის სტეპები, ბუღდალოს ვაციწვერიანი სტეპები და ალაზნის ლეშამბოიანი ჭალები. ყოველივე ეს არის გადაჭარბებული ძოვების, ტყის უნებართვო ჭრისა და უძველესი დროიდან ამ ტერიტორიაზე არსებული ეკონომიკური ფორმების უგულვებელყოფის მიზეზები.

მეცხოველეობაში ასეთ ადგილებში ტრადიციულად მიღებულია კამეჩისა და ცხვრის მოშენება. ამჟამად მეკამეჩეობა გამოიყენება მეძროხეობის დამხმარე საქმიანობად. მეცხვარეობა უკეთესად არის განვითარებული. თუმცა ცხვრის ტრადიციული შინაური სახეობა – „თუშური“, რომელიც კულტურული მემკვიდრეობის ძვირფასი ნიმუშია, იმყოფება გადაშენების ზღვარზე.

გარეულ ცხოველთა შორის აქ გვხვდება: გარეული ღორი, კურდღელი, ტურა, ნაცრისფერი კაკაბი, გარეული იხვი, ლოქო და სხვა.

ამ ტერიტორიების ნაწილს – ჯუმას ყურეს – ბუნების ძეგლის სტატუსი მიენიჭა.

განაწესი:

ტრადიციული გამოყენების ზონაში აკრძალულია:

●   არაგანახლებადი ბუნებრივი რესურსების ნებისმიერი სახით გამოყენება (ხელყოფა, ზიანის მიყენება, ბუნებრივი რესურსების მოპოვება);

●   გარემოს დაბინძურება (ნიადაგის, წყლისა და ჰაერის დაბინძურება ქიმიური, ბაქტერიოლოგიური, რადიოაქტიური ან ნებისმიერი სხვა სახით, აუდიო და ვიზუალური მყუდროების დარღვევა);

●   უცხო ან ეგზოტიკური ცოცხალი ორგანიზმების შემოშვება და გავრცელება;

●   არატრადიციული საქონლის ჯიშების შემოყვანა და გავრცელება ან მათი ადგილობრივ სახეობებთან შეჯვარება;

●   მიწათმოქმედება (ხვნა-თესვა) და არატრადიციული სასოფლო-სამეურნეო შენობა-ნაგებობების მშენებლობა;

●   ტრანსპორტით გადაადგილება პარკის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე;

●   დიდი რაოდენობით ვიზიტორთა შემოსვლა;

●   დაცულ ტერიტორიებსა და ბუნებრივ რესურსებზე სახელმწიფო მფლობელობის შეცვლა.

ტრადიციული გამოყენების ზონაში დაშვებულია:

●   მხოლოდ ისტორიულად გამოცდილი საქმიანობების წარმართვა;

●   ხანძრის აღსაკვეთად აუცილებელი ღონისძიებების განხორციელება;

●   სამაშველო სამუშაოები.

●   არამანიპულაციური და მანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარება;

●   მონიტორინგის სამუშაოების ჩატარება;

●   ეკოტურიზმისა და რეკრეაციის მიზნით ვიზიტორთა დაშვება;

●   ეკოსისტემების და ბუნებრივი რესურსების აღდგენასთან დაკავშირებული აქტიური მართვის ღონისძიებების (მანიპულაციების) ჩატარება;

●   ტრადიციულ თუშურ მეცხვარეობასთან დაკავშირებულ შინაურ ცხოველთა გენეტიკური მრავალფეროვნების შენარჩუნება-აღდგენა;

●   საკადასტრო სამუშაოების ფარგლებში საველე და ფიზიკურ-სადემარკაციო სამუშაოების ჩატარება;

●   რეჟიმის დაცვასთან დაკავშირებული ფიზიკური დაცვის, სამაშველო და სხვა აუცილებელი ღონისძიებების გატარება;

●   დტდ-ის თანხმობით ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლის ქვეშ სამეცნიერო კვლევისთვის საჭირო ბიოლოგიური და სხვა საველე მონაცემების და ინფორმაციის მოპოვება;

●   დაშვებული საქმიანობის ფარგლებში ნებისმიერი სახის მუდმივი ან დროებითი მოწყობილობების და ნიშნების სპეციალური უფლების საფუძველზე დადგმა;

●   გარემოსთან ჰარმონიაში მყოფი ტრადიციულად შექმნილი შენობა-ნაგებობების მოწყობა და არსებობა;

●   ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლქვეშ ადგილობრივი მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური ინტერესების ლიმიტირებულად დასაკმაყოფილებლად განახლებადი ბუნებრივი რესურსების (ბალახოვანი საფარი, მერქანი, წყალი და ა.შ.) მდგრადი გამოყენება;

●   ვდტ ადმინისტრაციის თანხმობით სატრანსპორტო საშუალებებით გადადგილება;

●   ხანძრის თავიდან აცილების მიზნით აუცილებელი ზომების მიღება.

4.3.2.4. ვიზიტორთა ზონა (საერთო ფართობი 200 ჰა)

განმარტება:

ბუნება ნაკლებად დაზარალებულა აღნიშნულ ფართობებზე. ამ ტერიტორიაზე საგანმანათლებლო და რეკრეაციულ საქმიანობებთან დაკავშირებული ინფრასტრუტურა განვითარებულია იმ ზღვრამდე, რომ ბუნების შეცნობა ვიზიტორების მიერ მოხდეს ოპტიმალური გარემოებების პირობებში.

მიზანი:

შეიქმნას პირობები, რაც სტუმრებს საშუალებას მისცემს სრულად აღიქვან ლანდშაფტები და ბუნების ხედები გარემოსთვის ზიანის მიყენების გარეშე.

ადგილმდებარეობა:

ზონა მოიცავს ვიზიტორთა მომსახურებისთვის საჭირო ინფრასტრუქტურის: ვიზიტორთა ცენტრის და საინფორმაციო ცენტრების, შესასვლელების, საკემპინგო და პიკნიკის ადგილების, თავშესაფრების (ბუნგალოების), ნავმისადგომების, გზების, საცხენოსნო და საფეხმავლო ბილიკების მიმდებარე კომპაქტურ ტერიტორიებს.

აღწერა-დასაბუთება:

ინტენსიურმა ეგზოგენურმა პროცესებმა არიდულ კლიმატთან ერთად გამოიწვია ბუნების იშვიათი ფორმების წარმოქმნა. ისინი რელიეფის უნიკალურ ფორმებს წარმოადგენ . ღვია-საკმლის ხის კორომების ფიტოცენოსი განვითარდა ჩრდილოეთისკენ მიმართულ ფერდობებზე. აღნიშნული ტერიტორია უნიკალური სილამაზის მქონეა; გარდა ამისა, მშრალი ხეობების გასწვრივ გვხვდება ბროწეული, კოწახური, მაყვალი და სხვა. თიხნარიან ფერდობებზე იშვიათი და ენდემური მცენარეულობის სახეობებია წარმოდგენილი. ამგვარად, ვიზიტორთა ზონა უნიკალურ შესაძლებლობებს იძლევა ამ ლამაზი გარემოს დათვალიერებისათვის, ველური ბუნებისთვის ზიანის მიყენების გარეშე.

განაწესი:

ვიზიტორთა ზონაში აკრძალულია:

●   არაგანახლებადი ბუნებრივი რესურსების ხელყოფა (დარღვევა, ზიანის მიყენება, ბუნებრივი რესურსების მოპოვება);

●   გარემოს დაბინძურება (ნიადაგის, წყლისა და ჰაერის დაბინძურება ქიმიური, ბაქტერიოლოგიური, რადიოაქტიური ან ნებისმიერი სხვა სახით, აუდიო და ვიზუალური მყუდროების დარღვევა);

●   ცეცხლის დანთება და ნაგვის დატოვება, გარდა ამ მიზნებისთვის სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა;

●   ტრანსპორტით გადაადგილება პარკის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე;

●   დიდი რაოდენობით ვიზიტორთა შემოსვლა;

●   ბუნებრივი რესურსების (ფლორა, ფაუნა, ნიადაგი, ა.შ.) შეგროვება-მოპოვება; ზონაში შემოყვანილ შინაურ ცხოველებთან ერთად გადაადგილება;

●   დაცულ ტერიტორიებსა და ბუნებრივ რესურსებზე სახელმწიფო მფლობელობის შეცვლა.

ვიზიტორთა ზონაში დაშვებულია:

●   ეკოტურიზმისა და რეკრეაციის მიზნით ვიზიტორთა დაშვება;

●   ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლქვეშ სათავგადასავლო-რეკრეაციული საქმიანობა (მაღალი გამავლობის ავტომობილებით მოძრაობა, ცხენოსნობა, გასაბერი ტივებით და ნავებით დაშვება, სეზონურობის და კვოტების მკაცრ ჩარჩოებში ანკესის და სასროლი ბადის გამოყენებით თევზაობა);

●   ეკოსისტემების და ბუნებრივი რესურსების აღდგენასთან დაკავშირებული აქტიური მართვის ღონისძიებების (მანიპულაციების) ჩატარება;

●   არამანიპულაციური და მანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარება;

●   მონიტორინგის სამუშაოების ჩატარება;

●   საკადასტრო სამუშაოების ფარგლებში საველე და ფიზიკურ-სადემარკაციო სამუშაოების ჩატარება;

●   რეჟიმის დაცვასთან დაკავშიებული ფიზიკური დაცვის, სამაშველო და სხვა აუცილებელი ღონისძიებების გატარება;

●   დტდ-ის თანხმობით ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლის ქვეშ სამეცნიერო კვლევისთვის საჭირო ბიოლოგიური და სხვა საველე მონაცემების და ინფორმაციის მოპოვება;

●   დაშვებული საქმიანობის ფარგლებში ნებისმიერი სახის მუდმივი ან დროებითი მოწყობილობების და ნიშნების სპეციალური უფლების საფუძველზე დადგმა;

●   გარემოსთან ჰარმონიაში მყოფი ვიზიტორთა ინფრასტრუქტურის (გზები ბილიკები, გადასახედები, პიკნიკის ადგილები, ბუნგალო-თავშესაფრები”, კემპინგის ადგილები, ვიზიტორთა და საინფორმაციო ცენტრები) მოწყობა;

●   ვდტ-ის ადმინისტრაციის თანხმობით სატრანსპორტო საშუალებებით გადადგილება;

●   ხანძრის თავიდან აცილების მიზნით აუცილებელი ზომების მიღება.

4.3.2.5 ადმინისტრაციის ზონა (საერთო ფართობი 30 ჰა)

განმარტება:

ზონა ფარავს შესაბამისი ინფრასტრუქტურის ტერიტორიებს, რომლებიც ადმინისტრაციის მიერ გამოიყენება დაცვის ზომების, მომსახურების, კონტროლისა და უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად.

მიზანი:

უზრუნველყოს საჭირო ინფრასტრუქტურა ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ეფექტური დაცვისა და მართვისათვის.

ადგილმდებარეობა:

ვდტ-ის ადმინისტრაციული ცენტრები მდებარეობს ეროვნულ პარკში (ნათლის წყლის ტერიტორიაზე) და ქ. დედოფლისწყაროში.

რეინჯერთა სადგურებია: ჰერეთის ფონი” მდ. ალაზანთან, შავი მთა” შავ მთაზე, ცენტრალური” ეროვნული პარკის ცენტრალურ შესასვლელში, ვაშლოვანი” ნაკრძალთან, დათვის ხევი” დათვის ხევის ბილიკითან, ჯუმას ყურე” ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლზე, არწივის ხეობა” არწივის ხეობის ბუნების ძეგლის ხორნაბუჯის უბანზე.

განაწესი:

ადმინისტრაციულ ზონაში აკრძალულია:

●   არაგანახლებადი ბუნებრივი რესურსების ხელყოფა (დარღვევა, ზიანის მიყენება, ბუნებრივი რესურსების მოპოვება);

●   გარემოს დაბინძურება (ნიადაგის, წყლისა და ჰაერის დაბინძურება ქიმიური, ბაქტერიოლოგიური, რადიოაქტიური ან ნებისმიერი სხვა სახით, აუდიო და ვიზუალური მყუდროების დარღვევა);

●   ცეცხლის დანთება და ნაგვის დატოვება, გარდა ამ მიზნებისთვის სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა;

●   ტრანსპორტით გადაადგილება პარკის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე;

●   დიდი რაოდენობით ვიზიტორთა შემოსვლა;

●   ბუნებრივი რესურსების (ფლორა, ფაუნა, ნიადაგი, ა.შ.) შეგროვება-მოპოვება; ზონაში შემოყვანილ შინაურ ცხოველებთან ერთად გადაადგილება.

●   დაცულ ტერიტორიებსა და ბუნებრივ რესურსებზე სახელმწიფო მფლობელობის შეცვლა.

ადმინისტრაციულ ზონაში დაშვებულია:

●   გარემოსთვის უსაფრთხო და მასთან ჰარმონიაში მყოფი ადმინისტრაციულ-სამსახურებრივი ინფრასტრუქტურის (გზები, ბილიკები, რეინჯერთა სადგურები, ხერგილები, შესასვლელები, ადმინისტრაციული ცენტრები, დამხმარე ნაგებობები) მოწყობა;

●   ეკოსისტემების და ბუნებრივი რესურსების აღდგენასთან დაკავშირებული აქტიური მართვის ღონისძიებების (მანიპულაციების) ჩატარება;

არამანიპულაციური და მანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარება;

●   მონიტორინგის სამუშაოების ჩატარება;

●   საკადასტრო სამუშაოების ფარგლებში საველე და ფიზიკურ-სადემარკაციო სამუშაოების ჩატარება;

●   რეჟიმის დაცვასთან დაკავშირებული ფიზიკური დაცვის, სამაშველო და სხვა აუცილებელი ღონისძიებების გატარება;

●   დტდ-ის თანხმობით ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლის ქვეშ სამეცნიერო კვლევისთვის საჭირო ბიოლოგიური და სხვა საველე მონაცემების და ინფორმაციის მოპოვება;

●   დაშვებული საქმიანობის ფარგლებში ნებისმიერი სახის მუდმივი ან დროებითი მოწყობილობების და ნიშნების სპეციალური უფლების საფუძველზე დადგმა;

●   ვიზიტორთა დაშვება;

●   ვდტ ადმინისტრაციის თანხმობით სატრანსპორტო საშუალებებით გადადგილება;

●   ხანძრის თავიდან აცილების მიზნით აუცილებელი ზომების მიღება.

4.3.2.6. ბუნების მკაცრი დაცვის ზონა (საერთო ფართობი 2058 ჰა)

ადგილმდებარეობა:

ტერიტორია მოიცავს უსახელო მთის მასივს, მასთან დაკავშირებულ ნათლისწყლის (ლეკისწყალის) ქვედა ნაწილს, მიჯნისყურის ხეობას მთლიანად და ალაზნის ჭალის ტყეების მარჯვენა ნაწილს (იხილეთ რუკა დანართში 1-ში).

განმარტება:

ზონა თვითრეგულირებადი ეკოსისტემაა, შედარებით ნაკლებად შეცვლილი, შერჩენილი ბუნებრივი ფორმითა და ეკო-ტურიზმისა და სამეცნიერო კვლევის ობიექტად გადაქცევის არაჩვეულებრივი შესაძლებლობით.

მიზანი:

შენარჩუნდეს და დაცულ იქნეს თვითრეგულირებადი ეკოსისტემის ხელშეუხებლობა; განხორციელდეს სამეცნიერო კვლევა; რეკრეაციული მიზნებიდან გამომდინარე მოხდეს ეკოტურიზმის განვითარება (თუმცა გარკვეული შეზღუდვებით):

აღწერა-დასაბუთება:

ბუნების მკაცრი დაცვის ზონას არიდული კლიმატის პირობები ახასიათებს. აქ გაზრდილი ეგზოგენური ზეწოლის გამო თიხასა და კირქვაზე უცნაური ფორმის თიხნარ-კირქვიანი რელიეფი განვითარდა: ალესილები და ბედლენდები”. ბუნების ამ კომპლექსებით ჩამოყალიბებული ხედები გამოირჩევიან თავიანთი ესთეტიკური ღირებულებებით.

ბუნების მკაცრი დაცვის ზონა დიდ ინტერესს იწვევს ბოტანიკურ-გეოგრაფიული თვალთახედვის კუთხით. მთელ საქართველოში მხოლოდ აქ, ნათლისწყლის (ლეკისწყლის) ხეობაში ფრიგანოიდულ მცენარეულობაში გვხვდება დეკორატიული მცენარე Eversmannia Subspinosa, ასევე ტიტა Tulipa Eichleri და ტუბერიფერული ეფემეროიდები – Bongardia chrisogonum. აქვე, კირიან ფერდობებსა და კარსტის კრატერებზე იზრდება საქართველოსთვის ახალი სახეობები – Ferula Szowitsiana და Lucium ruthenicum.

უსახელო მთის მასივი დაფარულია ღვია-საკმლის ხის კორომებით არიდული მეჩხერი ტყის ბუნებრივი ფიტოცენოზით, რომელიც კომპლექსური ლანდშაფტის პირობებში სხვადასხვა ასოციაციას ქმნის. ალაზნის ჭალის ტყეებში, თავიანთი პირვანდელი სახის მქონე ტუგაის ტიპის ფრაგმენტებში გავრცელებულია ბროწეულისა და კოწახურის ბუჩქები. ჭალების ტყეებსა და ალესილებს შორის, ამაღლებულ მლაშე ტერიტორიაზე, უდაბნოს მარილიანი მცენარეულობის ჯგუფები გვხვდება.

ზონის ტერიტორიაზე იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი ცხოველები ბინადრობენ (ფოცხვერი, ზოლიანი აფთარი), ასევე მსხვილი ძუძუმწოვრები (დათვი, მგელი) და ფრინველები.

ზონის ბუნებრივი ლანდშაფტების მრავალფეროვნება და ველური ფორმები არაჩვეულებრივ პირობებს ქმნის რეკრეაციის განვითარებისათვის; ამასთან, ბუნებრიობა და თვითრეგულირებადი შესაძლებლობა დიდ სამეცნიერო ინტერესს აღძრავს. ამგვარად, ყოველივე ეს მოითხოვს ძლიერ დაცვას.

განაწესი:

ბუნების მკაცრი დაცვის ზონაში აკრძალულია:

●   განახლებადი და, განსაკუთრებით, არაგანახლებადი რესურსების ნებისმიერი სახით გამოყენება (ხელყოფა, დაზიანება, მოპოვება);

●   გარემოს დაბინძურება (ნიადაგის, წყლისა და ჰაერის დაბინძურება ქიმიური, ბაქტერიოლოგიური, რადიოაქტიური ან ნებისმიერი სხვა სახით, აუდიო და ვიზუალური მყუდროების დარღვევა);

●   ცეცხლის დანთება და დანაგვიანება, გარდა ამ მიზნებისთვის სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა;

●   ტრანსპორტით გადაადგილება პარკის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე;

●   დიდი რაოდენობით ვიზიტორთა შემოსვლა;

●   დაცულ ტერიტორიებსა და ბუნებრივ რესურსებზე სახელმწიფო მფლობელობის შეცვლა.

ბუნების მკაცრი დაცვის ზონაში დაშვებულია:

 

●   არამანიპულაციური სამეცნიერო კვლევების ჩატარება;

●   მონიტორინგის სამუშაოების ჩატარება;

●   ვიზიტორთა დაშვება;

●   საგანგებო მდგომარეობის დროს (სტიქიური უბედურებები, ანომალიური პროცესები, არაბუნებრივი ხანძრები, კატასტროფები, ა.შ.) ვდტ ადმინისტრაციის პერსონალის მოტორიზებული სახმელეთო და საჰაერო ტრანსპორტით გადაადგილება;

●   საკადასტრო სამუშაოების ფარგლებში საველე და ფიზიკურ-სადემარკაციო სამუშაოების ჩატარება;

●   რეჟიმის დაცვასთან დაკავშირებული ფიზიკური დაცვის, სამაშველო და სხვა აუცილებელი ღონისძიებების გატარება;

●   დტდ-ის თანხმობით ვდტ-ის ადმინისტრაციის კონტროლის ქვეშ ნებისმიერი სახის არამანიპულაციური სამეცნიერო კვლევისთვის საჭირო ბიოლოგიური და სხვა საველე მონაცემების და ინფორმაციის მოპოვება;

●   დაშვებული საქმიანობის ფარგლებში ნებისმიერი სახის მუდმივი ან დროებითი მოწყობილობების და ნიშნების სპეციალური უფლების საფუძველზე დადგმა;

●   გარემოსთან უსაფრთხო და მასთან უკიდურესად შერწყმული ვიზიტორთა ველური ბილიკების” მოწყობა;

●   სპეციალურად ნებადართულ ბილიკებზე უმოტორო ტრანსპორტით (ცხენით, ფეხით და ა.შ.) გადაადგილება;

●   ხანძრის თავიდან აცილების მიზნით აუცილებელი ზომების მიღება.

4.3.3 ბუნების ძეგლები

განმარტება:

ბუნების ძეგლები მოიცავს შედარებით მცირე, უნიკალურ ბუნებრივ ტერიტორიებსა და იშვიათ ბუნებრივ ფორმაციებს.

მიზანი:

დაცულ იქნეს შედარებით მცირე ფორმის, უნიკალური ბუნებრივი ტერიტორიები და იშვიათი ბუნებრივი ფორმაციები.

აღწერა:

ალაზნის ჭალის (ჯუმას ყურე) ბუნების ძეგლი (საერთო ფართობი 204 ჰა)

წარმოადგენს ალაზნის მეანდერს. მისი ყელის სიგანე 30-40 მ-ს არ აღემატება, მაშინ, როდესაც ფართობი 200-ჰა-ზე მეტია. ამჟამად მხოლოდ აქ, ჯუმას ყურეში გვხვდება ალაზნის ხეობისთვის დამახასიათებელი ფლორით მდიდარი ლიანების ტყეები. მთელ საქართველოში მხოლოდ აქ შეიძლება ვნახოთ ჟუგლანს რეგია-ს ბუნებრივი საფარი, სადაც მხოლოდ ერთეული სახეობები შემორჩა გიგანტურ იფნის, მუხებსა და თელებს შორის.

ჭალები მდიდარია კეკნკროვანი ბუჩქებით, როგორიცაა კავკასიური მაყვალი, კვრინჩხი, ჩვეულებრივი კომში, ა.შ. მოცემულ მომენტში ანთროპოგენური ზეწოლის გამო ჯუმასყურეს ლეშამბოიანი ტყე მეტად დეგრადირებულია. ყველაზე ინტენსიურად იჩეხება პირველი რიგის ტყეები და მცენარეები; განადგურების საფრთხის წინაშე დგას კაკლის ხეების ყველაზე იშვიათი სახეობები.

არწივის ხეობა (საერთო ფართობი 100 ჰა)

არწივის ხეობის მარცხნივ მდებარე კირქვის მასივი დედოფლისწყაროს შემოგარენში ერთადერთი ადგილია, რომელშიც ადგილობრივი ენდემური სახეობა – Campanula Kachetika, ასევე Globularia Tvichosuntha-სა და Galium Pedemantanum-ის უიშვიათესი სახეობები ბინადრობენ. იქვე მახლობლად, 1.5 კმ დასავლეთით რკოვანი მუხის ჭალაში, კირქვის უზარმაზარ ლოდებზე იშვიათი წიწვოვანი ბუჩქია გავრცელებული – Biota Orientalis, რომელიც სხვაგან საქართველოში სხვაგან არსად გვხვდება

არწივის ხეობაში ასევე ბინადრობენ იშვიათი მტაცებელი ფრინველები (Gyps Fulvus, Neophron Perchnopterus, Accipiter Nisus, Accipiter Gentiles, Circaetus Galicus, Falco Tinunculus, Falco Peregrinus, Buteo Buteo). არწივის ხეობის შედარებით მცირე ტერიტორიაზე (500 ჰა) ფრინველის 10 სახეობა ცხოვრობს. ხეობის კლდოვან ფერდობებზე მოწყობილი დასათვალიერებელი პლატფორმები მათზე დაკვირვების მოსახდენად საუკეთესო ადგილი იქნება.

ტახტი-ტეფას ტალახის ვულკანი (საერთო ფართობი 9.7 ჰა)

ბუნების ეს არაორგანული ძეგლი მდებარეობს დალის წყალსაცავის სამხრეთში, ტახტი-ტეფას ქედის პარალელურად, ზღვის დონიდან 620 მ-ის სიმაღლეზე. ვულკანი რამდენიმე მეტრის სიმაღლისაა, მოთავსებულია რა ქედის მწვერვალზე. გორაკის თავზე ტალახის მრგვალი კრატერია, დიამეტრით 3.5-4 მეტრი. კრატერი მის გარშემო პატარა ზომის ქარის ხვრელებთან ერთად მუდმივად აქტიურია. აღნიშნული ხვრელებიდან (ჯამში 40-50), ტალახი, ნავთობი და გაზი გამოდის; ზოგჯერ გამოსული მასა ერთიანდება და ჩამოედინება ხეობაში. გორაკის ფართობი ერთ ჰექტარს აღემატება; თავად ის და მისი შემოგარენი ქვიშისა და თიხისაგან არის შექმნილი. აქ ცარიელ ზედაპირზე გვხვდება სხვადასხვა ჰალოპიტის ცალკეული წარმომადგენლები: Kalidium caspicum, Suaeda sp. Petrosimonia brachiata, Gamenthus pilosus, Limonium meyeri, და სხვა, მაშინ როდესაც ვულკანის ფერდობები დაფარულია ნახევრად უდაბნოს ფიტოცენოზებით.

განაწესი:

ეროვნული პარკის ადმინისტრაცია უზრუნველყოფს ჯუმას ყურისა და არწივის ხეობის ბუნების ძეგლების ხელშეუხებლობას; ჭაჭუნას აღკვეთილი კი – ტახტი-ტეფას ტალახის ვულკანისას.

სამეცნიერო კვლევები დაშვებულია.

სამეცნიერო მიზნით მასალების მოპოვება მკაცრად კონტროლირებადია და მოითხოვს დაცული ტერიტორიების ადმინისტრაციის სპეციალურ უფლებას.

4.3.4. დამხმარე ზონა

განმარტება:

დამხმარე ზონა მოიცავს ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შემოგარენს. ეს ზონა საქართველოს კანონმდებლობით არ შედის ვაშლოვანის დირექციის უშუალო დაცვის ქვეშ.

აღწერა-დასაბუთება:

დამხმარე ზონა შესანიშნავი საცხოვრებელი-თავშესაფარია იორის ველზე გავრცელებული ცხოველებისათვის. თუმცა, დღესდღეობით, ინტენსიური ეკონომიკური საქმიანობისა და სხვა ანთროპოგენული ფაქტორების გამო, ეს ცხოველები თავშესაფარს მოსაზღვრე დაცულ ტერიტორიებზე ეძებენ, სადაც ნაკლებად ზომიერი ლანდშაფტები და მიუვალი ადგილებია. ზოგიერთი ცხოველი მიეჩვია მყუდროების დამრღვევ ფაქტორებს და მცირე რაოდენობით ან ცალკე ცხოვრობენ სასოფლო-სამეურნეო მიწებზე: ვაზის ბაღებში, დამუშავებულ მიწაზე, საძოვრებზე, ქარსაწინააღმდეგო ზოლში, ტყეებში. უკვე ნახსენები ცხოველებიდან უნდა გამოვყოთ: ხოხობი, გნოლი, დურაჯი, სარსარაკი და სავათი, ხმელთაშუაზღვისპირული კუ. ივრის ზეგანზე გავრცელებული სხვა ცხოველებია: მგელი, მელა, კურდღელი, მწყერი, ა.შ.

სამიწათმოქმედო ნათესებში, მეზობელი დაცული ტერიტორიებიდან ხშირად მოდიან მსხვილი ძუძუმწოვრები: დათვი, მაჩვი, გარეული ღორი.

ბუნებრივი და კულტურული ლანდშაფტების თანაცხოვრების ჰარმონიული უზრუნველყოფისთვის დაცული ტერიტორიების სისტემაში, გადაშენების ზღვარზე მყოფი ბინადარი სახეობების დასაცავად და ასევე ზონაში არსებული ბიომრავალფეროვნების შესანარჩუნებლად ზემოთ ხსენებულ ტერიტორიებზე უნდა შეიქმნას მხარდამჭერი ზონა.

პრიორიტეტული საქმიანობები:

●   დარგობრივი გეგმები ინტეგრირდება კომპლექსურ ტერიტორიულ დაგეგმარებაში;

●   ეკონომიკური საქმიანობის დაგეგმვის და განხორციელების პროცესები გულისხმობს დაცული ტერიტორიების ადმინისტრაციის მონაწილეობას;

●   დაგეგმარებისა და განხორციელების პროცესში მოიჯარეების მფლობელობაში არსებული დეგრადირებული მიწების აღდგენა ექვემდებარება უპირატეს ფინანსირებას;

●   აქ წარმოებს ეკოსისტემებისა და ბუნებრივი რესურსების მონიტორინგი;

●   ინფრასტრუქტურულ და განვითარების პროექტებს დაგეგმვისა და განხორციელების პროცესში მოეთხოვება გარემოზე მავნე ზემოქმედების შეფასება (EIA);

●   ხანძრის საწინააღმდეგო ღონისძიებები;

●   სამაშველო საქმიანობები.

თავი 5. საქმიანობისა და სტრატეგიების სფეროები

დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამის დახმარებით ვეპ-ის დირექციამ შეიმუშავა მენეჯმენტის სტრატეგიები, რომლებიც მოიცავს 4.2 ქვეთავში ჩამოყალიბებული სხვადასხვა სტრატეგიული მიზნის მისაღწევად მიმართულ საქმიანობებს. პრაქტიკული მიზეზების გამო ეს სტრატეგიები საქმიანობის ათ სხვადასხვა ნაწილად დაჯგუფდება; ისინი აღწერილია მომდევნო ქვეთავებში. ამის ლოგიკური ჩარჩოს პრინციპი ვიზუალურად წარმოდგენილია დანართ №3-ში. ჩამონათვალის თანმიმდევრობა არ არის დამოკიდებული მათ პრიორიტეტულობაზე, რადგან ყოველი მათგანი დაცული ტერიტორიების მართვის განუყოფელი ნაწილია. თითოეული სფეროს შიგნით პრიორიტეტების განსაზღვრა გათვალისწინებულია მენეჯმენტის პროგრამებში (თავი 6).

5.1. ადმინისტრირება

5.1.1. პარკის დირექციის შექმნა

საველე საქმიანობის სტრატეგიის მიზანი პარკის კვალიფიციური დირექციის შექმნაა, რომელიც იმოქმედებს საქართველოს კანონების მიხედვით და ექნება უნარი, გაუმკლავდეს პარკის თანამედროვე მენეჯმენტის წინაშე არსებულ სირთულეებს. საქართველოს პარლამენტის მიერ მიღებული თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ კანონი ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციას საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სტატუსს ანიჭებს.

თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მართვის შესახებ” კანონისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის დებულების მიხედვით, პარკის დირექცია უფლებამოსილია განახორციელოს მენეჯმენტის გეგმით გათვალისწინებული საქმიანობები:

●   პარკის დირექციას მენეჯმენტის გეგმის მიხედვით შემუშავებული შესაბამისი სტრუქტურული დანაყოფები გააჩნია. ესენია ადმინისტრაციული, ფინანსური, რესურსების, ეკონომიკური მართვის, მომსახურებისა და ინტერპრეტირების, საზოგადოებასთან ურთიერთობების, რეინჯერთა მომსახურების, გადასახადებისა და საკონტრაქტო ურთიერთობების დანაყოფები. ამ სტრუქტურული დანაყოფების ფუნქციები განსაზღვრულია დირექციის დებულებით, კვალიფიკაციის მოთხოვნები კი ჩამოყალიბებულია მენეჯმენტის გეგმაში (იხილეთ დანართი 5).

●   ვეპ-ის დირექცია განლაგებული იქნება ორ ადმინისტრაციულ ოფისში (ქალაქ დედოფლისწყაროსა და ვიზიტორთა ცენტრში „ვაშლოვანი“, რომელიც ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს). დედოფლისწყაროს ოფისში ყველა სახის მომსახურების გაწევა ხდება მაშინ, როდესაც ვიზიტორთა ცენტრი უზრუნველყოფს რეინჯერთა რესურსების მართვისა და საინფორმაციო მომსახურებას.

●   პარკის დირექცია და მისი მომსახურების თითოეული სფერო შესაბამის აღჭურვილობას საჭიროებს. ადმინისტრაციული, რესურესების მართვის, ეკონომიკური მართვის, საზოგადოებასთან ურთიერთობების, საკონტრაქტო ურთიერთობების ვიზიტორთა ცენტრისა და საინფორმაციო განყოფილებები საჭიროებენ საერთო სარგებლობის ტექნიკას.

●   დაცული ტერიტორიის დირექციის საქმიანობის განმსაზღვრელი სამართლებრივი მექანიზმი ემყარება საერთაშორისო ხელშეკრულებებს, საქარ ველოს გარემოს დაცვასთან და განსაკუთრებით დაცულ ტერიტორიებთან დაკავშირებულ კანონმდებლობას, დირექციის დებულებას, მენეჯმენტის გეგმას, ყოველწლიურ სამოქმედო გეგმას და სხვა ამ სფეროსთან დაკავშირებულ კანონქვემდებარე აქტებს.

●   პარკის დირექცია სრულად უფლებამოსილია მართოს დაცულ ტერიტორიებზე არსებული რესურსები (საძოვრები, მდინარე, ტყე, ფლორა და ფაუნა, ისტორიულ-კულტურული, არქეოლოგიური და პალეონტოლოგიური ძეგლები, ბუნების ლანდშაფტები).

●   დაცულ ტერიტორიებზე კანონის დარღვევის აღკვეთა ხდება პარკის დირექციის მიერ.

●   დაცულ ტერიტორიებზე დირექცია უფლებამოსილია გააკონტროლოს, აღკვეთოს დარღვევები, კანონით დადგენილი წესით გამოიყენოს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამალთალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებული სახდელი, შეაფასოს მიყენებული ზარალი და შემუშავებული ნორმების მიხედვით საქმე გადასცეს სასამართლო ან საგამოძიებო სამსახურებს.

●   დაცული ტერიტორიების ვიზიტორებს ემსახურებათ დირექციის შესაბამისი სამსახურები (ვიზიტორთა მომსახურების, რეინჯერების და რესურსების მართვის სამსახურები) და ვიზიტორთა მომსახურებასთან დაკავშირებული კონცესიონერები.

●   პარკის დირექციას გააჩნია დაფინანსების წყაროები სახელმწიფო ხაზინიდან, გრანტებიდან და საკუთარი შემოსავლებიდან. სახელმწიფო-საბიუჯეტო დაფინანსების მექანიზმი გათვალისწინებულია კანონის მიერ და მოქმედებს მენეჯმენტის განხორციელებისას.

●   ვეპ-ის ინფრასტრუქტურასა და დანადგარებში განხორციელებული ინვესტიციის ძირითადი ნაწილი დაფინანსდება გრანტებიდან; ეს მოხდება დონორ ორგანიზაციებთან – გარემოს გლობალური ფონდის/მსოფლიო ბანკისა და საქართველოს ხელისუფლებასთან საგრანტო ხელშეკრულების საფუძველზე დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამის მიმდინარეობის განმავლობაში. ამ პროექტს ვადა 2006 წლის 31 დეკემბერს იწურება, რის შემდეგაც საოპერაციო ხარჯები სახელმწიფო ბიუჯეტიდან და პარკის შემოსვლებიდან დაიფარება.

●   მნიშვნელოვანი სიახლეა დაცული ტერიტორიების ბუნებრივი რესურსების გამოყენებით საკუთარი შემოსავლის წყაროს შექმნა. კანონმდებლობის შესაბამისად, შემოსავლის 80% ვდტ-ს ხმარდება და 20% კი საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით დადგენილი წესით გამოიყენება საქართველოს დაცული ტერიტორიების მთელი სისტემისთვის.

●   მენეჯმენტის გეგმა განსაზღვრავს ექვსწლიან მიზნობრივი დაფინანსების მოცულობას და მასზე დაყრდნობით დაცული ტერიტორიების დირექცია ამზადებს ყოველწლიურ სამოქმედო გეგმას; ეს უკანასკნელი მოიცავს დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტთან შეთანხმებულ დაფინანსების დეტალურ გეგმას.

●   დაცული ტერიტორიების დირექცია ეყრდნობა შრომის არსებულ რესურსს, კვალიფიკაციის ასამაღლებლად კი იყენებს ტრენინგებსა და სასწავლო ტურებს.

5.1.2. თვითმონიტორინგი და განხილვა

ტრანსპარენტული და პრაქტიკული განხილვის პროცესი წარმოადგენს ადაპტირებული მართვის მთავარ წინაპირობას. ყველა განხორციელებული ქმედება დირექტორის ინიციატივით ყოველ ექვს თვეში უნდა გაკონტროლდეს და შეფასდეს პასუხისმგებელი პერსონალის მიერ და შედეგები გადაეცეს მას. მენეჯმენტის ეფექტურობაზე დასაკვირვებლად რეკომენდებულია შემდეგი სამი რუტინული გეგმის განხორციელება:

1. მენეჯმენტის ეფექტურობაზე დაკვირვების მექანიზმის გამოყენება

მენეჯმენტის ეფექტურობის დაკვირვების მექანზმი შემუშავდა (მსოფლიო ბანკისა და WWF–ის მიერ) იმისთვის, რომ აღირიცხოს და გაკონტროლდეს მენეჯმენტის ეფექტურობის პროგრესი. ის ახორციელებს ინფორმაციის თანამიმდევრულ მიწოდებას დროის განმავლობაში მიღწეული პროგრესის შესაფასებლად. დაცული ტერიტორიების თანამშრომლებისათვის ეს მეტად სწრაფი და მარტივი გასაკეთებელია; დაკვირვების მექანიზმი შეძლებს შექმნას ანგარიშგების ჰარმონიზირებული სისტემა, რომელიც გამოდგება ქვეყნის მასშტაბით არსებული დაცული ტერიტორიების მდგომარეობის შესაფასებლად.

დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამის განხორციელების პროცესში დაკვირვების ეს მექანიზმი მცირეოდენ შეიცვალა, რათა მისადაგებულიყო საქართველოს დაცულ ტერიტორიებზე არსებულ სპეციალურ სიტუაციას და ერთ შემთხვევაში ის გამოყენებულ იქნა ვეპ-ში. მენეჯმენტის ეფექტურობის პროგრესის აღრიცხვა მოითხოვს მის წელიწადში ერთხელ გამოყენებას. კითხვარი მოცემულია მე-10 დანართში.

2. სოციალურ-ეკონომიკური კვლევები და მოსახლეობის პოზიცია

ეფექტური მენეჯმენტის მნიშვნელოვანი ფაქტორია სოციალურ-ეკონომიკურ პირობებში არსებული მიმდინარეობების მუდმივი მონიტორინგი, ასევე, ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ პარკის მენეჯმენტზე შექმნილი წარმოდგენა. სოციალურ-ეკონომიკური მონიტორინგისა და შეფასების გეგმა შეიმუშავა არასამთავრობო ორგანიზაცია GORBI დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამის ფარგლებში; ის გამოყენებულ იქნება პარკის დირექციის პროგრამული (რუტინული) მონიტორინგის სქემად. კითხვარი მოცემულია მე-11 დანართში.

3. ყოველწლიური დეტალური განხილვა

სამეცნიერო-საკონსულტაციო საბჭოსთან თანამშრომლობით, მენეჯმენტის ეფექტურობის მონიტორინგის სტანდარტული პროგრამის დეტალები შემუშავდება ყოველწლიურ სამუშაო გეგმასთან ერთად. ყოველწლიური სამუშაო გეგმა განსაზღვრავს ვეპ-ის მენეჯმენტის თანხმობით განხორციელებული საქმიანობის უმთავრეს პუნქტებსა და საკითხებს. თითოეული საქმიანობის მონიტორინგი განხორციელდება იმის მიხედვით, თუ რამდენად ხდება მიზნების მიღწევა მიღწეულ შედეგთან მიმართებით; საჭიროებისამებრ დაემატება კომენტარები და მომზადდება ანგარიში. ამ უკანასკნელმა უნდა მოიცვას სამივე რუტინული მიმოხილვის შედეგები და საფუძვლად დაედოს მომდევნო სამუშაო გეგმის შექმნას.

5.1.3. დაფინანსება

სახელმწიფო ბიუჯეტი

დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ” საქართველოს კანონის მიხედვით, დაცულ ტერიტორიებზე მიმდინარე სამუშაოების საბაზისო დაფინანსება ხდება საქართველოს მთავრობის მიერ.

დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამა

მე-12 დანართში წარმოდგენილი საბიუჯეტო გრაფებიდან ჩანს, რომ მენეჯმენტის გეგმის განხორციელება დიდ წილად დაფინანსებულია გარემოს გლობალური ფონდის მიერ დაფინანსებული დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამით. ეს სახსრები ხელმისაწვდომი იქნება პროექტის განხორციელების პერიოდში 2006 წლის ჩათვლით.

საკუთარი შემოსავლები

სახელმწიფო ბიუჯეტის გარდა, კანონით დაშვებულია დაფინანსების სხვა საშუალებებიც. დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამის მიერ პარკის ადმინისტრაციამ შეიმუშავა შემოსავლების გამომუშავების (შემოსავლების პროგნოზი) სტრატეგია სამენეჯმენტო გეგმის განხორციელების ეტაპისთვის. ამ სტრატეგიის მიხედვით, შემოსავლის მთავარი წყარო იქნება პარკის ვიზიტორთათვის გაწეული მომსახურება და შემოსავლები კონცესიებიდან. კანონმდებლობის მიხედვით შემოსავალი ხმარდება მხოლოდ ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების ფუნქციონირებას. შემოსავლის პოტენციური წყაროებია:

–   შესვლის საფასური;

–   ღამისთევის საფასური;

–   კონცესიების შემოსავლები;

–   ხმელი შეშის შეგროვების საფასური;

–   კულტივირებული აკაციის მერქნის რეალიზაციით მიღებული შემოსავლები;

–   სხვა წყაროები, დროდადრო მოსალოდნელია თანხების მოზიდვა სხვადასხვა ორგანიზაციასთან თანამშრომლობით (WWF, USAID).

5.1.4. საკონსულტაციო-სამეცნიერო საბჭოს შექმნა

წესდების თანახმად, ვეპ-ის საკონსულტაციო-სამეცნიერო საბჭო სამეთვალყურეო ორგანოა, მის შემადგენლობას ამტკიცებს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრი. საბჭო ზედამხედველობს ეროვნული პარკის საქმიანობას, მაგალითად, მონაწილეობს ვეპ-ის სტრატეგიის შემუშავებაში; მუშაობს ადგილობრივ მოსახლეობასთან, დამხმარე ზონის მიწის მომხმარებლებთან და სხვა დაინტერესებულ ორგანიზაციებთან; ურთიერთობას ამყარებს ადგილობრივ და ცენტრალურ ხელისუფლებასთან.

 საკონსულტაციო-სამეცნიერო საბჭო შედგება არა უმეტეს 12 წევრისა, სამთავრობო და არასამთავრობო ორგანიზაციების და საზოგადოების წარმომადგენლებისაგან.

5.2. ინფრასტრუქტურა

ინფრასტრუქტურა

საქმიანობის ეს სფერო მოიცავს ინფრასტრუქტურის (ადმინისტრაციული შენობები, საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრები, რეინჯერთა სადგურები, გზები, ბილიკები, პანორამული გადასახედები, ვიზიტორთა თავშესაფრები, კემპინგისა და პიკნიკის ადგილები, შესასვლელები, ნავმისადგომები, ხერგილები და სხვა დამხმარე ნაგებობები) პროექტირებას და მშენებლობა-მოწყობას. ეს ინფრასტრუქტურა საჭიროა პარკის დირექციის ფუნქციონირებისთვის, დაცვისა და ვიზიტორთა მომსახურებისათვის.

მენეჯმენტის გეგმაში მოცემულია კონცეფცია პარკის ინფრასტრუქტურის ადგილმდებარეობებისა და ფუნქციების შესახებ, რომელიც ხანგრძლივი და დეტალური დაგეგმარების პროცესის შედეგია. ინფრასტრუქტურა მოიცავს ვიზიტორთა მიერ გამოყენებულ ნაგებობებსა და ასევე სხვა იმ ნაგებობებსაც, რომლებიც საჭიროა პაკრის ეფექტური მართვისთვის. ტურისტული ნაგებობების ადგილმდებარეობა ემთხვევა ეკოტურიზმის მენეჯმენტის გეგმაში მოცემულ რეკომენდაციებს. აღნიშნული რეკომენდაციები მომზადდა დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამის ფარგლებში (მალვერი, 2004).

აღნიშნული ადგილების შერჩევისას შემდეგი კრიტერიუმები იქნა გამოყენებული: კონტროლისთვის საჭირო სტრატეგიული მდებარეობა, ველურ ბუნებაზე მინიმალური ზეგავლენა, ლანდშაფტთან ჰარმონია, ვიზიტორთა მოზიდვა, პრაქტიკული კრიტერიუმები (გზების, ბილიკების და ვიზიტორთა ინფრასტრუქტურის ხელმისაწვდომობა, მანძილები, არსებული გზები, ხედები). რუკა, რომელიც დაგეგმილი ინფრასტრუქტურის მდებარეობებს აღწერს, მოცემულია დანართ 1-ში.

დემარკაცია

იმისათვის, რომ უზრუნველყოფილ ყოფილიყო ვაშლოვანის ნაკრძალის, ეროვნული პარკისა და ბუნების ძეგლების დაცვა, პროექტის ფარგლებში განხორციელდა ამ ტერიტორიის განცალკევება მეზობელი ტერიტორიებისგან.

საზღვრის აღმნიშვნელი ნიშნულები ასიმეტრიულადაა განლაგებული დაცული ტერიტორიების მთლიანი პარამეტრის გასწვრივ. განლაგების სიმჭიდროვე გეოგრაფიულად გამოკვეთილ საზღვრებში (ხეობა, მდინარის ნაპირი, ქედი და ა.შ.) მცირდება, დაცვის თვალსაზრისით კრიტიკულ ადგილებში კი – იზრდება (ასეთ ადგილებში გვერდითა ნიშნულები ვიზუალურად უნდა აღიქმებოდეს).

სასაზღვრო ნიშნულს წაჭრილი ტრაპეციის ფორმა აქვს. შიგ ჩამონტაჟებულია ოთხკუთხა ფირფიტა. მასზე ამოტვიფრულია დაცული ტერიტორიის აღმნიშვნელი წარწერა და სასაზღვრე წერტილის რიგითი ნომერი. მასზე დატანილია ისარი, რომელიც მიუთითებს დაცული ტერიტორიის მიმართულებას. თითოეული ნიშნული ასახულია დაცული ტერიტორიის სქემაზე. სასაზღვრო ნიშნულები ორენოვანია (ქართულ-ინგლისური).

5.3. შესაძლებლობების გაძლიერება და ტრენინგი

საქმიანობის ამ სფეროში შემუშავდება და განხორციელდება პროგრამა, რომელიც ხელს შეუწყობს პროფესიონალიზმის დონის ამაღლებას. ტრენინგის პროგრამა მოიცავს პარკის მენეჯმენტის ყველა შესაბამის ფუნქციას და ყურადღებას ამახვილებს ისეთ კომპონენტებზე, როგორიცაა:

●   კომპიუტერის ცოდნა

●   გეოგრაფიული საინფორმაციო სისტემის (GIS) პროგრამის შესწავლა

●   რეინჯერთა ტრენინგი (აღმკვეთი ღონისძიებები, კანონაღსრულება, სხვ.)

●   ხანძართან ბრძოლის ტექნიკა/ძიება და სამაშველო ოპერაციები

●   ინგლისური ენის კურსები

●   მონიტორინგის მეთოდები (გარემოს, ბიომრავალფეროვნებისა და სოციალური მონიტორინგი)

●   კომუნიკაციის უნარ-ჩვევები

●   ინტერპრეტაცია, განათლება, გუნდური პრინციპით მოქმედება

●   დაცული ტერიტორიების მენეჯმენტი

●   ადმინისტრაციული უნარ-ჩვევები, ბუღალტერია, შესყიდვები

5.4. საზოგადოებრივი ურთიერთობები (ბიზნეს-ურთიერთობების ჩათვლით)

5.4.1. საზოგადოებრივი ურთიერთობების ყოვლისმომცველი პროგრამის შექმნა

საზოგადოებრივი ურთიერთობები მოიცავს დაცულ ტერიტორიებთან დაკავშირებული მოსახლეობის ყველა ფენას, მათ შორის, ადგილობრივ, სახელმწიფო და საერთაშორისო დონეზე. პროგრამა შედგება შემდეგი ელემენტებისაგან:

გავრცელება

ყველა დაინტერესებულ მხარესთან ურთიერთობა ხორციელდება ინფორმაციის გავრცელების სხვადასხვა საშუალებით, რიგორიცაა: რეკლამირება დაცული ტერიტორიების კონსერვაციის თემაზე, საინფორმაციო და სამეცნიერო ინფორმაციის რადიოთი გადაცემა, ტელევიზია და პრესა, ვებ-გვერდის პერიოდული განახლება.

ღონისძიებები მოიცავს ასევე ეროვნული პარკის შესახებ მაღალპოლიგრაფიულ დონეზე კალენდრების, ბროშურების, რუკების გამოშვებას; აუდიო-ვიზუალური ჩანაწერები მომზადდება და მათი ჩვენება მოხდება ვიზიტორებთან შეხვედრებზე, სემინარებზე, შეკრების ადგილებში, საინტერპრეტაციო მასალის სახით მოთავსდება დაცული ტერიტორიების საინფორმაციო ცენტრებში. სემინარების, მუშა ჯგუფების შეხვედრები გაიმართება საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფებთან. მომზადდება მცირე ზომის ნივთები და ტანსაცმელი (მაისურები, ქუდები, ა.შ.), რომელზეც გამოსახული იქნება დაცული ტერიტორიების ემბლემა. შეიქმნება ადგილობრივი რადიოსადგური.

ვიზიტების მოწყობა

ადმინისტრაცია პერიოდულად მოიწვევს მთავრობისა და პარლამენტის მაღალჩინოსნებს ისეთ ღონისძიებებზე, როგორიცაა: ეროვნული პარკის გახსნა, ევროპული პარკის დღე, ტრადიციული დღესასწაულები და ა.შ. ურთიერთობების გასაღრმავებლად მოეწყობა საელჩოს მაღალჩინოსნების წარმომადგენლების ვიზიტები.

განსაკუთრებული ღონისძიებების მოწყობა

●   სხვადასხვა ტრადიციული პროდუქციის რეკლამის მიზნით გამოფენები მოეწყობა ყოველწლიურად დედოფლისწყაროს საინფორმაციო ცენტრში და წელიწადში ორჯერ მლაშე წყლის ვიზიტორთა ცენტრებში.

●   ყოველი წლის შემოდგომაზე ქიზიყის მოსავლის ფესტივალი გაიმართება გამოფენა საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრებში, სადაც გამოიფინება ტრადიციულად მომზადებული პროდუქცია. გამარჯვებული მიიღებს ეროვნული პარკის ემბლემის ტარების უფლებას და ისარგებლებს გარკვეული პრიორიტეტებით.

●   საინფორმაციო ცენტრებში ყოველწლიურად გაიმართება ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექმნის აღმნიშვნელი ღონისძიებები. მოიწვევენ სკოლის მოსწავლეებს და ჩატარდება სხვადსხვა ღონისძიება – ხეების დარგვა, დაბინძურებული ტერიტორიების გასუფთავება, და ა.შ.

●   მოეწყობა კონკურსები სკოლის მოსწავლეებს, ვიზიტორებს და ა.შ შორის, რომლებიც დაეფუძნება საველე უნარ-ჩვევების შესახებ კითხვარებზე პასუხების გაცემას. გამარჯვებულს გადაეცემა ვაშლოვანის პრიზი.

●   ადმინისტრაციის ხარჯზე მდინარე ალაზანზე წელიწადში ერთხელ გაიმართება ჯომარდ-შოუ (მდინარეზე ნავებით დაშვება) ადგილობრივი მოსახლეობის, ჟურნალისტებისა და მთავრობის წარმომადგენლებს შორის ცნობიერების გაზრდისა და გართობის მიზნით.

●   წელიწადში ორჯერ, შემოდგომასა და ზაფხულში ვაშლოვანის ვიზიტორთა და საინფორმაციო ცენტრებში გაიმართება ფესტივალები, რომელიც მიზნად ისახავს პარკის რეკლამირებას; ანალოგიური ღონისძიებები ჩატარდება თბილისისა და სხვა საერთაშორისო ტურისტულ ფესტივალებზე.

●   მოეწყობა საქველმოქმედო აქციები (უსახსრო ოჯახების ბავშვებისათვის დაიშვება უფასო შესვლა, 30 ბავშვი ყოველ წელს. ბავშვთა სახლებიდან უპატრონო ბავშვებს დაათვალიერებინებენ დაცულ ტერიტორიებს).

საპარტნიორო თანამშრომლობის დაწყება

●   შეთანხმებები, მემორანდუმები (მესაზღვრეებთან, ადგილობრივ მთავრობასთან, სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტებთან, ქვეყნებს შორის თანამშრომლობა);

●   პარკის მენეჯმენტში მონაწილეობის უზრუნველყოფა (კონცესიები);

●   ერთობლივი პროექტების განხორციელება (დონორთა დაფინანსების მოზიდვა, სახეობების აღდგენა).

5.4.2. კონცესიები

ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის კონცესიონერებთან მუშაობის ძირითადი პრინციპი თანამშრომლობაა, რომელიც დაფუძნებულია დაცული ტერიტორიებისა და კონცესიონერთა ინტერესების ურთიერთშეხამებაზე.

კონცესიონერთა ინტერესებია:

●   შემოსავალი გონივრულობის ფარგლებში;

●   თანამშრომლობა პარკის დირექციასთან;

●   პარკის დირექციისაგან წინასწარი შეტყობინების მიღება;

●   პარკის დირექციასთან რეგულარული შეხვედრები;

●   დოკუმენტაციის ზუსტი წარმოება.

დაცული ტერიტორიების ინტერესები:

●   დაცული ტერიტორიების მიზნები და მოვალეობები;

●   დაცული ტერიტორიების დაცვა და შენახვა უმაღლეს დონეზე;

●   ვიზიტორთა ოპტიმალური რაოდენობა;

თანამშრომლობის მიზნები:

●   უმაღლესი დონის მომსახურება;

●   უსაფრთხოება;

●   სანიტარული წესების დაცვა;

●   დოკუმენტაციის ზუსტი წარმოება.

პარკის დირექციას კონცესიების გაცემის ორი შესაძლებლობა გააჩნია: კონცესიების გაცემა პარკის ძირითადი საშუალებების გაცემითა და მათ გარეშე.

კონცესიონერებთან ურთიერთობა რეგულირდება ხელშეკრულების საფუძველზე და ორივე შემთხვევაში პარკის ადმინისტრაცია ინარჩუნებს ქონებაზე საკუთრებას. თუ კონცესიების გადაცემა ჩაიშლება, პარკის დირექცია თავად განახორციელებს ვიზიტორთა მომსახურებას.

კონცესია პარკის ძირითადი საშუალების გადაცემით

●   ღამისთევის წერტილი მლაშე წყლის ვიზიტორთა ცენტრში (კომფორტული პირობები და მომსახურება);

●   ღამის გასათენებელი ვიზიტორთა თავშესაფრებში (ნაკლებად კომფორტული პირობები და მომსახურება);

●   სუვენირების, პოლიგრაფიული, აუდიო, ვიდეო და საველე აღჭურვილობის რეალიზაცია საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრებში;

●   ვიზიტორთა და საინფორმაციო ცენტრების საკვები პროდუქტებითა და მომსახურებით მომარაგება.

კონცესია პარკის ძირითადი საშუალების გადაცემის გარეშე

●   სამედიცინო რეკრეაციული მომსახურება;

●   აღჭურვილობის გაქირავება;

●   საცხენოსნო ტურები;

●   საესკორტო მომსახურება;

●   საკვები პროდუქტებითა და მომსახურებით მომარაგება;

●   სათავგადასავლო ტურები;

●   წყლის სპორტი გასაბერი/ნიჩბის ნავებით;

●   კონცესიების გაცემა მოხდება კონკურსის საფუძველზე და შემდგეგი პრინციპების გათვალისწინებით:

●   მონაწილე კანდიდატების ფართო სპექტრი (საერთაშორისო, ეროვნული, ადგილობრივი);

●   გამჭვირვალე კონკურსი;

●   მომსახურების ხარისხი და ღირებულება;

●   შესაძლებლობების ჩარჩოები (ზომა, დრო, ა.შ.);

●   ადგილმდებარეობის ფიქსირებული ჩარჩოები

დაცული ტერიტორიების კონცესიონერებთან თანამშრომლობა ხდება ძლიერი კონტროლისა და მონიტორინგის პირობებში. აღნიშნული პირობები მოიცავს:

ა) ფორმალურ (დოკუმენტურ) კრიტერიუმებს;

ბ) არაფორმალურ (მუშაობის გაკონტროლება) კრიტერიუმებს;

გ) ვიზიტორთა შთაბეჭდილებებს;

დ) ხელშეკრულების პირობების შესრულებას.

I ტიპის კონცესიური ურთიერთობების (კონცესია პარკის ძირითადი საშუალების გადაცემით) დარღვევისას, კონტრაქტი უქმდება მყისიერად.

II ტიპის კონცესიური ურთიერთობების (კონცესია პარკის ძირითადი საშუალების გადაცემის გარეშე) დარღვევისას მოქმედებს საქართველოს კანონმდებლობითა და კონტრაქტით განსაზღვრული ნორმები.

5.4.3. საინფორმაციო და საგანმანათლებლო პროგრამა

ველური ბუნებისა და მისი ეკოსისტემების სრული გაგებისთვის ეს პროგრამა ითვალისწინებს ინტერპრეტაციის სხვადასხვა ფორმას, ხაზს უსვამს რა დაცული ტერიტორიების როლსა და მნიშვნელობას ბიომრავალფეროვნების დაცვის საქმეში. პროგრამა მხარს დაუჭერს სკოლებსა და უნივერსიტეტებში მიმდინარე საგანმანათლებლო პროგრამებს გარემოს შესახებ, ასევე მიზნობრივ და საინტერესო ინფორმაციას გაავრცელებს ვიზიტორთა და ადგილობრივ მოსახლეობას შორის.

მასმედია, ადგილობრივი და ცენტრალური პრესა, რადიო და ტელევიზია რეგიონსა და მთელ მოსახლეობას ინფორმაციას მიაწოდებს ქვეყანის დაცულ ტერიტორიებზე მიმდინარე საქმიანობის, მისი მიზნებისა და მოვალეობების შესახებ. ეს ხელს შეუწყობს საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლებას დაცული ტერიტორიების შექმნის არსისა და აუცილებლობის შესახებ; წაახალისებს საზოგადოების გააქტიურებას ბუნების დაცვის რეგიონალური პრობლემების გადაწყვეტაში.

უფრო ფართო ფორმით მიღწევა შეიძლება ისეთი თემატური საინფორმაციო მასალების გავრცელებით, როგორიცაა ბროშურები, ბუკლეტები, კალენდრები, ბარათები და პლაკატები.

ბავშვებში გარემოს დაცვის ცნობიერების ასამაღლებლად საუკეთესო ხერხია დაცულ ტერიტორიებში მათთვის საგანმანათლებლო ექსკურსიების მოწყობა. ახალგაზრდა სტუმრები შეძლებენ საინფორმაციო დაფებისა და ნიშნების ნახვას და გაეცნობიან სასარგებლო ინფორმაციას. საინფორმაციო სპეციალისტები მიაწვდიან ინფორმაციას დაცული ტერიტორიების როლის შესახებ ეკოსისტემის მდგრადობის შენარჩუნების საქმეში და ასწავლიან ბავშვებს ბუნებაში მოქცევის წესებს.

ტურიზმის განვითარების საერთო სტრატეგიის ძირითადი ნაწილია პარკის რეკლამა. ვიზიტორთა მოსაზიდად ინფორმაციის გავრცელების შემდეგი საშუალებებია გათვალისწინებული: ტურისტული გზამკვლევების, ბუკლეტების, ვიდეო და აუდიო მასალის, ასევე ფოტოებისა და სხვა პროდუქციის გავრცელება სხვა დაცული ტერიტორიების საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრებში; რეგიონალური და ეროვნული მასშტაბით რეკლამირება სახელმწიფო და კომერციულ სატელევიზიო არხებზე, თემატურ და პოპულარულ გაზეთებსა და ჟურნალებში; ვებგვერდის შექმნა; ეროვნულ და საერთაშორისო ტურისტულ გამოფენებსა და ბაზრობებში მონაწილება; რეკლამირება ტურიზმის ეროვნულ და საერთაშორისო კატალოგებში.

5.5. დამხმარე ზონის პროგრამა

საქმიანობის ამ სფეროს მიზანია დამხმარე ზონის მდგრადი განვითარების მხარდაჭერა და ითვალისწინებს შემდეგს:

რაიონული დაგეგმარება:

არც რეგიონალური გეგმა და არც დედოფლისწყაროს გენერალური გეგმა ჯერჯერობით არ იღებს მხედველობაში ახლად შექმნილ ეროვნულ პარკს. პარკის დირექციამ ახლო ურთიერთობა უნდა დაამყაროს დაგეგმვის სპეციალისტებთან და შეიმუშავოს ახალი რეკომენდაციები, რათა მოხდეს დაგეგმვის ინსტრუმენტების შესაბამისობა ახალ სიტუაციასთან. პარკის დირექციამ რაიონის დაგეგმარებისას უნდა გააკონტროლოს გარემოს დაცვასთან დაკავშირებული ყველა საკითხი და უნდა გახდეს რაიონული ხელისუფლების დაგეგმვის სპეციალისტების სანდო და კომპეტენტური პარტნიორი.

სასოფლო-სამეურნეო ლანდშაფტების რეაბილიტაცია

სოფლის მეურნეობის ადგილობრივ სექტორთან თანამშრომლობა სოფლის მეურნეობის უფრო მდგრადი პრაქტიკის განვითარებას შეუწყობს ხელს. ამის მიღწევა შეიძლება ინფორმაციის გავრცელებით, სემინარებისა და სამუშაო ჯგუფების მოწყობით. ამ საქმიანობების კონცენტრაცია საძოვრების მენეჯმენტსა და მესაქონლეობის ტრადიციული ფორმების აღდგენაზე უნდა იყოს მიმართული.

შემოსავლის გამომუშავება

ადგილობრივი მოსახლეობა უნდა მონაწილეობდეს შემოსავლის გენერირებაში (ხალხური ხელოვნების ტრადიციები, სასტუმროები, ალაზანზე ნავიგაციის კონცესიები, ცხენების მოშენება, საკვები, აღჭურვილობის გაყიდვა ან გაქირავება). მცირე გრანტების პროგრამა კიდევ უფრო დაეხმარება მცირე ბიზნესებს, რომლებიც ეკოლოგიურად გამართლებულ საქმიანობებში არიან ჩართულები.

ტურიზმის განვითარების სტიმულირება

ვდტ დირექცია დამხმარე ზონის მოსახლეობასთან მჭიდროდ თანამშრომლობს ტურიზმის განვითარების საქმეში. ტურიზმთან დაკავშირებულ მცირე ბიზნესს ვდტ სთავაზობს თავის ვიზიტორთა ცენტრის მონაცემთა ბაზასა და დაკვეთა-დაჯავშნის ელექტრონულ სისტემაში ჩართვას, აგრეთვე ვდტ მარკეტინგული საქმიანობით დამხმარე ზონის ტურისტული მომსახურების სფეროს მოცვას.

მცირე გრანტების პროგრამა მხარს უჭერს: 1. დეგრადირებული კულტურული ლანდშაფტის სარეაბილიტაციო პროექტების შექმნას. 2. მინიმალური ინფრასტრუქტურის განვითარებას რეგიონში ეკოტურიზმის წასახალისებლად. 3. ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნების მხარდაჭერას. ამ საქმიანობების განხორციელება მიზნად ისახავს დამხმარე ზონაში ვდტ-ის მენეჯმენტის გეგმის განხო ციელების მიმართ მოსახლეობის ინტერესის გაღვივებასა და აქტიურობის გაზრდას.

5.6. ვიზიტორთა მომსახურება

ვიზიტორთა მომსახურების ერთიანი სისტემის შემუშავება

ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებზე ვიზიტორთა მომსახურების ერთიანი სისტემის დანერგვა პოტენციურ ვიზიტორებს საშუალებას მისცემს ისიამოვნონ თ ვისი მოგზაურობით და ისარგებლონ სხვადასხვა კომფორტით. აღსანიშნავია, რომ ვიზიტორის მიერ სიამოვნების მიღება უნდა დაიწყოს გადაწყვეტილების მიღების მომენტიდან და გაგრძელდეს პარკის დათვალიერებამდე (ინფორმაციის მოძიება, დაჯავშნა-შეკვეთა, შემოთავაზებულ მომსახურებათა ჩამონათვალის მიღება, კვალიფიცირებული თანამშრომლების მომსახურება, და ა.შ.). დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამის მხარდაჭერით შემუშავდა ეკოტურიზმის მენეჯმენტის გეგმა (MALVER, 2004). ამ გეგმის ძირითადი მახასიათებლები მოცემულია ქვემოთ.

ვიზიტორთა მომსახურების სისტემის ძირითადი მოთხოვნები

1.  გარემოზე ზეგავლენის შეფასების ანგარიშით შემუშავებული რეკომენდაციების დაცვა.

2.  ვიზიტორთა უსაფრთხოების მაღალი დონე.

3.  ვიზიტორის შეძენილი მომსახურების პაკეტის სრულფასოვანი განხორციელება.

ვიზიტორთა მომსახურების ჯგუფები

ასაკობრივი ჯგუფები:

●   ახალგაზრდები – სკოლის მოსწავლეები და სტუდენტები.

●   უფროსები და ბავშვები – ოჯახი.

●   ასაკოვნები – პენსიონერები.

ინტერეს-ჯგუფები:

●   ვიზიტორები შემოქმედებითი ინტერესით (მხატვრები, ფოტოგრაფები, ვიდეო-გადაღებების მოყვარულები);

●   ეთნიკური კულტურითა და ისტორიით (ხალხური, ეთნიკური ტრადიციები, ხელნაკეთობები, ისტორიული ძეგლების დათვალიერების მოყვარულები) დაინტერესებული ვიზიტორები;

●   განათლების სფეროთი დაინტერესებული ვიზიტორები (უნივერსიტეტი, სკოლა);

●   სამეცნიერო კვლევით დაინტერესებული ვიზიტორები (სხვად სხვა სამეცნიერო კვლევითი ცენტრის წარმომადგენლები, დამოუკიდებელი ექსპერტები, სამეცნიერო არასამთავრობო ორგანიზაციები);

●   ფრინველების დაკვირვებით დაინტერესებული ვიზიტორები;

●   თევზაობით დაინტერესებული ვიზიტორები (ანკესით, ბადით, ხელით).

ეროვნების მიხედვით დაკომპლექტებული ჯგუფები:

●   საერთაშორისო ან უცხოელი მოქალაქეები (სამოგზაურო მიზნებით მყოფი პირები, საელჩოებისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები);

●   ადგილობრივი, ე.ი. საქართველოს მოქალაქეები (დედაქალაქისა და სხვა ქალაქების, სოფლების წარმომადგენლები, დედოფლისწყაროს რეგიონის მოსახლეობა).

შესაძლებლობების გათვალისწინებით შექმნილი ჯგუფი:

●   შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ვიზიტორები (მოხუცები, ინვალიდები, მცირეწლოვნები).

●   ვიზიტორები გაძლიერებული შესაძლებლობებით (გამოცდილი მეცნიერები, საველე პირობებს მიჩვეული მოგზაურები, ჯომარდობის ექსპერტები, სპორტსმენები და ა.შ.).

პარკის დირექციას ყველა მიზნობრივი ჯგუფისთვის შესაბამისი რეკომენდაციები და შეზღუდვები გააჩნია. ბუნებრივია, ვიზიტორთა ჯგუფები შერეული ტიპის იქნება და პარკის შესაბამისი სამსახურები ყველა შემოთავაზებას, რეკომენდაციასა და შეზღუდვას გაითვალისწინებს თითოეული ჯგუფისათვის.

შემოთავაზება/მომსახურება

●   სასეირნო ბილიკები (ტურები);

●   საკემპინგო ტერიტორიები;

●   საცხენოსნო ტურები;

●   სათავგადასავლო, ჯომარდობა მდინარე ალაზანზე;

●   საავტომობილო ტურები;

●   ფრინველებზე დაკვირვების ტურები;

●   კომპლექსური ტურები (სხვადასხვა ტურის ნაწილების ჩათვლით);

●   ხატვა ველურ ბუნებაში;

●   ფოტო- და ვიდეოსესიები;

●   დღესასწაულებზე დასწრება (ფიროსმანის დღე, ელიაობა);

●   ტრადიციული ხელნაკეთობების ნიმუშების გამოფენა;

●   სპორტულ-რეკრეაციული თევზჭერა (ანკესით, ბადით, ხელით);

●   საგანმანათლებლო საქმიანობის (საგანმანათლებლო მასალა, ეკოლოგიური ბანაკები, ექსკურსიები, სემინარები) განხორციელება;

●   სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაო.

მომსახურების სახეები

–   საინფორმაციო (გამოფენა, პოლიგრაფიული და აუდიოვიზუალური, ელექტრონული ქსელი, ვერბალური);

–   უსაფრთხოება/სამაშველო;

–   საესკორტო;

–   საკვებით მომარაგება;

–   ღამისთევა;

–   სატრანსპორტო (მანქანა, ცხენი, ნავი);

–   აღჭურვილობის/დანადგარების გაქირავება (ნავი, კარვები, საველე აღჭურვილობა).

ვიზიტორთა მომსახურების სფეროში თანამშრომლობა

–   დამხმარე ზონის მოსახლეობასთან;

–   ეროვნულ და საერთაშორისო ჯგუფებთან (ტუროპერატორებთან, სამეცნიერო ინსტიტუტებთან, სხვა საკითხებით დაინტერესებულ კომპანიებთან);

–   ეკოტურიზმის მენეჯმენტის გეგმის პრინციპებზე დაყრდნობით პარკის ადმინისტრაციამ შეიმუშავა და სრულად აღწერა ტურისტული ბილიკების სისტემა, რომელიც პარკის ვიზიტორთა მომსახურების ცენტრალური ნაწილი იქნება (იხილეთ დანართი 8).

5.7. ჰაბიტატი და სახეობების მენეჯმენტი (რესურსების მართვის ჩათვლით)

პოპულაციის რეინტროდუქციისა და აღდგენის პროგრამა

ვეპ-ის ბიომრავალფეროვნების აღდგენის მიზანია დეგრადირებული ცენოზისა (საძოვრები, შავი მთის დამწვარი ტყის მასივი) და ამ ტერიტორიებისთვის წარსულში დამახასიათებელი მსხვილი ძუძუმწოვარი სახეობების (Panthera pardus) პოპულაციის აღდგენა.

აღდგენითი ზომების მიღება ხდება არამანიპულაციური მეთოდების საშუალებით, როგორიცაა თვითაღდგენისათვის საჭირო მკაცრი რეჟიმის დაწესება (საძოვრები, ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე განლაგებული შავი მთის დამწვარი მასივი); ასევე მანიპულაციური მეთოდებით ხელახალი გავრცელებისთვის საჭირო ზომების მიღებით.

აღდგენითი ღონისძიებები განხორციელდება მოწვეული სპეციალისტების დახმარებით (ადგილობრივი, საერთაშორისო), რომლებიც შეირჩევიან კონკურსის საფუძველზე.

არამანიპულირებადი აღდგენითი ზომები დაფინანსდება საკუთარი შემოსავლებიდან (მიღებული მოგება, შემოწირულობა) და გრანტებიდან, ასევე პარტნიორი ორგანიზაციებიდან მოპოვებული წყაროებიდან საკონტრაქტო პირობებზე. მანიპულირებადი აღდგენითი ზომები (Gazella subgutturosa and Panthera pardus- ის პოპულაციის აღდგენა) დაფინანსდება მისი მნიშვნელობისა და სიდიდის მიხედვით, სპეციალური სახელმწიფო პროგრამის თანხებითა და გარემოს დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაციების საშუალებით.

ვეპ-ის ადმინისტრაციამ ჩამოაყალიბა ბიომრავალფეროვნების აღდგენის 6-წლიანი სტრატეგია, რომელიც ითვალისწინებს შემდეგს:

●   დაცვის სპეციალური რეჟიმის შემუშავებას (ხელსაყრელს ტყის თვითაღდგენისთვის) შავი მთის დამწვარი ტყის მასივში;

●   ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე არსებული დეგრადირებული (ეროზირებული) საძოვრების განცალკევებას და ამ მიდამოებში თვითაღდგენისთვის ხელსაყრელი რეჟიმის შექმნას;

●   ჯეირანის (Gazella subgutturosa) პოპულაციის აღსადგენად წინასწარი სამუშაოების განხორციელებას;

●   ჯეირანის თავიდან გავრცელებას;

●   Panthera pardus-ის პოპულაციის აღსადგენად წინასწარი სამუშაოების განხორციელებას.

ბუნებრივი რესურსების გამოყენება

ვაშლოვანის განახლებადი ბუნებრივი რესურსების დარეგულირება (საძოვრები, ტყის მასალა, შეშა, წყალი, თევზი) ეროვნული პარკის ადმინისტრაციის ერთ-ერთი მთავარი საქმიანობაა. მენეჯმენტის გეგმა მომავალი 6 წლის მანძილზე ითვალისწინებს შემდეგ ქმედებებს:

●   საძოვრების მართვა

მენეჯმენტის მიზნებისა და ჰაბიტატის მდგომარეობის გათვალისწინებით, საძოვრებში უნდა ჩაერთოს ნათლის წყლის ხეობები, ჩიღოელთხევი და იმდეასხევი, შავი მთის შემოგარენი (დროებით, ფერმერების გაყვანამდე), ალაზნის ჭალის გასწვრივ ტერიტორია, ტახისწყლის, ალფადარასა და ჩაიბულაკის ზემოდინებები (დროებით, ფერმერების გაყვანამდე), მილები და ვიწრო ხეობა. მათი გამოყენების ვადებია შემოდგომა, ზამთარი და გაზაფხული – მაისამდე. საძოვრების გამოყენება არ უნდა ხდებოდეს მთელი წლის განმავლობაში.

საქონლის მაქსიმალური სიმჭიდროვე თითოეულ ჰექტარზე არის: 3 ცხვარი, 1 ძროხა, 1 ცხენი. საძოვრების გამოყენების უფლება და წესები განსაზღვრულია საიჯარო ხელშეკრულებით, რომელსაც პარკის ადმინისტრაცია გასცემს კანონმდებლობით დადგენილი ვადით. ამ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული წესები სისტემატური კონტროლის ქვეშაა რესურსების მართვისა და საკონტრაქტო ურთიერთობების სპეციალისტის მიერ. საძოვრების მენეჯმენტის ზემოთ აღწერილი განაწესი ითვალისწინებს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროში შემუშავებული საძოვრების მენეჯმენტის სამოქმედო გეგმის სამუშაო ვარიანტის მიერ ჩამოყალიბებულ რეკომენდაციებს.

შეშის მოპოვება

შეშის მოპოვება კანონმდებლობით განსაზღვრული წესით მოხდება მხოლოდ შემოდგომასა და ზამთარში, ელდარის ხეობის გასწვრივ აღკვეთილ ზონაში მდებარე მილებსა და ვიწრო ხეობებში (მანამ, სანამ მოხდება ფერმერების გაყვანა), ლეკისწყალში, ჩიღოელთხევისა და შავი მთის ფერდობებზე, ალფადარას ხეობაში, ტრადიციულ ზონაში მდებარე ტახისწყალსა და ჩაიბულაყში. შეშა მიეცემათ იმ ფერმერებს, რომლებიც მუშაობენ ვეპ-ის შიგნით და მასთან დაკავშირებულ ტერიტორიებზე, ასევე სასაზღვრო კონტროლის პუნქტებში, რომლებიც მდებარეობენ სოფლებში საბათლო, ქვემოქედი და კასრისწყალი; შეშა გამოიყენება დაცული ტერიტორიების დირექციის ფუნქციონირებასთან დაკავშირებული მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლადაც.

შეშის გაცემის უფლებას იძლევა დირექცია, სადაც ფიქსირდება რაოდენობა, ფასი, თარიღი და სხვა მოთხოვნები. წარმოებისა და კონტროლის შესახებ წესებს ახორციელებს რესურსების მართვის სპეციალისტი და რეინჯერების სამსახური. გასაცემი შეშის რაოდენობა ყოველწლიურად განისაზღვრება რესურსების მართვის სპეციალისტის მიერ, არა უმეტეს 4 მ3-ისა თითოეულ ფერმაზე; სოფელ ქვემოქედს შეშა მიეწოდება საბავშვო ბაღებისა და უსახსრო ადამიანებისთვის – მთლიანობაში არა უმეტეს 30 მ3-ისა. სოფელ კასრისწყალს – მხოლოდ საბავშვო ბაღებისა და უსახსრო ადამიანებისთვის, არა უმეტეს 30 მ3-ისა; სოფელ საბათლოს (აკაციის პლანტაციის ხის მასალისგან და ჭალაში ხმელის მოგროვებით) – 300 მ3; სასაზღვრო პუნქტებს – 15-25 მ3 ხის მასალა (ვაზის საყრდენები, სვეტები) მზადდება ალაზნის ჭალის ტერიტორიაზე (ალმალაოს ყურეში) შემოდგომისა და ზამთრის განმავლობაში. ყოველწლიურად გაიჭრება აკაციის პლანტაციის 5 ჰა. ხის ჭრის პროცესი ყოველთვის ხორციელდება რეინჯერთა სამსახურის უშუალო და რესურსების მენეჯმენტის სპეციალისტის სისტემატური კონტროლის ქვეშ.

რადგანაც შავი მთის უბანზე 10-15 წლის წინ ტყის ფრაგმენტები გაიჩეხა, ამ ადგილებში ჩასატარებელია აღდგენითი ღონისძიებები.

  წყლის გამოყენება

წყლის გამოყენებაში იგულისხმება ელდარის დაბლობის ეროვნული პარკის გასწვრივ დასახლებულ ფერმერთა უფლება შემოდგომასა და ზამთარში გამოიყენონ ცხვრის დასასვენებლად დაცული ტერიტორიების ხეობებში არსებული წყაროები. ყოველწლიურად, დირექტორის ბრძანების შესაბამისად, რეინჯერებისა და რესურსების მართვის სამსახური გამოყოფს შინაური ცხოველების სარწყულებლებს და აკონტროლებს მის გამოყენებას და გარემოზე ზემოქმედებას.

  თევზაობა

2006 წელს მდინარე ალაზნის იხტიო-ფაუნის მდგომარეობის შესაფასებლად უნდა ჩატარდეს სამეცნიერო კვლევა და დადგინდეს თევზჭერის ზოგადი კვოტა და სეზონური სპეციფიკა, რის საფუძველზეც ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე მდინარე ალაზანზე – ალმალოს ყურეში, ტახისწყლის შესართავთან, ალფადარასა და მიჯნისყურეში შესაძლებელია დაიშვას სამოყვარულო (სპორტულ-რეკრეაციული) თევზაობა ანკესით და სასროლი ბადით. გამოკვლევის შედეგებსა და ვიზიტორთა რაოდენობაზე დაყრდნობით, რესურსების მენეჯმენტის სპეციალისტი ყოველ წელს განსაზღვრავს თითოეული ვიზიტორის მიერ თევზის ჭერის ლიმიტს, ასევე თევზჭერის ტექნიკურ მოთხოვნებსა და სპეციფიკას.

ადმინისტრაციის მიერ ჩამოყალიბებული წესების მიხედვით, თევზჭერას აკონტროლებს რეინჯერთა სამსახური; ფასები დგინდება დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციის მიერ.

  ნადირობა

2003 წელს ეროვნული პარკის შექმნასთან ერთად ნადირობაზე აკრძალვა სახელმწიფო ნაკრძალიდან პარკის მთელ ტერიტორიაზე გავრცელდა. თუმცა არალეგალური ნადირობა მნიშვნელოვან საფრთხეს უქმნის პარკის ბიომრავალფეროვნებას. მენეჯმენტის გეგმა აღწერს რიგ ხერხებს, რომლებიც პარკის დირექციას ბრაკონიერობასთან ბრძოლაში დაეხმარება. ეს არის თანამშომლების შესაძლებლობათა გაძლიერება, პარკის ინფრასტრუქტურის სტრატეგიული მოწყობა, რეინჯერთა სათანადო აღჭურვა და კონტროლის სისტემის ჩამოყალიბება.

5.8. გარემოს დაცვა (მათ შორის, კანონის აღსრულება, ძებნა-ძიება და სამაშველო სამსახურები)

შემოვლებისა და კონტროლის სისტემა

ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ეფექტურად დასაცავად ტერიტორია სამ უბნად იყოფა: შავი მთის, ნათლისწყლისა (მლაშე წყალი) და ვაშლოვანის დაცვის უბნად.

შავი მთის დაცვის უბანი მოიცავს ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლს (ჯუმასყურეს), საბათლოს, შავ მთას, ჩაკიდულას, ალფადარას, ტახისწყლის ტერიტორიებს.

ნათლისწყლის დაცვის უბანი მოიცავს იმედას წყაროს, ნათლისწყლის, ჩიღოელთხევის, უსახელოს, ბუღამოედნის, ყუმუროს, სამუხის ტერიტორიებს.

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორია მოიცავს ვაშლოვანის, პანტიშარას, სამუხის, ნაგომრების, მილებისხევის ტერიტორიებს.

ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიას აქვს სამი დიდი რეინჯერთა სადგური და 4 – მცირე, 2 – შესასვლელი, აღმკვეთ-გამაფრთხილებელი ნიშნები, საჭიროებისამებრ – შლაგბაუმები და თხრილები. დაცვისთვის მიმართული საქმიანობა იმართება რეინჯერთა სამსახურის უფროსის მიერ. დაცვის მიზანმიმართული და ეფექტური წარმართვისათვის ის შეიმუშავებს დაცვის სამუშაო გეგმას, რომელიც სამივე უბნისათვის განსაზღვრავს ტერიტორიის შემოვლის გზების ქსელსა და განრიგს.

უფროსი რეინჯერი წარმართავს დაცვის უბანთან დაკავშირებულ საქმიანობას. სამუშაო გეგმაში ნებისმიერი სახის ცვლილება უფროსმა რეინჯერმა სამსახურის უფროსს უნდა შეუთანხმოს. უფროსი რეინჯერი, სხვა რეინჯერებთან ერთად, მონაწილეობას იღებს ტერიტორიის შემოვლაში. შემოვლა წარიმართება დაცულ უბნებში. თითოეულ უბანზე 6 რეინჯერი მუშაობს ორკვირიან ცვლაში (სამი კაცი თითო ცვლაში).

შემოვლების თითოეული მონაკვეთის გავლის შემდეგ უფროსი რეინჯერი ავსებს ე.წ. ტერიტორიის შემოვლის ფურცელს, რომელიც აღწერს შემოვლის მარშრუტს, მონაკვეთის სახელს, ვინ ჩაატარა, კანონის დარღვევის მოკლე აღწერილობას და ა.შ. შევსებული ფურცლები გადაეცემა რეინჯერთა სამსახურის უფროსს, რომელიც ამ აღრიცხვების საფუძველზე ანალიზს უკეთებს უბანში არსებულ მდგომარეობას (რა სახის კანონდარღვევები სჭარბობს, ვინ არიან სამართალდამრღვევები, რომელი რესურსი მოექცა მეტად ანთროპოგენური ზეგავლენის ქვეშ და ა.შ.). თვის ბოლოს, სიტუაციის ანალიზის ჩატარების შემდეგ, იქმნება ტერიტორიის შემოვლის შესწორებული გეგმა. სამივე დასაცავი უბნის შემოწმება-აღრიცხვის საფუძველზე რეინჯერთა სამსახური ყოველთვე და ყოველწლიურად ამზადებს ანგარიშებს.

დაცული ტერიტორიების სრულად დასაცავად რეინჯერთა სამსახურის უფროსი, დირექტორთან შეთანხმებით, საჭიროებისამებრ, უკავშირდება სხვა კანონაღმსრულებელ ორგანოებს (პოლიციას, მესაზღვრეებს, ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებს).

დაცული ტერიტორიების შემოვლები ხორციელდება ავტომობილით, მოტონავით, ცხენითა და ფეხით.

შემოვლებთან ერთად, რეინჯერთა სამსახურის თანამშრომლები აკონტროლებენ რესურსების გამოყენებასთან დაკავშირებულ სხვა საქმიანობას (ხის მომზადება, თევზჭერა, ძოვება, კენკროვანი და სხვა სახის ხილის მოგროვება, ა.შ.). რეინჯერთა სამსახურის თანამშრომლებს ნებისმიერ დროს შეუძლიათ შეამოწმონ რესურსების მომხმარებლები და დარღვევების შემთხვევაში მიიღონ კანონით დაგეგმილი ზომები. ამასთან, ისინი მონაწილეობას იღებენ კვლევასა და მონიტორინგში, ვიზიტორთა მომსახურებაში, სამაშველო ოპერაციებში.

ინფ ასტრუქტურა, შემოვლების და კონტროლისთვის საჭირო აღჭურვილობა

დაცული ტერიტორიების რეინჯერთა სამსახურის საუკეთესოდ ფუნქციონირებისათვის, დასაცავი ინფრასტრუქტურა მოიცავს რეინჯერთა დიდ და მცირე სადგურებს, საჯინიბოებს, საგზაო გასასვლელებს, თხრილებს, აკრძალვა-გაფრთხილების ნიშნებს. რეინჯერთა 3 დიდი სადგური (კაპიტალური კონსტრუქციის შენობა) იმუშავებს დაცულ ტერიტორიებზე. ისინი განთავსებულია დაცული ტერიტორიების სტრატეგიულ პუნქტებში (ცენტრალურ გზაჯვარედინებზე, ხეობის დასაწყისში და ა.შ.). რეინჯერთა მცირე სადგურები (მსუბუქი კონსტრუქციის შენობები – მობილური საძილე ვაგონი, ქოხი, კაბინა) გამოიყენება მოვალეობების დღისით შესრულებისას და პერიოდულად – 24 სთ-იანი სამუშაო დღის დროს; ისინი განლაგებულია საპატრულო მონაკვეთებზე (იმავე პრინციპით შერჩეულ ადგილებში). პატრულირებისათვის საჭირო საჯინიბო მდებარეობს მუდმივ საგუშაგოზე.

საგზაო გასასვლელები, თხრილები, აკრძალვა-გაფრთხილების ნიშნები განთავსებულია დაცული ტერიტორიების სტრატეგიულ პუნქტებსა და ანთროპოგენური ზეწოლის მხრივ მნიშვნელოვან სხვა ადგილებში. დაცვის ინფრასტრუქტურის დიზაინი და არქიტექტურა დაგეგმილია მისი გარემოსთან ჰარმონიულად შერწყმის პრინციპით.

დაცული ტერიტორიების რეინჯერთა სამსახურის უნაკლოდ ფუნქციონირებისათვის დაცული ტერიტორია შეისყიდის შესაფერის აღჭურვილობას. დაცვის აღჭურვილობა მოიცავს: სატრანსპო ტო, სანავიგაციო, აუდიო-ვიდეო, საველე, სამაშველო აღჭურვილობას, ცეცხლსასროლი იარაღის სხვადასხვა სახეობას. რეინჯერთა სამსახური დროდადრო ყიდულობს ზაფხულისა და ზამთრის საველე ფორმებს.

თანამშრომლობა სახელმწიფო საზღვრის მონაკვეთეზე

აზერბაიჯანის გასწვრივ ვეპ-ის საზღვარზე სპეციალური რეჟიმის განხორციელება. ქართველ და აზერბაიჯანელ სასაზღვრო სამხედროებსა და გარემოს დაცვის ორგანიზაციებს შორის თანამშრომლობის გაძლიერება.

ვეპ-ის თანამშრომლების როლი, პასუხისმგებლობა და აღმასრულებებლი უფლებები

რეინჯერები უფლებამოსილნი არიან არა მხოლოდ აღმოაჩინონ სახელმწიფო საზღვრის დარღვევის ფაქტი, არამედ, შესაბამის კანონზე დაყრდნობით, მიიღონ პრევენციული ზომები. სახელმწიფო საზღვრის დარღვევა შეიძლება აღიკვეთოს მესაზღვრეებთან თანამშრომლობით. რეინჯერი მუდმივ კონტაქტშია სამსახურის უფროსთან, ხოლო სხვა რეინჯერებთან – საჭიროებისამებრ. დაცულ ტერიტორიებზე დანაშაულის აღვეთის ზომები ხორციელდება რეინჯერის მიერ და განსაკუთრებულ შემთხვევებში (კანონის უხეში დარღვევის, კრიმინალთა დიდი რაოდენობისა ან მკაცრი დაუმორჩილებლობის შემთხვევებში) – რეინჯერთა ჯგუფის მიერ. პრევენციული ზომების კოორდინაციას ოპერატიულად ახორციელებს სამსახურის უფროსი.

თანამშრომლობა და რესურსების მომხმარებლების ცნობიერების ამაღლების პროგრამა

დარღვევების აღკვეთა ითვალისწინებს მოსახლეობასთან, იურიდიულ და ცალკეულ პირებთან შესაბამისი ზომების მიღებას; ეს უნდა განხორციელდეს მასმედიის საშუალებით, საუბრებით ისეთი საკითხების გარშემო, როგორიცაა დაცულ ტერიტორიებზე დაწესებული შესაძლო სანქციები, დაცულ ტერიტორიებსა და ბუფერულ ზონაში აკრძალული და დაშვებული საქმიანობები, ბიომრავალფეროვნების მნიშვნელობა.

უნდა წახალისდეს გამოვლენილი და აღკვეთილი დანაშაულის სტატისტიკური მასალების გავრცელება; გაიცეს ბუნებრივი რესურსების გამოყენებაზე გაფრთხილებები; წახალისდეს ტერიტორიების შიგნით და მის გარეთ მცხოვრები ფერმერებისა და მოსახლეობის თანამშრომლობა (რესურსების გამოყენება, კონცესიური ურთიერთობების უპირატესობა, პროგრამებში მონაწილეობის შემოთავაზება) დირექციასთან; აუცილებელია ისეთი სტაბილური გარემოს შექმნა, სადაც დაცულ ტერიტორიებზე მოქმედების შედეგად მოსახლეობისთვის მიყენებული ზარალი ანაზღაურდება.

ძებნა და სამაშველო სამსახური, სასწრაფო დახმარება

სტიქიური უბედურებების (ხანძარი, ფლორისა და ფაუნის ეპიდემიის წყაროები, წყალდიდობა, ეპიდემია, ა.შ.) დროს სამაშველო საქმიანობას რეინჯერთა სამსახური აწარმოებს სხვა ორგანოებთან ერთად.

შესაძლებლობათა გაძლიერება

რეინჯერთა საქმიანობის დონის ასამაღლებლად დაცული ტერიტორიების დირექცია მათთვის ატარებს ტრენინგს უსაფრთხოების შესახებ. პარკის დირექცია ესწრება შიდა, ასევე, ეროვნულ და საერთაშორისო სატრენინგო კურსებს. ტრენინგზე ისწავლება იარაღის გამოყენება, დარღვევების აღმკვეთი ზომების განხორციელება, ტერიტორიის შემოვლა, საველე აღჭურვილობისა და ტექნიკის მოხმარება, დაცული ტერიტორიების ბიომრავალფეროვნებისა და ბუნებრივი რესურსების მთავარი კომპონენტების მონიტორინგი, პირველადი დახმარებისა და სამაშველო საქმიანობის უნარ-ჩვევები, სალაპარაკო ინგლისური.

5.9. სამეცნიერო სამუშაოები და მონიტორინგი

სამეცნიერო-კვლევით ორგანიზაციებთან და საგანმანათლებლო ინსტიტუტებთან კონტაქტების დამყარება, მიმდინარე კვლევითი სამუშაოების ხელშეწყობა და კონტროლი

ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებზე სამეცნიერო კვლევის მიზანი მიმდინარე ბუნებრივი პროცესების შესწავლა და სამეცნიერო ბაზის შექმნაა. ეს ხელს შეუწყობს პრევენციული ზომების განხორციელებას ეკოსისტემებისა და მათი ბიოცენოზის წინააღმდეგ მიმართული დარღვევებისა და პოპულაციის დეგრადაციის აღსაკვეთად. ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის დირექცია სამეცნიერო სამუშაოებს აწარმოებს ქვეყნის შიგნით და გარეთ არსებული პოტენციალის გამოყენებით.

სამეცნიერო სამუშაოების განხორციელების მიზნით დაცული ტერიტორიების დირექცია გამოიყენებს საკუთარ შემოსავალს (მოგებას, შემოწირულობებს) და გრანტებს, ასევე პარტნიორი ორგანიზაციების მიერ სახელშეკრულებო საფუძველზე მიღებულ წყაროებს.

დაცულ ტერიტორიაზე სამეცნიერო და საგანმანათლებლო საქმიანობის განსახორციელებლად შესაბამისი თანხმობის მისაღებად საჭიროა შემდეგი პროცედურების გავლა:

●   განმცხადებელი წარმოადგენს პროექტს, რომელშიც აღწერილი უნდა იყოს საქმიანობის ადგილმდებარეობა, დრო, თემა, კონკრეტული ინფორმაცია განმცხადებლის შესახებ, კვლევის/საგანმანათლებლო საქმიანობის მეთოდოლოგია (დეტალურად უნდა აღიწეროს კვლევასთან დაკავშირებული ნებისმიერი მანიპულაცია, საველე სამუშაოს პერიოდულობა და სიხშირე, სინჯების აღება და მოსალოდნელი ზეგავლენისა და რისკების შეფასება);

●   დაცული ტერიტორიის დირექცია აცნობებს განმცხადებელს იმის შესახებ, თუ რა პერიოდში იქნება მიღებული გადაწყვეტილება. დირექცია განიხილავს პროექტს და განსაზღვრავს შემდგომ პროცედურას:

ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის დირექციას შემუშავებული აქვს ექვსწლიანი სტრატეგია, რომელიც უზრუნველყოფს შემდეგს:

●   დაცული ტერიტორიების შესაძლებლობების განვითარებას სამეცნიერო სამუშაოების წარსამართად;

●   სასურველი სამეცნიერო სამუშაოების სიის შედგენას;

●   სამეცნიერო-კვლევით ინსიტუტებთან, უნივერსიტეტებთან, არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობას;

●   ქვეყნის ფარგლებს გარეთა სამეცნიერო თანამშრომლობის განვითარებას;

●   შესაბამის ზონებში ბუნებრივი რესურსების გამოყენების შესახებ წესების შემუშავებასა და ბუნებრივი რესურსების მონაცემთა ბაზის მომზადებას;

●   მცენარეთა და ცხოველთა სახეობების შემადგენლობის განსაზღვრასა და მონაცემთა ბაზის მომზადებას;

●   პოპულაციების სტრუქტურის და სტატუსის შესწავლას სივრცის, სქესისა და ასაკის მიხედვით;

●   მიგრირებადი სახეობების შესწავლას;

●   სახეობების სივრცული განაწილების შესწავლას;

●   ეკოსისტემების ფუნქციონირების შესწავლას;

●   სახეობებს შორის ურთიერთობის შესწავლას (საკვების ჯაჭვები, კონკურსი, და ა.შ.)

მონიტორინგის მუდმივი პროგრამის განხორციელება

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების ბიომრავალფეროვნების მონიტორინგის ძირითადი მიზანია მცენარეებზე, ცხოველებსა და წამყვან სახეობებზე ინფორმაციის სისტემატური მოგროვება, რათა უზრუნველყოფილ იქნ ს წამყვანი სახეობების პოპულაციის გრძელვადიანი მდგრადობა.

წამყვანი სახეობების მუდმივი მონიტორინგი დაიწყება ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებში და მას გაუძღვება რესურსების მართვის სპეციალისტი; მასალებს რეინჯერები მოაგროვებენ. განსაკუთრებულ შემთხვევებში, მონიტორინგის მიზნებიდან გამომდინარე, მასში შეიძლება ჩაერთონ მოწვეული ექსპერტები და მოხალისეები (სტუდენტები, დამოუკიდებელი ექსპერტები, არასამთავრობო და სამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები).

პარკის დირექციაში შეიქმნება მონაცემთა ბაზა, რომელიც შეაგროვებს და შეაფასებს მონიტორინგის საქმიანობას და გამოყენებულ იქნება მენეჯმენტის გადაწყვეტილებებში.

თავი 6. სამენეჯმენტო პროგრამის განხორციელება

მენეჯმენტის გეგმა მოიცავს სამენეჯმენტო პროგრამის სრულ ჩამონათვალს, სადაც სამენეჯმენტო სტრატეგია ჩამოყალიბებულია კონკრეტულ განმახორციელებელ პროექტებში. ეს პროექტები ფორმულირებულია თავიანთი მოსალოდნელი შედეგებითა და პრიორიტეტებით. საქმიანობის ის 10 სფერო, რომლითაც მოხდა სამენეჯმენტო სტრატეგიის კატეგორიებად დაყოფა მე-5 თავში, აგრეთვე, შესაძლებელია, რომ მისადაგებულ იქნეს განმახორციელებელ პროგრამას. მენეჯმენტის ყველა პროგრამას გააჩნია საპროგნოზო ხარჯთაღრიცხვა. ბიუჯეტის მთლიანი განაწილება მოცემულია მე-12 დანართში

6.1 ადმინისტრაცია

6.1.1 შტატი და ხელფასები

შედეგი: ქმედითუნარიანი ადმინისტრაციის ჩამოყალიბება ვეპ-ში.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა: ვეპ-ის ქმედითუნარიანი ფუნქციონირებისთვის პროგრამა აყალიბებს ადმინისტრაციულ სტრუქტურას. პარკის ადმინისტრაციის თანამშრომელთა სამუშაოს დახასიათება მოცემულია მე-5 დანართში. ხელფასების ბიუჯეტის ნახვა შეიძლება მე-12 დანართში.

ვეპ-ის არსებული ადმინისტრაცია 2006 წლიდან 2008 წლამდე უნდა გაიზარდოს 32-დან 43 თანამშრომლამდე. ასეთი დინამიკა განაპირობა სახელმწიფო ბიუჯეტის სიმცირემ. სახელმწიფო დაფინანსების მკვეთრი გაზრდის შემთხვევაში სათანადო ცვლილება აისახება ოპერატიულ გეგმაში. ვეპ-ის ადმინისტრაციის თანამშრომელთა საშტატო განრიგი წარმოდგენილია დანართში (იხილეთ მე-5 დანართი).

თანამდებობები ვეპ-ის ადმინისტრაციაში

 

თანამდებობა (შიდა თანამშრომლები)

რაოდენობა

ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის დირექტორი

1

დირექტორის მოადგილე

1

რეინჯერთა სამსახურის უფროსი

1

უფროსი რეინჯერი

3

რეინჯერი

23

ბუღალტერი

1

ფინანსური მართვის სპეციალისტი

1

ინტერპრეტაციის მთავარი სპეციალისტი

1

ინტერპრეტაციის სპეციალისტი

3

მდივანი

1

ადმინისტრაციული სამსახურის უფროსი

1

შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი

1

აღჭურვილობის სპეციალისტი

1

ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი

1

რესურსების მართვის მთავარი სპეციალისტი

1

რესურსების მართვის სპეციალისტი

1

გარეურთიერთობის სპეციალისტი

1

შტატგარეშე თანამშრომლები

 

მძღოლი

1

დურგალი

1

მექანიკოსი

1

დამლაგებელი

1

 

პერიოდი: 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი: 162444 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყარო : სახელმწიფო ბიუჯეტი.

პასუხისმგებლობა: გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, ვეპ-ის ადმინისტრაცია.

6.1.2. პროგრამის განხორციელებისათვის აუცილებელი მოწყობილობის შესყიდვა

შედეგი: აუცილებელი მოწყობილობის დაკონკრეტება, მოწყობილობის მიღება, მოწყობილობის გამოყენების წესების დადგენა.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა : მოწყობილობა, რომელიც აუცილებელია ვეპ-ის ადმინისტრაციის შეუფერხებელი ფუნქციონირებისთვის და სამენეჯმენტო პროგრამების განსახორციელებლად, შესყიდულ უნდა იქნეს ამ პროგრამის ფარგლებში. აუცილებელ მოწყობილობებს და სხვა საშუალებებს მიეკუთვნება შემდეგი კატეგორიები:

   სატრანსპორტო საშუალებები

   ოფისის მოწყობილობა, ავეჯი

   გენერატორები, სოლარის სისტემა

   კომპიუტერული ტექნიკა და საკომუნიკაციო საშულებები

   კვლევისა და მონიტორინგის მოწყობილობა

   აუდიო-ვიდეო მოწყობილობა ვიზიტორთა და საინფორმაციო ცენტრისთვის

   რეინჯერთა აღჭურვილობა და ცეცხლსასროლი იარაღი

   ცხენები.

მოწყობილობა, რომელიც ზემოთ არის წარმოდგენილი, საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამით ნავარაუდევი შესყიდვების სრულ ჩამონათვალშია, ცეცხლსასროლი იარაღის გარდა.

პერიოდი: 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი: 541020 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2003-06 საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007-08 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა: პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, პარკის ადმინისტრაციის აღჭურვილობის სპეციალისტი.

6.1.3 ზოგადი ადმინისტრირება

შედეგი: დირექციის ფუნქციონირების, ხარისხის ინდიკატორის ამაღლება

აღწერა: ბიჯეტით გათვალისწინებული სახსრები შეადგენს თანხას, რომელიც უნდა დაიხარჯოს პარკის ადმინისტრაციის პასუხისმგებელი პირების საოპერაციო ხარჯებისთვის, კონსულტაციებისა და კოორდინირებისთვის. ამ თანხის დიდი ნაწილის გამოყენება მოხდება დირექციის ფუნქციონირებისათვის მთლიანი საწვავის (შემოვლების გარდა) და საოფისე, სამივლინებო, საკომუნიკაციო, ქონების დაზღვევის და სხვა ხარჯების დასაფარად.

პერიოდი: 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი: 72640 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა: პარკის ადმინისტრაცია.

6.1.4 წლიური სამუშაო გეგმების მომზადება

შედეგი: ყოვლისმომცველი ყოველწლიური საოპერაციო გეგმის მომზადება, რომელშიც შესულია სამონიტორინგო გეგმა და ბიუჯეტი.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა: პარკის ადმინისტრაცია ვალდებულია, მოამზადოს ყოველწლიური საოპერაციო გეგმა, როგორც ეს გათვალისწინებულია ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციის, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის დებულების შესაბამისად. საოპერაციო გეგმა მომზადდება სამენეჯმენტო გეგმისა და ყოველწლიური შეფასების პროცედურების საფუძველზე (ეს უკანასკნელი მოიცავს პარკის მენეჯმენტის ეფექტურობის ყოველწლიურ მიმოხილვას, სოციალურ-ეკონომიკურ მონიტორინგს, გარემოზე მონიტორინგს, დაცულ ტერიტორიებზე ჩატარებულ დაკვირვებებს).

პერიოდი: ყოველი მომდევნო წლის ბოლოს.

ბიუჯეტი: მოიცავს ზოგადი ადმინისტრირების ბიუჯეტი.

დაფინანსების წყაროები: 2005–2006 წწ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი, 2007–2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა: პარკის ადმინისტრაციის დირექტორი.

6.1.5 წლიური ანგარიში

შედეგი : ვეპ-ის პარკის ადმინისტრაციის საქმიანობის დოკუმენტირების მექანიზმის შექმნა; სამეცნიერო სამუშაოებისა და მონიტორინგის დოკუმენტირება.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა : წლიური ანგარიში წარმოადგენს ვეპ-ის პარკის დირექციის მიერ განხორციელებული ყველა საქმიანობის მოკლე ჩამონათვალს. აქ შედის ყველა ის 9 ტიპის საქმიანობა, რომლებიც გეგმაშია მოხსენებული. წლიური ანგარიში ასევე მოიცავს ინფორმაციას ნებისმიერ მოვლენაზე, რომელიც ხდება პარკის ტერიტორიის ფარგლებს გარეთ და რომელსაც გავლენა აქვს პარკზე.

წლიური ანგარიში მზადდება როგორც საჯარო დოკუმენტი, რომელიც დაიწერება გასაგებ ენაზე და შეეხება პარკის მენეჯმენტის საკითხებს. წლიურმა ანგარიშმა ხელი უნდა შეუწყოს გამჭვირვალობას და მოიპოვოს ნდობა საზოგადოების მხრიდან. წლიურ ანგარიშში შევა ინფორმაცია დარღვებებზე, ვიზიტორებზე (სტატისტიკა), აღსანიშნავ მოვლენებზე, ფინანსური სახსრების ხარჯვაზე, ცვლილებებზე პოლიტიკასა და კანონმდებლობაში, ბუნების მატიანეზე, მომავალი წლის პროგნოზებზე და ა.შ. სამონიტორინგო შედეგების შეფასება უნდა აისახოს გრაფიკულად, ცხრილებში და უნდა დაერთოს კომენტარები იოლად გაგების მიზნით. ყოველწლიური ანგარიში განთავსდება აგრეთვე პარკის ვებგვერდზე.

პერიოდი: ყოველ წელს.

ბიუჯეტი: მოიცავს ზოგადი ადმინისტრირების ბიუჯეტი.

დაფინანსების წყაროები: 2005 – 2006 წწ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი; 2007–2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა: მეცნიერები, რესურსების მართვის სპეციალისტი, პარკის ადმინისტრაციის სხვა თანამშრომლები.

6.1.6. თვითმონიტორინგი და მენეჯმენტის ეფექტურობა (მონიტორინგი და შეფასება)

პარკის მენეჯმენტის ყოველწლიური მიმოხილვა ეფუძნება 5 რეგულარულ პროცედურას, რომელიც მოიცავს:

ა. დეტალური ყოველწლიური ანგარიშის მომზადებას;

ბ. სოციალურ-ეკონომიკურ მონიტორინგს;

გ. მენეჯმენტის ეფექტურობაზე დაკვირვების მექანიზმებს;

დ. გარემოზე მონიტორინგს;

ე. კონცესიონერებზე მონიტორინგს.

6.1.6.1. ყოველწლიური დეტალური განხილვა

შედეგი: სტანდარტული მონიტორინგისა და შეფასების მექანიზმის დანერგვა პარკის ადმინისტრაციის მიერ მართვის ეფექტურობის შესაფასებლად.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა : მიღწული შედეგების მონიტორინგი დასახული მიზნების საპირისპიროდ მოხდება თითოეული საქმიანობის მიხედვით. კომენტარები დაემატება იქ, სადაც ეს აუცილებელია და მომზადდება შეფასებითი მოხსენებები. შეფასებითმა მოხსენებამ უნდა გააერთიანოს ყველა, ხუთივე რეგულარული მიმოხილვის შედეგი და უნდა წარმოადგენდეს საფუძველს მომდევნო სამუშაო გეგმის შედგენისას.

პერიოდი: ერთხელ წელიწადის განმავლობაში.

ბიუჯეტი: მოიცავს ზოგადი ადმინისტრირების ბიუჯეტი.

დაფინანსების წყაროები: 2006 წ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007-08 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა: პარკის დირექტორი.

6.1.6.2. სოციალურ-ეკონომიკური მონიტორინგი

შედეგი: მოხდეს მენეჯმენტის ეფექტურობაზე მონიტორინგის სტანდარტული იარაღის ინტეგრირება სოციალურ-ეკონომიკური მონიტორინგისა და შეფასების სქემის მექნიზმში.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა : არასამთავრობო ორგანიზაცია გორბის მიერ დაცული ტერიტორიების განივთარების პროექტის ფარგლებში შემუშავდა სოციალურ-ეკონომიკური მონიტორინგისა და შეფასების სქემა. სქემა შესაფერისია იმისთვის, რომ დადგინდეს ის ცვლილებები, რომლებიც შეეხო ადგილობრივი მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკურ პირობებს ეროვნული პარკის ჩამოყალიბებით. კვლევა მოიცავს ინფორმაციას მოსახლეობის დამოკიდებულებაზეც ვაშლოვანის ეროვნული პარკისა და მისი ადმინისტრაციის მიმართებით. სქემა გამოყენებულ უნდა იქნეს წელიწადში ერთხელ და დაეგზავნება 200-მდე ალალბედზე შერჩეულ საოჯახო მეურნეობას. სქემის შეფასება გამოყენებულ იქნება ყოველწლიური სამუშაო გეგმისა და, თუ საჭიროა, სამენეჯმენტო სტრატეგიის მიღებისას. პარკის ადმინისტრაციის თანამშრომლები გაივლიან ტრეინინგს ამ სქემის გამოყენებასთან დაკავშირებით. კითხვარი წარმოდგენილია მე-11 დანართში.

პერიოდი: ერთხელ ყოველ წელს.

ბიუჯეტი: 11634 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2003–2006 წლებში. 2007–2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციალისტი.

6.1.6.3. მენეჯმენტის ეფექტურობის საკონტროლო ინდიკატორები

შედეგი : შეფასების სტანდარტული მექანიზმის შემუშავება ვეპ-ის ადმინისტრაციის საქმიანობის შესაფასებლად.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა: შეფასების მექანიზმი აწვდის თანმიმდევრულ მონაცემებს იმისთვის, რომ მოხდეს პროგრესის შეფასება გარკვეული დროის განმავლობაში. დაცული ტერიტორიის თანამშრომლებს შეეძლებათ შედარებით სწრაფად და მარტივად კითხვარის შევსება. ამ მექანიზმით შესაძლებელი იქნება ქვეყნის მასშტაბით დაცულ ტერიტორიებზე ჰარმონიზებული საანგარიშგებო სისტემის უზრუნველყოფა. კითხვარი წარმოდგენილია მე-10 დანართში.

პერიოდი: ყოველწლიურად.

ბიუჯეტი: მოიცავს ზოგადი ადმინისტრირების ბიუჯეტი.

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2003 – 2006 წლებში. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა: პარკის დირექტორი და თანამშრომლები.

6.1.6.4. მონიტორინგი საკონცესიო საქმიანობაზე

შედეგი: სამონიტორინგო სქემის შემუშავება და განხორციელება, რომელიც არეგისტრირებს და აფასებს კონცესიით მომუშავეთა (კონცესიონერების) საქმიანობას.

პრიორიტეტი : მას შემდეგ, რაც მოხდება კონცესიით გაცემა.

აღწერა: სამონიტორინგო სქემამ უნდა უზრუნველყოს მომსახურების ხარისხისა და კონცესიონერებზე გაცემული ქონების მდგომარეობის შეფასება (სატრანსპორტო საშუალებები და აღჭურვილობა).

პერიოდი : ყოველ 6 თვეში ერთხელ, დაწყებული პირველი კონცესიის გაცემიდან.

ბიუჯეტი : მოიცავს ზოგადი ადმინისტრირების ბიუჯეტი.

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2003 – 2006 წლებში. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა: კონტრაქტების სპეციალისტი.

6.1.7. ექვსწლიანი სამენეჯმენტო გეგმის განხილვა და კორექტირება

შედეგი: სამენეჯმენტო გეგმის ყველა ასპექტის დეტალური განხილვა, ცლილებების შემუშავება, სამენეჯმენტო გეგმის მომდევნო ვერსიის მიღება.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : სამენეჯმენტო გეგმის 6-წლიანი განხილვა მოიცავს გასული გეგმის სრულ განხილვას. ის მოიცავს კომბინირებული საქმიანობების შეფასებას უკანასკნელი 5 წლის მანძილზე და იკვლევს სამენეჯმენტო მიზნებსა და სტრატეგიაში კორექტირების საშუალებებს. განხილვა მოიცავს პარკის ზონირების სისტემის მიმოხილვასაც. შეფასებისთვის ინფორმაციის მთავარი წყარო იქნება ყოველწლიური ანგარიშები (მათ შორის გარემოზე მონიტორინგის ანგარიში), ყოველწლიური სოციალური კვლევები და პარკის მენეჯმენტის ყოველწლიური დეტალური მიმოხილვები. შეფასების შედეგი იქნება სამენეჯმენტო გეგმის ლოგიკური სტრუქტურის ცვლილება და ამგვარად შეიქმნება სამენეჯმენტო პროგრამის ახალი ბაზა მომდევნო 6 წლის განმავლობაში.

პერიოდი: იანვარი – ივლისი 2008 წ., ახალი ვერსიის მიღება – 2008 წლის მეორე ნახევარი.

ბიუჯეტი: 3000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2008 წელი საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები

პასუხისმგებლობა: გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, პარკის ადმინისტრაცია, მოწვეული სპეციალისტები.

6.2. ინფრასტრუქტურა

6.2.1. ვიზიტორთა და ადმინისტრაციულ ცენტრ „ვაშლოვანის“ დაპროექტება და მშენებლობა

შედეგი: – სტრატეგიულად განთავსებული ვიზიტორთა და ადმინისტრაციული ცენტრ „ვაშლოვანის“ დაპროექტება და მშენებლობა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა:

   დაცული ტერიტორიების სრულფასოვნად ამუშავებისთვის, ნათლისწყლის ხეობაში, უსახელო მთის დასავლეთით, ცენტრალური შესასვლელიდან 10კმ-ში, დაგეგმილია ვიზიტორთა და ადმინისტრაციულ ცენტრ “ვაშლოვანის” მშენებლობა. ცენტრი წარმოადგენს კომპლექსს, სადაც მოწყობილია ადმინისტრაციის თანამშრომელთა ოფისები, რეინჯერთა სამორიგეო, სამზარეულო-სასაუზმე, საშხაპე-სანკვანძები, დამხმარე სათავსები, ვიზიტორთათვის საექსპოზიციო და საპრეზენტაციო დარბაზები (ვიზიტორთა ცენტრი);

   არქიტექტურული გადაწყვეტა და ტერიტორიის მოწყობის ლანდშაფტური დიზაინი ქმნის ბუნებრივი და ხელოვნური კომპონენტების ჰარმონიას და ხაზს უსვამს უნიკალური ბუნებრივი გარემოს ხასიათს.

   საინჟინრო ქსელები (წყალმომარაგება, კანალიზაცია, ელექტრომომარაგება, კონდიცირება, თბომომარაგება, საკომუნიკაციო ქსელები) სრულად აკმაყოფილებს მკაცრ გარემოსდაცვით მოთხოვნებს და არის მაღალსაიმედო და ავტონომიური.

აქვე ეწყობა:

   10 ორკაციანი ბუნგალო-თავშესაფარი „ვიზიტორთა ცენტრი”, კომპაქტური გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: ჰოლს, სასადილოს, საძინებელს, სანკვანძებს, ცეცხლის დასანთებ ადგილებს (ღუმელი/ბუხარი). არქიტექტურული გადაწყვეტა ითვალისწინებს ალესილებისა და ნათელი ტყის გარემოსთან ჰარმონიულ შერწყმას, ქვის და ხის სამშენებლო მასალის გამოყენებას;

   წრიული ბილიკების ქსელი, რომლის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   კემპინგის ადგილი, სადაც მოწყობილია კარვის დასადგმელი ადგილები 30 კაცისთვის, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები ვიზიტორთა ცენტრის მიმდებარე ტერიტორიებზე;

   პიკნიკის ადგილი, სადაც მოწყობილია 8 ცალი ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   დახურული ავტოფარეხი და სახელოსნო 5 მაღალი გამავლობის ავტომობილისთვის.

პერიოდი: 2006 წ.

ბიუჯეტი: 238500 აშშ დოლარი

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

 

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, ვეპ-ის ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი, ტენდერში გამარჯვებული

6.2.2. დედოფლისწყაროში ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ადმინისტრაციული შენობისა და საინფორმაციო ცენტრ „ხორნაბუჯის“ მშენებლობა

შედეგი : – ვეპ-ის ადმინისტრაციისთვის ადმინისტრაციული შენობის დაპროექტება და მშენებლობა. გარემონტებული სამშენებლო კომპლექსის მეორე ნახევრისთვის ერთიანი გამოყენების კონცეფციის შემუშავება.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა :

   ვეპ-ის მთავარი ადმინისტრაციული შენობა განთავსდება დედოფლისწყაროში. დედოფლისწყაროს გამგეობამ პარკის ადმინისტრაციას გამოუყო ორი, ერთმანეთის გვერდით მდგომი, ძველი შენობა მიმდებარე მიწის ნაკვეთით. ადმინისტრაციის შტაბ-ბინის დედოფლისწყაროში განთავსება უზრუნველყოფს მუდმივ კავშირს ადგილობრივ მოსახლეობასთანაც და ხელისუფლებასთანაც. პროექტირება განხორციელდა დაცული ტერიტორების განვითარების პროექტის დახმარებით.

   ცენტრი წარმოადგენს ადმინისტრაციის წარმომადგენლობითი ოფისისა და საინფორმაციო ცენტრის შენობათა კომპლექსს, სადაც მოწყობილია დირექტორის სამუშაო კაბინეტი მისაღებით, ადმინისტრაციის შეხვედრების დარბაზი, მონაცემთა ბაზისა და თანამშრომელთა ოფისები, ბუღალტერია, სამორიგეო, სამზარეულო-სასაუზმე, საშხაპე-სანკვანძები, საექსპოზიციო და საპრეზენტაციო დარბაზები, სამუშაო ოფისები კონსულტანტებისთვის, დამხმარე სათავსები. კომპლექსის არქიტექტურულ-გეგმარებითი გადაწყვეტა არის ფუნქციურ-რაციონალური და, ამასთან ერთად, ხაზს უსვამს ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების მისიას და მისი ადმინისტრაციის მანდატს.

   ტერიტორიის და შიდა ეზოს მოწყობის ლანდშაფტური დიზაინი ქმნის სივრცულ ავტონომიას და წარმოაჩენს ბუნებრივი და ხელოვნური კომპონენტების ჰარმონიას, გარე ვიზუალური კავშირების და ინტერიერის ნივთობრივი დიზაინის საშუალებით ტერიტორიის ლანდშაფტური მოწყობის ხასიათი ვრცელდება ინტერიერშიც.

   საინჟინრო ქსელები (წყალმომარაგება, კანალიზაცია, ელექტრომომარაგება, კონდიცირება, თბომომარაგება, საკომუნიკაციო ქსელები) სრულად აკმაყოფილებს გარემოსდაცვით მოთხოვნებს და არის მაღალსაიმედო.

პერიოდი : 2004 – 2005 წწ. – საპროექტო სამუშაოები, 2006 წ. – მშენებლობა.

ბიუჯეტი : 285000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, ვეპ-ის ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი, ტენდერში გამარჯვებული სამშენებლო ორგანიზაცია.

6.2.3. ვიზიტორთა ინფრასტრუქტურის შექმნა

შედეგი: – ინფრასტრუქტურის დაპროექტება და მოწყობა ტურიზმის განვითარების სტრატეგიის შესაბამისად.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : აღნიშნული ქმედება მიზნად ისახავს ინფრასტრუქტურის შექმნას, რომელიც აუცილებელია ვეპ-ში ეკოტურიზმის განსავითარებლად. დაგეგმილია შეიქმნას: ოთხი საინფორმაციო ცენტრი და შესასვლელი, ოთხი საკემპინგო და რვა პიკნიკის ადგილი, ცხრამეტი თავშესაფარი (ბუნგალო), ნავმისადგომები, გზები და ბილიკები, სპეციალური ბილიკები აღნიშნული სპეცნიშნებით, საინფორმაციო დაფები, სახიფათო მონაკვეთებზე ხერგილები, პანორამული გადასახედები.

შესასვლელები:

   „ჰერეთისფონი” – შესასვლელი ინტეგრირებულია რეინჯერთა მცირე სადგურთან;

   „შავი მთა” – შესასვლელი ინტეგრირებულია რეინჯერთა სადგურთან;

   „ცენტრალური” – შესასვლელი ინტეგრირებულია რეინჯერთა მცირე სადგურთან;

   „დათვისხევი”– შესასვლელი ინტეგრირებულია რეინჯერთა დღის მცირე სადგურთან.

ავტოსადგომები :

   „ჰერეთის ფონი”;

   „შავი მთა”;

   „ვაშლოვანი”;

   „დათვისხევი”;

   „ჯუმასყურე”;

   „არწივის ხეობა”;

პიკნიკის ადგილები:

   „ალმალოსყურე” – პიკნიკისთვის მოწყობილია 4 ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „ტახისწყალი” (მდ. ალაზნის ჭალაში) – პიკნიკისთვის მოწყობილია 4 ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „მიჯნისყურე” – პიკნიკისთვის მოწყობილია 4 ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „შავი მთა” – პიკნიკისთვის მოწყობილია 7 ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „ვაშლოვანი” – პიკნიკისთვის მოწყობილია 7 ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „დათვისხევი” – პიკნიკისთვის მოწყობილია თექვსმეტკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „ჯუმასყურე” – პიკნიკისთვის მოწყობილია 5 ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „არწივის ხეობა” – პიკნიკისთვის მოწყობილია 4 ექვსკაციანი მაგიდა, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები.

საინფორმაციო ცენტრები:

   „ხორნაბუჯი” (ქ. დედოფლისწყარო) – წარმოადგენს საინფორმაციო ცენტრს, რომელიც ინტეგრირებულია ადმინისტრაციულ ცენტრთან;

   „ჰერეთისფონი” – წარმოადგენს მცირე საინფორმაციო ცენტრს, რომელიც ინტეგრირებულია რეინჯერთა მცირე სადგურთან;

   „შავი მთა” – წარმოადგენს მცირე საინფორმაციო ცენტრს, რომელიც ინტეგრირებულია რეინჯერთა სადგურთან;

   „ვაშლოვანი”– წარმოადგენს მცირე საინფორმაციო ცენტრს, რომელიც ინტეგრირებულია რეინჯერთა სადგურთან.

კემპინგის ადგილები:

   „ტახისწყალი” – მოწყობილია კარვის დასადგმელი ადგილები 20 კაცისთვის, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები მდ. ალაზნის მარჯვენა ნაპირზე;

   „მიჯნისყურე” – მოწყობილია კარვის დასადგმელი ადგილები 20 კაცისთვის, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები მდ. ალაზნის მარჯვენა ნაპირზე;

   „შავი მთა” – მოწყობილია კარვის დასადგმელი ადგილები 20 კაცისთვის, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები;

   „ვაშლოვანი” – მოწყობილია კარვის დასადგმელი ადგილები 20 კაცისთვის, ცეცხლის დასანთები ადგილები, ტუალეტი და სანაგვე ურნები მდ. ალაზნის მარჯვენა ნაპირზე.

საავტომობილო გზები:

   „დიდი შავი მთა” (წრიული გრუნტის გზა ცენტრალური შესასვლელიდან ტახის წყლის სერი, შავი მთის საინფორმაციო ცენტრი, ჰერეთის ფონი, ალაზნის ჭალა, ტახისწყლის ხეობით ცენტრალურ შესასვლელამდე) – გზის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, გადასახედები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „ნათლისწყალი” („მიჯნის ყურიდან” ვიზიტორთა ცენტრამდე) – სასამხურო გრუნტის გზა;

   „დიდი ვაშლოვანი” (წრიული გრუნტის გზა ცენტრალური შესასვლელიდან ჩიღოელთ ხევით ვაშლოვანის საინფორმაციო ცენტრის გავლით პანტიშარის ხეობით და ელდარის დაბლობის გავლით ვიზიტორთა ცენტრიდან ცენტრალურ შესასვლელამდე) – გრუნტის გზის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, გადასახედები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები.

მოწყობილი გადასახედები:

   „პანტიშარის” მასივის გეოდეზიურ ნიშნულთან ზ.დ. 622 მ;

   „უსახელო მთის” მიდამოებში ზ.დ. 320 მ;

   „შავი მთის” მიდამოებში ზ.დ. 845 მ.

ვიზიტორთა საცხენოსნო ბილიკები:

„ალაზნის ჭალა” („ჰერეთისფონიდან” „მიჯნისყურემდე”) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „შავი მთა” (წრიული ბილიკი შავი მთიდან ბოღდალოს თხემით ალაზნის ჭალამდე და ჩაიბულაყის ხეობით შავ მთამდე) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, გადასახედები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „ნათლისწყალი” („მიჯნისყურიდან” ვიზიტორთა ცენტრამდე) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, გადასახედები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „სერები” (ვიზიტორთა ცენტრიდან „შავ მთამდე”) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „ცენტრალური” (წრიული ბილიკი ვიზიტორთა ცენტრიდან ვაშლოვანის თხემით და ტახის წყლის სერით ვიზიტორთა ცენტრამდე) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „ვაშლოვანი” (წრიული ბილიკი ვიზიტორთა ცენტრიდან ვაშლოვანის თხემით ვაშლოვანის საინფორმაციო ცენტრის, პანტიშარის ხეობისა და ელდარის დაბლობის გავლით ვიზიტორთა ცენტრამდე) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, გადასახედები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები.

ვიზიტორთა საფეხმავლო ბილიკები:

„ალმალოსყურე” (წრიული ბილიკი) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „შავი მთა” (წრიული ბილიკი) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, გადასახედები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „დათვისხევი” – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები;

   „ჯუმასყურე” – (წრიული ბილიკი) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები, აგრეთვე ჭალაში ჩასასვლელები და ნავმისადგომები;

   „არწივის ხეობა” (ხორნაბუჯის უბანი) – ბილიკის გასწვრივ მოწყობილია გზამკვლევი და საინტერპრეტაციო ნიშნები, სტენდები, ბარიერები, დასასვენებელი ადგილები, ტუალეტები, სანაგვე ურნები.

ვიზიტორთა თავშესაფრები (ბუნგალოები):

   „ალმალოსყურე” – მოწყობილია 5 ორკაციანი თავშესაფარი, კომპაქტური გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: ჰოლს, სასადილოს, საძინებელს, სანკვანძებს, ცეცხლის დასანთებ ადგილებს (ღუმელი/ბუხარი). არქიტექტურული გადაწყვეტა ითვალისწინებს ჭალის გარემოსთან ჰარმონიულ შერწყმას ძირითადად ხის და მინიმალურად ქვის სამშენებლო მასალის გამოყენებას.

   „ტახისწყალი” – მოწყობილია 7 ორკაციანი თავშესაფარი, კომპაქტური გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: ჰოლს, სასადილოს, საძინებელს, სანკვანძებს, ცეცხლის დასანთებ ადგილებს (ღუმელი/ბუხარი). არქიტექტურული გადაწყვეტა ითვალისწინებს ჭალის გარემოსთან ჰარმონიულ შერწყმას ძირითადად ხის და მინიმალურად ქვის სამშენებლო მასალის გამოყენებას.

   „მიჯნისყურე” – მოწყობილია 7 ორკაციანი თავშესაფარი, კომპაქტური გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: ჰოლს, სასადილოს, საძინებელს, სანკვანძებს, ცეცხლის დასანთებ ადგილებს (ღუმელი/ბუხარი). არქიტექტურული გადაწყვეტა ითვალისწინებს ჭალის გარემოსთან ჰარმონიულ შერწყმას ძირითადად ხის და მინიმალურად ქვის სამშენებლო მასალის გამოყენებას.

პერიოდი: 2005 – 2006 წწ.

ბიუჯეტი : 325500 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, ვეპ-ის ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი, ტენდერში გამარჯვებული.

6.2.4. სამსახურებრივი ინფრასტრუქტურის შექმნა

შედეგი: ინფრასტრუქტურის დაპროექტება და დამონტაჟება კანონაღსრულების სტრატეგიის შესაბამისად.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა : ვეპ-ში რეინჯერთა მომსახურების ეფექტური ინფრასტრუქტურის ფუნქციონირებისთვის აუცილებელია შეიქმნას სპეციალური ინფრასტრუქტურა. ეს არის: რეინჯერთა შვიდი სადგური საჯინიბოებით, ხუთი ხერგილი, თხრილები, სამსახურებრივი გრუნტის გზები და ამკრძალავ-გამაფრთხილებელი ნიშნულები ოცდაერთ წერტილში.

რეინჯერთა სადგურები (თავშესაფრები):

   „ჰერეთისფონი” – წარმოადგენს რეინჯერთა დღის მცირე ინტეგრირებულ სადგურს 3-4 თანამშრომლისთვის. გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: სამორიგეო/სამუშაო სათავსებს, საწყობს და სანკვანძებს, აგრეთვე თავლას 2-3- ცხენისთვის და ნავმისადგომს დახურული ფარეხით 2 ნავისთვის.

   „შავი მთა” – წარმოადგენს რეინჯერთა ინტეგრირებულ სადგურს 8-10 თანამშრომლისთვის. გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: ღამისთევის და სამორიგეო/სამუშაო სათავსებს, საწყობს და სანკვანძებს, აგრეთვე თავლას 5 ცხენისთვის.

   „ცენტრალური” – წარმოადგენს რეინჯერთა დღის მცირე ინტეგრირებულ სადგურს 3-4 თანამშრომლისთვის. გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: სამორიგეო/სამუშაო სათავსებს, საწყობს და სანკვანძებს, აგრეთვე თავლას 2-3 ცხენისთვის.

   „ვაშლოვანი” – წარმოადგენს რეინჯერთა ინტეგრირებულ სადგურს 8-10 თანამშრომლისთვის. გეგმარებითი სტრუქტურა ითვალისწინებს: ღამისთევის და სამორიგეო/სამუშაო სათავსებს, საწყობს და სანკვანძებს, აგრეთვე თავლას 5 ცხენისთვის.

   „დათვისხევი” – წარმოადგენს რეინჯერთა დღის მცირე ინტეგრირებულ სადგურს.

   ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლი – წარმოადგენს რეინჯერთა დღის მცირე ინტეგრირებულ სადგურს და ნავმისადგომს.

   „არწივის ხეობა” (არწივის ხეობის ბუნების ძეგლი, ხორნაბუჯის უბანი) – წარმოადგენს რეინჯერთა დღის მცირე ინტეგრირებულ სადგურს.

ხერგილები (შლაგბაუმები):

   „ჩაიბულაყი”;

   „ალფადარა”;

   „ტახის წყალი”;

   „ყუმურო”;

   „ფათერაკისხევი”.

თხრილები :

   „ჩიღოელთხევის მასივი” საერთო სიგრძით 1 კმ.

ამკრძალავი-გამაფრთხილებელი ნიშნულების ადგილმდებარეობა შემდეგია:

   ვაშლოვნის ცენტრალური საგუშაგო

   პანტიშარის ხეობის დასაწყისი

   პანტიშარის ხეობის ბოლო

   მილების ხეობის დასაწყისი

   მილების ხეობის შუა ნაწილი

   მილების ხეობის დაბოლოება

   ნათლისწყლის ხეობა, პარკის შესასვლელში

   ნათლისწყლის ხეობა, მიჯნის ყურის ხეობაში

   ნათლისწყლის ხეობა, აზერბაიჯანის საზღვართან

   ყუმუროს ხეობის გასასვლელი

   ელდარის დაბლობი

   იმედას წყარო

   ტახისწყლის ხეობის დასაწყისი

   ალფადარის ხეობის დასაწყისი

   ჩაიბულაყის ხეობის დასაწყისი

   შავი მთა

   ეროვნული პარკის ჩრდილო-დასავლეთი საზღვარი (შავი მთა, ალმალოს მიმართულებით)

   ალმალოსყურე

   ალმალოსყურის შესასვლელი

   ალმალოსყურის დასავლეთის საზღვარი

   ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლის შესასვლელი, ეროვნული პარკის ჩრდილო-დასავლეთი საზღვარი (მდ. ალაზნის დაბლობი)

პერიოდი : 2006 წ.

ბიუჯეტი : 64000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, ვეპ-ის ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი, ტენდერში გამარჯვებული.

6.2.5 დემარკაცია

შედეგი : ვეპ-ის საზღვრების დემარკაცია, მიწის კადასტრში მონაცემთა რეგისტრაციის უზრუნველყოფა

პრიორიტეტი: მაღალი

აღწერა : აღნიშნული ღონისძიების მიზანია დაცულ ტერიტორიებში შემავალი ვაშლოვანის ნაკრძალის, ეროვნული პარკისა და ბუნების ძეგლების განცალკევება მიმდებარე ტერიტორიებისგან და არსებული ბიოლოგიური მრავლფეროვნების საერთო დაცვა. ორთო-რექტიფიცირებული კოსმოსური ფოტოების მიხედვით (მაღალი რეზოლუცია – ერთი მეტრის სიზუსტე) შესაძლებელი გახდა დაცული ტერიტორიებისთვის მსხვილმასშტაბიანი ორთორუკების მომზადება.

ამ რუკების წყალობით დაცული ტერიტორიების საზღვრები დაკონკრეტებულია ადგილზე. მთელი პერიმეტრის მანძილზე ზუსტი სასაზღვრო ნიშნულებია ჩასმული. მათი განლაგება ასიმეტრიულია.

განლაგების სიმჭიდროვე გეოგრაფიულად გამოკვეთილ საზღვრებში (ხეობა, მდინარის ნაპირი, ქედი და ა.შ.) მცირდება, დაცვის თვალსაზრისით კრიტიკულ ადგილებში კი – იზრდება (ასეთ ადგილებში მეზობელი ნიშნულები ვიზუალურად უნდა აღიქმებოდეს).

ვაშლოვანის ეროვნული პარკის საზღვრები მოიცავს სულ 440 სასაზღვრო ნიშნულს. აქედან, ვაშლოვანის ნაკრძალის აღმნიშვნელია 50 ნიშნული.

სასაზღვრო ნიშნული ბეტონის წაკვეთილი პირამიდაა შიგ ჩამონტაჟებული ოთხკუთხა ფირფიტით. პირამიდის ზომებია სიგრძე-სიგანე 40-40 სმ, სიმაღლე 25 სმ. პირამიდის თავში ჩამონტაჟებულია ფირფიტა, რომელიც შედგება მაღალი სიმკვრივის ალუმინისგან. მასზე პროგრამული ჩარხით ამოტვიფრულია დაცული ტერიტორიის აღმნიშვნელი წარწერა და სასაზღვრე წერტილის რიგითი ნომერი (სულ 490 წერტილი). მასზე დატანილია ისარი, რომელიც მიუთითებს დაცული ტერიტორიის მიმართულებას. თითოეული ნიშნული ასახულია დაცული ტერიტორიის სქემაზე. სასაზღვრო ნიშნულები ორენოვანია (ქართულ-ინგლისური).

პერიოდი : 2004 – 2005 წწ.

ბიუჯეტი : 204304 აშშ დოლარი

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა: ტენდერში გამარჯვებული ორგანიზაცია. ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი.

6.2.6. ძველი ინფრასტრუქტურის ნარჩენების გატანა დაცული ტერიტორიებიდან

შედეგი: ძველი ინფრატრუქტურისა და ნანგრევების დემონტაჟი/გატანა

პრიორიტეტი : საშუალო

აღწერა : პროგრამის ნაწილი, რომელიც მიზნად ისახავს ნაკრძალიდან, ეროვნული პარკიდან და ბუნების სამივე ძეგლის ტერიტორიიდან წარსულში ადამიანის საქმიანობისგან დარჩენილი ელემენტების გატანას.

შენიშვნა: აღნიშნული ქმედება განხორციელდება მაშინ, როდესაც გადაწყდება ფერმების კომპენსირების საკითხი, რომელიც უნდა დააფინანსოს მთავრობამ. აუშენოს ფერმები და ჩვენ მივცემთ დაშლილი ფერმების მასალებს.

პერიოდი : 2006 წ.

ბიუჯეტი : 12600 აშშ დოლარი

დაფინანსების წყარო: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ერთეული ორგანო, ვეპ-ის ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი, ტენდერში გამარჯვებული.

6.2.7. დამატებითი წლიური ხარჯების გაწევა

შედეგი : საოპერაციო ხარჯების დაფარვის უზრუნველყოფა

პრიორიტეტი : მაღალი

აღწერა : დაცულ ტერიტორიებზე დამატებითი ყოველწლიური საოპერაციო ხარჯების დაფარვა წარმოადგენს აუცილებელ პირობას იმისთვის, რომ შესაძლებელი იყოს ახლად შექმნილი ინფრასტრუქტურისა და მოწყობილობების მაღალ დონეზე და ეფექტურად გრძელვადიან პერსპექტივაში გამოყენება, აგრეთვე ველზე დაცვის და სხვა სამსახურის ფუნქციონირება. გეგმა მოიცავს:

1. ინფრასტრუქტურის მოვლა-შენახვას;

2. ტრანსპორტის მოვლა-შენახვას;

3. რეინჯერების საველე საკვებით, მედიკამენტებით უზრუნველყოფას;

4. ცხენებისა და ძაღლების კვების პროდუქტებით და ვეტპრეპარატებით მომარაგებას.

პერიოდი : 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი : 53000 აშშ დოლარი

დაფინანსების წყაროები: 2006 წ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი, 2007-2008 წწ. – საკუთარი შემოსავლები და სხვა წყარო

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, ვეპ-ი.

6.3. კვალიფიკაციის ამაღლება

6.3.1. გამოცდილების გაზიარება

შედეგი : შემუშავდეს და განხორციელდეს გამოცდილების გაცვლის პროგრამა ამერიკის ეროვნული პარკების და სხვა ქვეყნების შესაბამის სამსახურებთან

პრიორიტეტი : მაღალი

აღწერა : აშშ-ის ეროვნული პარკების სამსახურს გააჩნია მრავალწლიანი გამოცდილება დაცული ტერიტორიების ჩამოყალიბებისა და მართვის სფეროში. ამ მენეჯმენტის პროგრამის ფარგლებში დაგეგმილია გამოცდილების გაზიარება „დაძმობილებულ“-ბედლენდის და სხვა ეროვნულ პარკებთან (მაგ., თანამშრომელთა გაცვლითი ვიზიტების მოწყობა, უახლესი მეთოდოლოგიების, პროგრამებისა და სამაგალითო მენეჯმენტის გეგმების ერთობლივი განხილვა). ანალოგიური ვიზიტები მოეწყობა სხვა ქვეყნების დაცულ ტერიტორიებზე.

პერიოდი : 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი : 61026 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2003–2006 წწ. საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : სხვა ქვეყნის ეროვნული პარკების სამსახურის სპეციალისტები და ვეპ-ის თანამშრომლები.

6.3.2. ვეპ-ის თანამშრომელთა წრთვნები

შედეგი : ვეპ-ის თანამშრომელთა (რეინჯერთა სამსახურის, რესურსების მართვის, ინტერპრეტაციის, გარეურთიერთობების, კონტრაქტების, ბუღალტრის და სხვა) სპეციალურ კურსებზე დასწრება, კვალიფიკაციის ამაღლება.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : ვეპ-ის დირექცია და საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების ცენტრი განახორციელებენ სატრენინგო კურსებს იმისთვის, რომ მოხდეს ვეპ-ში თანამშრომელთა პროფესიული დონის ამაღლება (პირველი ასეთი კურსი ჩატარდა აშშ-ის ეროვნული პარკების სამსახურის მიერ 2003 წლის ივნისში საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების ცენტრის მოწვევით).

ტრენინგის თემებია: აღმკვეთი ღონისძიებები, ძებნა, სამაშველო და პირველადი დახმარების გაწევის ღონისძიებები, იარაღებისა და დაცვითი მოწყობილობების გამოყენება.

იძულებითი ღონისძიებების თემა შეეხება: დამრღვევთა დაკავებას, ძებნას, ბრაკონიერების იარაღის კონფისკაციას, დარღვევებზე შესაბამისი დოკუმენტაციის შედგენას.

ძებნითი ღონისძიებების თემაში შედის: დაცული ტერიტორიების რეჟიმის დარღვევის ინსპექტირება ადგილზე, მატერიალური მტკიცებულებების შეგროვება, გამოძიებისთვის შესაბამისი დოკუმენტაციის მომზადება.

სამაშველო და პირველადი დახმარების გაწევის ღონისძიებების თემაში შედის: დახმარების გაწევა საგანგებო მდგომარეობაში, პირველადი დახმარების გაწევა, სამედიცინო დაწესებულებამდე უსაფრთხო ტრანსპორტირება.

იარაღის გამოყენების თემაში შედის : იარაღის ფიზიკური გამოყენება, შენახვის წესები.

დაცვითი მოწყობილობის გამოყენების თემაში შედის: დაცვითი საქმიანობისთვის აუცილებელი ტრანსპორტის საშუალებათა, კომუნიკაციის, სატელიტური ნავიგაციის, აუდიო-ვიდეო ტექნიკის, ველის მოწყობილობის უნარ-ჩვევების განვითარება.

ყველა სამონიტორინგო საქმიანობა, რომელიც ექცევა პარკის პასუხისმგებლობის ქვეშ, უნდა იყოს კარგად განსაზღვრული და შესაბამისი კადრები ტრენინგგავლილები. ტრენინგი მოიცავს ველზე სამუშაოებს და, ასევე, მონაცების მოპოვების, გადამუშავებისა და დასკვნების გამოტანის პროცედურებს.

ვეპ-ის ყველა სამსახურს სჭირდება სპეციფიკური ტრენინგები.

პერიოდი: 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი : 37167 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2003-06 საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007-08 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, ვეპ-ის და სხვა ქვეყნის ეროვნული პარკების თანამშრომლები.

6.3.3. სწავლება სამუშაოდან მოუწყვეტლად

შედეგი : ვეპ-ის დირექციისთვის ტრენინგის პროგრამის შემუშავება და განხორციელება (ინგლისური ენის და GIS პროგრამის შესწავლა)

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : სპეციალური ტრენინგის პროგრამა შემუშავდება და მიესადაგება ვეპ-ის ადმინისტრაციის საჭიროებებს.

პერიოდი : 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი : 30922 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2003 – 2006 წწ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007–2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები

პასუხისმგებლობა : დაცული ტერიტორიების თანამშრომლები, მოწვეული სპეციალისტები.

6.4. საზოგადოებასთან ურთიერთობა

6.4.1. გავრცელება

6.4.1.1. საზოგადოებასთან ურთიერთობა მასმედიის საშუალებით

შედეგი : კარგი ურთიერთობების დამყარება ადგილობრივ და ცენტრალურ მასმედიასთან (ადგილობრივი გაზეთი „შირაქი”, ცენტრალური ტელევიზიის სადგურები იმედი, რუსთავი 2), ტელევიზიითა და რადიოთი გადაცემების მომზადება/გაშვება, გაზეთებისთვის სტატიების მომზადება.).

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : ამ ქმედების მიზანია რეგიონისა და ქვეყნის მთელი მოსახლეობის ინფორმირება დაცული ტერიტორიების შესახებ, მის მიზნებსა და ამოცანებზე, ცენტრალური და ადგილობრივი პრესის, რადიოსა და ტელევიზიის გამოყენებით. ეს ღონისძიება გააადვილებს საჯარო ცნობიერების ამაღლებას დაცული ტერიტორიების არსზე და მისი შექმნის აუცილებლობაზე და ჩართავს მოსახლეობას გარემოსდაცვის რეგიონალური პრობლემების გადაწყვეტაში.

პერიოდი : ყოველწლიურად.

ბიუჯეტი : 19000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2003 – 2006 წწ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : პასუხისმგებლობა: საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრის სპეციალისტები, მასმედიის წარმომადგენლები.

6.4.1.2. მასალების მომზადება მოსახლეობის ეკოლოგიური ცნობიერების ასამაღლებლად

შედეგი : მასალების დიზაინი, გამოშვება და დარიგება.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : იმისთვის, რომ ვიზიტორებსა და ადგილობრივ მოსახლეობას მიეწოდოს ინფორმაცია ვეპ-ის ფლორის, ფაუნის და ბუნებრივ-კულტურული ლანდშაფტების შესახებ, ამ პროექტის ფარგლებში დაგეგმილია საინფორმაციო მასალების – ბროშურების, ბუკლეტების, კალენდრების, საფოსტო ბარათების, პლაკატების, საინფორმაციო ცნობარის შემუშავება, გამოშვება და განაწილება.

პერიოდი : მუდმივად.

ბიუჯეტი : 45568,68 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2003-06 საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007-08 წლებში სახელმწიფო და საკუთარი შემოსავლები და სპონსორები.

პასუხისმგებლობა : საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრის სპეციალისტები, მასმედიის წარმომადგენლები.

შენიშვნა : საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის ფარგლებში გამოიცა 2004-05 წლის კალენდრები, საფოსტო სურათები და სახელმძღვანელო მტაცებელ ფრინველებზე.

6.4.1.3. ვეპ-ის ტურისტული პოტენციალის რეკლამა

შედეგი : სარეკლამო საქმიანობაზე პროგრამის შექმნა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : ამ საქმიანობის მიზანია ვიზიტორების მოზიდვა რეკლამის სხვადასხვა საშუალებით:

   საქართველოს დაცული ტერიტორიების ვიზიტორთა და საინფორმაციო ცენტრებში ტურისტული გზამკვლევების, ბუკლეტების, ვიდეო და აუდიო მასალების, აგრეთვე, ფოტო და სხვა საინფორმაციო მასალების გავრცელება;

   რეკლამების განთავსება რეგიონალურ და ეროვნულ დონეზე, სახელმწიფო და კომერციულ სატელევიზიო არხებზე, თემატურ და საზოგადოებრივ გაზეთებსა და ჟურნალებში;

   ვებგვერდის შექმნა და განახლება;

   ეროვნულ და საერთაშორისო ტურისტულ გამოფენებსა და ბაზრობებზე მონაწილეობა;

   ადგილობრივ და საერთაშორისო ტურისტულ კატალოგებში რეკლამების განთავსება;

   ბუკლეტების გავრცელება საელჩოებსა და სასტუმროებში.

პერიოდი : მუდმივად.

ბიუჯეტი : 800 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2005 – 2006 წწ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი. 2007–2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრის სპეციალისტები.

შენიშვნა : 2003 – 2005 წლებში ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ადმინისტრაციამ აღმოსავლეთ საქართველოს სხვა დაცულ ტერიტორიებთან ერთად მონაწილეობა მიიღო თბილისის საერთაშორისო ტურისტულ გამოფენებში. ანალოგიური საქმიანობა 2006-2008 წლებში დაფინანსდება ადმინისტრირების საოპერაციო ბიუჯეტიდან.

6.4.2. სპეციალური ღონისძიებებისა და ვიზიტების მოწყობა

6.4.2.1. სკოლის მოსწავლეთათვის ვეპ-ში ექსკურსიების მოწყობა

შედეგი : სტუდენტებისთვის სპეციალური სავიზიტო პროგრამების შექმნა, საგანმანათლებლო ინსტიტუტებთან პარტნიორობების დაფუძნება, სავიზიტო პროგრამების გავრცელება და განხორციელება

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : ბავშვებისთვის მოწყობილი ექსკურსიების ძირითადი ფოკუსი იქნება:

   ბუნებაში მოქცევის წესების შესწავლა

   ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ტერიტორიის დათვალიერება

   შეჯიბრებების, თამაშებისა და ღონისძიებების მოწყობა

   საინფორმაციო მასალების მიწოდება

პერიოდი : მუდმივად.

ბიუჯეტი : 5000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2006 წელს. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და საგანმანათლებლო ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : მოწვეული სპეციალისტი და ვეპ-ის საინფორმაციო და ვიზიტორთა ცენტრის სპეციალისტები.

შენიშვნა : 2003 – 2005 წლებში ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ადმინისტრაციის ხელშეწყობით რაიონული ცენტრისა და სოფლების 5 სკოლის მოსწავლეებმა, თბილისის უნივერსიტეტის სტუდენტებმა და მასწავლებლებმა მოინახულეს დაცული ტერიტორია. ექსკურსიები ჩატარდა ნაკრძალის თანამშრომლებთან ერთად.

6.4.3. საპარტნიორო თანამშრომლობის დამყარება

6.4.3.1. სემინარების ჩატარება დაინტერესებული პირებისა და ორგანიზაციებისათვის

შედეგი : დაინტერესებულ მხარეთა შესაბამისი ჯგუფების დადგენა, სხვა დაინტერესებულ მხარეთა წარმომადგენელთათვის სემინარების მოწყობა, ურთიერთობების გამყარება.

პრიორიტეტი : საშუალო.

აღწერა : სემინარების მოწყობის მიზანია დაინტერესებული პირებისთვის და ორგანიზაციებისთვის (ბუნების მოყვარულთათვის, მასწავლებლებისთვის და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენელთათვის) ინფორმაციის მიწოდება დაცულ ტერიტორიებზე მათთვის საინტერესო საქმიანობების განხორციელების შესახებ.

პერიოდი : ყოველ ორ წელიწადში ერთხელ.

ბიუჯეტი : 8798 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2003 – 2006 წლებში. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : რესურსების მართვისა და გარე ურთიერთობათა სპეციალისტი, მოწვეული სპეციალისტები.

6.4.3.2. შეხვედრები ადგილობრივი და რეგიონალური ხელისუფლების წარმომადგენლებთან

შედეგი : შესაბამისი ჯგუფების/პირების შერჩევა; შეხვედრების/ვიზიტებისა და შემოვლების მოწყობა.

პრიორიტეტი : საშუალო.

აღწერა : ადგილობრივი და რაიონული დონის გავლენიან წარმომადგენელთათვის შეხვედრების ორგანიზება და მათი წაყვანა ვეპ-ში. ასეთმა ღონისძიებებმა ხელი უნდა შეუწყოს აღმასრულებელი ხელმძღვანელობის წარმომადგენელთა (სოფლის ხელმძღვანელის, რაიონის გამგებლის, პრეზიდენტის წარმომადგენლის) გათვითცნობიერებას დაცული ტერიტორიების პროექტებისა და იქ არსებული პრობლემატური საკითხებით. ამგვრი შეხვედრებით ჩაეყრება საფუძველი აღმასრულებელი ხელისუფლების მხრიდან პარკის ადმინისტრაციის მხარდაჭერას ერთობლივი პროგრამებისა და პრობლემების გადაწყვეტის საკითხებში.

პერიოდი : ყოველ ორ წელიწადში ერთხელ.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2006 წელს. 2007 – 2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

6.4.3.3. ცნობილი და დიდი ავტორიტეტის მქონე პირების ვიზიტების ორგანიზება ვეპ-ში

შედეგი : შესაბამისი ინდივიდების იდენტიფიცირება და კონტაქტების დამყარება, შეხვედრების მოწყობა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : საერთაშორისო ფონდებისა და საელჩოების წარმომადგენელთა, ავტორიტეტის მქონე პირების (პოლიტიკოსების, მეცნიერების, მწერლების, არტისტების, მხატვრების) გაყვანა ვეპ-ში. ამგვარი ნაბიჯებით უნდა მოხდეს ვეპ-ის პოპულარიზაცია, პარკის თავისებურებებისა და მისი ეროვნული და საერთაშორისო მნიშვნელობის გათვალისწინებით. ამგვარმა ვიზიტებმა უნდა შექმნას პოზიტიური დამოკიდებულება და გაზარდოს გავლენიანი და ცნობილი პირების დაინტერესება ვეპ-ის მხარდასაჭერად.

პერიოდი /სიხშირე: ყოველ წელს.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2003-06 წლებში. 2007-08 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : საგარეო ურთიერთობის სპეციალისტი და დაცული ტერიტორიის დირექტორი.

6.4.3.4. ტრანსსასაზღვრო თანამშრომლობა აზერბაიჯანელ მესაზღვრეებთან და კოლეგებთან

შედეგი : აზერბაიჯანში პარტნიორების დადგენა და მათთან კონტაქტების დამყარება, სემინარების ჩატარება, თანამშრომლობის სამოქმედო გეგმაზე შეთანხმება.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიები მდებარეობს აზერბაიჯანისა და საქართველოს სასაზღვრო ზოლზე. მისი ბუნებრივი ეკოსისტემა არ თავსდება ერთი სახელმწიფოს საზღვრებში; სწორედ ამიტომ საზღვრებს ფარგლებს გარეთა კონტაქტები აქ თამაშობენ მნიშვნელოვან როლს ეკოსისტემის სამომავლო სტაბილიზაციის საქმეში. მენეჯმენტის პროცესში აუცილებელია მეზობელი სახელმწიფოს შესაბამის სამსახურებთან კონტაქტების დამყარება საპარტნიორო თანამშრომლობის მიზნით.

უნდა მოეწყოს სემინარი საზღვრებს გარეთ არსებული დაცული ტერიტორიების დასადგენად. უნდა განისაზღვროს აგრეთვე პრიორიტეტული ქმედებები და დაიგეგმოს რეალური თანამშრომლობის პირობები ორმხრივი საერთაშორისო ურთიერთობების საფუძველზე. ამის გათვალისწინებით საოპერაციო მოქმედებათა გეგმა უნდა შემუშავდეს ყოველწლიურად, პარტნიორებთან ერთად. ამ პროცესის მიმდინარეობისას, საერთაშორისო გამოცდილებისა და შესაბამისი დახმარების გათვალისწინებით, შესაძლებელია ორი ქვეყნის ტერიტორიაზე საერთო საზღვრებს გარეთა დაცული ტერიტორიის წინაპირობების ჩამოყალიბება.

პერიოდი : 2007-2008 წწ.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების მიერ 2006 წელს, 2007-2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : აზერბაიჯანელი კოლეგები და ვეპ-ის ადმინისტრაცია, გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს მაღალი დონის წარმომადგენლები.

6.4.3.5. საზღვრის დაცვის სამსახურთან თანამშრომლობა

შედეგი : საზღვრის დაცვის სამსახურისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის მიერ ახალი სამართლებლივი პაკეტის(პროექტის) შექმნა, ორივე ადმინისტრაციების უფლება-მოვალეობების განვითარების მიზნით.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : საზღვრის დაცვის სამსახურთან უნდა ჩამოყალიბდეს სპეციალური ურთიერთობები იმის გამო, რომ არსებობს ვეპ-ის ტერიტორიაზე მათთან საოპერაციო სფეროში ფუნქციების თანხვედრა. სახელმწიფო საზღვრის შესახებ საქართველოს კანონში შესატანი ცვლილებების გარდა, სამენეჯმენტო გეგმის განხორციელებისას სამუშაო შეხვედრები და სემინარები უნდა ჩატარდეს ამ ორ სამსახურს შორის, თანამშრომლობის განსაზღვრის მიზნით. აუცილებელია, მკაცრად გაიმიჯნოს და დადგინდეს ორივე სამსახურის ფუნქციები სახელმწიფო საზღვარზე მოძრაობისა და ვიზიტორებზე ზედამხედველობის განხორციელებისას.

პერიოდი : 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების მიერ 2006 წელს, 2007-2008 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის თანამშრომლები, საზღვრის დაცვის დეპარტამენტი, გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო.

6.4.3.7. თანამშრომლობა სოფლის მეურნეობის სექტორთან

შედეგი : საპარტნიორო ურთიერთობების ჩამოყალიბება სოფლის მეურნეობის სამსახურის რეგიონალურ სააგენტოსთან. ტრადიციული ცოდნის დონის დადგენა; მიწათსარგებლობის ტრადიციული პრაქტიკის დაწყება ტრადიციული გამოყენებისა და დამხმარე ზონებში.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : მიწათსარგებლობის ტრადიციული პრაქტიკა ჯერ კიდევ გავრცელებულია მოსახლეობაში. მთავარია მოხდეს ამ სფეროს ექსპერტების იდენტიფიცირება და მათი უნარ-ჩვევების გამოყენება მიწათსარგებლობის სფეროში ცვლილებების წამოსაწყებად. თანამშრომლობა აუცილებელია სოფლის მეურნეობის დარგის ყველა დონეზე.

პერიოდი : 2006 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2006 წელს, საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები 2007-2008 წელს.

პასუხისმგებლობა : სოფლის მეურნეობის სპეციალისტი და ვეპ-ის თანამშრომლები.

6.4.4. კერძო სექტორთან და კონცესიონერებთან თანამშრომლობის პროგრამა

6.4.4.1. პოტენციურ ბიზნეს-ჯგუფებთან და კონცესიონერებთან სემინარის ჩატარება

შედეგი : კერძო სექტორში წამყვანი პირებისა და დაინტერესებული მხარეების დადგენა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : უნდა შემუშავდეს და ჩატარდეს სემინარები, რომლებიც სასარგებლო იქნება კერძო სექტორის მოსაზიდად და მათ მიერ ისეთი ეკონომიკური საქმიანობის განსახორციელებლად, რომელიც შეავსებს პარკის ადმინისტრაციის მიერ გაწეულ მომსახურებას. მომსახურების გაწევისთვის საჭირო კონცესიის უფლების გაცემა უნდა მოხდეს საკონკურსო წესით (იხილეთ ნაწილი 5.4).

პერიოდი : ერთხელ ყოველ სამ წელიწადში ან მოთხოვნის შესაბამისად.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამა 2006 წელს, საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები 2007-2008 წელს.

პასუხისმგებლობა : რესურსების მართვისა და საგარეო ურთიერთობების სპეციალისტი.

6.4.4.2 სამომსახურებო საქმიანობის უფლების მისაღებად კონკურსის ჩატარება

შედეგი : საკონცესიო მომსახურების საქმიანობისთვის უფლებების გაცემა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : კონკურსი ჩატარდება დაცულ ტერიტორიებზე სამომსახურებო საქმიანობის უფლების მისაღებად. კონკურსი მიზნად ისახავს, დაადგინოს ყველაზე მეტად დაინტერესებული ბიზნეს-ჯგუფი ან კერძო უწყება, რათა მათ კონცესიით მიეცეთ სხვადასხვა საქმიანობის განხორციელების უფლება (ცხენებით გადაადგილების მომსახურება, სანაოსნო მარშრუტები, საკვებით მომსახურება და აღჭურვილობის გაქირავება)

პერიოდი : 2007-2008 წწ.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიები 2006 წელს, 2007-08 წლებში საკუთარი შემოსავლები და პარტნიორი ორგანიზაციები.

პასუხისმგებლობა : რესურსების მართვისა და საგარეო ურთიერთობების სპეციალისტი. მოწვეული სპეციალისტები.

6.5. დამხმარე ზონის პროგრამა

6.5.1. დედოფლისწყაროს რაიონის დაგეგმარების კორექტირება

შედეგი : სემინარების და ექსკურსიების ორგანიზება; ფორუმის შექმნა თანამშრომლობის მიზნით, რაიონული გეგმის მისაღებად რეკომენდაციების შემუშავება.

პრიორიტეტი : მაღალი

აღწერა : ზემოაღნიშნული მიზნად ისახავს დედოფლისწყაროს რაიონის რაიონული გეგმის დაგეგმარებაში კორექტივის შეტანას, რაც განპირობებულია ქვეყანაში მიმდინარე ცვლილებებითა და რეგიონის დაგეგმვის ამჟამინდელ სტრუქტურაში ახალი ელემენტების (ეროვნული პარკი და ბუნებრივი მემკვიდრეობა) შეტანის აუცილებლობით. ეს ღონისძიება უზრუნველყოფს დაცული ტერიტორიების სამენეჯმენტო გეგმის მიზნებისა და განვითარების შესაბამისობას, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს რეგიონის ეტაპობრივ და რაციონალურ განვითარებას.

პერიოდი : 2006 წ.

ბიუჯეტი : 5000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი, ვეპ-ის ადმინისტრაცია, ადგილობრივი ხელისუფლება.

6.5.2. ქალაქ დედოფლისწყაროს გენერალური გეგმის დაკორექტირება

შედეგი : სემინარებისა და ექსკურსიების ორგანიზება; ფორუმის შექმნა თანამშრომლობის მიზნით, გენერალური გეგმის მისაღებად რეკომენდაციების შემუშავება.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : დედოფლისწყაროს გენერალურ გეგმაში კორექტირებების შეტანა დაცული ტერიტორიების შექმნით გამოწვეული პირობების გათვალისწინებით. დაკორექტირებისას ყურადღება მიექცევა ქალაქის ელექტრო და წყალ მომარაგებას; კომუნალური მომსახურებების მოთხოვნათა დაკმაყოფილებას; ქალაქის ჯანსაღი განვითარებისთვის აუცილებელი სანიტარიული და გამწმენდი საშუალებების შეკეთებას, და ასევე იმ მიზნების მიღწევას, რომლებიც აღნიშნულია მენეჯმენტის გეგმაში (რეგიონის მდგრადი განვითარებისთვის საჭირო აუცილებელი პირობების შექმნა, ეკოტურიზმის სტიმულირება და ა.შ).

პერიოდი : 2006 წ.

ბიუჯეტი : 5000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : ვეპ-ის ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი, ტენდერში გამარჯვებული ორგანიზაცია ან დამოუკიდებელი ექსპერტი, ადგილობრივი ხელისუფლება, სხვები.

6.5.3. ეკოლოგიურად გამართლებული საქმიანობებისთვის მცირე გრანტების პროგრამა

შედეგი : სამარკეტინო კონსულტანციების ჩატარება, საბაზრო პოტენციალის კვლევის განხორციელება, გრანტების გაცემა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : გეგმის ამ ნაწილის მიხედვით, რომელიც შეესაბამება ყოველწლიურ პროგრამას, გამოყენებული იქნება ისეთი ეკონომიკური სუბიექტები და ორგანიზაციები, რომლებიც თავიათი საქმიანობით იცავენ ბუნებრივი რესურსების რაციონალური გამოყენების პრინციპებს და ამგვარად სამაგალითონი არიან დანარჩენი მოსახლეობისთვის ეკოლოგიურად გამართლებული საქმიანობის დასაწყებად. დამატებით ამისა, გრანტები ხელს შეუწყობს სამენეჯმენტო მიზნების მიღწევას, რომლებიც არ არის გათვალისწინებული მენეჯმენტის პროგრამით. იმისთვის, რომ ეფექტი ჰქონდეს საგრანტო პროგრამას, შემდეგი ღონისძიებებია დაგეგმილი:

ა. სამარკეტინგო კონსულტაციების გაწევა;

ბ. ბაზრის პოტენციალის გამოკვლევა,

გ. ყოველწლიური მცირე გრანტების ფონდის შექმნა.

აქ საჭიროა იმ თანხების მითითება, რომელიც საჭიროა ამ საფინანსო წინადადებების მომზადებას და შეხვედრების ორგანიზებას (გადატანილ უნდა იქნეს მოსახლეობასთან და ბიზნესწრეებთან ურთიერთობის პროგრამაში).

პერიოდი : 2004 – 2006 წწ.

ბიუჯეტი : 271685 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამა.

პასუხისმგებლობა : პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფის საგრანტო ოფიცერი, შეფასების კომიტეტი, ვეპ-ის ადმინისტრაცია, გრანტის მიმღებები.

6.5.4. სემინარები ბუნებრივი რესურსების მომხმარებელთათვის

შედეგი : მიზნობრივი ჯგუფების იდენტიფიცირება, სემინარის მომზადება, სემინარის ჩატარება

პრიორიტეტი : მაღალი

აღწერა : სემინარის მოწყობის მიზანია რესურსების მომხმარებელთა მიზნობრივი ჯგუფებისთვის – ფერმერებისთვის, მეთევზეთათვის, მონადირეთათვის და სხვა მომხმარებელთათვის – ინფორმაციის მიწოდება ვეპ-ის ტერიტორიის შიგნით და მის გარეთ ბუნებრივი რესურსების სტაბილურად გამოყენების შესახებ. ეს სემინარები მიზნად ისახავს ამ მიზნობრივი ჯგუფის მიერ რესურსების გამოყენების პრაქტიკის შეცვლას და მდგრადი გამოყენების პრაქტიკისადმი ინტერესის გაჩენას. განსაკუთრებული მნიშვნელობა მიენიჭება ძოვების მართვისადმი სოციალური მექანიზმების განვითარებას, ადგილობრივი საზოგადოების ძველი ტრადიციების აღდგენასა და განვითარებას.

პერიოდი : 2005-2008 წწ.

ბიუჯეტი : 10000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წ, 2007-2008 წწ. – დაფინანსების სხვა წყარო.

პასუხისმგებლობა : რესურსების მართვისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციალისტები, მოწვეული სპეციალისტები.

6.6. ჰაბიტატისა და სახეობების მენეჯმენტი (რესურსების მენეჯმენტის ჩათვლით)

6.6.1. დეგრადირებული საძოვრებისა და შავი მთის ტყის დამწვარი მონაკვეთების აღდგენა

შედეგი : განსახორციელებელი ღონისძიებების პროგრამის ჩამოყალიბება, რომელმაც უნდა შეამციროს ადამიანების გავლენა. პროგრამა უნდა იყოს შესაფერისი შავ მთაზე და ბუღამოედნის/მლაშეწყლის ტერიტორიებზე სატყეო ტერიტორიების აღსადგენად.

მეთოდოლოგია : მოხდება დეგრადირებული მონაკვეთების შესწავლა და იდენტიფიცირება (რუკაზე დატანა), რომელიც დაცული იქნება ანთროპოგენური ზემოქმედებისგან (ხელი შეეწყობა თვითაღდგენას).

აღწერა : გატარებული ღონისძიებები შედეგად მოგვცემს შავი მთის ტყის პატარა მონაკვეთების შეზღუდული გამოყენების საშუალებას. რაც შეეხება საძოვრებს, დაგეგმილია 15 ფერმის გამოყვანა იმ ზონებიდან, სადაც ნავარაუდევია მცენარეულობისა და სხვადასხვა ცხოველების პოპულაციების აღდგენა.

სხვა ზონებში (ბუნების მკაცრი დაცვის და ბუნების მართვადი დაცვის ზონებში) ძოვების პრაქტიკა უნდა თანდათანობით შემცირდეს და საერთოდ აღიკვეთოს. ტრადიციული გამოყენების ზონებში ძოვების რეგულირება უნდა დაინერგოს. ძოვების პრაქტიკაში შეტანილი ცვლილებები წარმოდგენილია NACRES-ის მიერ მომზადებულ მოხსენებაში 2005 წელს (იხილეთ დანართი 9). აღნიშნული ქმედებებით გამოწვეული სოციალურ-ეკონომიკური გავლენა აღწერილია 7.3 ნაწილში. ძოვების გავლენის შეფასების ძირითადი კრიტერიუმებია შემდეგი: საბალახო სახეობათა ფლორისტული შემადგენლობა, ეროზიის განვითარება.

პერიოდი : მთელი წლის განმავლობაში 2006 წლის დასაწყისიდან.

ბიუჯეტი : ასახულია საოპერაციო ხარჯებში, კონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წელს, 2007-2008 წლებში.

პასუხისმგებლობა : რესურსების მართვის სპეციალისტი, რეინჯერები.

შენიშვნა : ქმედებები გატარდება პატრულირებისა და რესურსების მართვის სპეციალისტის მიერ გატარებული სხვა ღონისძიებების პარალელურად.

6.6.2 საძოვრების მენეჯმენტი

შედეგი: დღევანდელი ძოვების პირობების გამოკვლევის მეთოდების დადგენა; შეფასდეს რამდენად მდგრადია ცალკე აღებული მონაკვეთები ნახირის, ცხვრის ფარისა და ცხენების ჯოგის ძოვებისადმი; განისაზღვროს აღნიშნულ მონაკვეთებში საქონლის ძოვების ნორმები (ტევადობა) შემუშავდეს რეკომენდაციები ტრადიციული გამოყენების ზონის ფარგლებში ძოვების მენეჯმენტის მდგრადი პრაქტიკის განსახორციელებლად, ფერმერებთან თანამშრომლობით შეიქმნას თითოეული მათგანისათვის კუთვნილი საძოვრის მართვის ოპტიმალური გეგმა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : 5.7 ნაწილში აღწერილი სტრატეგიის შესაბამისად. აღნიშნული საქმიანობა მოიცავს საფუძველს, რასაც უნდა დაეფუძნოს კონკრეტული სამენეჯმენტო გადაწყვეტილებები.

პერიოდი : ყოველ სამ წელიწადში ერთხელ.

ბიუჯეტი : 10000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წ., 2007-2008 წწ.

პასუხისმგებლობა : მოწვეული სპეციალისტი, რესურსების მართვის სპეციალისტი.

6.6.3. ქურციკის (Gazella subgutturossa) პოპულაციის აღდგენა

შედეგი : ვეპ-ში ქურციკის მდგრადი პოპულაციის აღდგენა.

პრიორიტეტი : მაღალი. თუმცა, აღსანიშნავია ისიც, რომ პოპულაციის აღდგენა დამოკიდებულია რამდენიმე აუცილებელ პირობაზე, რომლის დაკმაყოფილებაც უნდა მოხდეს მანამ, სანამ პროგრამას შეეძლება დაწყება. კერძოდ: უნდა მოხდეს ბრაკონიერობის/ნადირობის მთლიანი აღმოფხვრა ვეპ-ის უმეტეს ტერიტორიაზე; აღდგენის ზონიდან უნდა გავიდეს 5 ფერმა (იხილეთ 7.3 ნაწილი).

მეთოდოლოგია : ქურციკების პოპულაციის აღდგენა ვარაუდობს ახალგაზრდა (4 თვემდე) ქურციკების შემოყვანას (სასურველია აზერბაიჯანის რესპუბლიკიდან), რომლებიც განთავსდებიან ღია ვოლიერში. იქიდან მოხდება მათი შერჩევა და ბუნებაში გაშვება. ზრდასრული ქურციკების გაშვება ბუნებაში დაექვემდებარება მუდმივ დაკვირვებას (გამოყენებულ იქნება ტელემეტრია). წარმატების შემთხვევაში (სიკვდილიანობის დაბალი მაჩვენებლებისა და გამრავლების შემთვევაში) შესაძლებელია ახალი თაობის შემოყვანა და ბუნებაში გაშვება.

აღწერა : ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე ქურციკების აღდგენას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ეკოსისტემის კუთხით, ვინაიდან მისი იქ გაქრობა, როგორც ეკოსისტემის მნიშვნელოვანი ჯაჭვისა, მოხდა არც თუ ისე დიდი ხნის წინ. ქურციკების აღდგენა გამოიწვევს იქ მცხოვრები მტაცებლების პოპულაციის შენარჩუნებას (შესაძლებელია, აგრეთვე, ჯიქის აღდგენაც).

ამ ღონისძიებების გატარებამდე ბუღამოედანი უნდა განთავისუფლდეს ცხვრის ფერმებისგან, რათა ქურციკებისთვის შეიქმნას მაქსიმალურად მიახლოებადი ბუნებრივი გარემო პირობები. ამ შედეგების მიღწევა შეუძლებელი იქნება, თუ არ მოხდება ფერმერების კომპენსაცია. მათთან უნდა ჩატარდეს მოლაპარაკებები და მოხდეს დარწმუნება გადავიდნენ სხვა ტერიტორიებზე.

აუცილებელია იმ ქვეყნის მთავრობებთან მოლაპარაკებების ჩატარება, საიდანაც შესაძლებელი იქნება ამ ცხოველების შემოყვანა, რათა მოხდეს შესყიდვის პროცედურების გაფორმება საერთაშორისო კანონმდებლობის შესაბამისად.

ზემოთ დასახელებული მოსმამზადებელი სამუშაოები დადგეგმილია პარკის ადმინისტრაციის მიერ 2005 წლის საოპერაციო გეგმის შესაბამისად. მოსამზადებელი სამუშაოების წარმატებით განხორციელების შემთხვევაში 2006 წლის ივნისამდე, ღია ვოლიერი აშენდება ბუღამოედნის ტერიტორიაზე. 40-45 ახალგაზრდა ქურციკის შემოყვანა მოხდება სექტემბერში.

განხორციელების პერიოდი: 2006-2008 წწ.

ბიუჯეტი : 98000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წელს, 2007-2008 წწ. – დაფინანსების სხვა წყარო.

აღმასრულებელი: ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ადმინისტრაცია, მოწვეული სპეციალისტები და აღმასრულებელი ორგანიზაციები, რომლებსაც გააჩნიათ შესაბამისი კვალიფიკაცია.

6.6.4. ჯიქის (Panthera pardus) პოპულაციის აღდგენა

შედეგი : ჯიქის პოპულაციის აღდგენისთვის წინასწარი კვლევისა და სამოქმედო გეგმის მომზადება.

პრიორიტეტი : საშუალო.

მეთოდოლოგია : ჯიქის პოპულაციის წარმატებით აღდგენა დამოკიდებულია მრავალ წინაპირობაზე: ქურციკის წარმატებულ აღდგენაზე, შესაბამის ქვესახეობებზე, მიმდებარე მოსახლეობის როადენობასა და მიგრაციაზე, ეკოლოგიურ მოთხოვნაზე, და სხვა ფაქტორებზე. ჯიქის აღდგენისთვის აუცილებელი მოსამზადებელი სამუშაოების ჩატარება გათვალისწინებულია ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის 2005 წლის საოეპრაციო გეგმის მიხედვით, რომლებიც უნდა გაგრძელდეს 2006 წელსაც (იხილეთ ვაშლოვანის ნაკრძალი და ეროვნული პარკის საოპერაციო გეგმა 2005 წლის მდგომარეობით). თუმცაღა, ჯიქის ხელახალი აღდგენის დაწყება მთლიანად დამოკიდებულია ქურციკის აღდგენაზე. ამ და სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით, აღნიშნული ღონისძიებებისთვის ბიუჯეტი ჯერ არ არის დაკონკრეტებული. მენეჯმენტის გეგმაში მოხსენიებული ძალისხმევის ჩართვა აუცილებელია იმისთვის, რომ ხაზი გაესვას ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიაზე ჯიქის აღდგენის მნიშვნელობას.

6.7. გარემოს დაცვა (კანონის აღსრულება, ძიება და სამაშველო სამსახური)

6.7.1. შემოვლები

აღწერა : ვეპ-ში დაცვის ეფექტური სისტემის დანერგვა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა : ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ეფექტური დაცვისთვის ფართობი გაყოფილია სამ უბნად ყოველწლიური დაცვის ოპერატიული გეგმის შესაბამისად. უბნების რაოდენობა და მათი კონტურები უნდა განხილულ იქნეს ოპერატიული გეგმის შესაბამისად. დაცვითი სამუშაოების მიმდინარეობას ხელმძღვანელობს რეინჯერთა სამსახურის უფროსი. უბნები დაცულია უფროსი რეინჯერისა და რეინჯერების მიერ.

დაცვა ხორციელდება შემოვლებით და 24-საათიანი მუდმივი საგუშაგოების მიერ. დაცვის საოპერაციო გეგმა განსაზღვრავს შემოვლების მონაკვეთებსა და შემოვლების დღის განრიგს. შემოვლები ხორციელდება რეინჯერთა სამსახურის მიერ (მანქანით, მოტორიანი ნავით, ცხენებით, ფეხით).

რეინჯერთა სამსახურის უფროსი ზედამხედველობს მცველთა მუშაობას. პატრულირების გარდა რეინჯერთა სამსახური ახორციელებს მონიტორინგსა და კონტროლს ბუნებრივ რესურსებსა და რესურსების გამოყენებაზე; მონაწილეობს პროგრამით გათვალისწინებულ სხვადასხვა ღონისძიებებში. შემოვლების ბიუჯეტით განსაზღვრულია ქმედებისათვის საჭირო საწვავი.

განხორციელების პერიოდი: 2003 – 2008 წწ.

ბიუჯეტი : 36800 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი, საკუთარი შემოსავლები.

პასუხისმგებლობა : დაცვის სამსახურის თანამშრომლები.

6.7.2. დარღვევათა პროფილაქტიკა

აღწერა : მომხმარებელთა ჯგუფებისთვის საინფორმაციო კამპანიის წარმართვა.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა: რეინჯერთა სამსახურის მოვალეობაში შედის სამართალდარღვევათა თავიდან აცილება. დარღვევათა ძირითადი სახეობებია: არაკანონიერი ძოვება, ტყის არაკანონიერი ჭრა, არაკანონიერი ნადირობა, არაკანონიერი თევზაობა, ბუნებრივი რესურსების არაკანონიერი მოპოვება. მოსახლეობა, მოიჯარეები და მწყემსები, რომლებიც ვეპ-ის მიმდებარე ტერიტორიაზე ცხოვრობენ უნდა იყვნენ ინფორმირებულნი იმ საქმიანობების ჩამონათვალზე, რაც აკრძალულია ან დაშვებულია დაცულ ტერიტორიაზე, დაცვის რეჟიმის დარღვევის შემთხვევაში მოსალოდნელი პასუხისმგებლობის შესახებ, და (თუ ეს საჭიროა) დაცული ტერიტორიის საზღვრების შესახებ.

განხორციელების პერიოდი: 2007-2008 წწ.

ბიუჯეტი : ასახულია შემოვლების ბიუჯეტში.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი, საკუთარი შემოსავლები.

პასუხისმგებლობა : დაცვის სამსახურის თანამშრომლები.

6.7.3. სტიქიური უბედურების შედეგებთან ბრძოლა, საგანგებო მდგომარეობის თავიდან აცილება და სამაშველო სამსახური

შედეგი:

●   საინფორმაციო კამპანია ხანძრის გაჩენის შემთხვევაში.

●   რეინჯერთა ძიება-სამაშველო ოპერაციებში უნარ-ჩვევების ადეკვატურობა.

●   საგანგებო მდგომარეობის მართვის სისტემის დაფუძნება.

პრიორიტეტი : მაღალი

რეინჯერთა სამსახურის მოვალეობაშია სტიქიური უბედურების შედეგებთან ბრძოლა, საგანგებო მდგომარეობის თავიდან აცილება და სამაშველო ღონისძიებების განხორციელება. ისტორიული სტატისტიკის მიხედვით, ვეპ-ის რეგიონი ნაკლებად იმყოფება ბუნებრივი კატაკლიზმების საფრთხის წინაშე. ასეთი საგანგებო მდგომარეობების (მაგ., ხანძრის, ფლორა-ფაუნის ეპიდემიების, კალიების მიგრაციების) თავიდან ასაცილებლად, აუცილებელია, მიმდებარე მოსახლეობის, მოიჯარეების და მწყემსების გაფრთხილება უსაფრთხოების იმ წესების შესახებ, რომლის ცოდნაც აუცილებელია ხანძრის შემთხვევაში. მათ ასევე უნდა იცოდნენ ზოოვეტარინარული უსაფრთხოების წესებისა და საგანგებო სიტუაციებში მოქმედების შესახებ.

ვიზიტორთა შემთხვევაში ყოველთვის არსებობს გაუთვალისწინებელი გარემოებების, ტრავმის, დაკარგვის ან სხვა სგანგებო მდგომარეობის რისკი, რისთვისაც სამაშველო სამსახური აუცილებელია. სამაშველო ფუნქციებს ახორციელებს რეინჯერთა სამსახური.

განხორციელების პერიოდი: 2007-2008 წწ.

ბიუჯეტი : ასახულია შემოვლების ბიუჯეტში.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი, საკუთარი შემოსავლები.

პასუხისმგებლობა : დაცვის სამსახურის თანამშრომლები.

6.8. სამეცნიერო კვლევა, მონიტორინგი და გამოკითხვა

6.8.1. საბაზისო კვლევა (ადამიანთა საქმიანობა, საფრთხე, ჰაბიტატი, სახეობები)

შედეგი : ძირითად სახეობებზე მონაცემების შეგროვება; მცენარეულობის აღწერა, ფიტოცენოზის ძირითად სტრუქტურისა და განაწილების იდენტიფიცირება; არსებული საფრთხეების გამოვლენა და შეფასება; თემატური რუკების შემუშავება; მიღებული მასალების საფუძველზე მონაცემთა ბაზის შემუშავება; ბიომრავალფეროვნების მონიტორინგისთვის გეგმის შემუშავება.

აღწერა : ზემოთ დასახელებული ამოცანები განხორციელდა საქართველოს დაცული ტერიტორების განვითარების პროექტის ჩარჩოებში.

პერიოდი : 2003- 2004 წ.

ბიუჯეტი : 35748.8 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი, საკუთარი შემოსავლები.

პასუხისმგებლობა : ტენდერში გამარჯვებული (არასამთავრობო ორგანიზაცია: სახეობათა კონსერვაციის ცენტრი, NACRES).

6.8.2. მონიტორინგის წარმოება (ადამიანთა საქმიანობა, საფრთხე, ჰაბიტატები, სახეობები)

6.8.2.1 ვეპ-ის მონიტორინგის სახელმძღვანელო

შედეგი : ყველა სამონიტორინგო საქმიანობისთვის პრაქტიკული ინსტრუქციების შემოღება, ყველა მეთოდის დადგენა, მონაცემთა ბაზისა და მონაცემების გამოყენებისთვის პროცედურების შემუშავება.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა: მონიტორინგის სახელმძღვანელოს შემუშავება და გამოცემა ვეპ-ის შესაბამისი სამსახურისთვის. მონიტორინგის სახელმძღვანელოში გროვდება და დგინდება ვეპ-ში გამოყენებულ ყველა მეთოდი, მათ შორის დეტალური მითითებები საველე სამუშაოებისთვის, მონაცემთა ოქმები, განრიგები, ტრანსექტები და სანიმუშო კვადრატები, მონაცემთა შეტანა და დამუშავება.

პერიოდი : 2006წ.

ბიუჯეტი : 5000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : მოწვეული სპეციალისტები.

6.8..2.2. ადამიანების საქმიანობა და საფრთხე

შედეგი : მეთოდოლოგიის შემუშავება, რომელიც მუდმივად დააკვირდება ადამიანის ზემოქმედებას ვეპ-ში, მათ შორის GIS ანალიზით. დაცვის ეფექტურობის მაჩვენებელთა შემუშავება.

პრიორიტეტი : მაღალი.

აღწერა: სტანდარტული ოქმების შემუშავება საფრთხის ანალიზისთვის საჭირო მონაცემების შესაგროვებლად. მონაცემთა მოგროვებისთვის ძირითადი ფოკუსი უნდა გაკეთდეს შემოდგომა-ზამთრის სეზონზე, როდესაც ბრაკონიერობისა და არაკანონიერი ძოვების სიხშირე ყველაზე მაღალია. სხვა საფრთხეები დარეგისტრირდება წელიწადის განმავლობაში. ინფორმაცია ვიზიტორების რაოდენობის შესახებ იქნება თანდართული. მონაცემები შეფასდება პარკის GIS-ში.

პერიოდი : 2006-2008.

ბიუჯეტი : 2000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წ.; დაფინანსების სხვა წყარო 2007 – 2008 წ.

პასუხისმგებლობა : რესურსების მართვის სპეციალისტი, რეინჯერები.

6.8.2.3. სახეობათა მრავალფეროვნების ინდექსი

აღწერა : მეთოდოლოგიის შემუშავება იმისთვის, რომ მოხდეს ბიომრავალფეროვნებაში მიმდინარე ზოგად ტენდენციებზე დაკვირვება, მათ შორის GIS ანალიზითაც. მექანიზმის შექმნა, რომელიც განსაზღვრავს დაცულობის წარმატებას.

პრიორიტეტი : დაბალი (მეთოდის გამოსაყენებლად აუცილებელი სტატისტიკური წინაპირობები ძნელად დასაკმაყოფილებელია, მეთოდის შედეგი არ არის ძალიან დამაჯერებელი მენეჯმენტის კონკრეტულ ღონისძიებებთან მიმართებით).

მეთოდოლოგია: სხვადასხვა ტაქსას მაგ., ფრინველების, ძუძუმწოვრების, ბიომრავალფეროვნების ინდექსის შედგენისას (თანაბარზომიერების სიუხვე, შენონ-ვინერ).გამოიყენება ტრანსექტების მეთოდი და მოიცავს ყველა ჰაბიტატს.

პერიოდი : 2006 წ.

ბიუჯეტი : – 2000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2006 წ. – საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი.

პასუხისმგებლობა : რესურსების მართვის სპეციალისტი, რეინჯერები, მოწვეული სპეციალისტები.

6.8.2.4. ჰაბიტატის მდგომარეობის შეფასება

შედეგი : ჰაბიტატის ეკოლოგიურ მდგომარეობაზე დაკვირვების მეთოდის შემუშავება სახეობათა მაჩვენებლების შერჩევის საფუძველზე.

პრიორიტეტი : მაღალი.

მეთოდოლოგია: ბიომრავალფეროვნებაზე დაკვირვების პროგრამაში შემუშავებული რეკომენდაციების შესაბამისად (NACRES-ი) შეირჩა ძირითადი ჰაბიტატების „წარმომადგენლობითი” მცენარეების მცირე რაოდენობა. მოხდება ნიმუშების კვადრატების განსაზღვრა და მათი დემარკაცია თითოეული სახეობის მიხედვით. ასევე განისაზღვრება ნიმუშის კვადრატში აუცილებელი რაოდენობა. ნიმუშის კვადრატისთვის აუცილებელი რაოდენობა და დარეგისტრირების სიხშირე წარმოდგენილია ქვემოთ მოცემულ ცხრილში.

ცალკეულ მცენარეულ სახეობებზე მონაცემთა შეგროვების განრიგი:

 

სახეობები

მდებარეობა

ნიმუშის კვადრატი რაოდენობა/მოცულობა

პერიოდი

Juniperus foetidissima

ვაშლოვანის ქვაბული

3-4 / 100 კვ. მ.

გაზაფხული ან ზაფხული

Juniperus polycarpos

ვაშლოვანის ქვაბული და პანტიშარა

2 x 3-4 / 100 კვ. მ.

(უნდა მოიცვას ორი მონაკვეთი)

გაზაფხული ან ზაფხული

Pistacia mutica

ვაშლოვანის ქვაბული, პანტიშარა, ლეკის წყალი, ბუღამოედანი

4 x 3-4 / 100 კვ. მ.

გაზაფხული ან ზაფხული

Quercus iberica

Fraxinus excelsior

შავი მთა

3-4 / 100 კვ. მ.

გაზაფხული ან ზაფხული

Quercus pedunculiflora Populus canescens

საბათლო, ჯუმის ყურე

2 x 3-4 / 100 კვ. მ.

გაზაფხული ან ზაფხული

პერიოდი: 2006 –2008წწ.

ბიუჯეტი: 5000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წ., დაფინანსების სხვა წყარო 2007-2008 წწ.

პასუხისმგებლობა: რესურსების მართვის სპეციალისტი, რეინჯერები, მოწვეული სპეციალისტები.

6.8.2.5. ენდემური და საფრთხის წინაშე მდგომ მცენარეთა სახეობები

შედეგი: იშვიათ ენდემურ მცენარეებზე მონიტორინგის მექანიზმის შემოღება. კონსერვაციის ეფექტურობის შეფასების ინდიკატორის შემოღება.

პრიორიტეტი: მაღალი.

მეთოდოლოგია: ცალკე შერჩეულ მცენარეთა თანასაზოგადოებების რუკაზე მონიშვნა დემარკირებული ნიმუშის კვადრატზე. ნიმუშებისთვის აუცილებელი კვადრატების რაოდენობა და მათის რეგისტრაციის სიხშირე წარმოდგენილია ქვემოთ მოყვანილ ცხრილში.

საფრთხის წინაშე მდგომი ცაკლეული და ენდემური მცენარეების სახეობებზე მონაცემთა შეგროვების განრიგი შემდეგნაირად გამოიყურება:

ცალკეულ მცენარეულ სახეობებზე მონაცემთა შეგროვების განრიგი:

 

სახეობა

ადგილმდებარეობა

ნიმუშის კვადრატის რაოდენობა/ ფართობი

პერიოდი

Populus euphratica

დათვის ხევი

3-4 / 100 კვ. მ.

გაზაფხული ან ზაფხული

Tulipa eichleri

Iris iberica

ვაშლოვანის ქვაბული, პანტიშარა, ლეკისწყალი, ყუმურო

3 x 3-4 / 1 კვ. მ.

აპრილი-მაისი

Paeonia tenuifolia

ოლე

3-4 / 1 კვ. მ.

აპრილი-მაისი

Orchis punctulata

დათვის ხევი

3-4 / 1 კვ. მ.

აპრილი-მაისი

პერიოდი: 2006-2008წწ.

ბიუჯეტი: 3000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი 2006 წ. , დაფინანსების სხვა წყარო – 2007 – 2008 წწ.

პასუხისმგებლობა: რესურსების მართვის სპეციალისტი, რეინჯერები, მოწვეული სპეციალისტები.

6.8.2.6. საფრთხის წინაშე მყოფი მსხვილი ძუძუმწოვრების მონიტორინგი

შედეგი : დათვზე (Ursus arctos), მგელზე (Canis Lupus) ფოცხვერზე (Lynx lynx) და ლეოპარდზე (Panthera pardus) მუდმივი მონიტორინგის მეთოდების შემოღება. ცოდნის გაზრდა მათ ეკოლოგიაზე. უკეთესი დაცვისთვის სტრატეგიების შემუშავება და განხორციელება.

პრიორიტეტი: მაღალი.

მეთოდოლოგია: პოპულაციის მდგომარეობა განისაზღვრება კვალის იდენტიფიკაციის, ნარჩენების, სხვა ნიშნების საფუძველზე. მონაცემები შეივსება ფოტომახეებისა და ტელემეტრიის გამოყენებით. ქვემოთ წარმოდგენილი ცხრილი იძლევა გამოყენებული მეთოდების მიმოხილვას.

ძუძუმწოვრებზე მონაცემთა შეგროვების გრაფიკი

 

სახეობები

მეთოდი

პერიოდი

დათვი

კვალის იდენტიფიკაცია, რუკაზე დატანა და GIS ანალიზი

ფოტომახეები

ტელემეტრია

ზაფხული და ზამთარი (ფეხის კვალი სველ მიწაზე)

მგელი

კვალის იდენტიფიკაცია, რუკაზე დატანა და GIS ანალიზი

ფოტომახეები

ტელემეტრია

ზაფხული და ზამთარი (ფეხის კვალი სველ მიწაზე)

ფოცხვერი

კვალის იდენტიფიკაცია, რუკაზე დატანა და GIS ანალიზი

ფოტომახეები

ტელემეტრია

ზაფხული და ზამთარი (ფეხის კვალი სველ მიწაზე)

ჯიქი

კვალის იდენტიფიკაცია, რუკაზე დატანა და GIS ანალიზი,

ფოტომახეები

ზაფხული და ზამთარი (ფეხის კვალი სველ მიწაზე)

 

პერიოდი: 2006-2008წწ.

ბიუჯეტი: 12000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წ. , 2007-2008 წწ, – დაფინანსდება ზოგადი ადმინისტრირების საოპერაციო ბიუჯეტით, დაფინანსების მოცულობა დაკონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

პასუხისმგებლობა: რესურსების მართვის სპეციალისტი, რეინჯერები, მოწვეული სპეციალისტები.

6.8.2.7. ფრინველების მონიტორინგი

შედეგი : ფრინველების სახეობებზე: კაკაბზე (Alectoris chukar), ხოხობზე (Phaseanus colchicus), ზარნაშოზე (Bubo bubo), ველის არწივზე (Aquila heliaca), სვავზე (Aegypius monachus), ორბზე (Gyps fulvus) და კირკიტაზე (falco naumanni) მუდმივი მონიტორინგის მეთოდების შემოღება. ცოდნის გაზრდა ეკოლოგიაზე.

პრიორიტეტი: მაღალი.

მეთოდოლოგია: თითოეულ სახეობაზე მისადაგებული სხვადასხვა მეთოდების ერთობლიობა იქნება გამოყენებული დაკვირვების მიზნით. ქვემოწარმოდგენილი ცხრილი იძლევა რეკომენდებული მეთოდების მიმოხილვის საშუალებას.

იშვიათ და პოპულარულ ფრინველებზე ინფორმაციის მოგროვების სქემა

 

სახეობა

მეთოდი

პერიოდი

კაკაბი

წერტილოვანი აღრიცხვები

 

იანვარი – მაისი

ნოემბერი – დეკემბერი

ხოხობი

მამრი ინდივიდების აღრიცხვა ტრანსექტებზე, გამოცემული ბგერების აღნუსხვა, რუკაზე დატანა

იანვარი – მაისი

ნოემბერი – დეკემბერი

ველის არწივი

მამრი ინდივიდების აღრიცხვა ტრანსექტებზე გამოცემული გამოცემული ბგერების აღნუსხვა, რუკაზე დატანა

იანვარი – მაისი

ნოემბერი – დეკემბერი

ზარნაშო

ორბი

სვავი

კირკიტა

ბუდეების რუკაზე დატანა და მონიტორინგი: ბუდე დაკავებულია / ბუდე არაა დაკავებული

 

ზაფხული და ზამთარი (ფეხის კვალი სველ მიწაზე)

 

სიხშირე: მუდმივად ზემოთ მოყვანილი ცხრილის მიხედვით 2006 წლიდან დაწყებული.

ბიუჯეტი: 5000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წწ. , 2007-2008 წწ. – დაფინანსდება ზოგადი ადმინისტრირების საოპერაციო თანხით, დაფინანსების მოცულობა დაკონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

პასუხისმგებლობა: რესურსების მართვის სპეციალისტი, რეინჯერები, მოწვეული სპეციალისტები.

6.8.2.8. ხერხემლიანი ცხოველების აღრიცხვა და ფენოლოგიური დაკვირვებები

შედეგი: ფოტო და ვიდეო მასალების მომზადება, მონაცემთა ბაზის შევსება, მცენარეებისა და ცხოველების მრავალფეროვნების დადგენა.

პრიორიტეტი: დაბალი.

აღწერა: აღნიშნული საქმიანობა ტრადიციულად ხორციელდებოდა, იმისთვის, რომ მომზადებულიყო უახლესი გავრცელების მასალები და საკონტროლი ცხრილები. 2006 წლიდან მონიტორინგი გააგრძელებს ამ საქმიანობებს.

პერიოდი: 2003-2004წწ.

ბიუჯეტი: 550 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: 2003-2004 წწ. – სახელმწიფო ბიუჯეტი.

პასუხისმგებლობა: პარკის ადმინისტრაციის რესურსების სპეციალისტი.

6.8.4. მეტეოროლოგიური სადგურის შეძენა და მონაცემების შეგროვება

შედეგი: ვეპ-ში მეტეოროლოგიური სადგურის შეძენა და დამონტაჟება, ამინდზე დაკვირვების მონაცემთა ბაზის შემოღება.

პრიორიტეტი: მაღალი.

აღწერა: შეძენილ იქნება მეტეოროლოგიური სადგური, სტანდარტული მეტეოროლოგიური პარამეტრების მუდმივი დაკვირვებებისთვის. სადგური დამონტაჟდება ადმინ სტრაციულ/ვიზიტორთა ცენტრის მახლობლად ნათლის წყალზე. ამინდის სადგური უნდა აღჭურვილი იყოს მონაცემთა შეტანის ავტომატური მექნიზმით.

პერიოდი: 2006-2008 წწ.

ბიუჯეტი: 10000 აშშ დოლარი.

დაფინანსების წყაროები: საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი – 2006 წწ. , 2007-2008 წწ. – დაფინანსდება ზოგადი ადმინისტრირების საოპერაციო ბიუჯეტით, დაფინანსების მოცულობა დაკონკრეტდება წლიური ოპერატიული გეგმით.

პასუხისმგებლობა: რესურსების მართვის სპეციალისტი, ადმინისტრაციის/ვიზიტორთა ცენტრის თანაშრომლები.

თავი 7. გარემოს დაცვითი ღონისძიებების განხილვა და სოციალურ-ეკონომიკური გავლენა

მენეჯმენტის გეგმა უნდა მომზადდეს დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ საქართველოს კანონის მიხედვით და გარემოს დაცვითი მომოხილვის საფუძველზე. მასში განხილული უნდა იყოს გარემოსთან დაკავშირებული შემდეგი საკითხები:

●   სარეზერვო ინფრასტრუქტურის მშენებლობის/დაპროექტების (ადმინისტრაციული შენობები, ხერგილები, შესასვლელები, დაცვის საგუშაგოები, ტურისტებისთვის საინტერპრეტაციო მშენებლობები) გავლენა გარემოზე;

●   ტურიზმისა და რეკრეაციის ზემოქმედება გარემოზე;

●   სოციალურ-ეკონომიკური გავლენა, რომელიც დაკავშირებულია ბუნებრივი რესურსების მართვით გამოწვეული ცვლილებებთან.

გარემოს დაცვითი მიმოხილვა აჯამებს სამენეჯმენტო გეგმით გათვალისწინებულ საქმიანობებს, რომლებსაც გააჩნიათ გარემოზე ზემოქმედებისა და სოციალურ-ეკონომიკური ზემოქმედების პოტენციური უნარი. ის იძლევა რეკომენდაციებს პასუხისმგებელი უწყებების მიერ შემამსუბუქებელი ზომების გატარებაზე, მენეჯმენტის გეგმის განხორციელების სხვადასხვა ეტაპზე, რათა მოხდეს ასეთი გავლენის მინიმიზირება.

7.1. ნაკრძალის ინფრასტრუქტურის შექმნით/მშენებლობით გამოწვეული გავლენა გარემოზე

დაგეგმილი ინფრასტრუქტურა

დაგეგმილი ინფრასტრუქტურის ჩამოყალიბება მნიშვნელოვანია დაცული ტერიტორიების შექმნისა და მენეჯმენტისათვის, ასევე ბიომრავალფეროვნებისა და მდგრადი განვითარების მისაღწევად. ამაში მოიაზრება დემარკაცია, პარკისა და ნაკრძალის საზღვრების ნიშნების მომზადება; ადმინისტრაციული და/ან ვიზიტორთა ცენტრები, დაცვისა და ვიზიტორთა თავშესაფრები, შესასვლელები, საგზაო ჭიშკრები, ბილიკები, პანორამული გადასახედები, საკემპინგო და საპიკნიკე ადგილები, საინფორმაციო დაფები, აბრები და ნიშნები. ამ ინფრასტუქტურის მდებარეობა მოცემულია დანართში №1.

ამჟამინდელი მდგომარეობა

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების ამჟამინდელი ინფრასტრუქტურა შედგება მუზეუმის პატარა შენობისა და ყოფილი ადმინისტრაციული შენობის ნანგრევებისაგან. ორივე ნაკ ძალის საზღვარზე მდებარეობს. ეროვნული პარკის შექმნის შემდეგ აშენდება ადმინისტრაციული და ვიზიტორთა ცენტრი. ეს ცენტრი აშენდება პარკის გეგმის მიხედვით გათვალისწინებულ ადგილზე (იხილეთ ინფრასტრუქტურის მოწყობის პროგრამა). ეს ადგილი ამჟამად გამოიყენება საძოვრებად და თან – ინტენსიურად. ადგილი ნაკრძალის საზღვრებს გარეთაა. ინფრასტრუქტურის მცირემასშტაბიან მშენებლობას უმნიშვნელო პირდაპირი გავლენა ექნება მცენარეულობაზე, ძირითადად, 0.2 ჰა ფართობის საძოვრებზე.

შემამსუბუქებელი ზომები

დაცული ტერიტორიების ინფრასტრუქტურის მშენებლობის დასაწყებად ეროვნული პარკისა და ნაკრძალის დირექცია ვალდებულია შესაბამისი უფლება მოიპოვოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროსგან. ბილიკებისა და ინფრასტრუქტურის ადგილ-მდებარეობა შეირჩა ბიომრავალფეროვნების საბაზისო კვლევის საფუძველზე, მშენებლობისა და მასთან დაკავშირებული საქმიანობით გარემოსთვის ზიანის შესამცირებლად.

ინფრასტუქტურის დაგეგმარების პროცესში გათვალისწინებული იქნება მისი ლანდშაფტთან ჰარმონიზაცია. თუ გადაწყდება, რომ ინფრასტრუქტურა მოეწყობა დასახლებული პუნქტების მახლობლად, ადგილობრივი მოსახლეობა ინფორმირებული უნდა იყოს მშენებლობის ყველა პროცესის შესახებ.

7.2. ტურიზმისა და რეკრეაციის ზემოქმედება გარემოზე

დაცული ტერიტორიების მდგრადობის შენარჩუნება ყველაზე უკეთ რეგულირებადი ტურიზმის საშუალებით შეიძლება; ეს ხელს შეუწყობს საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებასა და განათლებას, ასევე დაცული ტერიტორიების დირე ციასა და ადგილობრივ მოსახლეობას საშუალებას მისცემს განავითარონ შემოსავლის გენერირების პოტენციალი.

არსებული მდგომარეობა და გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანალიზი

დღევანდელ დღემდე ვეპ-ი მხოლოდ ძალიან მცირე რაოდენობის საერთაშორისო და ადგილობრივმა ტურისტებმა მოინახულეს ტურისტული ინფრასტრუქტურის, ინფორმაციისა და საზოგადოებრივი ცნობიერების სიმწირის გამო.

მდგრადი ეკოტურიზმის განვითარება მოსალოდნელია ტურიზმის ინფრასტრუქტურის, ინფორმაციისა და ცნობიერების გაუმჯობესებით, როგორც ეს ვიზიტორთა მენეჯმენტის გეგმით არის გათვალისწინებული. აქტიურ მენეჯმენტს შეუძლია გარემოზე ზემოქმედების შემცირება ვიზიტორთა რაოდენობის რდის პარალელურად. პოტენციური გავლენა შეიძლება იყოს:

1. გავლენა, რომელიც გამოწვეულია ვიზიტორთა რაოდენობის ზრდითა და, შესაბამისად, ხმაურისა და სიმყრუდროვის დარღვევით, გარემოს დაბინძურებითა და დანაგვიანებით, მოსახლეობაზე შესაძლო არასასურველი სოციალურ-ფსიქოლოგიური ზეგავლენით.

2. გავლენა, რომელიც გამოწვეულია ტურისტების არაადეკვატური მართვით, რაშიც შედის: ბილიკებისა და საკემპინგო ადგილების გადატვირთვა, ხის გადამეტებული ჭრა (ცეცხლის დასანთებად), ცხოველთა სიმყუდროვის მიზანდასახული დარღვევა (დაჭერა, გამოკვება, ა.შ.), შემთხვევითი ხანძრები, იშვიათი და გადაშენების პირას მისული ველური ყვავილებისა და ტყის ნობათის შეგროვება, სათუთ ტერიტორიებზე ნიშნებისა და ამკრძალავი აბრების არარსებობა, ტურისტული ბილიკების არაადეკვატური მოვლა (რომელიც ფერდობების ეროზიას იწვევს).

შემამსუბუქებელი ღონისძიებები

ვეპ-ის დირექცია პასუხისმგებელია ვიზიტორთა მზარდი სიმრავლით გამოწვეული გავლენის შემსუბუქებაზე; ამისთვის, პროექტის დაფინანსების ჩარჩოებში, ისინი მიიღებენ დახმარებას. ტურიზმის ეფექტური მართვისთვის საჭირო კვალიფიკაციის მისაღებად ჩაუტარდებათ ტრენინგები. გარემოს მენეჯმენტის გეგმებში, რომელთა შესწორება ყოველწლიურად ხდება, დაემატება შესაბამისი კომპონენტები, რომლებიც შეეცდებიან შეამსუბუქონ ვიზიტორთა ნეგატიური ზეგავლენა ეკოსისტემასა და ადგილობრივ მოსახლეობაზე.

ტურიზმის ინფრასტრუქტურის მოწყობა მოხდება ბიომრავალფეროვნების შესახებ კვლევების დამთავრების შემდეგ, იმისთვის, რომ გარანტირებული იყოს ბიომრავალფეროვნებაზე მინიმალური გავლენა. ინფრასტრუქტურის დაგეგმარებამ უნდა უზრუნველყოს ნაგვისა და წყლის ადეკვატური გადამუშავება და ნეიტრალიზაცია. მონიტორინგის გეგმა შემუშავდება, რათა განხორციელდეს ვიზიტორთა მონიტორინგი და ლენ-ის ფლორასა და ფაუნაზე მათი საქმიანობის შედეგად გამოწვეულ გავლენაზე დაკვირვება. ასეთი ღონისძიებები პარკის მენეჯმენტს საშუალებას მისცემს მიიღოს ეკოლოგიური და ტურიზმის მენეჯმენტით გარემოზე გავლენის მუდმივი ინფორმაცია. პერიოდულად ჩატარდება ადგილობრივი მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური კვლევა მათზე ვიზიტორებისგან უარყოფითი სოციალური გავლენის გასაკონტროლებლად.

7.3. სოციალურ-ეკონომიკური გავლენა

ვეპ-ის შექმნა, დაცული ტერიტორიების ფართობის გაზრდის ჩათვლით, ცვლილებებს გამოიწვევს მიწის გამოყენებაში. თუ ბუნებრივი რესურსების მენეჯმენტში ცვლილებები გარემოზე დადებით ზეგავლენას იქონიებს, მოსალოდნელია, რომ მიწის მომხმარებლებისთვის იგი მეტად უარყოფითი იქნება (იხილეთ დანართი 8).

ამჟამინდელი მდგომარეობა და სოციალურ-ეკონომიკური გავლენის ანალიზი

ვეპ-ის ტერიტორია მოიცავს, დაახლოებით, 14,000 ჰა საძოვრებს (ახლად შექმნილი), რომლებიც მდებარეობენ ტრადიციული გამოყენების ზონაში (52 ფერმერი), ბუნების დაცვის მართვად ზონაში, ბუნების მკაცრი დაცვის ზონაში და აღდგენის ზონაში (64 ფერმერი). მეცხოველეობის 29 ფერმა (დაახლოებით 30-50,000 ცხვარი, ასევე ცხენები, ღორები და ძროხები) იყენებს პარკის ტერიტორიას საძოვრებისა და სასმელისათვის, რომლებიდანაც 15 ფერმის გადაყვანა გათვალისწინებულია პარკის სავარაუდო ზონირების შესაბამისად. საძოვრების უმრავლესობა გამოიყენება მხოლოდ ზამთრის საძოვრებად – ოქტომბრიდან მაისამდე. მაისში მეცხვარეები თავიანთი ცხოველებით გადადიან თუშეთის ზაფხულის საძოვრებზე. ზამთრის განმავლობაში მეცხვარეები (მხოლოდ მამაკაცები) ნახევრად დანგრეულ ბეტონის შენობებში ცხოვრობენ, ხოლო მათი ოჯახები ვეპ-ის გარეთ მდებარე სოფლებში.

საძოვრების გამოყენების გარდა, მეცხვარეები პარკის ტერიტორიაზე აგრეთვე აგროვებენ შეშას. რესურსების გამოყენების ერთგვარ ფორმას წარმოადგენს ბრაკონიერობაც.

პროექტის კონსერვაციის მიზნების მისაღწევად მართვის, ბუნების მკაცრი დაცვისა და აღდგენის ზონებიდან საჭირო იქნება დაახლოებით 15 ფერმის მეცხვარეთა გაყვანა მათ ცხოველებთან და თავშესაფრებთან ერთად. ამასთან ერთად იმართება და დარეგულირდება რესურსების გამოყენება ტრადიციული გამოყენების ზონაში, რაც საბოლოოდ მეცხვარეებს აუკრძალავს ამ ზონის გამოყენებას. თევზის, გარეულ ფრინველთა და ცხოველთა სხვადასხვა სახეობის პოპულაციის დაბალი რაოდენობის გამო, აკრძალული იქნება პარკის ტერიტორიაზე ნადირობა და თევზჭერა.

ამგვარად, პროექტის განხორციელებამ მოითხოვა მსოფლიო ბანკის საცხოვრებელი ადგილის არანებაყოფლობით შეცვლის აღმკვეთი პოლიტიკით (IRSP) გათვალისწინებული ღონისძიებების გატარება პრობლების გადასაწყვეტად. მსოფლიო ბანკის IRSP-ის თანახმად, პროექტმა უნდა იმუშაოს გადასახლებასთან დაკავშირებული პრობლემების ორ საკითხზე:

ა. მიწის, თავშესაფრებისა და აქტივების არანებაყოფლობით მიღებაზე; და

ბ. პარკებისა და დაცული ტერიტორიების სამართლებრივად დადგენილ საზღვრებზე ფერმერთა შესვლის არანებაყოფლობით შეზღუდვაზე;

შემამსუბუქებელი ზომები

IRSP განსაზღვრავს პროცედურებს, რაც გათვალისწინებული უნდა იყოს  საცხოვრებელი ადგილების შეცვლისას. საცხოვრებელი ადგილების შეცვლის შემოკლებული გეგმის” მიხედვით აუცილებელია, რომ გადაადგილებულ პირებს:

1. მიეწოდოთ ინფორმაცია მათთვის საცხოვრებლის შეცვლასთან დაკავშირებული შესაძლებლობების უფლებების შესახებ.

2. ჩაუტ რდეთ კონსულტაციები, გააცნონ და შესთავაზონ გადასახლების ტექნიკურად და ეკონომიკურად გამართული ალტერნატივები.

3. გადაეცეთ დროული და სათანადო კომპენსაცია უშუალოდ პროექტის შედეგად მიღებული დანაკარგებისათვის (აქტივების) და იძულებით გადაადგილების გამო.

მეორე შემთხვევაში, IRSP მოითხოვს „პროცესუალურ ჩარჩოებს“. ეს არის მონაწილეობითი პროცესი, რომელშიც გათვალისწინებულია გავლენისა და კომპენსაციის ყველა ასპექტი. „პროცესუალურ ჩარჩოები” უზრუნველყოფს, რომ:

1. მომზადდება და განხორციელდება პროექტის კომპონენტები.

2. განისაზღვრება დაზარალებული პირების შერჩევის კრიტერიუმები.

3. დაზარალებული პირების დასახმარებლად გატარდება ღონისძიებები, რომლებიც გააუმჯობესებს დაზარებულთა საცხოვრებელ პირობებს, ან, მინიმუმ, უზრუნველყოფს იმ დონეზე, რაც მათ გააჩნდათ გადასახლებამდე; ეს ღონისძიებები გატარდება პარკისა და დაცული ტერიტორიების მდგრადობის შენარჩუნებით.

4. მოგვარდება დაზარალებულ მოსახლეობაში არსებული უკმაყოფილება და კონფლიქტები.

5. ადმინისტრაციული სამსახურებისა და შესაბამისი სამინისტროების მონაწილეობით განხილული იქნება და შეთანხმებული ადმინისტრაციული და იურიდიული პროცედურები (ფინანსური მოთხოვნების ჩათვლით).

6. შემუშავდება მონაწილეობითი მონიტორინგის საქმიანობები.

(იხ. დანართი №13)

 


7.4. გარემოზე ზემოქმედებისა და სოციალური გავლენის განხილვა

საკითხი

აღწერა

შემამსუბუქებელი ზომის ნომერი

ა. გარემოზე ზეგავლენა, რომელიც გამოწვეულია ნაკრძალის ინფრასტრუქტურის მშენებლობისა და მოწყობის შედეგად (ადმინისტრაციული შენობები, გამშვები პუნქტები, შესასვლელები, საგუშაგოები, ბილიკები და საინფორმაციო ნაგებობები)

მცირემასშტაბიანი ინფრასტრუქტურის აშენებას უმნიშვნელო პირდაპირი გავლენა ექნება გარემოზე (მიწის თხრის, მტვრისა და ხმაურის გამო)

1

ბ. გარემოზე ზეგავლენა, რომელიც გამოწვეულია ბუნებაში ტურიზმითა და რეკრეაციული საქმიანობით

პოტენციური შედეგი შეიძლება იყოს:

- გავლენა, რომელიც გამოწვეულია ვიზიტორთა რაოდენობის ზრდითა და, შესაბამისად, ხმაურისა და სიმყუდროვის დარღვევით, გარემოს დაბინძურებითა და დანაგვიანებით, მოსახლეობის მხრიდან შესაძლო არასასურველი სოციალურ-ფსიქოლოგიური ზეგავლენით.

- ტურისტების არაადეკვატური მართვით გამოწვეული გავლენა ან ტურისტების მიერ წესების დარღვევა: ბილიკებისა და საკემპინგო ადგილების გადატვირთვა, ხის გადამეტებული ჭრა (ცეცხლის დასანთებად), შემთხვევითი ხანძრები, იშვიათი და გადაშენების პირას მისული ველური ყვავილებისა და ტყის ნობათის მოგროვება, სათუთ ტერიტორიებზე საინფორმაციო ნიშნებისა და ღობეების არარსებობა, ტურისტული ბილიკების არაადეკვატური მოვლა, რომელიც ფერდობების ეროზიას იწვევს.

2

გ. სოციალურ-ეკონომიკური გავლენა, რომელიც შედეგია ბუნებრივ რესურსებზე გამოყენების შეზღუდვით და იძულებითი გასახლებით

- ახლად შექმნილი ზონების (მართული, რეაბილიტაციისა და ველური ბუნების ზონები) სათანადოდ ფუნქციონირება მოითხოვს პარკების იურიდიულად დადგენილ ტერიტორიებზე არსებული ბუნებრივი რესურსების ხელმისაწვდომობის იძულებით შეზღუდვას (ძოვება და შეშის მოპოვება).

- ახლად შექმნილი ზონების (მართვის, რეაბილიტაციისა და ველური ბუნების ზონები) სათანადოდ ფუნქციონირება მოითხოვს არსებული ფერმების იძულებით გასახლებას.

3 ა.

 

 

 

3 ბ.

 

7.5. შემამსუბუქებელი ზომების მიმოხილვა

შემამსუბუქებელი ზომები

ფაზა

პასუხისმგებელი ორგანო

მონიტორინგის/ ანგარიშგების სიხშირე

1

ა. ადგილის შერჩევა/მშენებლობა:

დაცული ტერიტორიების ინფრასტრუქტურის მშენებლობის დასაწყებად ეროვნული პარკის ადმინისტრაცია ვალდებულია მოიპოვოს (კანონმდებლობით განსაზღვრული) შესაბამისი უფლება. ფლორისა და ფაუნის ნუსხა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ინფრასტრუქტურისა და ბილიკების ადგილმდებარეობის განსაზღვრისას; ის მიზნად ისახავს სათუთ ტერიტორიებზე მშენებლობისა და მასთან დაკავშირებული სხვა საქმიანობების გავლენის შემცირებას. მშენებლობის დროს გათვალისწინებული იქნება მისასვლელ გზებზე ხელმისაწვდომობისა და გარეული ცხოველების რეპროდუქციაზე გავლენის ფაქტორები.

თავიდან

გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, საქართველოს დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი

ერთხელ

 

ბ. დაპროექტება: ინფრასტუქტურის დაგეგმარების პროცესში გათვალისწინებული იქნება მისი ლანდშაფტთან ჰარმონიზება.

თავიდან

დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი, პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი

ერთხელ

 

გ. საჯარო კონსულტაციები: თუ გადაწყდება, რომ ინფრასტრუქტურა მოეწყობა დასახლებების მახლობლად, ადგილობრივი მოსახლეობა ინფორმირებული უნდა იყოს მშენებლობის ყველა პროცესის შესახებ.

მუდმივად

 

დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი, პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი

ყოველწლიურად

2

ა. დაცული ტერიტორიების ადმინისტრაცია პასუხს აგებს ვიზიტორთა მზარდი რაოდენობით გამოწვეული შედეგების შემსუბუქებაზე; ამისთვის, პროექტის დაფინანსების ჩარჩოებში, ისინი მიიღებენ დახმარებას, ტურიზმის ეფექტური მართვისთვის საჭირო კვალიფიკაციის მისაღებად, ჩაუტარდებათ ტრენინგები. გარემოს დაცვის მართვის გეგმებში, რომელიც ექვემდებარება ყოველწლიურ დაკორექტირებას, ჩართული იქნება ცალკე კომპონენტები, რომლებიც დეტალურად აღწერენ ვიზიტორთა მიერ ეკოსისტემასა და ადგილობრივ მოსახლეობაზე უარყოფითი გავლენის შემცირების ღონისძიებებს.

მუდმივად

 

დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი

ყოველწლიურად

 

ბ. ტურიზმის ინფრასტრუქტურა მოეწყობა მას შემდეგ, რაც დასრულდება ბუნებრივი რესურსების ინვენტარიზაცია, რათა მინიმუმამდე იქნეს დაყვანილი ვიზიტორთა ნეგატიური გავლენა ბიომრავალფეროვნებაზე.

მუდმივად

დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი, პროექტის განმახორციელებელი ჯგუფი

ერთხელ

 

გ. მონიტორინგის გეგმა შემუშავდება, რათა განხორციელდეს ვიზიტორებზე მონიტორინგი და დაცული ტერიტორიების ჩარჩოებში ვეპ-ის ფლორასა და ფაუნაზე მათი საქმიანობის შედეგად გამოწვეულ გავლენაზე დაკვირვება.

თავიდან

დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი

ერთხელ

 

დ. პერიოდულად ჩატარდება ადგილობრივი მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური კვლევა მათზე ვიზიტორთა მიერ უარყოფითი სოციალური გავლენის გასაკონტროლებლად.

თავიდან

 

დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი, ადგილობრივი ხელისუფლება

ყოველწლიურად

 

3.

ა. „საცხოვრებელი ადგილების შეცვლის შემოკლებული გეგმის“ შემუშავება და განხორციელება მსოფლიო ბანკის დამცავი მექანიზმის პოლიტიკის შესაბამისად

2005

საქართველოს მთავრობა, გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამა, ადგილობრივი მთავრობა

მუდმივად

 

ბ. „პროცესუალური ჩარჩოების“ შემუშავება და განხორციელება მსოფლიო ბანკის დამცავი მექანიზმის პოლიტიკის შესაბამისად

2005

საქართველოს მთავრობა, გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროგრამა, ადგილობრივი მთავრობა

მუდმივად

 

ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის მენეჯმენტის გეგმის დანართი

 

 

დანართი 1, რუკები

რუკა 1. ვაშლოვანის ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ადგილმდებარეობა ბუნების ძეგლების ჩათვლით

 

 

 

 

რუკა 2. ადგილმდებარეობა, საზღვრები, დასახლებული პუნქტები და ტოპოგრაფია

 

 

 

 

რუკა 3. ზონირება

 

 

 

რუკა 4. ჰაბიტატები

 

რუკა 5. მცენარეულობის ძირითადი ტიპები

 

 

რუკა 6. ფაუნა: მსხვილი ძუძუმწოვრების შეხვედრის ადგილები

 

 

 

რუკა 7. საფრთხეები (ნადირობის ინტენსივობა)

რუკა 8. დაგეგმილი ინფრასტრუქტურა (მათ შორის ტურისტული ნაგებობების განლაგება)


დანართი 2.

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების საზღვრების აღწერა

 

2.1.ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის საზღვრები

(უსახელო მთის მასივის მონაკვეთი)

საწყისი წერტილი №1 (X-637749, Y-4552281, Z-104) მდებარეობს ფშაველის ყურის ხევისა და მდ. ალაზნის შესართავთან, 197 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.39კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფშაველის ყურის ხევის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (X-637568, Y-4552653, Z-112) ემთხვევა ფშაველის ყურის ხევში მდებარე 109 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ფშაველის ყურის ხევის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 2.5კმ-ზე, შემდეგ უსახელო მთის მასივის სერების გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.72კმ-ზე №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (X-636320, Y-4554343, Z-143) მდებარეობს მიჯნის ყურის ხეობაში გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.24კმ-ზე №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (X-636317, Y-4554489, Z-138) მდებარეობს მიჯნის ყურის ხეობაში გამავალ გზაზე 207 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.15კმ-ზე. აქედან საზღვარი და მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით1.59კმ-ზე, შემდეგ მიჯნის ყურის ხეობისა და ფონის ხეობის წყალგამყოფის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 7.45კმ-ზე, შემდეგ სამხრეთ-დასავლეთით 1.98კმ-ზე №5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (X-632517, Y-4558648, Z-275) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის აღმოსავლეთ ფერდობზე მდებარე 254.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.15კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდ. ნათლის წყლის დინების მიმართულებით მის პარალელურად 1.86კმ-ზე №6 წერტილამდე.

წერტილი №6 (X-633028, Y-4557033, Z-252) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის აღმოსავლეთ ფერდობზე მდებარე 344.7 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.23კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით მდ. ნათლის წყლის დინების მიმართულებით მის პარალელურად 1.38კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.74კმ-ზე, შემდეგ სამხრეთ-დასავლეთით 0.54კმ-ზე №7 წერტილამდე.

წერტილი №7 (X-633538, Y-4555662, Z-252) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობიდან უსახელოს უღელტეხილისაკენ მიმავალ გზაზე, გაუქმებული მეცხოველეობის ზამთრის ბინიდან აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდ. ნათლის წყლის დინების მიმართულებით მის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.87კმ-ზე №8 წერტილამდე.

წერტილი №8 (X-632974, Y-4555010, Z-221) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდ. ნათლის წყლის დინების მიმართულებით მის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.67კმ-ზე №9 წერტილამდე.

წერტილი №9 (X-632696, Y-4554458, Z-218) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის აღმოსავლეთ ფერდობზე მდებარე 231.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.13კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდ. ნათლის წყლის დინების მიმართულებით მის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.44კმ-ზე №10 წერტილამდე.

წერტილი №10 (X-632624, Y-4554023, Z-210) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის აღმოსავლეთ ფერდობზე მდებარე 226.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდ. ნათლის წყლის ხეობაში გამავალი გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.75კმ-ზე №11 წერტილამდე.

წერტილი №11 (X-632748, Y-4553308, Z-192) ) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდ. ნათლის წყლის ხეობაში გამავალი გზის პარალელურად, კვეთს მდ. ნათლის წყალს და მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 1.15კმ-ზე №12 წერტილამდე.

წერტილი №12 (X-633122, Y-4552239, Z-167) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის ხეობაში გამავალ გზაზე, რომელიც სახელმწიფო საზღვარს წარმოადგენს. აქედან ნაკრძალის საზღვარი ემთხვევა სახელმწიფო საზღვარს და მიემართება მდ. ნათლის წყლის დინების გასწვრივ 3.32კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-აღმოსავლეთით სახელმწიფო საზღვრის გასწვრივ 2.41კმ-ზე მდ. ალაზნამდე, შემდეგ ჩრდილოეთით მდ.ალაზნის პარალელურად 0.6კმ-ზე №1 წერტილამდე.

(პანტიშარა – ვაშლოვანი – ბუღა მოედნის მონაკვეთი)

წერტილი №13 (X-625398, Y-4555639, Z-235) მდებარეობს დიდი ჩრდილის ქედის სამხრეთ-აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე 282.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.49კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 1.05კმ-ზე №14 წერტილამდე.

წერტილი №14 (X-625527, Y-4556663, Z-257) მდებარეობს ყუმუროს ხეობიდან ბუღა მოედნისაკენ მიმავალ გზაზე 266 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის დასავლეთით 0.13კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.46კმ-ზე №15 წერტილამდე.

წერტილი №15 (X-626757, Y-4556292, Z-216) მდებარეობს ყუმუროს ხეობაში 223.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.18კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით ყუმუროს ხეობის ჩრდილოეთ განშტოების პარალელურად 1.68კმ-ზე 270.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულამდე, შემდეგ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 2.95კმ-ზე №16 წერტილამდე.

წერტილი №16 (X-628723, Y-4556237, Z-307) ემთხვევა ბუღა მოედნისაკენ მიმავალ გზაზე მდებარე 320.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.65კმ-ზე №17 წერტილამდე.

წერტილი №17 (X-630165, Y-4555484, Y-248) მდებარეობს ბუღა მოედნის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდ. ნათლის წყლის ხეობისაკენ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.47კმ-ზე №18 წერტილამდე.

წერტილი №18a (X-631801, Y-4557034, Z-261) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის დასავლეთ ფერდობზე 263 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის პარალელურად 1.49კმ-ზე №19 წერტილამდე.

წერტილი №19 (X-631441, Y-4558136, Z-292) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის დასავლეთ ფერდობზე 295.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის დასავლეთით 0.23კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის პარალელურად 1.37კმ-ზე №20 წერტილამდე.

წერტილი №20 (X-630791, Y-4559169, Z-299) მდებარეობს მდ. ნათლის წყლის (მდ. ლეკის წყლის) ხეობის დასავლეთ ფერდობზე 285.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთით 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 1.7კმ-ზე №21 წერტილამდე.

წერტილი №21 (X-629651, Y-4558557, Z-487) ემთხვევა ჩიღოელთ ხევის სამხრეთ ფერდობზე მდებარე 487.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით ჩიღოელთ ხევის პარალელურად 3.98კმ-ზე №22 წერტილამდე.

წერტილი №22 (X-626579, Y-4560078, Z-466) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფზე. აქედან საზღვარი მიემართება წყალგამყოფის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 1.06კმ-ზე №23 წერტილამდე.

წერტილი №23 (X-626080, Y-4561008, Z-390) ემთხვევა ვაშლოვანის მასივისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფზე მდებარე 455.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება წყალგამყოფის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 2.69კმ-ზე №24 წერტილამდე.

წერტილი №24 (X-623780, Y-4562160, Z-525) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფზე მდებარე 531 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.23კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება წყალგამყოფის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.64კმ-ზე №25 წერტილამდე.

წერტილი №25 (X-623352, Y-4562536, Z-532) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფზე. აქედან საზღვარი მიემართება წყალგამყოფის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.67კმ-ზე №26 წერტილამდე.

წერტილი №26 (X-622909, Y-4562861, Z-546) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფზე კუდას წყაროსთან. აქედან საზღვარი მიემართება წყალგამყოფის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.53კმ-ზე №27 წერტილამდე.

წერტილი №27 (X-622507, Y-4563051, Z-555)  მდებარეობს ვაშლოვანის მასივისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფზე მდებარე 558.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.2კმ-ზე კუდას წყაროსთან. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.74კმ-ზე №28 წერტილამდე.

წერტილი №28 (X-621815, Y-4563177, Z-544) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.33კმ-ზე №29 წერტილამდე.

წერტილი №29 (X-621494, Y-4563143, Z-561) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე მდებარე 561.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.09კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.58კმ-ზე №30 წერტილამდე.

წერტილი №30 (X-621075, Y-4563403, Z-567) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე მდებარე 578.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური სამკუთხედის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.33კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით, კვეთს სოფ. კასრისწყალიდან ვაშლოვანის ნაკრძალისაკენ მომავალ გზას და მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 1.44კმ-ზე №31 წერტილამდე.

წერტილი №31 (X-619736, Y-4563774, Z-592) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე ვაშლოვანის რეინჯერთა სადგურის დასავლეთით 0.42კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.28კმ-ზე №32 წერტილამდე.

წერტილი №32 (X-619499, Y-4563882, Z-598) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.73კმ-ზე №33 წერტილამდე.

წერტილი №33 (X-618818, Y-4564044, Z-605) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 1.14კმ-ზე №34 წერტილამდე.

წერტილი №34 (X-617860, Y-4564510, Z-621) მდებარეობს ვაშლოვანის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.85კმ-ზე №35 წერტილამდე.

წერტილი №35 (X-617435, Y-4565093, Z-600) მდებარეობს ვაშლოვანის და პანტიშარის მასივებს შორის თხემზე მდებარე 622.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.31კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.5კმ-ზე №36 წერტილამდე.

წერტილი №36 (X-617115, Y-4565446, Z-591) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.34კმ-ზე ფერდობზე სოფ. კასრისწყლიდან პანტიშარის ხეობისაკენ მიმავალი გზისკენ №37 წერტილამდე.

წერტილი №37 (X-616159, Y-4566290, Z-477) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.48კმ-ზე №38 წერტილამდე.

წერტილი №38 (X-615747, Y-4566161, Z-434)  მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ დასავლეთით 0.3კმ-ზე №39 წერტილამდე.

წერტილი №39 (X-615560, Y-4566091, Z-426) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ დასავლეთით 0.53კმ-ზე №40 წერტილამდე.

წერტილი №40 (X-615198, Y-4566109, Z-411) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ დასავლეთით 0.28კმ-ზე №41 წერტილამდე.

წერტილი №41 (X-614958, Y-4566062, Z-400) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.61კმ-ზე №42 წერტილამდე.

წერტილი №42 (X-614756, Y-4565884, Z-382) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ დასავლეთით 0.44კმ-ზე №43 წერტილამდე.

წერტილი №43 (X-614420, Y-4565943, Z-370) მდებარეობს პანტიშარის ხეობისა და დათვის ხეობის შესართავთან. აქედან საზღვარი მიემართება 0.02კმ-ზე №44 წერტილამდე.

წერტილი №44 (X-614425, Y-4565957, Z-371) მდებარეობს პანტიშარის ხეობისა და დათვის ხეობის შესართავთან. აქედან საზღვარი მიემართება აღმოსავლეთით 0.11კმ-ზე №45 წერტილამდე.

წერტილი №45 (X-614507, Y-4565882, Z-378) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.59კმ-ზე №46 წერტილამდე.

წერტილი №46 (X-614994, Y-4565824, Z-393) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.61კმ-ზე №47 წერტილამდე.

წერტილი №47 (X-615198, Y-4566141, Z-393) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.52კმ-ზე №48 წერტილამდე.

წერტილი №48 (X-615552, Y-4566127, Z-410) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.24კმ-ზე №49 წერტილამდე.

წერტილი №49 (X-615721, Y-4566169, Z-419) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე №50 წერტილამდე.

წერტილი №50 (X-616155, Y-4566308, Z-474) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში გამავალი გზის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.52კმ-ზე №51 წერტილამდე.

წერტილი №51 (X-616543, Y-4566039, Z-497) მდებარეობს სოფ. კასრისწყლიდან პანტიშარის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე ხეობის ჩასასვლელში. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით სერების გასწვრივ გზის პარალელურად 0.89კმ-ზე №52 წერტილამდე.

წერტილი №52 (X-617231, Y-4566262, Z-515) მდებარეობს 562.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.24კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით სერების გასწვრივ გზის პარალელურად 0.55კმ-ზე №53 წერტილამდე.

წერტილი №53 (X-617695, Y-4566426, Z-579) მდებარეობს 569.7 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.45კმ-ზე სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით სერების გასწვრივ გზის პარალელურად 0.48კმ-ზე №54 წერტილამდე.

წერტილი №54 (X-618014, Y-4566741, Z-618) ემთხვევა პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზასთან მდებარე 618.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით სერების გასწვრივ გზის პარალელურად 0.32კმ-ზე №55 წერტილამდე.

წერტილი №55 (X-618018, Y-4567048, Z-627) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 0.22კმ-ზე გზის გასწვრივ №56 წერტილამდე.

წერტილი №56 (X-618034, Y-4567254, Z-638) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე 656.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.33კმ-ზე გზის გასწვრივ №57 წერტილამდე.

წერტილი №57 (X-617852, Y-4567512, Z-641) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით 0.33კმ-ზე გზის გასწვრივ №58 წერტილამდე.

წერტილი №58 (X-617546, Y-4567543, Z-631) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით 0.36კმ-ზე გზის გასწვრივ №59 წერტილამდე.

წერტილი №59 (X-617200, Y-4567527, Z-617) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.22კმ-ზე გზის გასწვრივ №60 წერტილამდე.

წერტილი №60 (X-617018, Y-4567407, Z-606) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.24კმ-ზე გზის გასწვრივ №61 წერტილამდე.

წერტილი №61 (X-617073, Y-4567591, Z-603) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.16კმ-ზე გზის გასწვრივ №62 წერტილამდე.

წერტილი №62 (X-616954, Y-4567695, Z-598) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.28კმ-ზე გზის გასწვრივ №63 წერტილამდე.

წერტილი №63 (X-616723, Y-4567812, Z-599) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან პატარა შირაქისაკენ მიმავალ გზაზე 598.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.15კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ დასავლეთით 0.24კმ-ზე №64 წერტილამდე.

წერტილი №64 (X-616506, Y-4567837, Z-606) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.27კმ-ზე №65 წერტილამდე.

წერტილი №65 (X-616310, Y-4567965, Z-592) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.37კმ-ზე №66 წერტილამდე.

წერტილი №66 (X-615980, Y-4568070, Z-598) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.32კმ-ზე №67 წერტილამდე.

წერტილი №67 (X-615665, Y-4567993, Z-609) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე 609.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.06კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.23კმ-ზე №68 წერტილამდე.

წერტილი №68 (X-615458, Y-4567898, Z-579) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე მეცხოველეობის ზამთრის ბინასთან 0.08კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №69 წერტილამდე.

წერტილი №69 (X-615315 Y-4567824, Z-595) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე 590.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.12კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.14კმ-ზე №70 წერტილამდე.

წერტილი №70 (X-615309, Y-4567964, Z-600) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.17კმ-ზე №71 წერტილამდე.

წერტილი №71 (X-615368, Y-4568116, Z-582) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.18კმ-ზე №72 წერტილამდე.

წერტილი №72 (X-615311, Y-4568272, Z-581) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.6კმ-ზე №73 წერტილამდე.

წერტილი №73 (X-614917, Y-4568262, Z-582) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.51კმ-ზე №74 წერტილამდე.

წერტილი №74 (X-614805, Y-4568100, Z-593) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე 592 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.28კმ-ზე №75 წერტილამდე.

წერტილი №75 (X-614766, Y-4568363, Z-590) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.3კმ-ზე №76 წერტილამდე.

წერტილი №76 (X-614636, Y-4568611, Z-609) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.3კმ-ზე №77 წერტილამდე.

წერტილი №77 (X-614375, Y-4568742, Z-637) ემთხვევა პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე 663.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ სამხრეთით 0.21კმ-ზე №78 წერტილამდე.

წერტილი №78 (X-614409, Y-4568542, Z-624) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 1.06კმ-ზე №79 წერტილამდე.

წერტილი №79 (X-613451, Y-4568903, Z-735) ემთხვევა პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე 732.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.8კმ-ზე №80 წერტილამდე.

წერტილი №80 (X-612714, Y-4569059, Z-737) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.37კმ-ზე №81 წერტილამდე.

წერტილი №81 (X-612392, Y-4569140, Z-755) ემთხვევა პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე 749.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.41კმ-ზე №82 წერტილამდე.

წერტილი №82 (X-612010, Y-4569222, Z-736) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.36კმ-ზე №83 წერტილამდე.

წერტილი №83 (X-611697, Y-4569344, Z-728) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება თხემის გასწვრივ დასავლეთით 0.74კმ-ზე №84 წერტილამდე.

წერტილი №84 (X-610999, Y-4569469, Z-743) ემთხვევა პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე 746.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით 1.03კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-დასავლეთით 0.7კმ-ზე №85 წერტილამდე.

წერტილი №85 (X-610240, Y-4568861, Z-624) მდებარეობს ფათერაკის (ეშმაკის) ხევზე გამავალ გზასთან. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმული სერის გასწვრივ სამხრეთით 1.33კმ-ზე №86 წერტილამდე.

წერტილი №86 (X-610306, Y-4568030, Z-586) მდებარეობს 576.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.22კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმული სერის გასწვრივ სამხრეთით 1.05კმ-ზე №87 წერტილამდე.

წერტილი №87 (X-610329, Y-4567516, Z-579) ემთხვევა სერზე მდებარე 587.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმული სერის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.97კმ-ზე №88 წერტილამდე.

წერტილი №88 (X-609828, Y-4567021, Z-574) მდებარეობს 542 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.19კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმული სერის გასწვრივ სამხრეთით 0.91კმ-ზე, შემდეგ აღმოსავლეთით ალესილების პარალელურად 1.08კმ-ზე №89 წერტილამდე.

წერტილი №89 (X-611556, Y-4565963, Z-345) მდებარეობს მამაჩაის ხევზე გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ გადაჭიმული ალესილების გასწვრივ აღმოსავლეთით 2.8კმ-ზე №90 წერტილამდე.

წერტილი №90 (X-614190, Y-4565342, Z-344) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან გამომავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი კვეთს გზას და მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.03კმ-ზე №91 წერტილამდე.

წერტილი №91 (X-614169, Y-4565367, Z-345) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან გამომავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით გზის გასწვრივ 0.01კმ-ზე №92 წერტილამდე.

წერტილი №92 (X-614190, Y-4565347, Z-346) მდებარეობს პანტიშარის ხეობიდან გამომავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 0.28კმ-ზე №94 წერტილამდე.

წერტილი №94 (X-614196, Y-4565554, Z-339) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაზე გამავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე 347 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.34კმ-ზე №95 წერტილამდე.

წერტილი №95 (X-614308, Y-4565763, Z-352) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაზე გამავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე დათვის ხევისა და პანტიშარის ხეობის შესართავის სამხრეთით 0.18კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ შესართავამდე, შემდეგ დათვის ხევის აღმოსავლეთ კიდის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.62კმ-ზე სამხრეთული სპილოს ნამარხი ნაშთების ადგილსაპოველამდე, შემდეგ საწინააღმდეგო მიმართულებით დათვის ხევის დასავლეთ კიდის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 1.69კმ-ზე №96 წერტილამდე.

წერტილი №96 (X-614360, Y-4565793, Z-355) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაზე გამავალი გზის დასავლეთ კიდეზე დათვის ხევისა და პანტიშარის ხეობის შესართავის სამხრეთით 0.23კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.46კმ-ზე №90 წერტილამდე.

2.2.  ვაშლოვანის ეროვნული პარკის საზღვრები

საწყისი წერტილი №1 (X-614677, Y-4566957) მდებარეობს დათვის ხევში სამხრეთული სპილოს ნამარხი ნაშთების ადგილსაპოველთან ბილიკის ჩრდილოეთ კიდეზე 526 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.23კმ-ზე.

წერტილი №2 (X-614674, Y-4566923) მდებარეობს დათვის ხევში სამხრეთული სპილოს ნამარხი ნაშთების ადგილსაპოველთან ბილიკის ჩრდილოეთ კიდეზე 526 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.24კმ-ზე №1 წერტილის მოპირდაპირედ. აქედან საზღვარი მიემართება დათვის ხევში ბილიკის გასწვრივ სამხრეთით 0.62კმ-ზე №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (X-614762, Y-4566441) მდებარეობს დათვის ხევის შუა წელში გზის დასავლეთ კიდეზე.

წერტილი №4 (X-614775, Y-4566438) მდებარეობს დათვის ხევის შუა წელში გზის აღმოსავლეთ კიდეზე №3 წერტილის მოპირდაპირედ. აქედან საზღვარი მიემართება დათვის ხევში გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.61კმ-ზე №5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (X-614444, Y-4566111) მდებარეობს დათვის ხევის ქვედა წელში გზის დასავლეთ კიდეზე 526 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.25კმ-ზე.

წერტილი №6 (X-614436, Y-4566101) მდებარეობს დათვის ხევის ქვედა წელში გზის დასავლეთ კიდეზე 526 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.26კმ-ზე №5 წერტილის მოპირდაპირედ. აქედან საზღვარი მიემართება დათვის ხევში გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.06კმ-ზე №7 წერტილამდე.

წერტილი №7 (X-614390, Y-4566081) მდებარეობს დათვის ხევის დასავლეთ განშტოების ყარყატის ხევის შესასვლეში. აქედან საზღვარი მიემართება დათვის ხევში გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.05კმ-ზე №8 წერტილამდე.

წერტილი №8 (X-614376, Y-4566035) მდებარეობს დათვის ხევისა და პანტიშარის ხეობის შესართავიდან ჩრდილო-დასავლეთით 0.09კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება დათვის ხევში გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.08კმ-ზე №9 წერტილამდე.

წერტილი №9 (X-614417, Y-4565993) მდებარეობს დათვის ხევისა და პანტიშარის ხეობის შესართავთან.

წერტილი №10 (X-614406,Y-4565985) მდებარეობს დათვის ხევისა და პანტიშარის ხეობის შესართავთან.

ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ჩრდილო-აღმოსავლეთის და აღმოსავლეთის საზღვარი

(ჯუმას ყურიდან – მიჯნის ყურის ჩათვლით) ემთხვევა საქართველოს სახელმწიფო საზღვარს აზერბაიჯანთან, რომელსაც მდ. ალაზანი წარმოადგენს.

წერტილი №395 (X-641175, Y-4576415) ემთხვევა ეროვნული პარკის ჩრდილოეთ ნაწილში სოფ. საბათლოს აღმოსავლეთით მდ. ალაზნის ჭალაში 166.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.68კმ-ზე №11 წერტილამდე.

წერტილი №11 (X-641821, Y-4576534) მდებარეობს ეროვნული პარკის ჩრდილოეთ ნაწილში სოფ. საბათლოს აღმოსავლეთით მდ. ალაზნის ჭალაში 166.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.67კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.54კმ-ზე №12 წერტილამდე.

წერტილი №12 (X-642218, Y-4576266) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.44კმ-ზე №13 წერტილამდე.

წერტილი №13 (X-641894, Y-4576077) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე 159.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.19კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.39კმ-ზე №14 წერტილამდე.

წერტილი №14 (X-641702, Y-4575861) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე 159.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ დასავლეთით 0.39კმ-ზე №15 წერტილამდე.

წერტილი №15 (X-413456, Y-4575897) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე 166 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთით.

წერტილი №396 (X-641483, Y-4575114) მდებარეობს ეროვნული პარკის ჩრდილოეთ ნაწილში სოფ. საბათლოდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით ჭალებში მიმავალ გზაზე მდებარე 166.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.12კმ-ზე.

აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ აღმოსავლეთით 1.06კმ-ზე №16 წერტილამდე.

წერტილი №16 (X-642136, Y-4574499) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე 158.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.18კმ-ზე სოფ. საბათლოდან ალმალოს ყურისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.35კმ-ზე №17 წერტილამდე.

წერტილი №17 (X-642288, Y-4574187) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ალმალოს ყურისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთით 0.47კმ-ზე №18 წერტილამდე.

წერტილი №18 (X-642301, Y-4573734) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ალმალოს ყურისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.35კმ-ზე №19 წერტილამდე.

წერტილი №19 (X-642237, Y-4573279) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე 186.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.44კმ-ზე სოფ. საბათლოდან ალმალოს ყურისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 0.07კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით.

წერტილი №20 (X-642623, Y-4572918) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ალმალოს ყურისაკენ მიმავალ გზაზე მდებარე 170 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.37კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ მდინარის დინების მიმართულებით სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.57კმ-ზე №21 წერტილამდე.

წერტილი №21 (X-643130, Y-4572815) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე 154 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ მდინარის დინების მიმართულებით სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.43კმ-ზე №22 წერტილამდე.

წერტილი №22 (X-643506, Y-4572631) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ მდინარის დინების მიმართულებით სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე №23 წერტილამდე.

წერტილი №23 (X-643841, Y-4572446) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე №24 წერტილამდე.

წერტილი №24 (X-644141, Y-4572221)  მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.46კმ-ზე №25 წერტილამდე.

წერტილი №25 (X-644414, Y-4571890) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე ალმალოს ყურეში შემავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ მდინარის დინების მიმართულებით სამხრეთ-დასავლეთით 0.55კმ-ზე №26 წერტილამდე.

წერტილი №26 (X-644073, Y-4571485) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ მდინარის დინების მიმართულებით სამხრეთ-დასავლეთით 0.68კმ-ზე №27 წერტილამდე.

წერტილი №27 (X-643484, Y-4571166) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ჭალებში მიმავალ გზასთან. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ მდინარის დინების მიმართულებით სამხრეთ-დასავლეთით 0.56კმ-ზე №28 წერტილამდე.

წერტილი №28 (X-643186, Y-4570728) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ჭალებში მიმავალი გზის დასავლეთით 0.11კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთით 0.26კმ-ზე №29 წერტილამდე.

წერტილი №29 (X-643208, Y-4570486) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ჭალებში მიმავალი გზის დასავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება ჭალის ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთით 0.22კმ-ზე №30 წერტილამდე.

წერტილი №30 (X-643349, Y-4570322) მდებარეობს მდ. ალაზნის ჭალის ტყის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ჭალებში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.34კმ-ზე №31 წერტილამდე.

წერტილი №31 (X-643051, Y-4570480) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე სოფ. საბათლოდან ჭალებში მიმავალი გზის დასავლეთით 0.24კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.31კმ-ზე №32 წერტილამდე.

წერტილი №32 (X-642777, Y-4570608) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.32კმ-ზე №33 წერტილამდე.

წერტილი №33 (X-642478, Y-4570722) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.22კმ-ზე №34 წერტილამდე.

წერტილი №34 (X-642269, Y-4570795) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.41კმ-ზე №35 წერტილამდე.

წერტილი №35 (X-641890, Y-4570942) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე არხისა და სოფ. საბათლოდან ბაწილოს ხევისაკენ მიმავალი გზის გადაკვეთასთან. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.43კმ-ზე №36 წერტილამდე.

წერტილი №36 (X-641500, Y-4571089) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.25კმ-ზე №37 წერტილამდე.

წერტილი №37 (X-641293, Y-4571207) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.35კმ-ზე №38 წერტილამდე.

წერტილი №38 (X-640984, Y-4571367) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №39 წერტილამდე.

წერტილი №39 (X-640822, Y-4571447) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №40 წერტილამდე.

წერტილი №40 (X-640766, Y-4571525) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.36კმ-ზე №41 წერტილამდე.

წერტილი №41 (X-640743, Y-4571870) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე 311.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.21კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.25კმ-ზე №42 წერტილამდე.

წერტილი №42 (X-640743, Y-4572110) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.2კმ-ზე №43 წერტილამდე.

წერტილი №43 (X-640740, Y-4572303) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.29კმ-ზე №44 წერტილამდე.

წერტილი №44 (X-640734,Y-4572596) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.36კმ-ზე №45 წერტილამდე.

წერტილი №45 (X-640739, Y-4572952) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.29კმ-ზე №46 წერტილამდე.

წერტილი №46 (X-640649, Y-4573219) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სარწყავი არხის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №47 წერტილამდე.

წერტილი №47 (X-640559, Y-4573392) მდებარეობს სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №48 წერტილამდე.

წერტილი №48 (X-640376, Y-4573471) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.13კმ-ზე №49 წერტილამდე.

წერტილი №49 (X-640257, Y-4573529) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ დასავლეთით 0.1კმ-ზე №50 წერტილამდე.

წერტილი №50 (X-640166, Y-4573508) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე 273 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.15კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.08კმ-ზე №51 წერტილამდე.

წერტილი №51 (X-640142, Y-4573577) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.28კმ-ზე №52 წერტილამდე.

წერტილი №52 (X-640202, Y-4573762) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.12კმ-ზე №53 წერტილამდე.

წერტილი №53 (X-640199, Y-4573884) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №54 წერტილამდე.

წერტილი №54 (X-640165, Y-4574086) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე 233 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.32კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №55 წერტილამდე.

წერტილი №55 (X-640075, Y-4574205) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.24კმ-ზე №56 წერტილამდე.

წერტილი №56 (X-639949, Y-4574405) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.11კმ-ზე №57 წერტილამდე.

წერტილი №57 (X-639895, Y-4574491) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.1კმ-ზე №58 წერტილამდე.

წერტილი №58 (X-639809, Y-4574527) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.08კმ-ზე №59 წერტილამდე.

წერტილი №59 (X-639744, Y-4574550) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №60 წერტილამდე.

წერტილი №60 (X-639596, Y-4574424) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობის შუა წელის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.08კმ-ზე №61 წერტილამდე.

წერტილი №61 (X-639521, Y-4574406) მდებარეობს შავი მთის მასივის სოფ. საბათლოსკენ მიქცეულ ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფერდობზე შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალ გზასთან. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.19კმ-ზე №62 წერტილამდე.

წერტილი №62 (X-639433, 4574252) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალ გზაზე 339 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.07კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.08კმ-ზე №63 წერტილამდე.

წერტილი №63 (X-639398, Y-4574190) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.06კმ-ზე №64 წერტილამდე.

წერტილი №64 (X-639403, Y-4574132) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.07კმ-ზე №65 წერტილამდე.

წერტილი №65 (X-639440, Y-4574082) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე 0.08კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.05კმ-ზე №66 წერტილამდე.

წერტილი №66 (X-639421, Y-4574048) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე 0.07კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.04კმ-ზე №67 წერტილამდე.

წერტილი №67 (X-639458, Y-4574023) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე 0.12კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.05კმ-ზე №68 წერტილამდე.

წერტილი №68 (X-639438, Y-4573980) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე 0.07კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.05კმ-ზე №69 წერტილამდე.

წერტილი №69 (X-639404, Y-4573950) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.05კმ-ზე №70 წერტილამდე.

წერტილი №70 (X-639365, Y-4573925) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე 0.08კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე №71 წერტილამდე.

წერტილი №71 (X-639274, Y-4573790) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე 0.08კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.17კმ-ზე №72 წერტილამდე.

წერტილი №72 (X-639109, Y-4573764) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალ გზასთან. აქედან საზღვარი კვეთს გზას და მიემართება დასავლეთით 0.12კმ-ზე №73 წერტილამდე.

წერტილი №73 (X-638986, Y-4573762) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით 0.05კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.11კმ-ზე №74 წერტილამდე.

წერტილი №74 (X-638893, Y-4573814) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით 0.13კმ-ზე 434.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №75 წერტილამდე.

წერტილი №75 (X-638792, Y-4573858) ემთხვევა შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით მდებარე 434.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით 0.14კმ-ზე №76 წერტილამდე.

წერტილი №76 (X-638658, Y-4573882) მდებარეობს 434.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის დასავლეთით 0.1კმ-ზე ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად დასავლეთით 0.16კმ-ზე №77 წერტილამდე.

წერტილი №77 (X-638503, Y-4573868) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად დასავლეთით 0.11კმ-ზე №78 წერტილამდე.

წერტილი №78 (X-638394, Y-4573850) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად ჩრდილო-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №79 წერტილამდე.

წერტილი №79 (X-638287, Y-4573888) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.22კმ-ზე №80 წერტილამდე.

წერტილი №80 (X-638142,Y-4573740) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.26კმ-ზე №81 წერტილამდე.

წერტილი №81 (X-637912, Y-4573648) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ტყის გავლით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის დასავლეთით ფერდობზე მდებარე 568 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.18კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.88კმ-ზე №82 წერტილამდე.

წერტილი №82 (X-637594, Y-4572837) მდებარეობს ეროვნული პარკის ჩრდილო-დასავლეთ კიდეზე მდებარე პარკის შესასვლელის აღმოსავლეთით სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით, ფერდობზე მდებარე 690.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.13კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე დასავლეთით 0.21კმ-ზე №83 წერტილამდე.

წერტილი №83 (X-637381, Y-4572848) მდებარეობს პარკის შესასვლელთან სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე მდებარე 690.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.12კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე დასავლეთით 0.13კმ-ზე №84 წერტილამდე.

წერტილი №84 (X-637253, Y-4572830) მდებარეობს პარკის შესასვლელთან სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით ფერდობზე მდებარე 699 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.17კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე დასავლეთით 0.23კმ-ზე №85 წერტილამდე.

წერტილი №85 (X-637028, Y-4572806) მდებარეობს პარკის შესასვლელთან სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზასთან 699 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.09კმ-ზე. აქედან საზღვარი კვეთს გზას და მიემართება ფერდობზე სამხრეთ-დასავლეთით 0.39კმ-ზე №86 წერტილამდე.

წერტილი №86 (X-636651, Y-4572717) მდებარეობს პარკის შესასვლელთან სოფ. საბათლოსკენ მიმავალი გზის ჩრდილო-დასავლეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე სამხრეთ-დასავლეთით 0.28კმ-ზე №87 წერტილამდე.

წერტილი №87 (X-636374, Y-4572666) მდებარეობს პარკის შესასვლელთან მდებარე 741 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე პარალელურ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.29კმ-ზე №88 წერტილამდე.

წერტილი №88 (X-636100, Y-4572577) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე პარკის შესასვლელთან. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე №89 წერტილამდე.

წერტილი №89 (X-636282, Y-4572481) ემთხვევა სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე მდებარე 741 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.22კმ-ზე №90 წერტილამდე.

წერტილი №90 (X-636286, Y-4572273) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.12კმ-ზე №91 წერტილამდე.

წერტილი №91 (X-636275, Y-4572161) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.23კმ-ზე №92 წერტილამდე.

წერტილი №92 (X-636307, Y-4571943) ემთხვევა სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე მდებარე 736.7 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.22კმ-ზე №93 წერტილამდე.

წერტილი №93 (X-636252, Y-4571730) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.16კმ-ზე №94 წერტილამდე.

წერტილი №94 (X-636216, Y-4571581) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.2კმ-ზე №95 წერტილამდე.

წერტილი №95 (X-636196, Y-4571381) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.22კმ-ზე №96 წერტილამდე.

წერტილი №96 (X-636196, Y-4571164) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.18კმ-ზე №97 წერტილამდე.

წერტილი №97 (X-636201, Y-4570989) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.17კმ-ზე №98 წერტილამდე.

წერტილი №98 (X-636241, Y-4570832) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.21კმ-ზე №99 წერტილამდე.

წერტილი №99 (X-636332, Y-4570634) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.18კმ-ზე №100 წერტილამდე.

წერტილი №100 (X-636400, Y-4570457) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე 782 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №101 წერტილამდე.

წერტილი №101 (X-636370, Y-4570305) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.12კმ-ზე №102 წერტილამდე.

წერტილი №102 (X-636377, Y-4570182) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.14კმ-ზე №103 წერტილამდე.

წერტილი №103 (X-636386, Y-4570055) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.12კმ-ზე №104 წერტილამდე.

წერტილი №104 (X-636417, Y-4569954)) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზაზე ტყის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით 0.23კმ-ზე №105 წერტილამდე.

წერტილი №105 (X-636189, Y-4569984) მდებარეობს სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთისკენ მიმავალ გზის დასავლეთით შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალი ხევის თავში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №106 წერტილამდე.

წერტილი №106 (X-636113, Y-4569868) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.13კმ-ზე №107 წერტილამდე.

წერტილი №107 (X-636007, Y-4569790) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.14კმ-ზე №108 წერტილამდე.

წერტილი №108 (X-635874, Y-4569740) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.19კმ-ზე №109 წერტილამდე.

წერტილი №109 (X-635695, Y-4569703) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.09კმ-ზე №110 წერტილამდე.

წერტილი №110 (X-635621, Y-4569677) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში 662.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ დასავლეთით 0.14კმ-ზე №111 წერტილამდე.

წერტილი №111 (X-635479, Y-4569700) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №112 წერტილამდე.

წერტილი №112 (X-635354, Y-4569625) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №113 წერტილამდე.

წერტილი №113 (X-635255, Y-4569559) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.14კმ-ზე №114 წერტილამდე.

წერტილი №114 (X-635132, Y-4569502) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №115 წერტილამდე.

წერტილი №115 (X-635000, Y-4569423) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.1კმ-ზე №116 წერტილამდე.

წერტილი №117 (X-634921, Y-4569075) მდებარეობს შავი მთიდან დილიჩის ვაკისაკენ ჩამავალ ხევის ვაკეზე გასასვლელში 564.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.17კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით 0.23კმ-ზე №118 წერტილამდე.

წერტილი №118 (X-634893, Y-4568873) მდებარეობს მეცხოველეობის ზამთრის ბინის ჩრდილოეთით 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი კვეთს დილიჩის ვაკიდან ჩაიბულაყის ხევისკენ მიმავალ გზას და მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.25კმ-ზე №119 წერტილამდე.

წერტილი №119 (X-634766, Y-4568697) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის ნაპირას მეცხოველეობის ზამთრის ბინის სამხრეთ-დასავლეთით 0.2კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ დასავლეთით 0.13კმ-ზე №120 წერტილამდე.

წერტილი №120 (X-634636, Y-4568711) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.29კმ-ზე №121 წერტილამდე.

წერტილი №121 (X-634390, Y-4568612) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №122 წერტილამდე.

წერტილი №122 (X-634326, Y-4568484) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე 559.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.29კმ-ზე №123 წერტილამდე.

წერტილი №123 (X-634189, Y-4568234) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.31კმ-ზე №124 წერტილამდე.

წერტილი №124 (X-633944, Y-4568113) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე 598.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის დასავლეთით 0.17კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №125 წერტილამდე.

წერტილი №125 (X-633836, Y-4567936) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №126 წერტილამდე.

წერტილი №126 (X-633795, Y-4567830) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №127 წერტილამდე.

წერტილი №127 (X-633713, Y-4567672) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.22კმ-ზე №128 წერტილამდე.

წერტილი №128 (X-633596, Y-4567522) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №129 წერტილამდე.

წერტილი №129 (X-633490, Y- 4567374) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.1კმ-ზე №130 წერტილამდე.

წერტილი №130 (X-633434, Y-4567304) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №130a წერტილამდე.

წერტილი №130a (X-633421, Y-4567107) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე მდებარე სარწყავი არხის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება არხის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.27კმ-ზე №131 წერტილამდე.

წერტილი №131 (X-633340, Y-4566861) მდებარეობს 526.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.36კმ-ზე ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №132 წერტილამდე.

წერტილი №132 (X-633267, Y-4566725) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 0.28კმ-ზე ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთით 0.13კმ-ზე №133 წერტილამდე.

წერტილი №133 (X-633249, Y-4566601) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 549.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.13კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთით 0.17კმ-ზე №134 წერტილამდე.

წერტილი №134 (X-633256, Y-4566432) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 0.21კმ-ზე ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.27კმ-ზე №135 წერტილამდე.

წერტილი №135 (X-633362, Y-4566190) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 0.29კმ-ზე ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთით 0.29კმ-ზე №136 წერტილამდე.

წერტილი №136 (X-633374, Y-4565895) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 0.32კმ-ზე ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.23კმ-ზე №137 წერტილამდე.

წერტილი №137 (X-633346, Y-4565677) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე №138 წერტილამდე.

წერტილი №138 (X-633446, Y-4565450) მდებარეობს დილიჩის ვაკის აღმოსავლეთ კიდეზე სახნავი ნაკვეთების ჩრდილო-აღმოსავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე სახნავი ნაკვეთების გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.3კმ-ზე №139 წერტილამდე.

წერტილი №139 (X-633570, Y-4565192) მდებარეობს ალფადარის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთების ჩრდილო-აღმოსავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე სახნავი ნაკვეთების გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.33კმ-ზე №140 წერტილამდე.

წერტილი №140 (X-633779, Y-4564948) მდებარეობს ალფადარის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთების ჩრდილო-აღმოსავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე სახნავი ნაკვეთების გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.28კმ-ზე №141 წერტილამდე.

წერტილი №141 (X-633960, Y-4564764) მდებარეობს ალფადარის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთების ჩრდილო-აღმოსავლეთით ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ფერდობზე სახნავი ნაკვეთების გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №142 წერტილამდე.

წერტილი №142 (X-633911, Y-4564609) მდებარეობს ალფადარის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალი გზის პარალელურად ფერდობზე სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.06კმ-ზე №143 წერტილამდე.

წერტილი №143 (X-633941, Y-4564569) მდებარეობს ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალი გზის ჩრდილო-დასავლეთით 0.39კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად ფერდობზე სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.1კმ-ზე №144 წერტილამდე.

წერტილი №144 (X-633947, Y-4564482) მდებარეობს ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალი გზის ჩრდილო-დასავლეთით 0.34კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად ფერდობზე სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე №145 წერტილამდე.

წერტილი №145 (X-634083, Y-4564401) მდებარეობს ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალი გზის ჩრდილო-დასავლეთით 0.36კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პერპენდიკულარულად ფერდობზე სამხრეთით 0.29კმ-ზე №146 წერტილამდე.

წერტილი №146 (X-634064, Y-4564134) მდებარეობს ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალი გზის ჩრდილო-დასავლეთით 0.13კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით 0.1კმ-ზე №147 წერტილამდე.

წერტილი №147 (X-634050, Y-4564039) მდებარეობს ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალ გზასთან 496.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთით 0.15კმ-ზე №148 წერტილამდე.

წერტილი №148 (X-634054, Y-4563896) მდებარეობს ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალ გზასთან 496.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი კვეთს გზას და მიემართება სამხრეთ-დასვლეთით 0.54კმ-ზე №149 წერტილამდე.

წერტილი №149 (X-633994, Y-4563384) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.58კმ-ზე №150 წერტილამდე.

წერტილი №150 (X-634476, Y-4563078) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.58კმ-ზე №151 წერტილამდე.

წერტილი №151 (X-635010, Y-4562871) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის ჩრდილოეთ კიდეზე 606 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.06კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.33კმ-ზე №152 წერტილამდე.

წერტილი №152 (X-635320, Y-4562754) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.14კმ-ზე №153 წერტილამდე.

წერტილი №153 (X-635280, Y-4562633) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.49კმ-ზე №154 წერტილამდე.

წერტილი №154 (X-634833, Y-4562812) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.27კმ-ზე №155 წერტილამდე.

წერტილი №155 (X-634583, Y-4562922) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №156 წერტილამდე.

წერტილი №156 (X-634435, Y-4562963) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.08კმ-ზე №157 წერტილამდე.

წერტილი №157 (X-634413, Y-4562892) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №158 წერტილამდე.

წერტილი №158 (X-634241, Y-4562995) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ დასავლეთით 0.14კმ-ზე №159 წერტილამდე.

წერტილი №159 (X-634107, Y-4562980) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე 557 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.12კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ დასავლეთით 0.13კმ-ზე №160 წერტილამდე.

წერტილი №160 (X-633975, 4563001) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ დასავლეთით 0.1კმ-ზე №161 წერტილამდე.

წერტილი №161 (X-633884, Y-4563015) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ დასავლეთით 0.1კმ-ზე №162 წერტილამდე.

წერტილი №162 (X-633788, Y-4563022) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ დასავლეთით 0.15კმ-ზე №163 წერტილამდე.

წერტილი №163 (X-633654, Y-4563038) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ დასავლეთით 0.19კმ-ზე №164 წერტილამდე.

წერტილი №164 (X-633466, Y-4563019) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი კვეთს ღორისწყლის ხეობაში ჩამავალ გზას და მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.4კმ-ზე №165 წერტილამდე.

წერტილი №165 (X-633184, Y-4563198) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №166 წერტილამდე.

წერტილი №166 (X-633093, Y-4563142) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №167 წერტილამდე.

წერტილი №167 (X-633021, Y-4563289) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №168 წერტილამდე.

წერტილი №168 (X-632936, Y-4563367) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №169 წერტილამდე.

წერტილი №169 (X-632737, Y-4563416) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე 630 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.21კმ-ზე №170 წერტილამდე.

წერტილი №170 (X-632755, Y-4563559) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.19კმ-ზე №171 წერტილამდე.

წერტილი №171 (X-632700, Y-4563730) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.21კმ-ზე №172 წერტილამდე.

წერტილი №172 (X-632749, Y-4563960) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №173 წერტილამდე.

წერტილი №173 (X-632705, Y-4564126) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.3კმ-ზე №174 წერტილამდე.

წერტილი №174 (X-632562, Y-4564364) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ დასავლეთით 0.17კმ-ზე №175 წერტილამდე.

წერტილი №175 (X-632437, Y-4564464) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე 639.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.12კმ-ზე №176 წერტილამდე.

წერტილი №176 (X-632271, Y-4564518) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №177 წერტილამდე.

წერტილი №177 (X-632248, Y-4564634) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.13კმ-ზე №178 წერტილამდე.

წერტილი №178 (X-632151, Y-4564613) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №179 წერტილამდე.

წერტილი №179 (X-632399, Y-4564359) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.38კმ-ზე №180 წერტილამდე.

წერტილი №180 (X-631944, Y-4564917) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე 608.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.24კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.2კმ-ზე №181 წერტილამდე.

წერტილი №181 (X-632093, Y-4565052) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.17კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №182 წერტილამდე.

წერტილი №182 (X-632128, Y-4565210) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №183 წერტილამდე.

წერტილი №183 (X-631957, Y-4565294) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №184 წერტილამდე.

წერტილი №184 (X-631799, Y-4565187) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.22კმ-ზე №185 წერტილამდე.

წერტილი №185 (X-631668, Y-4565327) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის დასავლეთით სერზე 594.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.19კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.2კმ-ზე №186 წერტილამდე.

წერტილი №186 (X-631801, Y-4565466) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის ყელში მდებარე სახნავი ნაკვეთის ჩრდილო-დასავლეთით სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.23კმ-ზე №187 წერტილამდე.

წერტილი №187 (X-631965, Y-4565609) მდებარეობს იმედას ხეობიდან ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №188 წერტილამდე.

წერტილი №188 (X-631835, Y-4565688) მდებარეობს იმედას ხეობიდან ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №189 წერტილამდე.

წერტილი №189 (X-631667, Y-4565705) მდებარეობს იმედას ხეობიდან ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №190 წერტილამდე.

წერტილი №190 (X-631480, Y-4565745) მდებარეობს იმედას ხეობიდან ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე 601.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.07კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.11კმ-ზე №191 წერტილამდე.

წერტილი №191 (X-631375, Y-4565782) მდებარეობს იმედას ხეობიდან ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №192 წერტილამდე.

წერტილი №192 (X-631227, Y-4565727) მდებარეობს იმედას ხეობის თავში ლეკისწყლისა და ღორისწყლის ხეობებისაკენ მიმავალი გზების გზაგასაყართან. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში ჩამავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №193 წერტილამდე.

წერტილი №193 (X-631061, Y-4565590) მდებარეობს იმედას ხეობაში. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №194 წერტილამდე.

წერტილი №194 (X-630928, Y-4565527) მდებარეობს იმედას ხეობაში. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №195 წერტილამდე.

წერტილი №195 (X-630844, Y-4565407) მდებარეობს იმედას ხეობაში მეცხოველეობის ზამთრის ბინის ჩრდილო-დასავლეთით 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.34კმ-ზე №196 წერტილამდე.

წერტილი №196 (X-630523, Y-4565331) მდებარეობს იმედას ხეობაში. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში ჩრდილო-დასავლეთით 0.06კმ-ზე №197 წერტილამდე.

წერტილი №197 (X-630475, Y-4565357) მდებარეობს იმედას ხეობაში მიმავალი გზის ჩრდილოეთით 0.06კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის პარალელურად დასავლეთით 0.14კმ-ზე №198 წერტილამდე.

წერტილი №198 (X-630343, Y-4565353)  მდებარეობს იმედას ხეობაში მიმავალი გზის ჩრდილოეთით 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.11კმ-ზე №199 წერტილამდე.

წერტილი №199 (X-630265, Y-4565278) მდებარეობს იმედას ხეობაში მიმავალი გზის ჩრდილოეთით 0.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის პარალელურად დასავლეთით 0.12კმ-ზე №200 წერტილამდე.

წერტილი №200 (X-630164, Y-4565224) მდებარეობს იმედას ხეობაში გზასთან. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.13კმ-ზე №201 წერტილამდე.

წერტილი №201 (X-630086, Y-4565121) მდებარეობს იმედას ხეობაში გზასთან. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.05კმ-ზე №202 წერტილამდე.

წერტილი №202 (X-630041, Y-4565090) მდებარეობს იმედას ხეობაში გზის დასავლეთით 0.06კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის პარალელურად სამხრეთ-დასავლეთით 0.03კმ-ზე №203 წერტილამდე.

წერტილი №203 (X-630041 Y-4565063) მდებარეობს იმედას ხეობაში გზის დასავლეთით 0.05კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის პარალელურად სამხრეთით 0.12კმ-ზე №204 წერტილამდე.

წერტილი №204 (X-630050, Y-4564948) მდებარეობს იმედას ხეობაში გამომდინარე წყაროსთან. აქედან საზღვარი მიემართება იმედას ხეობაში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №205 წერტილამდე.

წერტილი №205 (X-629962, Y-4564878) მდებარეობს იმედას ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.24კმ-ზე №206 წერტილამდე.

წერტილი №206 (X-629781, Y-4564731) მდებარეობს იმედას ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.26კმ-ზე №207 წერტილამდე.

წერტილი №207 (X-629665, Y-4564507) მდებარეობს იმედას ხეობის ლეკისწყლის ხეობაში გასასვლელთან 435.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.09კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ დასავლეთით 0.26კმ-ზე №208 წერტილამდე.

წერტილი №208 (X-629408, Y-4564507) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ეროვნული პარკის შესასვლელისაკენ გზის გასწვრივ დასავლეთით 0.23კმ-ზე №209 წერტილამდე.

წერტილი №209 (X-629186, Y-4564531) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ეროვნული პარკის შესასვლელისაკენ გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №210 წერტილამდე.

წერტილი №210 (X-629027, Y-4564607) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ეროვნული პარკის შესასვლელისაკენ გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №211 წერტილამდე.

წერტილი №211 (X-628861, Y-4564710) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ეროვნული პარკის შესასვლელისაკენ გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №212 წერტილამდე.

წერტილი №212 (X-628730, Y-4564815) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ეროვნული პარკის შესასვლელისაკენ გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №213 წერტილამდე.

წერტილი №213 (X-628563, Y-4564934) მდებარეობს სოფ. კასრისწყლიდან ლეკისწყლის ხეობაში მომავალ გზაზე და წარმოადგენს ეროვნული პარკის შესასვლელს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.07კმ-ზე №214 წერტილამდე.

წერტილი №214 (X-628499, Y-4564920) სოფ. კასრისწყლიდან ლეკისწყლის ხეობაში მომავალი გზის სამხრეთით 0.06კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით 0.1კმ-ზე №215 წერტილამდე.

წერტილი №215 (X-628484, Y-4564820) მდებარეობს ეროვმული პარკის შესასვლელის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე სერის ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.08კმ-ზე №216 წერტილამდე.

წერტილი №216 (X-628428, Y-4564775) მდებარეობს ეროვნული პარკის შესასვლელის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე სერის ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.26კმ-ზე №217 წერტილამდე.

წერტილი №217 (X-628359, Y-4564562) ემთხვევა ეროვნული პარკის შესასვლელის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე სერის ფერდობზე 472.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №218 წერტილამდე.

წერტილი №218 (X-628241, Y-4564457) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.27კმ-ზე №219 წერტილამდე.

წერტილი №219 (X-628150, Y-4564219) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.39კმ-ზე №220 წერტილამდე.

წერტილი №220 (X-627870,Y-4564161) ემთხვევა ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე მდებარე 500.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.22კმ-ზე №221 წერტილამდე.

წერტილი №221 (X-627675, Y-4564111) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №222 წერტილამდე.

წერტილი №222 (X-627553, Y-4564230) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ დასავლეთით 0.16კმ-ზე №223 წერტილამდე.

წერტილი №223 (X-627401, Y-4564226) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.39კმ-ზე №224 წერტილამდე.

წერტილი №224 (X-627060, Y-4564363) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.71კმ-ზე №225 წერტილამდე.

წერტილი №225 (X-626629, Y-4563936) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ დასავლეთით 0.1კმ-ზე №226 წერტილამდე.

წერტილი №226 (X-626526, Y-4563932) ემთხვევა ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე მდებარე 552.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.24კმ-ზე №227 წერტილამდე.

წერტილი №227 (X-626351, Y-4563791) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ დასავლეთით 0.18კმ-ზე №228 წერტილამდე.

წერტილი №228 (X-626177, Y-4563784) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №229 წერტილამდე.

წერტილი №229 (X-626064, Y-4563746) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №230 წერტილამდე.

წერტილი №230 (X-625935, Y-4563678) მდებარეობს ლეკისწყლის ხეობისა და ჩიღოელთ ხევის წყალგამყოფ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №231 წერტილამდე.

წერტილი №231 (X-625811, Y-4563574) ემთხვევა ჩიღოელთ ხევში მდებარე 455.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.41კმ-ზე №232 წერტილამდე.

წერტილი №232 (X-626106, Y-4563328) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში სახნავი ნაკვეთის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.41კმ-ზე №233 წერტილამდე.

წერტილი №233 (X-626385, Y-4563036) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში სახნავი ნაკვეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.11კმ-ზე №234 წერტილამდე.

წერტილი №234 (X-626294, Y-4563004) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ-დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.19კმ-ზე №235 წერტილამდე.

წერტილი №235 (X-626158, Y-4563121) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ნაკვეთის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.41კმ-ზე №236 წერტილამდე.

წერტილი №236 (X-626107, Y-4563078) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.26კმ-ზე №237 წერტილამდე.

წერტილი №237 (X-625895, Y-4563230) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ-დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ნაკვეთის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №238 წერტილამდე.

წერტილი №238 (X-625724, Y-4563361) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ-დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.13კმ-ზე №239 წერტილამდე.

წერტილი №239 (X-625618, Y-4563313) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში გამავალი გზის აღმოსავლეთით 450 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის პარალელურად სამხრეთით 0.36კმ-ზე №240 წერტილამდე.

წერტილი №240 (X-625591, Y-4562957) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში გამავალი გზის აღმოსავლეთით 0.08კმ-ზე. აქედან საზღვარი კვეთს გზას და მიემართება დასავლეთით 0.23კმ-ზე №241 წერტილამდე.

წერტილი №241 (X-625425, Y-4563017) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში მეცხოველეობის ზამთრის ბინის აღმოსავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.25კმ-ზე №242 წერტილამდე.

წერტილი №242 (X-625230, Y-4563171) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში მეცხოველეობის ზამთრის ბინის ჩრდილო-დასავლეთით 0.13 კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №243 წერტილამდე.

წერტილი №243 (X-625097, Y-4563261) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში გზაზე მდებარე 436.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.13კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №244 წერტილამდე.

წერტილი №244 (X-624877, Y-4563177) მდებარეობს ჩიღოელთ ხევში გზაზე მდებარე 436.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის დასავლეთით 0.2კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით გზის პარალელურად 0.29კმ-ზე №245 წერტილამდე.

წერტილი №245 (X-624709, Y-4562973) მდებარეობს კუდას წყაროს შემოგარენიდან ჩიღოელთ ხევისკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით გზის პარალელურად 0.11კმ-ზე №246 წერტილამდე.

წერტილი №246 (X- 624689, Y-4562869) მდებარეობს კუდას წყაროს შემოგარენიდან ჩიღოელთ ხევისკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით 486 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.17კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით გზის პარალელურად 0.22კმ-ზე №247 წერტილამდე.

წერტილი №247 (X-624589, Y-4562681) მდებარეობს კუდას წყაროს შემოგარენიდან ჩიღოელთ ხევისკენ მიმავალი გზის აღმოსავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით გზის პარალელურად 0.26კმ-ზე №248 წერტილამდე.

წერტილი №248 (X-624375, Y-4562568) მდებარეობს კუდას წყაროს შემოგარენიდან ჩიღოელთ ხევისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით გზის გასწვრივ 0.31კმ-ზე №249 წერტილამდე.

წერტილი №249 (X-624467, Y-4562273) მდებარეობს კუდას წყაროდან ჩიღოელთ ხევისკენ მიმავალ გზაზე 550.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.18კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით გზის გასწვრივ 0.25კმ-ზე №250 წერტილამდე.

წერტილი №250 (X-624225, Y-4562316) მდებარეობს კუდას წყაროდან ჩიღოელთ ხევისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით გზის გასწვრივ 0.32კმ-ზე №251 წერტილამდე.

წერტილი №251 (X-623946, Y-4562483) მდებარეობს კუდას წყაროდან ჩიღოელთ ხევისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით გზის გასწვრივ 0.3კმ-ზე №252 წერტილამდე.

წერტილი №252 (X-623851, Y-4562202) მდებარეობს კუდას წყაროსთან. ვაშლოვანის ნაკრძალის №24 სასაზღვრო ნიშნულის გვერდით.

წერტილი №253 (X-610837, Y-4569540) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე 746.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური სამკუთხედის (ვაშლოვანის ნაკრძალის №84 სასაზღვრო ნიშნული) ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ დასავლეთით 0.1კმ-ზე №254 წერტილამდე.

წერტილი №254 (X-610755, Y-4569521) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.13კმ-ზე №255 წერტილამდე.

წერტილი №255 (X-610638, Y-4569555) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ დასავლეთით 0.15კმ-ზე №256 წერტილამდე.

წერტილი №256 (X-610497, Y-4569565) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №257 წერტილამდე.

წერტილი №257 (X-610337, Y-4569650) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №258 წერტილამდე.

წერტილი №258 (X-610154, Y-4569720) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ დასავლეთით 0.13კმ-ზე №259 წერტილამდე.

წერტილი №259 (X-610030, Y-4569710) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №260 წერტილამდე.

წერტილი №260 (X-609868, Y-4569761) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე 701.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.06კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.23კმ-ზე №261 წერტილამდე.

წერტილი №261 (X-609707, Y-4569888) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.19კმ-ზე №262 წერტილამდე.

წერტილი №262 (X-609540, Y-4569962) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №263 წერტილამდე.

წერტილი №263 (X-609500, Y-4570073) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.14კმ-ზე №264 წერტილამდე.

წერტილი №264 (X-609380,Y-4570123) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ დასავლეთით 0.15კმ-ზე №265 წერტილამდე.

წერტილი №265 (X-609244, Y-4570133) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №266 წერტილამდე.

წერტილი №266 (X-609125, Y-4570214) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №267 წერტილამდე.

წერტილი №267 (X-609097, Y-4570280) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.23კმ-ზე №268 წერტილამდე.

წერტილი №268 (X-608894, Y-4570378) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №269 წერტილამდე.

წერტილი №269 (X-608706, Y-4570406) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №270 წერტილამდე.

წერტილი №270 (X-608604, Y-4570454) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე 672 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №271 წერტილამდე.

წერტილი №271 (X-608510, Y-4570570) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.17კმ-ზე №272 წერტილამდე.

წერტილი №272 (X-608397, Y-4570687) მდებარეობს პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №273 წერტილამდე.

წერტილი №273 (X-608293, Y-4570863) ემთხვევა პანტიშარის მასივის ჩრდილოეთ თხემზე კალანდარას სერისაკენ მიმავალ გზაზე მდებარე 637 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება მილების ხევისაკენ მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.27კმ-ზე №273 წერტილამდე.

წერტილი №274 (X-608127, Y-4570671) მდებარეობს მილების ხევისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.34კმ-ზე №275 წერტილამდე.

წერტილი №275 (X-607909, Y-4570421) მდებარეობს მილების ხევის სათავეში. აქედან საზღვარი მიემართება მილების ხევში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.90კმ-ზე №276 წერტილამდე.

წერტილი №276 (X-607586, Y-4569783) მდებარეობს მილების ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება მილების ხევში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.28კმ-ზე №277 წერტილამდე.

წერტილი №277 (X-607567, Y-4569543) მდებარეობს მილების ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება მილების ხევში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.37კმ-ზე №278 წერტილამდე.

წერტილი №278 (X-607458, Y-4569245) მდებარეობს მილების ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება მილების ხევში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.87კმ-ზე №279 წერტილამდე.

წერტილი №279 (X-607160, Y-4569006) მდებარეობს მილების ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება მილების ხევში მიმავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.39კმ-ზე №280 წერტილამდე.

წერტილი №280 (X-607048, Y-4568768) მდებარეობს მილების ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით მილების ხევის აღმოსავლეთით მდებარე სერზე 0.7კმ-ზე №282 წერტილამდე.

წერტილი №281 (X-607073, Y-4568157) მდებარეობს მილების ხევის აღმოსავლეთით მდებარე სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.44კმ-ზე №282 წერტილამდე.

წერტილი №282 (X-607485, Y-4568080) მდებარეობს მილების ხევის აღმოსავლეთით მდებარე სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.98კმ-ზე, შემდეგ – სამხრეთით 1.55კმ-ზე, შემდეგ – დასავლეთით 0.66კმ-ზე №283 წერტილამდე და შემოსაზღვრავს ეშმაკის ხევისაკენ მიმავალი გზის დასავლეთით მდებარე ტაფობს.

წერტილი №283 (X-607389, Y-4567697) მდებარეობს ეშმაკის ხევისაკენ მიმავალ გზაზე 452.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.35კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.24კმ-ზე №284 წერტილამდე.

წერტილი №284 (X-607388, Y-4567531) მდებარეობს ეშმაკის ხევისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №285 წერტილამდე.

წერტილი №285 (X-607314,Y-4567419) მდებარეობს ეშმაკის ხევისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის აღმოსავლეთით მდებარე სერის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.6კმ-ზე №286 წერტილამდე.

წერტილი №286 (X-608973, Y-4565540) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე სერზე მდებარე 380.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.08კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სერის ძირზე გამავალი ღელის გასწვრივ სამხრეთით 0.7კმ-ზე №287 წერტილამდე.

წერტილი №287 (X-608847, Y-4565061) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ღელის გასწვრივ სამხრეთით 0.27კმ-ზე №288 წერტილამდე.

წერტილი №288 (X-608876, Y-4564975) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ღელის გასწვრივ სამხრეთ-დასვლეთით 0.15კმ-ზე №289 წერტილამდე.

წერტილი №289 (X-608823, Y-4564840) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.1კმ-ზე №290 წერტილამდე.

წერტილი №290 (X-608922,Y-4564852) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში 303.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.17კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე №291 წერტილამდე.

წერტილი №291 (X-609328, Y-456499) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში 303.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.33კმ-ზე №292 წერტილამდე.

წერტილი №292 (X-609463, Y-4565196) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.39კმ-ზე №293 წერტილამდე.

წერტილი №293 (X-609746,Y-4565016) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.39კმ-ზე №294 წერტილამდე.

წერტილი №294 (X-4564916, Y-609974) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.31კმ-ზე №295 წერტილამდე.

წერტილი №295 (X- 610196,Y-4564758) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში 300.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.48 კმ-ზე №296 წერტილამდე.

წერტილი №296 (X-610544, Y-4564855) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.47კმ-ზე №297 წერტილამდე.

წერტილი №297 (X-610697, Y-4564958) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში 309.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ჩრდილოეთით 0.26კმ-ზე №298 წერტილამდე.

წერტილი №298 (X-610691, Y-4565156) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.68კმ-ზე №299 წერტილამდე.

წერტილი №299 (X-611223, Y-4564837) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში მამაჩაის ხევის დასავლეთით 0.31კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.45კმ-ზე №300 წერტილამდე.

წერტილი №300 (X-611392, Y-4564990) მდებარეობს პანტიშარის მასივის სამხრეთ კიდეზე ალესილების ძირში მამაჩაის ხევის დასავლეთით 0.12კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება მამაჩაის ხევისაკენ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.28კმ-ზე №301 წერტილამდე.

წერტილი №301 (X-611549, Y-4564788) მდებარეობს მამაჩაის ხევის ელდრის დაბლობზე გამოსასვლელთან გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება მამაჩაის ხევში გამავალი გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე №302 წერტილამდე.

წერტილი №302 (X-611677, Y-4564627) მდებარეობს მამაჩაის ხევში გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება აღმოსავლეთით 0.35კმ-ზე №303 წერტილამდე.

წერტილი №303 (X-611994, Y-4564599) მდებარეობს მამაჩაის ხევის აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება აღმოსავლეთით ალესილების ძირის გასწვრივ 0.35კმ-ზე №304 წერტილამდე.

წერტილი №304 (X-612488, Y-4564573) მდებარეობს მამაჩაის ხევისა და პანტიშარის ხეობას შორის მდებარე 623 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის დასავლეთით 0.28კმ-ზე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით №305 წერტილამდე.

წერტილი №305 (X-612899, Y-4564129) მდებარეობს მამაჩაის ხევისა და პანტიშარის ხეობას შორის მდებარე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.19კმ-ზე №306 წერტილამდე.

წერტილი №306 (X-4564031, Y-613060) მდებარეობს მამაჩაის ხევისა და პანტიშარის ხეობას შორის მდებარე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.23კმ-ზე №307 წერტილამდე.

წერტილი №307 (X-614013, Y-4563370) მდებარეობს პანტიშარის ხეობის ელდარის დაბლობზე გამოსასვლელთან. აქედან საზღვარი მიემართება პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.32კმ-ზე №308 წერტილამდე.

წერტილი №308 (X-613841, Y-4563597) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.19კმ-ზე №309 წერტილამდე.

წერტილი №309 (X-613807, Y-4563779) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.23კმ-ზე №310 წერტილამდე.

წერტილი №310 (X-613779, Y-4564005) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.19კმ-ზე №311 წერტილამდე.

წერტილი №311 (X-613680, Y-4564170) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №312 წერტილამდე.

წერტილი №312 (X-613564,Y-4564334) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №313 წერტილამდე.

წერტილი №313 (X-613423, Y-4564432) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №314 წერტილამდე.

წერტილი №314 (X-613298, Y-4564590) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.18კმ-ზე №315 წერტილამდე.

წერტილი №315 (X-613245, Y-4564753) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.15კმ-ზე №316 წერტილამდე.

წერტილი №316 (X-613211, Y-4564900) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე №317 წერტილამდე.

წერტილი №317 (X-613355, Y-4565072) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.13კმ-ზე №318 წერტილამდე.

წერტილი №318 (X-613482, Y-4565040) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე №319 წერტილამდე.

წერტილი №319 (X-613618, Y-4565114) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.14კმ-ზე №320 წერტილამდე.

წერტილი №320 (X-613718, Y-4565191) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.06კმ-ზე №321 წერტილამდე.

წერტილი №321 (X-613763, Y-4565221) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე №322 წერტილამდე.

წერტილი №322 (X-613996, Y-4565302) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.07კმ-ზე №323 წერტილამდე.

წერტილი №323 (X-614057, Y-4565286) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.8კმ-ზე დათვის ხევისა და პანტიშარის ხეობის შესართავამდე, შემდეგ (საწინააღმდეგო მიმართულებით) სამხრეთ-დასავლეთით 0.9კმ-ზე №324 წერტილამდე.

წერტილი №324 a (X-614036, Y-4565250) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.1კმ-ზე №325 წერტილამდე.

წერტილი №325 a (X-613938, Y-4565235) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №326 წერტილამდე.

წერტილი №326 (X-613754, Y-4565168) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №327 წერტილამდე.

წერტილი №327 (X-613656, Y-4565099) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.13კმ-ზე №328 წერტილამდე.

წერტილი №328 (X-613552, Y-4565036) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ დასავლეთით 0.26კმ-ზე №329 წერტილამდე.

წერტილი №329 (X-613326, Y-4565028) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.16კმ-ზე №330 წერტილამდე.

წერტილი №330 (X-613256, Y-4564896) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.12კმ-ზე №331 წერტილამდე.

წერტილი №331 (X-613277, Y-4564781) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.19კმ-ზე №332 წერტილამდე.

წერტილი №332 (X-613355, Y-4564612) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.18კმ-ზე №333 წერტილამდე.

წერტილი №333 (X-613460, Y-4564473) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.17კმ-ზე №334 წერტილამდე.

წერტილი №334 (X-613603, Y-4564387) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.26კმ-ზე №335 წერტილამდე.

წერტილი №335 (X-613766, Y-4564194) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.27კმ-ზე №336 წერტილამდე.

წერტილი №336 (X-613850, Y-4563949) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.18კმ-ზე №337 წერტილამდე.

წერტილი №337 (X-613862, Y-4563769) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე №338 წერტილამდე.

წერტილი №338 (X-613946, Y-4563579) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.2კმ-ზე №339 წერტილამდე.

წერტილი №339 (X-614045, Y-4563432) მდებარეობს პანტიშარის ხეობაში მიმავალი გზის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთით 0.1კმ-ზე №340 წერტილამდე.

წერტილი №340 (X-614057, Y-4563337) მდებარეობს პანტიშარის ხეობის ელდარის დაბლობზე გამოსასვლელთან. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.06კმ-ზე №341 წერტილამდე.

წერტილი №341 (X-614028, Y-4563285) მდებარეობს პანტიშარის ხეობის ელდ რის დაბლობზე გამოსასვლელთან. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.08კმ-ზე №324 წერტილამდე.

წერტილი №324 (X-614076, Y-4563219) მდებარეობს პანტიშარის ხეობის ელდ რის დაბლობზე გამოსასვლელთან გამავალი გზის აღმოსავლეთით 0.07კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.55კმ-ზე №325 წერტილამდე.

წერტილი №325 (X-614520, Y-4562917) მდებარეობს პანტიშარის ხეობის აღმოსავლეთით მდებარე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.94კმ-ზე №344 წერტილამდე.

წერტილი №344 (X-615030, Y-4562263) მდებარეობს პანტიშარის ხეობის აღმოსავლეთით მდებარე ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.32კმ-ზე №345 წერტილამდე.

წერტილი №345 (X-615300, Y-4562036) მდებარეობს ალესილების ძირში 342.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.2კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.9კმ-ზე №346 წერტილამდე.

წერტილი №346 (X-616290, Y-4560887) მდებარეობს ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირში გამავალი ღელეს გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე №347 წერტილამდე.

წერტილი №347 (X-616327, Y-4560677) მდებარეობს ალესილების ძირში გამავალ ღელეში 243 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.48კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.77კმ-ზე, შემდეგ დიდი ჩრდილის ქედიდან ელდრის დაბლობზე გამომავალ მშრალ ხევში სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.94კმ-ზე №348 წერტილამდე.

წერტილი №348 (X-617165, Y-4560588) მდებარეობს დიდი ჩრდილის ქედიდან ელდარის დაბლობზე გამომავალ მშრალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.47კმ-ზე №349 წერტილამდე.

წერტილი №349 (X-617277,Y-4560239) მდებარეობს დიდი ჩრდილის ქედიდან ელდარის დაბლობზე გამომავალ მშრალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.45კმ-ზე №350 წერტილამდე.

წერტილი №350 (X-617498, Y-4560060) მდებარეობს დიდი ჩრდილის ქედიდან ელდარის დაბლობზე გამომავალ მშრალ ხევში 257.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.28კმ-ზე №351 წერტილამდე.

წერტილი №351 (X-617622, Y-4559825) მდებარეობს დიდი ჩრდილის ქედიდან ელდარის დაბლობზე გამომავალ მშრალ ხევში. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის აღმოსავლეთით მდებარე ალესილების ძირის გასწვრივ 0.45კმ-ზე №352 წერტილამდე.

წერტილი №352 (X-619400, Y-4558114) მდებარეობს დიდი ჩრდილის ქედიდან ელდარის დაბლობზე გამომავალ მეორე მშრალ ხევში 197.5 2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.12კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ხევის აღმოსავლეთით მდებარე ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.02კმ-ზე №353 წერტილამდე.

წერტილი №353 (X-619924, Y-4557312) მდებარეობს ალესილების ძირში 200.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.22კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.28კმ-ზე №354 წერტილამდე.

წერტილი №354 (X-620917,Y-4556731) მდებარეობს ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე №355 წერტილამდე.

წერტილი №355 (X-621012, Y-4556588) მდებარეობს ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.09კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.7კმ-ზე №356 წერტილამდე.

წერტილი №356 (X-621438, Y-4556983) მდებარეობს ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.51კმ-ზე №356 წერტილამდე.

წერტილი №357 (X-621316, Y-4556554) მდებარეობს ალესილების ძირში 191.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.51კმ-ზე №358 წერტილამდე.

წერტილი №358 (X-621669, Y-4556349) მდებარეობს ალესილების ძირში 251 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის დასავლეთით 0.19კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.28კმ-ზე №359 წერტილამდე.

წერტილი №359 (X-621606, Y-4556115) მდებარეობს ალესილების ძირში 251 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.3კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.85კმ-ზე №359 წერტილამდე.

წერტილი №360 (X-621932, Y-4555528) მდებარეობს ალესილების ძირში 177.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.14კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.55კმ-ზე №361 წერტილამდე.

წერტილი №361 (X-622323, Y-4555920) მდებარეობს ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთით 0.4კმ-ზე №362 წერტილამდე.

წერტილი №362 (X-622292, Y-4555565) მდებარეობს ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.63კმ-ზე №363 წერტილამდე.

წერტილი №363 (X-622455, Y-4555359) მდებარეობს ალესილების ძირში. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.72კმ-ზე №364 წერტილამდე.

წერტილი №364 (X-622608, Y-4554964) მდებარეობს ალესილების ძირში 245.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის დასავლეთით 0.17კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.37კმ-ზე №365 წერტილამდე.

წერტილი №365 (X-622830, Y-4554759) მდებარეობს ალესილების ძირში 245.5 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთით 0.23კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.83კმ-ზე №366 წერტილამდე.

წერტილი №366 (X-625058, Y-4551919) მდებარეობს ალესილების ძირში 205.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.1კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.24კმ-ზე №367 წერტილამდე.

წერტილი №367 (X-625086, Y-4551701) მდებარეობს ალესილების ძირში 205.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.16კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ალესილების ძირის გასწვრივ ყუმუროს ხეობისაკენ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.05კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.2კმ-ზე №368 წერტილამდე.

წერტილი №368 (X-625277, Y-4551701) მდებარეობს ყუმუროს ხეობის ელდრის დაბლობზე გამოსასვლელთან 205.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.2კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ყუმუროს ხეობაში გამავალი გზის გასწვრივ აღმოსავლეთით 0.08კმ-ზე №369 წერტილამდე.

წერტილი №369 (X-625352, Y-4551713) მდებარეობს ყუმუროს ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.07კმ-ზე №370 წერტილამდე.

წერტილი №370 (X 625414, Y-4551673) მდებარეობს ყუმუროს ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.35კმ-ზე №371 წერტილამდე.

წერტილი №371 (X-625598, Y-4551962) მდებარეობს ყუმუროს ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.19კმ-ზე №372 წერტილამდე.

წერტილი №372 (X-625716, Y-4552012) მდებარეობს ყუმუროს ხეობაში მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.1კმ-ზე №373 წერტილამდე.

წერტილი №373 (X-625781, Y-4551952) მდებარეობს ყუმუროს ხეობაში მიმავალი გზის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.07კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ყუმუროს ხევის აღმოსავლეთით მდებარე სერების თხემის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.43კმ-ზე საქართველოს სახელმწიფო საზღვრამდე.

წერტილი №374 (X-634839, Y-4567493) მდებარეობს ეროვნული პარკის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, შავი მთიდან სამხრეთით ჩაიბულაყის ხევისაკენ მიმავალ გზასთან მდებარე სახნავი ნაკვეთის დასავლეთ კიდეზე და ემთხვევა 676.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გარშემო სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.29კმ-ზე №375 წერტილამდე.

წერტილი №375 (X-634944, Y-4567267) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის დასავლეთ კიდეზე 686.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.34კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.74კმ-ზე №375 წერტილამდე.

წერტილი №376 (X-634736, Y-4566589) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე 664.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.26კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.36კმ-ზე №377 წერტილამდე.

წერტილი №377 (X-634959, Y-4566771) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე 664.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.05კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.39კმ-ზე №378 წერტილამდე.

წერტილი №378 (X-635325, Y-4566683) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.44კმ-ზე №379 წერტილამდე.

წერტილი №379 (X-635232, Y-4567107) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.42კმ-ზე №380 წერტილამდე.

წერტილი №380 (X-635119, Y-4567514) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის აღმოსავლეთ კიდეზე 676.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.32კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.37კმ-ზე №381 წერტილამდე.

წერტილი №381 (X-635396, Y-4567751) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.52კმ-ზე №382 წერტილამდე.

წერტილი №382 (X-635799, Y-4568058) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.14კმ-ზე №383 წერტილამდე.

წერტილი №383 (X-635748, Y-4568180) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №384 წერტილამდე.

წერტილი №384 (X-635583, Y-4568059) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის ჩრდილოეთ კიდეზე 680.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.06კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.39კმ-ზე №385 წერტილამდე.

წერტილი №385 (X-635333, Y-4568317) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.37კმ-ზე №386 წერტილამდე.

წერტილი №386 (X-635116, Y-4568177) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის ჩრდილო-დასავლეთ კიდეზე 659.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.21კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.18კმ-ზე №387 წერტილამდე.

წერტილი №387 (X-635219, Y-4568040) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.53კმ-ზე №388 წერტილამდე.

წერტილი №388 (X-634863, Y-4567685) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.36კმ-ზე №389 წერტილამდე.

წერტილი №389 (X-634592, Y-4567775) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.11კმ-ზე №390 წერტილამდე.

წერტილი №390 (X-634516, Y-4567695) მდებარეობს სახნავი ნაკვეთის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე და უერთდება №374 წერტილს.

წერტილი №391 (X-637220, Y-4579507) მდებარეობს ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლის დასავლეთით მდებარე 163 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.13კმ-ზე ჭალის ტყის მცირე კორომის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.15კმ-ზე №392 წერტილამდე.

წერტილი №392 (X-637287, Y-4579389) მდებარეობს ჭალის ტყის კორომის სამხრეთ-დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.22კმ-ზე №393 წერტილამდე.

წერტილი №393 (X-637425, Y-4579222) მდებარეობს ჭალის ტყის კორომის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.26კმ-ზე №394 წერტილამდე.

წერტილი №394 (X-637640, Y-4579095) მდებარეობს ჭალის ტყის კორომის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ტყის ზოლის გასწვრივ მდ. ალაზნამდე, შემდეგ მიუყვება მდინარეს ჩრდილო-დასავლეთით 0.95კმ-ზე, რომელიც წარმოადგენს სახელმწიფო საზღვარს და უერთდება №391 წერტილს.

წერტილი №401 (X-639356, Y-4578936) მდებარეობს ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლის აღმოსავლეთით ჭალის ტყის კორომის კიდეზე 161 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.26კმ-ზე №400 წერტილამდე.

წერტილი №400 (X-6393333, Y-4577991) მდებარეობს ჭალის ტყის კორომის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდინარის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.26კმ-ზე №399 წერტილამდე.

წერტილი №399 (X-640600, Y-4577416) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე ჭალის ტყის კორომის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.84კმ-ზე №398 წერტილამდე.

წერტილი №398 (X-640953, Y-4577606) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე ჭალის ტყის კორომის ცენტრალურ ნაწილში. აქედან საზღვარი მიემართება ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე №397 წერტილამდე.

წერტილი №397 (X-640909, Y-4577090) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე ჭალის ტყის კორომის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება მდინარის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.92კმ-ზე №395 წერტილამდე.

2.3.ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლის, ტახტი-თეფას ბუნების ძეგლის და არწივის ხეობის ბუნების ძეგლის საზღვრები

 

ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლი

(ჯუმას ყურე)

საწყისი წერტილი №001 (X-637944, Y-4579124) მდებარეობს ყურეში შესასვლელ ვიწრო ყელში გამავალ გზაზე 188.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.2კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.57კმ-ზე №002 წერტილამდე.

წერტილი №002 (X-638293, Y-4579709) მდებარეობს ყურეში გამავალ გზაზე 188.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.38კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.24კმ-ზე №003 წერტილამდე.

წერტილი №003 (X-638516, Y-5798644) მდებარეობს ყურეში მდებარე სახნავი ნაკვეთის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის გარშემო ჩრდილო-დასავლეთით 0.21კმ-ზე №004 წერტილამდე.

წერტილი №004 (X-638491, Y-4580123) მდებარეობს ყურეში მდებარე სახნავი ნაკვეთის ჩრდილო-დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე №005 წერტილამდე.

წერტილი №005 (X-638085, Y-4580046) მდებარეობს ყურეში მდებარე სახნავი ნაკვეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.55კმ-ზე №006 წერტილამდე.

წერტილი №006 (X-638195, Y-4579827) მდებარეობს ყურეში მდებარე სახნავი ნაკვეთის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სახნავი ნაკვეთის კიდის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.14კმ-ზე და ბრუნდება №003 წერტილთან.

ტახტი-თეფას ბუნების ძეგლი

 

(ტალახის ვულკანი)

საწყისი წერტილი №001 (X-38570783, Y-4566085) მდებარეობს მდ. იორსა და ჩობანდაღის ქედს შორის ჩათმის მასივის ტახტი-თეფას სერზე 523 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულთან. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.2კმ-ზე №002 წერტილამდე

წერტილი №002 (X-38570558, Y-4566561) მდებარეობს ტალახის ვულკანის სამხრეთ-დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.35კმ-ზე №003 წერტილამდე.

წერტილი №003 (X-38570751, Y-4566575) მდებარეობს ტალახის ვულკანის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე №004 წერტილამდე.

წერტილი №004 (X-38570978, Y-4566210) მდებარეობს ტალახის ვულკანის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 0.2კმ-ზე და უერთდება №001 წერტილს.

არწივის ხეობის ბუნების ძეგლი

 

საწყისი წერტილი №001 (X-38594454, Y-4593586) მდებარეობს დედოფლისწყაროს რაიონული ცენტრის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2კმ-ზე სოფ. ხორნაბუჯისაკენ ტყეში მიმავალ გზაზე 849.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.39კმ-ზე №002 წერტილამდე.

წერტილი №002 (X-38594885, Y-4593667) მდებარეობს სოფ. ხორნაბუჯისაკენ ტყეში მიმავალ გზაზე კირქვიანი კლდეების სამხრეთ-აღმოსავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.25კმ-ზე №003 წერტილამდე.

წერტილი №003 (X-38595204, Y-4593380) მდებარეობს სოფ. ხორნაბუჯისაკენ ტყეში მიმავალ გზაზე კირქვიანი კლდეების აღმოსავლეთით. აქედან საზღვარი მიემართება კლდეების გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.42კმ-ზე №004 წერტილამდე.

წერტილი №004 (X-38594462, Y-4593135) მდებარეობს სოფ. ხორნაბუჯისაკენ ტყეში მიმავალი გზის დასავლეთით 0.33კმ-ზე კირქვიანი კლდეების თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება კლდეების გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.24კმ-ზე №005 წერტილამდე.

წერტილი №005 (X-38594651, Y-4593407) მდებარეობს კირქვიანი კლდეების დასავლეთ კიდეზე 849.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.43კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება კლდეების გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.38კმ-ზე და უერთდება №001 წერტილს.

წერტილი №006 (X-591292, Y-4593334) მდებარეობს დედოფლისწყაროს ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში მდებარე სოფ. წითელწყაროს ჩრდილოეთით 0.48კმ-ზე არწივის ხეობის საინფორმაციო ცენტრის შესასვლელთან. აქედან საზღვარი მიემართება არწივის ხეობის დასავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.68კმ-ზე №007 წერტილამდე.

წერტილი №007 (X-590872, Y-4593473) მდებარეობს კირქვიანი კლდეების ძირის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების ფერდობზე ჩრდილო-დასავლეთით 0.12კმ-ზე №008 წერტილამდე.

წერტილი №008 (X-590908, Y-4593576) მდებარეობს კირქვიანი კლდეების მასივის დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების თხემზე ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.89კმ-ზე №009 წერტილამდე.

წერტილი №009 (X-591401,  Y-4593645) მდებარეობს კირქვიანი კლდეების თხემზე 872.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.3კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიან კლდეებს შორის გამავალ ბილიკზე ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.58კმ-ზე №010 წერტილამდე.

წერტილი №010 (X-591672, Y-4594089) მდებარეობს კირქვიანი კლდეების თხემზე გამავალ ბილიკზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიან კლდეების გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.47კმ-ზე №011 წერტილამდე.

წერტილი №011 (X-591562, Y-4594580) მდებარეობს არწივის ხეობის დასავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი კვეთს არწივის ხეობას და მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.02კმ-ზე №012 წერტილამდე.

წერტილი №012 (X-591597, Y-4594590) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის ჩრდილოეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების თხემის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.8კმ-ზე №013 წერტილამდე.

წერტილი №013 (X-592115, Y-4595020) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების თხემის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.68კმ-ზე №014 წერტილამდე.

წერტილი №014 (X-591752, Y-4593482) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის თხემზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების თხემის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.38კმ-ზე №015 წერტილამდე.

წერტილი №015 (X-591905, Y-45932213) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის თხემზე 917.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.11კმ-ზე თხემზე მდებარე პატარა ტაფობის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.32კმ-ზე №016 წერტილამდე.

წერტილი №016 (X-592141, Y-4593122) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის აღმოსავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების ძირის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.22კმ-ზე №017 წერტილამდე.

წერტილი №017 (X-592008, Y-4592980) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის სამხრეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეების ძირის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 0.49კმ-ზე №018 წერტილამდე.

წერტილი №018 (X-591628, Y-4593227) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის სამხრეთ კიდეზე 917.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის სამხრეთ-დასავლეთით 0.19კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიან კლდეებზე მდებარე ტყის ზოლის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.25კმ-ზე №019 წერტილამდე.

წერტილი №019 (X-591440, Y-4593100) მდებარეობს არწივის ხეობის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების მასივის სამხრეთ-დასავლეთ კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება კირქვიანი კლდეებზე მდებარე ტყის ზოლის გასწვრივ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.49კმ-ზე №020 წერტილამდე.

წერტილი №020 (X-591448, Y-4593463) მდებარეობს არწივის ხეობაში გამდინარე წყაროს წყლის აღმოსავლეთით კირქვიანი კლდეების ძირში. აქედან საზღვარი კვეთს ხეობას და მიემართება დასავლეთით 0.26კმ-ზე №021 წერტილამდე.

წერტილი №021 (X-591343, Y-4593569) მდებარეობს არწივის ხეობის დასავლეთ ნაწილში მდებარე კირქვიანი კლდეების ძირას აღმოსავლეთიდან გამავალ ბილიკზე. აქედან საზღვარი მიემართება ბილიკის გასწვრივ სამხრეთ-დასავლეთით 0.22კმ-ზე და უერთდება №006 წერტილს.

 

2.4.ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შიდა ზონების აღწერა

მართვადი დაცვის ზონა

მართვადი დაცვის ზონას ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება ვაშლოვანის სახ. ნაკძალი და ეროვნული პარკის ტრადიციული გამოყენების ზონა. აღმოსავლეთიდან და დასავლეთიდან მართვადი დაცვის ზონის საზღვარი ემთხვევა ეროვნული პარკის საზღვარს. სამხრეთიდან მას ესაზღვრება ვაშლოვანის სახ. ნაკრძალი, ველური გარემოს ზონა და დანარჩენ ტერიტორიაზე ემთხვევა ეროვნული პარკის სამხრეთ საზღვარს.

ტრადიციული გამოყენების ზონა

ლეკისწყალი – ჩიღოელთ ხევის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.571424, Y-41.233026) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე და ემთხვევა 601.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 2.9კმ-ზე №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.584133, Y-41.211116 ემთხვევა ეროვნული პარკის 3 წერტილს) ემთხვევა ღორისწყლის ხეობის სათავეებში გამავალი გზიდან 650 მ-ზე მდებარე 630 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით 1.2კმ-ზე №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.572131, Y-41.207497) მდებარეობს მდ.ლეკისწყლის ხეობისა და ღორისწყლის ხეობის წყალგამყოფზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.2 კმ-ზე №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X46.559178, Y-41.209889) ემთხვევა 465.9 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება მდ.ლეკისწყლის ხეობისა და ღორისწყლის ხეობის წყალგამყოფის გასწვრივ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.7კმ-ზე №5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (კოორდინატი X-46.572421, Y-41.200566) ემთხვევა 465 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით 0.8 კმ-ზე, შემდეგ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.8კმ-ზე №6 წერტილამდე.

წერტილი №6 (კოორდინატი X-46.578387, Y-41.189429) ემთხვევა 487.7 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 2.5კმ-ზე მშრალი ხეობის გასწვრივ №7 წერტილამდე.

წერტილი №7 (კოორდინატი X-46.568368, Y-41.170896) მდებარეობს მდ.ლეკისწყალზე 319 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.25 კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 1.45კმ-ზე №8 წერტილამდე.

წერტილი №8 (კოორდინატი X-46.560062, Y-41.159714) მდებარეობს მდ.ლეკისწყლის ხეობისა და ბუღამოედნის წყალგამყოფზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.45კმ-ზე №9 წერტილამდე.

წერტილი №9 (კოორდინატი X-46.547445, Y-41.168249 ემთხვევა ვაშლოვანის სახ. ნაკრძალის №2 წერტილს) ემთხვევა ვაშლოვანის ქვაბულის უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწილში ბუღამოედნისა და ჩიღოელთხევის წყალგამყოფის თხემზე მდებარე 486.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 4.4 კმ-ზე №10 წერტილამდე.

წერტილი №10 (კოორდინატი X-46.502962, Y-41.186115) ემთხვევა 482 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს და მდებარეობს ვაშლოვანის ქვაბულისა და ჩიღოელთხევის წყალგამყოფზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 4.95კმ-ზე №11 წერტილამდე.

წერტილი №11 (კოორდინატი X-46.456223, Y-41.210512) მდებარეობს კუდას წყაროზე ჩიღოელ-თხევში ჩამავალ გზასთან. აქედან საზღვარი მიემარ-თება აღმასავლეთით 3კმ-ზე №12 წერტილამდე.

წერტილი №12 (კოორდინატი X-46.491874, Y-41.210914) მდებარეობს მეცხოველეობის ზამთრის ბინასთან ჩიღოელთხევში ჩამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.85კმ-ზე №13 წერტილამდე.

წერტილი №13 (კოორდინატი X-46.511762, Y-41.217326) ემთხვევა 552.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს და მდებარეობს ჩიღოელთ-ხევიდან მდ.ლეკისწყლის ხეობისკენ მიმავალ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავ-ლეთით 1.4 კმ-ზე №14 წერტილამდე.

წერტილი №14 (კოორდინატი X-46.526505, Y-41.222932) ემთხვევა 508 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს და მდებარეობს ჩიღოელთ-ხევიდან მდ.ლეკისწყლის ხეობისკენ მიმავალ სერზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.85 კმ-ზე №15 წერტილამდე.

წერტილი №15 (კოორდინატი X-46.531673, Y-41.229508) მდებარეობს მდ.ლეკისწყლის ხეობაში გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.8კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.05კმ-ზე იმედას ხეობაში გამავალი გზის გასწვრივ №16 წერტილამდე.

წერტილი №16 (კოორდინატი X-46.567545, Y-41.232975) მდებარეობს იმედას ხეობაში გამავალი გზის და ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზის შეერთებასთან. აქედან საზღვარი მიემართება აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე №1 წერტილამდე.

დილიჩა – ალფადარის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.605861, Y-41.201239) ემთხვევა ღორისწყლის ხეობისა და ალფადარის ხეობის წყალგამყოფზე მდებარე 663.1 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.4კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილოეთით 0.8კმ-ზე №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.602887, Y-41.207635) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის სათა-ვეში მდებარე მეცხოველეობის ზამთრის ბინის აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.7კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.2კმ-ზე №4 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.601355, Y-41.223495) მდებარეობს ალფადარის ხეობიდან დილიჩისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება გზის გასწვრივ ჩრდილო-დასავლეთით 2.2კმ-ზე №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X-46.590907, Y-41.240045) ემთხვევა 549.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.85კმ-ზე №5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (კოორდინატი X-46.593313, Y-41.247476) ემთხვევა 526.3 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.5კმ-ზე №6 წერტილამდე.

წერტილი №6 (კოორდინატი X-46.601946, Y-41.259358 ემთხვევა ეროვნული პარკის 4 წერტილს) ემთხვევა 520.4 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება აღმოსავლეთით 0.9კმ-ზე №7 წერტილამდე.

წერტილი №7 (კოორდინატი X-46.612085, Y-41.259271) მდებარეობს მეცხოველეობის ზამთრის ბინის დასავლეთით გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 1.1კმ-ზე №8 წერტილამდე.

წერტილი 8 (კოორდინატი X-46.614795, Y-41.268529) მდებარეობს დილიჩიდან შავი მთის თხემისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.8კმ-ზე №9 წერტილამდე.

წერტილი №9 (კოორდინატი X-46.626043, Y-41.256652) მდებარეობს ჩაიბულაყის სათავეებიდან შავი მთის თხემისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.15კმ-ზე №10 წერტილამდე.

წერტილი №10 (კოორდინატი X-46.634095, Y-41.248775) ემთხვევა 690 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდე-ზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 1კმ-ზე №11 წერტილამდე.

წერტილი №11 (კოორდინატი X-46.627974, Y-41.241584) მდებარეობს ჩაიბულაყის ხევზე ჩამავალ გზაზე მეცხოველეობის ზამთრის ბინის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.15კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 2.8კმ-ზე ტყის მასივის გასწვრივ №12 წერტილამდე.

წერტილი №12 (კოორდინატი X-46.612909, Y-41.232076) ემთხვევა 786.6 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 1.1კმ-ზე №13 წერტილამდე.

წერტილი №13 (კოორდინატი X-46.607664, Y-41.222900) ემთხვევა 628.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 1.5კმ-ზე №14 წერტილამდე.

წერტილი №14 (კოორდინატი X-46.614317, Y-41.211187) მდებარეობს ალფადარის ხევზე ჩამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.7კმ-ზე, შემდეგ სამხრეთ-დასავლეთით 0.8კმ-ზე №15 წერტილამდე.

წერტილი 15 (კოორდინატი X-46.617073, Y-41.198794) ემთხვევა 607.2 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1კმ-ზე №1 წერტილამდე.

შავი მთის მასივის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.626257, Y-41.275497) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან ჩრდილო-დასავლეთით 1.5კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 2კმ-ზე №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.628357, Y-41.292311 ემთხვევა ეროვნული პარკის 5 წერტილს) ემთხვევა სოფ. ქვემო ქედიდან შავი მთის თხემისკენ მიმავალ გზაზე მდებარე 741 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.5კმ-ზე №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.642798, Y-41.299430) მდებარეობს 690.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.4კმ-ში შავი მთიდან სოფ. საბათლოსკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.4კმ-ზე №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X-46.667492, Y-41.307799 ემთხვევა ეროვნული პარკის 6 წერტილს) ემთხვევა სოფ. საბათლოს მიმდებარე მდ. ალაზნის ჭალიდან შავი მთის თხემისკენ მიმავალ გზაზე მდებარე 339 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.8კმ-ზე №5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (კოორდინატი X-46.676566, Y-41.305014) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან სოფ. საბათლოსკენ მიმავალ გზაზე 381.3 339 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.7კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით 2.4 კმ-ზე და მიუყვება სარწყავ არხს №6 წერტილამდე.

წერტილი №6 (კოორდინატი X-46, 678722, Y-41.283652) მდებარეობს 450 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.65კმ-ზე სარწყავ არხზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.05კმ-ზე სარწყავი არხის გასწვრივ №7 წერტილამდე.

წერტილი №7 (კოორდინატი X-46.711892, Y-41.273417) მდებარეობს სარწყავი არხის მდ.ალაზანთან შეერთების ადგილას. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით მდ. ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად და მიუყვება ჭალის ტყის კიდეს 5.4კმ-ზე №8 წერტილამდე.

წერტილი №8 (კოორდინატი X-46.700184, Y-41.244031 ემთხვევა ეროვნული პარკის №9 წერტილს) მდებარეობს ბუღდალოს ხევისა და მდ. ალაზნის შესართავთან. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით მდ. ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად და მიუყვება ჭალის ტყის კიდეს 2.2 კმ-ზე №9 წერტილამდე.

წერტილი №9 (კოორდინატი X-46.685539, Y-41.232771) მდებარეობს მდ. ალაზნის პარალელურად ჭალაში გამავალ გზაზე 235 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.75 კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.15 კმ-ზე №10 წერტილამდე.

წერტილი №10 (კოორდინატი X-46.682155, Y-41.240014) მდებარეობს 235 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულის ჩრდილოეთით 0.12კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.95კმ-ზე და მიუყვება ტყის მასივის კიდეს №11 წერტილამდე.

წერტილი №11 (კოორდინატი X-46.662058, Y-41.245145) მდებარეობს 361 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე მეცხოველეობის ზამთრის ბინასთან ბუღდალოს ხევის მარჯვენა ფერდობზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.9კმ-ზე №12 წერტილამდე.

წერტილი №12 (კოორდინატი X-46.654133, Y-41.249803) მდებარეობს 361 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულის ჩრდილო-დასავლეთით 0.55 კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.6 კმ-ზე №13 წერტილამდე.

წერტილი №13 (კოორდინატი X-46.660284, Y-41.252615) მდებარეობს ბუღდალოს ხევის მარჯვენა ფერდობზე მეცხოველეობის ზამთრის ბინის ჩრდილო-დასავლეთით 0.8კმ-ზე. აქედან საზღვარი კვეთს ბუღდალოს ხევს და მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.75კმ-ზე №14 წერტილამდე.

წერტილი №14 (კოორდინატი X-46.676710, Y-41.259021) მდებარეობს მდებარეობს ბუღდალოს ხევის მარცხენა ფერდობზე 316-ის ჩრდილო-დასავლეთით 0.6კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.75კმ-ზე №15 წერტილამდე.

წერტილი №15 (კოორდინატი X-46.679887, Y-41.264020) ემთხვევა 352 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.8კმ-ზე №16 წერტილამდე.

წერტილი №16 (კოორდინატი X-46.682857, Y-41.270851) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან აღმოსავლეთით მდ. ალაზნის ჭალისკენ გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით გზის გასწვრივ 1.4კმ-ზე №17 წერტილამდე.

წერტილი №17 (კოორდინატი X-46.668791, Y-41.272863) ემთხვევა 451 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.5კმ-ზე შავი მთის თხემიდან აღმოსავლეთით მდ. ალაზნის ჭალისკენ მიმავალი გზის გასწვრივ №18 წერტილამდე.

წერტილი №18 (კოორდინატი X-46.664628, Y-41.275154) მდებარეობს შავი მთის თხემიდან აღმოსავლეთით მდ. ალაზნის ჭალისკენ გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით გზის გასწვრივ 1.7კმ-ზე №19 წერტილამდე.

წერტილი №19 (კოორდინატი X-46.645553, Y-41.271061) მდებარეობს შავი მთის თხემზე მდებარე მეცხოველეობის ზამთრის ბინის სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.2კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით შავი მთის თხემისკენ მიმავალი გზის გასწვრივ 1.2კმ-ზე №20 წერტილამდე.

წერტილი №20 (კოორდინატი X-46.633396, Y-41.274935) მდებარეობს შავი მთის თხემზე სოფ. ქვემო ქედისკენ და ღორისწყლის ხეობისაკენ მიმავალი გზების გასაყართან. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით 0.8კმ-ზე №1 წერტილამდე.

ბუღდალოს ხევის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.678489, Y-41.226873) ემთხვევა 142 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით 1კმ-ზე მდ. ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.669858, Y-41.222329) მდებარეობს ჭალაში ბუღდალოს ხევიდან ჩაიბულაყის ხევისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.6კმ-ზე №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.669858, Y-41.222329) მდებარეობს ტყის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.9კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ №4 წერტი-ლამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X-46.673809, Y-41.227742) მდებარეობს ჭალაში მდებარე მეცხო-ველეობის ზამთრის ბინის ჩრდილო-დასავლეთით 0.3კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე №5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (კოორდინატი X-46.676864, Y-41.230902) მდებარეობს ჭალაში ბუღდალოს ხევიდან ჩაიბულაყის ხევისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე მდ.ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად №1 წერტილამდე.

ჩაიბულაყის ხევის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.663509, Y-41.218645) მდებარეობს ჩაიბულაყის ხევიდან ალფადარის ხევისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.5კმ-ზე, შემდეგ საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით მდ.ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად 2კმ-ზე №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.663021, Y-41.209680) მდებარეობს ჭალის პირზე. აქედან საზღ-ვარი მიემართება დასავლეთით 0.6კმ-ზე №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.657265, Y-41.210550) მდებარეობს ჩაიბულაყის ხევიდან ალფადარის ხევისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.4კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X-46.656292, Y-41.218510) მდებარეობს ჩაიბულაყის ხევზე გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.4კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ, შემდეგ – სამხრეთ-აღმოსავლეთით 0.6კმ-ზე №1 წერტილამდე.

ღორისწყლის ხეობის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.664308, Y-41.173488) ემთხვევა 126.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასვლეთით 2.6კმ-ზე მდ.ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.652300, Y-41.157998) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობიდან მიჯნისყურისკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 0.8კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.647733, Y-41.163734) მდებარეობს ტყის მასივის კიდეზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 1.8კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X-46.652849, Y-41.174803) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობაში გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება აღმოსავლეთით 1კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ №1 წერტილამდე.

ალფადარის ხეობის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.663129, Y-41.182603) ემთხვევა 176 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით 0.8კმ-ზე №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.663079, Y 41.175805) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობის მდ. ალაზნის შესართავთან გამავალ გაზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.7კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.644028, Y 41.178223) მდებარეობს ღორისწყლის ხეობაში გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 1.5კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X-46.646438, Y-41.187168) მდებარეობს ალფადარის ხეობაში გამავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით 0.3კმ-ზე, შემდეგ აღმოსავლეთით 1.3კმ-ზე ტყის მასივის კიდის გასწვრივ № 5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (კოორდინატი X-46.660624, Y-41.188565) მდებარეობს ჩაიბულაყის ხევიდან ალფადარის ხეობისაკენ მიმავალ გზაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.8კმ-ზე, შემდეგ სამხრეთ-დასავლეთით 1.2კმ-ზე მდ.ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად №1 წერტილამდე.

აკაციის პლანტაციის ტრადიციული გამოყენების მონაკვეთი

საწყისი წერტილი №1 (X- 639351, Y-4578444) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან ჩრდილოეთით 2.58კმ-ზე ალაზნის ჭალისკენ მიმავალი გზასთან. აქედან საზღვარი მიემართება აღმოსავლეთით, 0.13 კმ-ზე, აკაციის პლანტაციას შემოსაზღვრავს ჩრდილოეთიდან და უერთდება №2 წერტილს.

წერტილი №2 (X- 639469, Y- 4578439) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან ჩრდილოეთით 2.56 კმ-ში, ალაზნის ჭალაში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთისკენ, აღმოსავლეთიდან საზღვრავს აკაციის პლანტაციას და 0.475 კმ-ში უერთდება №3 წერტილს.

წერტილი №3 (X- 639373, Y- 4578013) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან ჩრდილოეთით 2.15კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით, ქმნის აკაციის პლანტაციის სამხრეთ საზღვარს და 0.04 კმ-ში უერთდება №4 წერტილს.

წერტილი №4 (X- 639334, Y- 4578022) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან ჩრდილოეთით 2.17კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით, დასავლეთიდან შემოსაზღვრავს აკაციის პლანტაციას და 0.42 კმ-ში უერთდება №1 წერტილს.

წერტილი №5 (X- 641920, Y- 4576508) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.37 კმ-ზე მდინარე ალაზნის ნაპირიდან 0.05კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მიუყვება მდ. ალაზანის კალაპოტს 50-მეტრიანი დაშორებით და 0.43 კმ-ში უერთდება №6 წერტილს.

წერტილი №6 (X- 642297, Y- 4576680) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.77კმ-ზე, მდ. ალაზნის კალაპოტიდან 0.05 კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით, აღმოსავლეთიდან შემოსაზღვრავს აკაციის პლანტაციას და 0.45 კმ-ში უერთდება №7 წერტილს.

 წერტილი №7 (X- 642365, Y- 4576243) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.75 კმ-ზე, ალაზნის ჭალაში. აქედან საზღვარი იღებს დასავლეთის მიმართულებას, ქმნის სამხრეთ საზღვარს და 0.15 კმ-ში უერთდება №8 წერტილს.

წერტილი №8 (X- 642218, Y- 4576266) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.6 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით, გაივლის აკაციის პლანტაციასა და სახნავ მიწებს შორის და 0.46 კმ-ში უერთდება №5 წერტილს.

წერტილი №9 (X- 641516, Y- 4575071) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.04 კმ-ზე მდინარე ალაზნის ნაპირიდან 0.05 კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით, მიუყვება მდ. ალაზანს 50 მეტრის დაშორებით და 0.29 კმ-ში უერთდება №10 წერტილს.

წერტილი №10 (X- 641722, Y- 4574847) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.31კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთით, აკაციის პლანტაციას შემოსაზღვრავს სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან და 0.03 კმ-ში უერთდება №11 წერტილს.

წერტილი №11 (X- 641691, Y- 4574863) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.29კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით, გაივლის აკაციის პლანტაციასა და სახნავ მიწებს შორის და 0.27 კმ-ში უერთდება №12 წერტილს.

წერტილი №12 (X- 641505, Y- 4575062) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან აღმოსავლეთით 2.04კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით, აკაციის პლანტაციას შემოსაზღვრავს ჩრდილო-დასავლეთიდან და 0.04 კმ-ში უერთდება №9 წერტილს.

წერტილი №13 (X-642301, Y-4574133) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.18 კმ-ზე. მდინარე ალაზნის ნაპირიდან 0.1 კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით, სამხრეთით მოიტოვებს ალაზნის პლანტაციას და 0.09 კმ-ში უერთდება №14 წერტილს.

წერტილი №14 (X-642378, Y-4574169) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.2კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით, აკაციის პლანტაციას შემოსაზღვრავს ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან და 0.58 კმ-ში უერთდება №15 წერტილს.

წერტილი №15 (X-642366, Y-4573608) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.5კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთით, ქმნის აკაციის პლანტაციის სამხ-რეთ საზღვარს 0.08 კმ-ში უერთდება №16 წერტილს.

წერტილი №16 (X-642287, Y-4573615) მდებარეობს სოფ. საბათლოს ცენტრიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით 3.48კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილოეთით, აკაციის პლანტაციას შემოსაზღვრავს დასავლეთიდან და 0.51 კმ-ში უერთდება №17 წერტილს.

წერტილი №17 (X-644023, Y-4572351) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.35 კმ-ში, მდ. ალაზნის ნაპირიდან 0.05 კმ-ში. აქედან საზღვარი მიუყვება მდ. ალაზანს 50 მეტრის დაშორებით და 0.39 კმ-ში უერთდება №18 წერტილს.

წერტილი №18 (X-644404, Y-4572308) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.62 კმ-ში, მდ. ალაზნის ნაპირიდან 0.05 კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთისკენ, ქმნის აკაციის პლანტაციის აღმოსავლეთ საზღვარს და 0.38 კმ-ში უერთდება №19 წერტილს.

წერტილი №19 (X-644501, Y-4571949) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.52 კმ-ში, მდ. ალაზნის ნაპირიდან 0.05 კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება დასავლეთითს და 0.1 კმ-ში უერთდება №20 წერტილს.

წერტილი №20 (X-644458, Y-4571886) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.42 კმ-ში, გრუნტის გზების გადაკვეთაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით, გაივლის პლანტაციასა და სახნავ მიწებს შორის და 0.76 კმ-ში უერთდება №21 წერტილს.

წერტილი №21 (X-643941, Y-4572412) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.34 კმ-ში აკაციის პლანტაციასა და სახნავი მიწების მიჯნაზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით და 0.01 კმ-ში უერთდება №17 წერტილს.

წერტილი №22 (X- 644852, Y-4572202) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.94 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში, მდინარის ნაპირიდან 0.06 კმ-ში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით და 0.292 კმ-ში უერთდება №23 წერტილს.

წერტილი №23 (X-645083, Y-4572024) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 3 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთისკენ, ქმნის აკაციის პლანტაციის აღმოსავლეთ საზღვარს და 0.33 კმ-ში უერთდება №24 წერტილს.

წერტილი №24 (X-644974, Y-4571708) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.85 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში. აქედან საზღვარი მიემართება ჯერ აღმოსავლეთით 0.15 კმ-ზე, შემდეგ – ჩრდილო-დასავლეთით 0.22კმ-ზე, შემოსაზღვრავს აკაციის პლანტაციას და უერთდება №25 წერტილს.

წერტილი №25 (X-644702, Y-4571865) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 2.66 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით, ჩრდილო-დასავლეთიდან შემოსაზღვრავს აკაციის პლანტაციას და 0.37 კმ-ში უერთდება №26 წერტილს.

წერტილი №26 (X-644580, Y-4571253) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან აღმოსავლეთით 2.36 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-აღმოსავლეთით ჩრდილოეთიდან საზღვრავს აკაციის პლანტაციას და 0.2 კმ-ში უერთდება №27 წერტილს.

წერტილი №27 (X-644770, Y-4571186) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან აღმოსავლეთით 2.53 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთ-დასავლეთისაკენ, მიუყვება პლანტაციის მარჯვენა კიდეს და 0.2 კმ-ში უერთდება №28 წერტილს.

წერტილი №28 (X-644629, Y-4571057) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან აღმოსავლეთით 2.38 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში, მდინარის ნაპირიდან 0.05კმ-ში. აქედან საზღვარი სწორხაზოვნად მიემართება ჩრდილო-დასავლეთისკენ და 0.17 კმ-ში უერთდება №29 წერტილს.

წერტილი №29 (X-644483, Y-4571137) მდებარეობს ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შესასვლელიდან აღმოსავლეთით 2.25 კმ-ში, მდ. ალაზნის მარჯვენა მეანდრაში. აქედან საზღვარი სწორხაზოვნად მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით, ჩრდილო-დასავლეთიდან შემოსაზღვრავს აკაციის პლანტაციას და 0.15 კმ-ში უერთდება №26 წერტილს.

ბუნების მკაცრი დაცვის ზონა

საწყისი წერტილი №1 (კოორდინატი X-46.642682, Y-41.107058 ემთხვევა ვაშლოვანის სახ. ნაკრძალის №1 წერტილს) მდებარეობს უსახელო მთის მასივის სამხრეთ საზღვარზე გამავალი სახელმწიფო საზღვრისა და მდ. ალაზნის გადაკვეთის ადგილას. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 3კმ-ზე №2 წერტილამდე.

წერტილი №2 (კოორდინატი X-46.613051, Y-41.117205 107058 ემთხვევა ვაშლოვანის სახ. ნაკრძალის №2 წერტილს) ემთხვევა უსახელო მთის წვერის სამხრეთ-დასავლეთით 0.25კმ-ზე მდებარე 424 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.7კმ-ზე №3 წერტილამდე.

წერტილი №3 (კოორდინატი X-46.624074, Y-41.130600 ემთხვევა ვაშლოვანის სახ. ნაკრძალის №3 წერტილს) მდებარეობს უსახელოს უღელტეხილიდან მიჯნის ყურეში მიმავალ გზაზე 194 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიური ნიშნულიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.35კმ-ზე. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1.5კმ-ზე, შემდეგ ჩრდილო-დასავლეთით მიჯნის ყურის ხეობის პარალელურად ფონის ხევში 1.5კმ-ზე №4 წერტილამდე.

წერტილი №4 (კოორდინატი X-46.623983, Y-41.142789) ემთხვევა ფონის ხევში მდებარე 407 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 3.2კმ-ზე ფონის ხევისა და ღორისწყლის ხეობის წყალგამყოფის გასწვრივ №5 წერტილამდე.

წერტილი №5 (კოორდინატი X-46.597423, Y-41.164016) ემთხვევა ფონის ხევისა და ღორისწყლის ხეობის წყალგამყოფის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში მდებარე 397 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით 1.25კმ-ზე №6 წერტილამდე.

წერტილი №6 (კოორდინატი X-46.599375, Y-41.173928) ემთხვევა 515.8 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ სამკუთხედს. აქედან საზღვარი მიემართება ჩრდილო-აღმოსავლეთით 0.6კმ-ზე, შემდეგ სამხრეთ-აღმოსავლეთით 2.7კმ-ზე ღორისწყლის ხეობისა და უსახელო მთის მასივის წყალგამყოფის გასწვრივ №7 წერტილამდე.

წერტილი №7 (კოორდინატი X-46.635075, Y-41.170009) ემთხვევა ღორისწყლის ხეობისა და უსახელო მთის მასივის წყალგამყოფზე მდებარე 449 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართებასამხრეთ-აღმოსავლეთით 2.4კმ-ზე ღორისწყლის ხეობისა და უსახელო მთის მასივის წყალგამყოფის გასწვრივ №8 წერტილამდე.

წერტილი №8 (კოორდინატი X-46.652515, Y-41.154423) ემთხვევა ჭალაში მდებარე 170 მ.ზ.დ. სიმაღლის გეოდეზიურ ნიშნულს. აქედან საზღვარი მიემართება სამხრეთით მდ.ალაზნის დინების მიმართულებით მდინარის პარალელურად 7.5კმ-ზე №1 წერტილამდე.

საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრის 2007 წლის 28 დეკემბრის ბრძანება №1833-სსმIII, №186, 28.12.2007წ.; მუხ.2091

 

დანართი 3

მენეჯმენტის გეგმის ქმედებათა ლოგიკური ცხრილი

სმ – სტრატეგიული მიზანი;

სს – საქმიანობის სფერო;

თეთრ კვადრატებში მითითებული ციფრები შეესაბამება მენეჯმენტის გეგმის მე-6 თავში მოცემულ საქმიანობებს

 


სტრატეგიული

მიზანი

 

 

საქმიანობის სფერო

I

დაცვა

II

აღდგენა

 

III

ცოდნის გაუმჯობესება

IV

ცნობიერება

V

კმაყოფილება

VI

მდგრადი გამოყენება

VII შემოსავლები

VIII

კეთილ-დღეობა

IX

რეპლიკაცია

X

ალიანსები

I ადმინისტრაცია

 

6.1.1-6.1.4

6.1.5

6.1.6.1-6.1.6.3

6.1.6.4

6.1.7

6.1.1-6.1.4

6.1.1-6.1.4

6.1.5

6.1.6.1-6.1.6.3

6.1.1-6.1.4

6.1.5

6.1.1-6.1.4

6.1.1-6.1.4

6.1.1-6.1.4

 

 

6.1.6.4

6.1.1-6.1.4

 

 

6.1.6.4

6.1.1-6.1.4

6.1.5

6.1.6.1-6.1.6.3

 

6.1.7

6.1.1-6.1.4

6.1.5

II

ინფრასტრუქტურა

6.2.1

6.2.2

6.2.3

6.2.4

6.2.5

6.2.6

6.2.7

 

 

 

6.2.4

 

6.2.6

6.2.7

 

6.2.2

6.2.1

6.2.2

6.2.3

 

 

6.2.6

6.2.7

6.2.1

6.2.2

6.2.3

 

 

6.2.6

6.2.7

 

 

 

 

 

 

6.2.1

6.2.2

6.2.3

 

 

6.2.3

 

 

6.2.3

6.2.4

 

 

6.2.3

III

შესაძლებლობების გაზრდა და ტრენინიგი

6.3.1

6.3.2

6.3.3

 

6.3.5

 

6.3.1

 

6.3.3

 

6.3.5

6.3.1

6.3.2

6.3.3

 

6.3.5

6.3.6

6.3.1

6.3.2

6.3.3

6.3.4

6.3.1

 

6.3.3

6.3.4

6.3.1

 

6.3.3

6.3.1

 

6.3.3

6.3.1

 

6.3.3

6.3.1

 

6.3.3

6.3.1

 

6.3.3

IV

საზოგადიებასთან ურთ. (ბიზნეს ურთ. ჩათვლით)

6.4.1.1-6.4.1.2

6.4.1.3

 

6.4.3.1

6.4.3.2

 

6.4.3.4

6.4.3.5

6.4.3.6

6.4.3.7

 

 

 

 

6.4.3.1

 

 

6.4.3.4

 

6.4.3.6

6.4.3.7

6.4.1.1-6.4.1.2

 

6.4.2.1

6.4.3.1

6.4.3.2

 

 

6.4.3.5

6.4.1.1-6.4.1.2

6.4.1.3

6.4.2.1

6.4.3.1

6.4.3.2

6.4.3.3

 

 

 

6.4.3.7

6.4.1.1-6.4.1.2

6.4.1.3

6.4.2.1

6.4.3.1

 

 

 

 

 

 

6.4.4.1-6.4.4.2

6.4.1.1-6.4.1.2

 

 

6.4.3.1

6.4.3.2

 

 

 

 

6.4.3.7

6.4.1.1-6.4.1.2

6.4.1.3

6.4.2.1

 

6.4.3.2

 

 

 

 

 

6.4.4.1-6.4.4.2

6.4.1.1-6.4.1.2

6.4.1.3

 

 

 

 

 

 

 

6.4.3.7

6.4.4.1-6.4.4.2

6.4.1.1-6.4.1.2

6.4.1.3

 

6.4.3.1

6.4.3.2

 

 

 

 

 

6.4.3.7

6.4.1.1-6.4.1.2

6.4.1.3

6.4.2.1

6.4.3.1

6.4.3.2

 

6.4.3.4

6.4.3.5

6.4.3.6

6.4.3.7

6.4.4.1-6.4.4.2

 

 

დანართი 3

მენეჯმენტის გეგმის ქმედებათა ლოგიკური ცხრილი

 

სტრატეგიული

მიზანი

 

 

საქმიანობის სფერო

I

დაცვა

II

აღდგენა

 

III

ცოდნის გაუმჯო-ბესება

IV

ცნობი-ერება

V

კმაყო-ფილება

VI

მდგრადი გამოყენება

VII შემოსა-ვლები

VIII

კეთილ-დღეობა

IX

რეპლი-კაცია

X ალი-ანსები

 

V

დამხმარე ზონის პროგრამა

6.5.1.

6.5.2

 

6.5.4

 

6.5.1

6.5.2

 

6.5.4

 

 

6.5.3

6.5.4

 

 

6.5.3

6.5.4

 

 

6.5.3

6.5.1

6.5.2

6.5.3

6.5.4

 

 

 

6.5.4

 

 

6.5.3

6.5.4

6.5.1

6.5.2

6.5.1

6.5.2

 

6.5.4

VI

ჰაბიტატების და სახეობების მენეჯ.

6.7.1

6.7.2

6.7.3-6.7.4

 

6.7.1

6.7.2

6.7.3-6.7.4

 

 

 

 

6.7.2

 

6.7.2

 

6.7.2

 

 

VII

დაცვის პროგრამა (კანონის აღსრულების ჩათვლით)

6.8.1

6.8.2

6.8.3

6.8.1

6.8.2

6.8.3

 

 

6.8.2

6.8.3

 

 

 

 

 

 

6.8.2

6.8.3

VIII

კვლევა, მონიტორინგი, სოციოლოგიური კვლევა

 

6.9.1-6.9.2

6.9.3.1-6.9.3.8

6.9.4

6.9.1-6.9.2

6.9.3.1-6.9.3.8

6.9.4

6.9.1-6.9.2

6.9.3.1-6.9.3.8

6.9.4

 

 

 

 

 

 

 


დანართი 4

პარკის ადმინისტრაციის დებულება

საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის დებულება

    მუხლი 1. ზოგადი დებულებები

1. საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექცია (შემდგომში – დირექცია) არის საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს (შემდგომში – სამინისტროს) სისტემაში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი, რომელიც დამოუკიდებლად ახორციელებს თავის საქმიანობას.

2. ეს დებულება განსაზღვრავს დირექციის მიზნებს, ფუნქციებს, საქმიანობის საგანს და მის სამეთვალყურეო ორგანოს ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების სამეცნიერო საკონსულტაციო საბჭოს (შემდგომში – საბჭო) უფლება- მოვალეობებს.

3. დირექცია, როგორც საჯარო სამართლის იურიდიული პირი, დასახული მიზნებისა და დაკისრებული ფუნქციების განსახორციელებლად საკუთარი სახელით იძენს უფლებებსა და მოვალეობებს, დებს გარიგებებს, აქვს შემოსავალი და შეუძლია სასამართლოში გამოვიდეს მოსარჩელედ და მოპასუხედ

4. დირექციას აქვს დამოუკიდებელი ბალანსი, ბეჭედი სახელმწიფო გერბის გამოსახულებით და საკუთარი სახელწოდების აღნიშვნით, კანონმდებლობის საფუძველზე გადმოცემული ქონება, ანგარიში ხაზინაში და ბანკში, იურიდიული პირის სხვა ატრიბუტები.

    მუხლი 2. დირექციის მართვის სფერო

დირექციის მართვის სფეროს წარმოადგენს ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების (შემდგომში – დაცული ტერიტორიები) შემდეგი კატეგორიები:

ა) ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალი;

ბ) ვაშლოვანის ეროვნული პარკი;

გ) ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლი;

დ) ტახტი-თეფას ბუნების ძეგლი;

ე) არწივის ხეობის ბუნების ძეგლი.

    მუხლი 3. დირექციის ფუნქციები

1. ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის შიგნით, ვაშლოვანის ეროვნული პარკის, ალაზნის ჭალის ბუნების ძეგლის, ტახტი- თეფას ბუნების ძეგლის და არწივის ხეობის ბუნების ძეგლის ტერიტორიაზე დირექციის უფლებამოსილებებია:

ა) სამეცნიერო კვლევის წარმართვისათვის ხელშეკრულების გაფორმება, თანხმობის გაცემა და ხელშეკრულების პირობების შესრულების ზედამხედველობა;

ბ) დასაშვები საგანმანათლებლო საქმიანობის განსაზღვრა და ამ საქმიანობის განხორციელების მიზნით შესაბამისი განხორციელება;

გ) სტიქიური უბედურებების, კატასტროფების, საგანგებო მდგომარეობისა და აღდგენითი სამუშაოების დროს, სამსახურებრივი მოვალეობების განხორციელების მიზნით, ავტო, მოტო და საჰაერო სატრანსპორტო საშუალებებით შეზღუდული გადაადგილების მარშრუტების განსაზღვრა, ამ მარშრუტებით სარგებლობის წესების დაწესება და ამ წესების დამრღვევებისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრება;

დ) ბუნების, ბუნებრივი პროცესებისა და გენეტიკური რესურსების, არსებული ბუნებრივი ეკოსისტემებისა და გარეულ ცხოველთა და ველურ მცენარეთა სახეობების მონიტორინგის წარმოება;

ე) საკადასტრო სამუშაოების წარმოება;

ვ) დაცვის რეჟიმის წესებისადმი კონტროლის დაწესება;

ზ) სამენეჯმენტო გეგმით განსაზღვრული ტრანსპორტით გადაადგილების კონტროლი;

თ) ეკოტურიზმის განვითარებისათვის და ამ მიზნით მომსახურების განხორციელებისათვის ხელსაყრელი პირობების შექმნა და კონტროლი ეროვნულ პარკში;

ი) ვიზიტორთა ყოფნაზე და გადაადგილებაზე დაწესებული წესების დაცვის კონტროლი;

კ) გარემოს დაცვასთან და მოვლა-პატრონობასთან დაკავშირებით აღდგენითი სამუშაოების განხორციელება;

ლ) გარეულ ცხოველთა და ველურ მცენარეთა სახეობების in-situ კონსერვაცია და აღდგენა;

მ) ადგილობრივი მოსახლეობის საჭიროებითა და ბუნებრივი პროდუქტიულობით ლიმიტირებული თიბვის, ძოვების, საშეშე მერქნის მოპოვების კვოტების შემუშავება და კონტროლი ეროვნული პარკის ტრადიციული გამოყენების ზონაში;

ნ) ანტროპოლოგიური ჩარევით დაზიანებული ბუნების ობიექტების და ტერიტორიების დაცვა-აღდგენა;

ო) არსებული ტყის ეკოსისტემების აღდგენა;

პ) ადგილობრივ მცენარეთა საფრთხის წინაშე მყოფი სახეობების აღდგენის მიზნით კომპლექსური ღონისძიებების განხორციელება;

ჟ) ეროვნული პარკის ინფრასტრუქტურის ფუნქციონირებისა და განვითარებისათვის აუცილებელი სამუშაოების შესრულება;

რ) ბუნებრივი რესურსების მდგრადი გამოყენება;

ს) მენეჯმენტის გეგმების შემუშავება;

ტ) ყოველწლიური სამოქმედო გეგმის შემუშავება;

უ) დაცულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით ნორმატიული აქტების შემუშავებაში მონაწილეობის მიღება;

ფ) საქართველოს სახელმწიფო დაწესებულებებისათვის და ადგილობრივი თვითმმართველობისა და მმართველობის ორგანოებისათვის მათ მიერ განხორციელებული ან ნებადართული ისეთი ქმედებების აღკვეთის მოთხოვნა, რომელიც არღვევს დირექციის მართვის სფეროში მყოფი დაცული ტერიტორიების დაცვისა და გამოყენების რეჟიმს;

ქ) ფიზიკურ და იურიდიულ პირთათვის ისეთი ქმედებების აღკვეთის მოთხოვნა, რომელიც არღვევს დირექციის მართვის სფეროში მყოფი დაცული ტერიტორიების დაცვისა და გამოყენების რეჟიმს;

ღ) დაცულ ტერიტორიებზე დაშვებული საქმიანობის განხორციელებისათვის სახელშეკრულებო პირობების განსაზღვრა და ხელშეკრულების გაფორმება;

ყ) დაცული ტერიტორიების შესახებ საინფორმაციო ბანკის შექმნა, მართვა და კონტროლი (ადეკვატური ინფორმაციისა და მონაცემის შეგროვება, სისტემატიზაცია, ანალიზი და შენახვა);

შ) მასმედიის საშუალებით ეროვნულ და ადგილობრივ დონეზე მოსახლეობის გათვითცნობიერება გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების რაციონალური გამოყენების მიზნით;

ჩ) სამარკეტინგო საქმიანობის წარმართვა;

ც) შემოსავლის განკარგვა;

ძ) დაცული ტერიტორიის გარშემო არსებული ბუფერული ზონის კონტროლი;

წ) კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა ფუნქციების განხორციელება.

    მუხლი 4. დირექტორი

1. დირექციას ერთმმართველობის პრინციპით ხელმძღვანელობს და მართავს დირექტორი, რომელსაც თანამდებობაზე ნიშნავს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს სამინისტროს სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულებ დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტის (შემდგომში – დეპარტამენტი) თავმჯდომარე.

2. დირექტორი უფლებამოსილია:

ა) დამოუკიდებლად მიიღოს გადაწყვეტილებები დირექციის მართვის სფეროს მიკუთვნებულ საკითხებთან დაკავშირებით;

ბ) იმოქმედოს დირექციის სახელით და წარმოადგინოს მისი ინტერესები სხვა ფიზიკურ და იურიდიულ პირებთან ურთიერთობაში;

გ) თავისი კომპეტენციის ფარგლებში გამოსცეს ინდივიდუალური სამართლებრივი აქტები და განახორციელოს მათი შესრულების კონტროლი;

დ) კანონმდებლობით მოითხოვოს და მიიღოს ყველა საჭირო ინფორმაცია, მონაცემი, სამინისტროებისაგან, სახელმწიფო და სამთავრობო უწყებებისაგან და საჯარო სამართლის იურიდიული პირებისაგან;

ე) სამინისტროს დასამტკიცებლად წარუდგინოს მომავალი წლის ყოველწლიური სამოქმედო გეგმა საანგარიშო წლის დამთავრებამდე არა უგვიანეს სამი თვისა;

ვ) აწარმოოს მოლაპარაკება, მოამზადოს და ხელი მოაწეროს ხელშეკრულებებს, განახორციელოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობების შესრულების ზედამხედველობა და კონტროლი;

ზ) დანიშნოს და გაათავისუფლოს დირექციის თანამშრომლები, განსაზღვროს სახელფასო და საპრემიო ფონდი;

თ) ყოველწლიური სამოქმედო გეგმის საფუძველზე დაამტკიცოს დირექციის შემოსავლის განკარგვის და მიღების ყოველწლიური გეგმები;

ი) განკარგოს დირექციის შემოსავალი;

კ) დააკისროს დისციპლინური და მატერიალური პასუხისმგებლობა თანამშრომლებს მუშაობის დროს დაშვებული დარღვევებისათვის;

ლ) დაამტკიცოს დირექციის შინაგანაწესი;

მ) განახორციელოს კანონმდებლობით ნებადართული სხვა უფლებამოსილებები.

3. დირექტორს ჰყავს მოადგილე, რომელსაც დირექტორის წარდგინებით ნიშნავს დეპარტამენტის თავმჯდომარე.

4. დირექტორს ეკისრება პერსონალური პასუხისმგებლობა დირექციის საკუთრებაში არსებული ქონებისათვის და ფულადი სახსრების მიზნობრივად ხარჯვისათვის.

5. დირექტორის არყოფნის დროს დირექტორის მოვალეობას ასრულებს დირექტორის მოადგილე.

    მუხლი 5. დირექციის სამეცნიერო-საკონსულტაციო საბჭო

1. დაცული ტერიტორიების მართვაში საზოგადოების მონაწილეობის მიზნით იქმნება მისი სამეთვალყურეო ორგანო „სამეცნიერო საკონსულტაციო საბჭო“ (შემდგომში – საბჭო).

2. საბჭო შედგება არა უმეტეს 12 წევრისაგან.

3. საბჭო ხელს უწყობს მოსახლეობისა და საზოგადოებრივი გაერთიანებების ადგილობრივი პრობლემატიკის სრულფასოვან ასახვას დაცული ტერიტორიების ინტეგრალური მართვის პროცესში და ამ მიზნით დირექციას უწევს მეთოდოლოგიურ დახმარებას და კონსულტაციას.

4. საბჭო უფლებამოსილია რეკომენდაციები მიიღოს:

ა) გარემოს დაცვის მოთხოვნების გათვალისწინებით ორგანიზებული და განახლებადი ბუნებრივი რესურსების გამოყენებაზე ორიენტირებული სამეურნეო საქმიანობის კონტროლის საკითხებთან დაკავშირებით;

ბ) ბუნებრივი რესურსების გამოყენების, სატრანსპორტო საშუალებათა და ვიზიტორთა კონტროლის საკითხებთან დაკავშირებით;

გ) ვაშლოვანის მრავალმხრივი გამოყენების ტერიტორიაზე დასაშვები საქმიანობის, რეგულირების და დაცვის წესების (ტერიტორიის გარეთ რეგულირების წესები და დროებითი რეგულირების წესები) საკითხებთან დაკავშირებით;

დ) მართვის, კოორდინაციისა და დაშვებული საქმიანობის განვითარების მიზნით სპეციალური პროგრამების შემუშავებასთან დაკავშირებით.

5. საბჭოს გადაწყვეტილებები მიიღება საბჭოს სხდომებზე, რომლებიც იმართება კვარტალში ერთხელ მაინც. ყოველ სხდომაზე საბჭო ირჩევს სხდომის მდივანს. საბჭო უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება, როდესაც მას ესწრება წევრთა საერთო რაოდენობის არანაკლებ ორი მესამედისა. საბჭო გადაწყვეტილებას იღებს ხმათა უბრალო უმრავლესობით.

    მუხლი 6. სახელმწიფო კონტროლი

1. დირექციის მიერ განხორციელებული საქმიანობის კანონიერების, მიზანშეწონილობის, ეფექტიანობის და საფინანსო-ეკონომიკური საქმიანობის სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს სამინისტრო.

2. სამინისტროს თანხმობას საჭიროებს დირექციის მიერ შემდეგი ქმედებების განხორციელება:

ა) უძრავი ქონების შეძენა და დატვირთვა;

ბ) სესხის აღება;

გ) თავდებობა;

დ) საშტატო ნუსხისა და ხელფასის ფონდის განსაზღვრა;

ე) სხვა გადაწყვეტილებების მიღება დირექციის ქონებასთან დაკავშირებით, თუ ისინი სცილდება ჩვეულებრივი საქმიანობის ფარგლებს.

3. ამ მუხლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ ქმედებათა განსახორციელებლად აუცილებელია საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს თანხმობა.

4. ამ მუხლის „ა“ და „ე“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ ქმედებათა განსახორციელებლად აუცილებელია საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს თანხმობა.

    მუხლი 7. დირექციის ქონება და ფინანსები

1. დასახული მიზნებისა და ამოცანების განსახორციელებლად დირექციას საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს მიერ უსასყიდლო უზურფრუქტისა და თხოვების ფორმით გადაეცემა შესაბამისი ქონება.

2. დირექციის დაფინანსების წყაროებია:

ა) შესაბამისი ბიუჯეტიდან გამოყოფილი მიზნობრივი სახსრები;

ბ) სახელმწიფო შეკვეთის შესრულებით მიღებული შემოსავალი;

გ) ხელშეკრულების საფუძველზე სამუშაოს შესრულებით მიღებული შემოსავალი;

დ) საერთაშორისო ან არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და საქველმოქმედო ფონდების, აგრეთვე ფიზიკური და იურიდიული პირების შემოწირულობანი ან დახმარება;

ე) საქართველოს კანონმდებლობით ნებადართული სხვა შემოსავალი.

3. დირექციის სახსრები და შემოსავალი განიკარგება კანონმდებლობით დადგენილი წესით და მთლიანად ხმარდება მისი მიზნებისა და ამოცანების შესრულებას. დირექციის სახსრების სხვა მიზნით გამოყენება აკრძალულია.

4. დირექციის საბუღალტრო ანგარიშგება ხორციელდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. დირექციის წლიურ ბალანსს ამოწმებს სამინისტროს მიერ დანიშნული დამოუკიდებელი აუდიტორი.

    მუხლი 8. დებულებაში ცვლილებების შეტანა

დებულებაში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანა ხორციელდება საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით.

    მუხლი 9. დირექციის რეორგანიზაცია და ლიკვიდაცია

1. დირექციის რეორგანიზაცია და ლიკვიდაცია ხორციელდება საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

2. დირექციის ლიკვიდაციის შედეგად დარჩენილი ქონება გადადის სახელმწიფო საკუთრებაში.

დანართი 5

თანამდებობრივი უფლება-მოვალეობების აღწერა და ორგანიზაციული სტრუქტურა

5.1. მოვალეობების აღწერილობა

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის დირექტორი

მოქმედი კანონმდებლობისა და მენეჯმენტის გეგმის მიხედვით, დირექტორი აკონტროლებს სახელმწიფო ნაკრძალსა და ეროვნულ პარკში მიმდინარე ყველა საქმიანობას. ის ზედამხედველობას უწევს და პასუხისმგებელია დაცული ტერიტორიის ფინანსურ საკითხებსა და საკუთრებაზე; ნიშნავს და ათავისუფლებს ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის თანამშრომლებს. ხელშეკრულებებს აფორმებს ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის სახელით, წარმოადგენს მას ყველა დონეზე, ხსნის ყველა სახის ანგარიშს.

დაცული ტერიტორიის დებულების თანახმად, დირექტორი წარუდგენს კვარტალურ, წლიურ და საჭიროებისამებრ – სპეციალურ მოხსენებებს ზემდგომ ორგანოებს, ასევე მრჩეველთა საბჭოს.

დირექტორს ნიშნავს და სამსახურიდან ათავისუფლებს დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტის თავმჯდომარე. დირექტორს მოეთხოვება უმაღლესი განათლება და შემდეგი კვალიფიკაცია: გამოცდილება ეკოსისტემის მენეჯმენტში, ადმინისტრირებასა (იურიდიული, ფინანსურ-ეკონომიკური) და საზოგადოებასთან ურთიერთობებში.

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის დირექტორის მოადგილე

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის დირექტორის მოადგილე დირექტორის დავალებით ზედამხედველობას უწევს მენეჯმენტის პროგრამების განხორციელებას და პასუხისმგებელია მათ დროულ შესრულებაზე; დირექტორის არყოფნისას ასრულებს მის მოვალეობებსა და ფუნქციებს.

დირექტორის მოადგილე დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ და საჭიროების შემთხვევაში – სპეციალურ მოხსენებებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. თავმჯდომარის მოადგილეს დირექტორის წარდგინებით ნიშნავს დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტის თავმჯდომარე.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; გამოცდილება ეკოსისტემის მენეჯმენტში, ადმინისტრირებისა (იურიდიულ, ფინანსურ-ეკონომიკურ) და საზოგადოებასთან ურთიერთობის სფეროებში.

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის რეინჯერთა სამსახურის უფროსი (მთავარი რეინჯერი)

რეინჯერთა სამსახურის უფროსი ვადლებულია გააკონტროლოს ნაკრძალსა და ეროვნულ პარკში დაწესებული რეჟიმი მისი ტერიტორიული მოწყობის მიხედვით. ის პასუხისმგებელია ნაკრძალსა და ეროვნულ პარკში განხორციელებულ ყველა დაცვითი და სამაშველო საქმიანობის განხორციელებაზე; სხვა სამსახურებთან კოორდინაციით ადგენს რეინჯერთა სამსახურის თანამშრომელთა სამუშაო გეგმას და ზედამხედველობას უწევს მის განხორციელებას. მის ფუნქციებში შედის: რეინჯერთა სამსახურის თანამშრომელთა აყვანა და ტრენინგი. დირექტორის დავალებით მონაწილეობას იღებს სხვა პროგრამების განხორციელებაში.

რეინჯერთა სამსახურის უფროსი პასუხს აგებს პროგრამის ფარგლებში გამოყენებულ ქონებაზე; ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; წარადგენს კვარტალურ, წლიურ და, საჭიროებისამებრ, სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. რეინჯერთა სამსახურის უფროსს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება და კვალიფიკაცია, რომელიც მოიცავს (თუმცა ჩამონათვალი არ არის მხოლოდ ამით შეზღუდული) იურიდიული საკითხების ცოდნას, ველზე მუშაობის, ცეცხლსასროლი იარაღისა და სხვადასხვა სახის აღჭურვილობის გამოყენებას.

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის უფროსი რეინჯერი

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის უფროსი რეინჯერი პასუხს აგებს პატრულირებაზე, დაცვასა და სამაშველო სამუშაოებზე მის კონტროლს დაქვემდებარებულ ტერიტორიებზე; ის უზრუნველყოფს ვიზიტორთა მომსახურებასა და უსაფრთხოებას. უფროსი რეინჯერი, დაცვის პროგრამასთან ერთად, ადგენს რეინჯერთა სამუშაო გეგმას და ზედამხედველობას უწევს მის განხორციელებას. რეინჯერთა სამსახურის უფროსის დავალებით რეინჯერებთან ერთად მონაწილეობას იღებს მენეჯმენტის სხვა პროგრამების განხორციელებაში; პასუხისმგებელია მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

უფროსი რეინჯერი პასუხისგმებელია დაცვის პროგრამის ქონებაზე; ანგარიშვალდებულია რეინჯერთა სამსახურის უფროსის წინაშე; მას თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი რეინჯერთა სამსახურის უფროსის თანხმობით (კანდიდატურის წარდგენისას).

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება და კვალიფიკაცია, რომელიც მოიცავს (თუმცა ჩამონათვალი არ არის მხოლოდ ამით შეზღუდული): იურიდიული საკითხების ცოდნას, ველად მუშაობის, ცეცხლსასროლი იარაღისა და სხვა აღჭურვილობის გამოყენების გამოცდილებას.

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის რეინჯერი

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის რეინჯერს ევალება პატრულირება, დაცვა და სამაშველო სამუშაოები მის კონტროლს დაქვემდებარებულ ტერიტორიებზე; ის უზრუნველყოფს ვიზიტორთა მომსახურებასა და უსაფრთხოებას. უშუალო უფროსის – ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის უფროსი რეინჯერის დავალების საფუძველზე მონაწილეობას იღებს მენეჯმენტის სხვა პროგრამების განხორციელებაში; პასუხისმგებელია მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

რეინჯერი ანგარიშვალდებულია რეინჯერთა სამსახურის უფროსის წინაშე; მას თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი რეინჯერთა სამსახურის უფროსის თანხმობით (კანდიდატურის წარდგენისას).

მოთხოვნები: უმაღლესი ან საშუალო განათლება; კვალიფიკაცია, რომელიც მოიცავს (თუმცა ჩამონათვალი არ არის მხოლოდ ამით შეზღუდული): იურიდიული საკითხების ცოდნის, ველად მუშაობის, ცეცხლსასროლი იარაღისა და სხვა აღჭურვილობის გამოყენების გამოცდილება . ასაკობრივად და ფიზიკური მონაცემებით რეინჯერი უნდა აკმაყოფილებდეს საქართველოში ძალოვანი სტრუქტურების მოთხოვნებს.

ინტერპრეტაციის სპეციალისტი

ინტერპრეტაციის სპეციალისტს ევალება პარკის ვიზიტორთა საინტერპრეტაციო პროგრამებისთვის სამუშაო გეგმის მომზადება და განხორციელება სხვა სამსახურებთან კოორდინაციით; ვიზიტორებისთვის რეგიონის ბიომრავალფეროვნების, კულტურულ-ისტორიული მემკვიდრეობისა და დამხმარე ზონაში ეროვნული პარკის მიერ განხორციელებული სამუშაოების შესახებ ინფორმაციის მიწოდება; სხვადასხვა საინტერპრეტაციო საშუალებებით, საინფორმაციო სტენდებით, დისპლეებით, გრაფიკული და საგამომცემლო მასალებით, აგრეთვე სათანადო საუბრებით ის მონაწილეობას იღებს მენეჯმენტის გეგმით გათვალისწინებული სემინარების ორგანიზებაში, სარეკლამო მასალების (აუდიო-ვიდეო მასალების, ბროშურების, ბუკლეტების, სახელმძღვანელოების, ა.შ.) შემუშავებასა და გამოცემაში, ასევე მონაწილეობას იღებს პარკისა და ნაკრძალის თანამშრომელთა ტრენინგში. პასუხისმგებელია მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

ის ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; წარადგენს კვარტალურ, ყოველწლიურ და საჭიროებისამებრ – სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. ინფორმაციის (ინტერპრეტაციის) სპეციალისტს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: საზოგადოებასთან ურთიერთობების გამოცდილება, ინგლისური ენის ცოდნა, მაღალი ერუდიცია და ველზე (ექსტრემალურ პირობებში) მუშაობის უნარ-ჩვევები.

გარე ურთიერთობის სპეციალისტი

გარე (საზოგადოებასთან) ურთიერთობის სპეციალისტი პასუხისმგებელია საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლებაზე, ეროვნულ და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და კონსულტანტებთან ურთიერთობების დამყარებაზე; სოციალური მონიტორინგის წარმართვისა და ვიზიტორთა სტატისტიკის წარმოებაზე. ის აყალიბებს საგანმანათლებლო პროგრამებს ადგილობრივი მოსახლეობისათვის; ასევე მონაწილეობას იღებს ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის თანამშრომლების ტრენინგში; პასუხს აგებს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

საზოგადოებასთან (საგარეო) ურთიერთობის სპეციალისტი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; წარადგენს კვარტალურ, ყოველწლიურ და, საჭიროებისამებრ, სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. საზოგადოებასთან (საგარეო) ურთიერთობის სპეციალისტს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: საზოგადოებასთან ურთიერთობების გამოცდილება, ინგლისური ენის ცოდნა, მაღალი ერუდიცია.

რესურსების მართვის (კვლევა და მონიტორინგი) სპეციალისტი

რესურსების მართვის (კვლევა-მონიტორინგი) სპეციალისტი კოორდინირებას უწევს დაცულ ტერიტორიებზე განხორციელებულ სამეცნიერო კვლევას; უზრუნველყოფს ბუნებრივი რესურსების მდგომარეობასა და საკადასტრო მონაცემებზე მონიტორინგის განხორციელებას. ბუნებრივი რესურსების მდგრად გამოყენებაზე ახორციელებს სა ანადო ზედამხედველობას. მენეჯმენტის გეგმის მიხედვით, სხვა სამსახურებთან თანხმობით, პასუხისმგებელია კვლევისა და მონიტორინგის სამუშაო გეგმის შემუშავებასა და განხორციელებაზე. ასევე მონაწილეობას იღებს პარკისა და ნაკრძალის თანამშრომელთა ტრენინგში. პასუხისმგებელია მისთვის გადაცემულ ქონებაზე. ის ხელს უწყობს მოწვეული ექსპერტების ეფექტურ მუშაობას, იბარებს მათ ანგარიშებსა და მასალებს, ზედამხედველობას უწევს მათ მიერ ნაკისრი სახელშეკრულებო ვადლებულებების შესრულებას.

რესურსების მართვის (კვლევა-მონიტორინგი) სპეციალისტი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ და საჭიროებისამებრ – სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. რესურსების მართვის (კვლევა-მონიტორინგი) სპეციალისტს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: სამეცნიერო მუშაობის გამოცდილება, GIS-ის ცონდა, მაღალი ერუდიცია.

ადმინისტრაციის სამსახურის უფროსი

ადმინისტერაციის სამსახურის უფროსი ზედამხედველობს და მართავს სამეურნეო-ფინანსურ საკითხებს. დაქვემდებარებულ სპეციალისტებთან ერთად ახდენს ფინანსური და ტექნიკური სახსრების ოპტიმიზაციას ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების მენეჯმენ ის ეფექტურობის გაზრდის მიზნით. უზრუნველყოფს სამეურნეო საქმიანობის მაღალ ხარისხს, ეხმარება დირექტორს კადრების შერჩევასა და წვრთნების განხორციელებაში. გეგმავს ადმინისტრაციის ქონების მოვლა-შენახვისა და განახლების პროცესს.

პასუხისმგებელია მისთვის გადაცემულ ქონებაზე. მისდამი დაქვემდებარებული სამს ხუ ებიდან იბარებს ანგარიშებს, ზედამხედველობას უწევს მათ მიერ ნაკისრ ვადლებულებების შესრულებას.

ადმინისტრაციის სამსახურის უფროსი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ და საჭიროებისამებრ – სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. ადმინისტრაციის სამსახურის უფროსს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: სამეურნეო მუშაობის გამოცდილება, ფინანსური მართვის საფუძვლე ის ცონდა, მაღალი ერუდიცია.

შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი

შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი ვალდებულია სახელშეკრულებო საქმიანობის (სხვადასხვა მიწოდებების, მომსახურების ჩათვლით) წარმართვაზე სხვადასხვა ორგანიზაციასთან, კონცესიონერთან, სხვა დაინტერესებულ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებთან. ამზადებს ხელშეკრულებებს მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით; აკონტროლებს ყველა კონცესიონერის საქმიანობას, მათ მიერ სახელშეკრულებო ვალდებულებების შესრულებასა და ვადების დაცვას.

შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი პასუხს აგებს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ, ყოველწლიურ და საჭიროებისამებრ – სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. ხელშეკრულების სპეციალისტს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია იურიდიული და ფინანსური საკითხების ცოდნა.

ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი

ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი პასუხისმგებელია დაცულ ტერიტორიებზე არსებული ინფრასტრუქტურის შენარჩუნებასა და შეკეთებაზე; მენეჯმენტის გეგმის თანახმად ის შეიმუშავებს ინფრასტრუქტურის შენარჩუნების/შეკეთების საოპერაციო სამუშაო გეგმას და უზრუნველყოფს მის განხორციელებას სხვა სამსახურებთან ერთად.

ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი პასუხს აგებს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ, ყოველწლიურ და, საჭიროებისამებრ, სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. ინფრასტრუქტურის სპეციალისტს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: სამშენებლო/საინჟინრო გამოცდილება.

აღჭურვილობის სპეციალისტი

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის აღჭურვილობის სპეციალისტი პასუხისმგებელია დაცულ ტერიტორიებზე არსებული აღჭურვილობის შენარჩუნებასა და შეკეთებაზე; მენეჯმენტის გეგმის თანახმად ის შეიმუშავებს აღჭურვილობის ექსპლოატაციის/შეკეთების საოპერაციო სამუშაო გეგმას და უზრუნველყოფს მის განხორციელებას სხვა სამსახურებთან ერთად.

აღჭურვილობის სპეციალისტი პასუხს აგებს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

აღჭურვილობის სპეციალისტი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ, ყოველწლიურ და საჭიროებისამებრ – სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. მას თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: ტექნიკური/საინჟინრო გამოცდილება.

ბუღალტერი

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ბუღალტერი ეხმარება დირექტორს ფინანსურ მართვაში. ის პასუხისმგებელია ფინანსური დოკუმენტების მომზადებასა და ბანკებთან და სხვა ფინანსურ ინსტიტუტებთან ურთიერთობის დარეგულირებაზე; უზრუნველყოფს ხელფასების გაცემას, სამივლინებო ხარჯების ანაზღარებას, ტექნიკური და სხვა სახის მასალების შესყიდვას; ამზადებს შესაბამის ფინანსურ დოკუმენტებს.

ბუღალტერი პასუხს აგებს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

ბუღალტერი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ, ყოველწლიურ და საჭიროებისამებრ – სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. ბუღალტერს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: ფინანსურ-ეკონომიკური საკითხებში გამოცდილება.

ფინანსური მენეჯმენტის სპეციალისტი

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ფინანსური მენეჯმენტის სპეციალისტი განსაზღვრავს დაცული ტერიტორიების შემოსავლის გამოყენების პრიორიტეტებს; შეიმუშავებს საქმიანობათა სიას, რომელიც საჭიროა შემოსავლების გამომუშავების/მობილიზაციისათვის ხელსაყრელი გარემოს შესაქმნელად და განსაზღვრავს შემოსავლის გამომუშავების ოპტიმალურ გეგმას. ის აკონტროლებს/ზედამხედველობას უწევს შემოსავლებს.

ფინანსური მენეჯმენტის სპეციალისტი პასუხს აგებს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

ფინანსური მენეჯმენტის სპეციალისტი ანგარიშვალდებულია დირექტორის წინაშე; დირექტორს წარუდგენს კვარტალურ, ყოველწლიურ და, საჭიროებისამებრ, სპეციალურ ანგარიშებს განხორციელებული საქმიანობისა და ფინანსური საკითხების შესახებ. ფინანსური მენეჯმენტის სპეციალისტს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი განათლება; კვალიფიკაცია: ფინანსურ-ეკონომიკურ საკითხებში გამოცდილება.

მდივანი

მდივანი შეიმუშავებს დოკუმენტაციის წარმოების პროგრესულ ფორმას და აწარმოებს მას, უზრუნველყოფს კომუნიკაციას სხვა ორგანიზაციებთან და სააგენტოებთან; აწარმოებს არქივს და უზრუნველყოფს ინფორმაციის შენახვას. პასუხს აგებს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე.

აღმასრულებელ თანშემწე /მდივანს თანამდებობაზე ნიშნავს და ათავისუფლებს დირექტორი.

მოთხოვნები: უმაღლესი ან საშუალო-ტექნიკური განათლება; კვალიფიკაცია: დოკუმენტების მომზადების, დაარქივებისა და ურთიერთობის წარმართვის გამოცდილება).

 საკონსულტაციო-სამეცნიერო საბჭო

ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის საკონსულტაციო-სამეცნიერო საბჭო წარმოადგენს საკონსულტაციო ორგანოს; ის იქმნება დაცული ტერიტორიის მართვაში მოსახლეობის მონაწილეობის მიზნით. მისი უფლებამოსილება და მუშაობის რეგლამენტი განსაზღვრულია საქართველოს პრეზიდენტის 2005 წლის 7 ნოემბრის №926 ბრძანებულების, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექციის დებულებით.


 

 

 

 

 


დანართი 6. საკანონმდებლო ინფორმაცია

 

საქართველოს გარემოს დაცვის კანონმდებლობა

 

ნორმატიული აქტები

ძალაში შესვლის თარიღი

 

საქართველოს კანონი ნიადაგის დაცვის შესახებ

12 მაისი, 1994

 

საქართველოს კანონი მავნე ორგანიზმებისგან მცენარეთა დაცვის შესახებ

12 ოქტომბერი, 1994

 

საქართველოს კანონი საქართველოს ტერიტორიაზე ნარჩენების ტრანზიტისა და იმპორტის შესახებ

8 თებერვალი, 1995

 

საქართველოს კანონი დაცული ტერიტორიის სისტემის შესახებ

7 მარტი, 1996

 

საქართველოს კანონი სასოფლო-სამეურნეო მიწების საკუთრების შესახებ

22 მარტი, 1996

 

საქართველოს კანონი წიაღის შესახებ

17 მაისი, 1996

 

საქართველოს კანონი გარემოს დაცვითი ნებართვების შესახებ

15 ოქტომბერი, 1996

 

საქართველოს კანონი სახელმწიფო ეკოლოგიური ექსპერტიზის შესახებ

15 ოქტომბერი, 1996

 

საქართველოს კანონი სელექციური მიღწევების დაცვის შესახებ

18 ოქტომბერი, 1996

 

საქართველოს კანონი მიწის რეგისტრაციის შესახებ

14 ნოემბერი, 1996

 

საქართველოს კანონიგარემოს დაცვის შესახებ

10 დეკემბერი, 1996

 

საქართველოს კანონი ცხოველთა სამყაროს შესახებ

26 დეკემბერი, 1996

 

საქართველოს კანონი საქართველოს საზღვაო კოდექსი, თავი XVIII

15 მაისი, 1997

 

საქართველოს კანონი ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი, თავი VII

12 ივნისი, 1997

 

საქართველოს კანონი წყლის შესახებ

16 ოქტომბერი, 1997

 

საქართველოს კანონი კურორტებისა და საკურორტო ადგილების სანიტარიული დაცვის ზონების შესახებ

20 მარტი, 1998

 

საქართველოს კანონი საშიში ქიმიური ნივთიერებების შესახებ

12 ივნისი, 1998

 

საქართველოს კანონი სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების მართვისა და განკარგვის შესახებ

28 ოქტომბერი, 1998

 

საქართველოს კანონი ბირთვული და რადიაციული უსაფრთხოების შესახებ

30 ოქტომბერი, 1998

 

საქართველოს კანონი პესტიციდებისა და აგროქიმიკატების შესახებ

25 ნოემბერი, 1998

 

საქართველოს კანონი კოლხეთის დაცული ტერიტორიის შექმნისა და მართვის შესახებ

9 დეკემბერი, 1998

 

საქართველოს კანონი საქართველოს საზღვაო სივრცის შესახებ

24 დეკემბერი, 1998

 

საქართველოს კანონი ნავთობისა და გაზის შესახებ

16 აპრილი, 1999

 

საქართველოს კანონი ტყის კოდექსი

22 ივნისი, 1999

 

საქართველოს კანონი ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ

22 ივნისი, 1999

 

საქართველოს კანონი საგადასახადო კოდექსი, საკითხი X

შესწორებები, 19 ივლისი, 1999

 

საქართველოს კანონი სისხლის სამართლის კოდექსი, საკითხი X

22 ივლისი, 1999

 

საქართველოს კანონი საშიში ნივთიერებებით გამოწვეული ზიანის კომპენსაციის შესახებ

23 ივლისი, 1999

 

საქართველოს კანონი ბორჯომი-ხარაგაულის ეროვნული პარკის ტერიტორიის გაფართოების შესახებ

28 მარტი, 2001

 

საქართველოს კანონი სამეწარმეო საქმიანობის ლიცენზიისა და ნებართვის გაცემის საფუძვლების შესახებ

14 მაისი, 2002

 

საქართველოს კანონი თუშეთის, ბაწარა-ბაბანეურის, ლაგოდეხისა და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიის შექმნისა და მართვის შესახებ

22 აპრილი, 2003

 

საქართველოს კანონი ნიადაგის კონსერვაციისა და ნაყოფიერების აღდგენა-გაუმჯობესების შესახებ

8 მაისი, 2003

 

საქართველოს კანონი წითელ ნუსხისა“ და „წითელი წიგნის“ შესახებ

6 ივნისი, 2003

 

საქართველოს პარლამენტის დადგენილება საქართველოს რესპუბლიკის საკოლმეურნეობათშორისო და მუნიციპალური ტყეების შესახებ

7 მარტი, 1995

 

საქართველოს პარლამენტის დადგენილება საქართველოს დასახლებულ პუნქტებში გამწვანების ზონების, პარკების, ბაღებისა და სკვერების დაცვის შესახებ

17 ივლისი, 1998

 

საქართველოს პარლამენტის დადგენილება ტყით სარგებლობის მოწესრიგების ზოგიერთი გადაუდებელი ღონისძიების შესახებ

27 აპრილი, 2001

 

საქართველოს პარლამენტის დადგენილება ტყით სარგებლობისა და ხე-ტყის პროდუქციის ექსპორტის მოწესრიგების ზოგიერთი გადაუდებელი ღონისძიების შესახებ

20 ივლისი, 2001

 

საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებები გარემოს დაცვის შესახებ

 

ხელშეკრულება

რატიფიკაციის ან მიერთების თარიღი

 

1.

კონვენცია შავი ზღვის დაბინძურებისგან დაცვის შესახებ ბუარესტი, 1992

 

1992

 

2.

კონვენცია ბიოლოგიური მრავალფეროვნების შესახებ

რიო დე ჟანეირო, 1992

1994

 

3.

გაერო-ს ჩარჩო კონვენცია კლიმატის ცვლილების შესახებ ნიუ-იორკი, 1973

1994

 

 

4.

საერთაშორისო კონვენცია გემებისგან დაბინძურების აღკვეთის შესახებ

ლონდონი, 1973

1993

 

5.

გაერო-ს კონვენცია გაუდაბნოებასთან ბრძოლის შესახებ

პარიზი, 1994

1995

23 ივნისი,1999 (რატიფიკაცია)

 

6.

ვენის კონვენცია ოზონის შრის დაცვის შესახებ

ვენა, 1985

1995

 

7.

მონრეალის ოქმი ოზონის შრის დამშლელ ნივთიერებათა შესახებ

მონრეალი, 1987

1995

 

8.

კონვენცია საერთაშორისო მნიშვნელობის ჭარბტენიანი, განსაკუთრებით წყლის ფრინველთა საბინადროდ ვარგისი, ტერიტორიის შესახებ

რამსარი, 1971

30 აპრილი, 1996

 

9.

კონვენცია გადაშენების პირას მყოფი ველური ფლორისა და ფაუნის სახეობებით საერთაშორისო ვაჭრობის შესახებ

ვაშინგტონი, 1973

12 აგვისტო, 1996

10.

 

ხელშეკრულება შავი ზღვის, ხმელთაშუა ზღვის და მიმდებარე ატლანტიკის ოკეანის მცირევეშაპისებრთა დაცვის შესახებ

1996

11.

 

კონვენცია ჰაერის ფართომასშტაბიანი ტრანსსასაზღვრო დაბინძურების შესახებ

ჟენევა, 1979

13 იანვარი, 1999

(შეერთება)

12.

 

კონვენცია სახიფათო ნარჩენების ტრანსსასაზღვრო გადაზიდვასა და მათ განთავსებაზე კონტროლის შესახებ

ბაზელი, 1989

 

4 მაისი, 1999

(შეერთება)

 

13.

გაეროს კლიმატის ცვლილებების ჩარჩო კონვენციის კიოტოს ოქმი

კიოტო, 1997

28 მაისი, 1999

 

14.

კონვენცია ველურ ცხოველების მიგრერირებადი სახეობების დაცვის შესახებ ბონის კონვენცია, 1979

11 თებერვალი, 2000

(შეერთება)

 

15.

 

კონვენცია გარემოსდაცვით საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის, გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საზოგადოების მონაწილეობისა და ამ სფეროში მართლმსაჯულების საკითხებზე ხელმისაწვდომობის შესახებ

ორჰუსი, 1998

 

11 თებერვალი, 2000 (რატიფიკაცია)

16.

 

1996 წლის 7 ნოემბრის ლონდონის ოქმი ნარჩენებით ზღვის დაბინძურებისა და სხვა საკითხების შესახებ

10 მარტი, 2000

(შეერთება)

17.

 

1992 წლის კონვენცია ნავთობით დაბინძურებით მიყენებული ზიანის კომპენსაციის საერთაშორისო ფონდის შექმნის შესახებ

10 მარტი, 2000

(შეერთება)

18.

1992 წლის კონვენცია ნავთობით გამოწვეული ზიანისათვის სამოქალაქო პასუხისმგებლობის შესახებ

10 შეერთება, 2000

(შეერთება)

19.

 

1997 წლის მონრეალის ცვლილება 1987 წლის ოქმში ოზონის შრის დამშლელ ნივთიერებათა შესახებ

14 ივნისი, 2000

(შეერთება)

20.

1990 წლის მონრეალის ცვლილება 1987 წლის ოქმში ოზონის შრის დამშლელ ნივთიერებათა შესახებ

14 ივნისი, 2000

(შეერთება)

21.

1992 წლის მონრეალის ცვლილება 1987 წლის ოქმში ოზონის შრის დამშლელ ნივთიერებათა შესახებ

14 ივნისი, 2000

(შეერთება)

 

სხვადასხვა უწყებათა პასუხისმგებლობა დაცული ტერიტორიის სისტემის შესახებ კანონისა და სხვა დებულებების შესაბამისად

1. გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსებისა სამინისტრო უფლებამოსილია:

● ჩაატაროს დაცულ ტერიტორიებზე კანონმდებლობით დაწესებული რეჟიმის დაცვის მონიტორინგი, გარ მოს დაცვის კანონმდებლობისა და საერთაშორისო კონვენციების აღსრულება;

● ჩამოაყალიბოს დაცული ტერიტორიის განვითარების სტრატეგია და მოაწყოს მისი განხილვა;

● განავითაროს, დაადასტუროს და დაამტკიცოს დაცულ ტერიტორიებზე მარეგულირებელ-ტექნიკური და მეთოდური დოკუმენტები;

● გასცეს ბუნებრივი რესურსების გამოყენების ლიცენზია დაცულ ტერიტორიებზე, სადაც დაშვებულია ეკონომიკური საქმიანობა;

● კოორდინაცია გაუწიოს გარემოს დაცვის მონიტორინგსა და სამეცნიერო კვლევას;

● შექმნას და კოორდინაცია გაუწიოს ფლორისა და ფაუნის ენდემური, იშვიათი და საფრთხის წინაშე მყოფი სახეობების რეაბილიტაციისათვის მიმართულ საქმიანობას;

● კოორდინაცია გაუწიოს დაცულ ტერიტორიებთან დაკავშირებულ საერთაშორისო თანამშრომლობას;

● კოორდინაცია გაუწიოს მენეჯმენტის გეგმების განხილვას.

2. დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტი

დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტის ფუნქციები და მოვალეობები განსაზღვრულია გარემოს დაცვის მინისტრის 2004 წლის 4 ოქტომბრის ბრძანებით დამტკიცებულ წესდებაში. წესდება მოიცავს დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტის უფლებამოსილებასთან, საქმიანობების სფეროსთან და მიზნებთან დაკავშირებულ ძირეულ საკითხებს.

დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტი უფლებამოსილია:

● შეიმუშაოს და განახორციელოს სამეცნიერო კვლევის თემატური გეგმა, რომელიც მიზნად ისახავს ეკოსისტემისა და მისი ბუნებრივი კომპონენტების კონსერვაციასა და რეაბილიტაციას;

● შეიმუშაოს დაცული ტერიტორიების რეორგანიზაციისა და ახალი დაცული ტერიტორიების შექმნის გეგმები;

● მონაწილეობა მიიღოს დაცული ტერიტორიის ფუნქციონირებისთვის საჭირო სამშენებლო საქმიანობის ორგანიზებასა და ინფრასტრუქტურის განვითარებაში;

● გარემოს დაცვის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნების დაცვის სამსახურთად ერთად დაგეგმოს და ხელი შეუწყოს ცალკეული სახეობებისა და ჰაბიტატების დაცვასა და რეაბილიტაციას;

● შეიმუშაოს ცვლილებები დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტის სტრუქტურულ მოწყობაში და მინისტრისთვის წარსადგენად;

● წარმოადგინოს საქართველოს მთავრობა (მათ შორის, სასამართლოში) საქართველოს კანონმდებლობისა და არსებული წესდების მიხედვით უფლებამოსილ სფეროებში.

დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტის მოვალეობაა დაცული ტერიტორიის სისტემის მართვა. დაცული ტერიტორიის დეპარტამენტის მიზნებია:

● დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციის ფუნქციონირების უზრუნველყოფა;

● დაცულ ტერიტორიებზე კანონაღსრულების გაკონტროლება და კოორდინირება;

● დაცული ტერიტორიისთვის მენეჯმენტის ტაქტიკისა და სტრატეგიის შემუშავება;

● დაცული ტერიტორიის დაგეგმარების პროცესის წარმართვა და კოორდინირება;

● ბიომრავალფეროვნების ინვენტარიზაცია, სამეცნიერო კვლევისა და მონიტირინგის კოორდინირება, ასევე ამ ინფორმაციის შენახვა, გადამუშავება და გავრცელება გარემოს დაცვის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნების დაცვის სამსახურთან და მონიტორინგისა და სტატისტიკის სამმართველოსთან შეთანხმებით;

● დაცული ტერიტორიის ინფრასტრუქტურის ორგანიზებასა და განვითარებაზე კონტროლის განხორციელება;

● პროგრამების განხორციელებასა და კანონით დაშვებული სხვა საქმიანობების გაკონტროლება დაცულ ტერიტორიებზე;

● ინფრასტრუქტურის აღრიცხვასა და ექსპლოატაციაზე, აღჭურვილობისა და დაცვის საშუალებებზე კონტროლის განხორციელება;

● დაცული ტერიტორიის რეჟიმის დაცვაზე კონტროლის განხორციელება;

● საკანონმდებლო აქტებისა და დებულებების სამუშაო ვარიანტების მომზადება დადგენილი წესების მიხედვით;

● დაცული ტერიტორიისთვის ფონდების მოზიდვის ხელშეწყობა;

● დაცულ ტერიტორიებზე ვიზიტორთა მომსახურების კოორდინირება;

● დაცული ტერიტორიის საინფორმაციო სისტემის ინტეგრირება ტურიზმის ეროვნულ საინფორმაციო სისტემაში;

● საზოგადოებასთან ურთიერთობის კამპანიის წარმართვა და კოორდინირება;

● დაცული ტერიტორიის თანამშრომლების ტრენინგების წარმართვა და კოორდინირება;

● თანამშრომლობა სხვადასხვა უწყებებთან დაცულ ტერიტორიებთან დაკავშირებულ საკითხებზე;

● დაცული ტერიტორიის საქმიანობაში საზოგადოების მონაწილეობის უზრუნველყოფა და კოორდინირება;

● დაცული ტერიტორიის სისტემის განვითარების საკითხებთან დაკავშირებულ საერთაშორისო ურთიერთობებში მონაწილეობის მიღება საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში; ეროვნულ და საერთაშორისო სამეცნიერო დაწესებულებებთან და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობა.

3. დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის ადგილობრივი ორგანოები, დირექცია და მრჩეველთა საბჭო უფლებამოსილია:

● განახორციელოს დაცული ტერიტორიის კატეგორიებისა და დებულებების შესაბამისი საქმიანობები;

● განახორციელოს დაცული ტერიტორიების, ასევე, მის ფარგლებში არსებული ეკოსისტემების, ფლორისა და ფაუნის სახეობებისა და მათი ჰაბიტატების დაცვა და რეაბილიტაცია;

● აღკვეთოს უარყოფითი ზემოქმედება მცენარეულობაზე, ფლორასა და ფაუნაზე;

● აღკვეთოს ფლორისა და ფაუნის უცხო სახეობების გავრცელება;

● დაიცვას და რესტავრაცია ჩაუტაროს ისტორიულ-კულტურულ ძეგლებს;

● ითანამშრომლოს ადგილობრივ ხელისუფლებასთან (შესაბამისი რაიონის(ების) ადგილობრივი მმართველობის წარმომადგენლებთან), სხვა სამთავრობო და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, სხვა დაინტერესებულ მხარეებთან;

● დაცულ ტერიტორიებზე გააკონტროლოს ბუნებრივი რესურსების გამოყენება, ავტოტრანსპორტისა და ვიზიტორების მოძრაობა;

● დააკავოს ის პირები და ნებისმიერი სახის სატრანსპორტო საშუალებები, რომელიც არალეგალურად არიან შესულები დაცულ ტერიტორიებზე.

დანართი 7

ბიოლოგიური ინფორმაცია, ფლორა და ფაუნა

ა) მცენარეთა სახეობების ჩამონათვალი

 

GYMNOSPERMAE

Calendula gracilis DC.

Cupressaceae

Carduus albidus Bieb.

Juniperus foetidissima Willd.

Carduus hamolosus Ehrh.

Juniperus oxycedrus L.

Carthamus glaucus Bieb.

Juniperus polycarpos C. Koch

Carthamus lanatus L.

Ephedraceae

Carthamus oxycanthus Bieb.

Ephedra distachya L.

Centaurea ovina Pall. ex Willd

Ephedra procera Fisch. et Mey.

Centaurea reflecxa Lam.

ANGIOSPERMAE

Centaurea solstitialis L.

Dicotyledones

Crinitaria villosa (L.) Cass.

Aceraceae

Filago eriocephala Guss.

Acer campestre L.

Filago pyramidata L.

Acer ibericum Bieb.

Galatella dracunculoides (Lam.) Nees.

Anacardiaceae

Garhadiolus angulosus Jaub. et Spach

Cotinus coggygria Scop.

Inula aspera Poir.

Pistacia mutica Fisch. et Mey

Inula britanica L.

Rhus coriaria L.

Inula germanica L.

Apiaceae

Jurinea arachnoidea Bunge

Astrodaucus orientalis (L.) Drude

Jurinea elegans (Stev.) DC.

Bilacunaria microcarpa M. Pimen. et D. Tichomirov

Koelpinia linearis Pall.

Bupleurum wittmannii Stev.

Picris strigosa Bieb.

Caucalis platycarpos L.

Podospermum canum C. A. Mey.

Daucus carota L.

Psephellus carthalinicus Sosn.

Eringium campestre L.

Pterotheca sancta (L.) C. Koch

Eringium coeruleum Bieb.

Pyrethrum corimbosum (L.) Willd.

Falcaria vulgaris Beruh.

Scorzonera biebersteinii Lipsch.

Ferula szowitsiana DC.

Scorzonera lanata (L.) Hoffm.

Ferulago setifolia C. Koch

Senecio vernalis Waldst. et Kit.

Malabaila dasyantha (C. Koch) Grossh.

Serratula biebersteiniana (Iljin ex Grossh.) Takht.

Pimpinella aromatica Bieb.

Serratula quinquifolia Bieb.

Prangos ferulacea (L.) Lindl.

Silybum marianum (L.) Gaerln.

Seseli grandivittatum (Somm. et Levier) Schischk

Sosnowskya amblyolepis (Ledeb.) Takht.

Smyrnium perfoliatum L.

Taraxacum praticola Schischk.

Apocynaceae

Tragopogon graminifolius DC.

Vinca herbacea Welds. et Kit.

Tragopogon tuberosus C. Koch

Araliaceae

Tripleurospermum parviflorum (Willd.) Pobed.

Hedera helix L.

Xanthium spinosum L.

Hedera pastuchowii Woronow

Xeranthemum cylidraceum Sibth. et Smith.

Asclepiadaceae

Xeranthemum squarrosum Boiss.

Periploca graeca L.

Berberidaceae

Asteraceae

Berberis iberica Stev. et Fisch. ex DC

Achillea biebersteinii Afan.

Berberis vulgaris L.

Acroptilon repens (L.) DC.

Bongardia chrysogonum (L.) Spach

Amberboa glauca (Willd.) Grossh.

Betulaceae

Amberboa moschata (L.) DC.

Alnus barbata C. A. Mey.

Artemisia caucasica Willd.

Boraginaceae

Artemisia fragrans Willd.

Aegonychon purpureo-caeruleum (L.) Holub

Artemisia scoparia Weldst et Kit.

Buglossoides arvensis (L.) Johnst.

Bombycilaena erecta (L.) Soljian.

Dianthus inamoenus Schischk.

Caccinia rauwolfii C. Koch

Gypsophila bicolor (Freyn et Sint.) Grossh.

Echium maculatum L.

Gypsophila elegans Bieb.

Lappula barbata (Bieb.) Guerke

Holosteum glutinosum (Bieb.) Fisch. et Mey.

Lithospermum officinale L.

Holosteum umbellatum L.

Lycopsis orientalis L.

Kohlrauschia prolifera (L.) Kunth

Myosotis arvensis (L.) Hill.

Melandrium divaricatum (Reichenb.) Fenzl

Nonea caspica (Willd.) G. Donfil.

Petrorhagia saxifraga (L.) Link

Nonea lutea (Desr.) DC.

Silene chlorifolia Smith

Nonea setosa (Lehm.) Roem. et Schult.

Silene cyri Schischk.

Onosma armeniaca Klok. ex M. Pop.

Silene italica (L.) Pers.

Onosma microcarpa Stev. ex DC.

Celastraceae

Suchtelenia calicina (C. A. Mey.) DC.

Euonymus verrucosa Scop.

Brassicaceae

Celtidaceae

Aethionema carneum (Baks et Soland.) B. Fedtsch.

Celtis caucasica Willd.

Alliaria petiolata (Bieb.) Cavara et Grande

Celtis glabrata Stev. ex Planch

Alyssum calycinum L.

Chenopodiaceae

Alyssum parviflorum Bieb.

Aellenia glauca (Bieb.) Aell.

Alyssum turcestanicum Regel et Schmalh.

Atriplex cana C. A. Mey.

Arabidopsis pumila (Steph.) N. Busch

Atriplex tatarica L.

Arabidopsis thaliana (L.) Heynh.

Camphorosma monspeliaca L.

Capsella bursa-pastoris (L.) Medik

Chenopodium album L.

Cardaria draba (L.) Desv.

Gamanthus pilosus (Pall.) Bunge

Clypeola jonthlaspi L.

Halyostachys caspica (Bieb.) C. A. Mey.

Draba nemorosa L.

Kalidium caspicum (L.) Ung.-Sternb.

Erysimum repandum L.

Kochia prostrate (L.) Schrad.

Lepidium perfoliatum L.

Noaea mucronata (Forssk.) Ashers. et Schweinf.

Lepidium vesicararium L.

Petrosimonia brachiata (Pall.) Bunge

Matthiola odoratissima (Pall.) R. Br.

Salicornia europaea L.

Meniocus linifolius (Steph.)DC.

Salsola dendroides Pall.

Sisymbrium loeselii L.

Salsola ericoides Bieb.

Sterigmostemum incanum Bieb.

Salsola nodulosa (Moq.) Iljin

Sterigmostemum tomentosum (Willd.) Bieb.

Sieidlitzia florida (Bieb.) Bunge

Thlaspi perfoliatum L.

Suaeda dendroides (C. A. Mey.) Moq.

Torularia contortuplicata (Steph.) O. E. Schulz

Suaeda microphylla Pall.

Torularia eldarica Grossh

Cistaceae

Torularia torulosa (Desf.) O. E. Schulz

Fumana procumbens (Dunal) Gren et Godr.

Campanulaceae

Helianthemum lasiocarpum Desf. ex Jacques et Herincq.

Campanula hohenackeri Fisch. et Mey.

Helianthemum salicifolium (L.) Mill.

 

Capparaceae

Convolvulaceae

Capparis herbacea Willd.

Convolvulus cantabrica L.

Caprifoliaceae

Cornaceae

Lonicera iberica Bieb.

Cornus mas L.

Caryophyllaceae

Swida australis (C. A. Mey.) Pojark.

Arenaria serpyllifolia L.

Corylaceae

Cerastium glomeratum Thuvl.

Carpinus orientalis Mill.

Cerastium glutinosum Fries

Crassulaceae

Cerastium ruderale Bieb.

Sedum hispanicum L.

Dianthus crinitus Smith

Quercus pedunculiflora C. Koch

Gypsophila stevenii Fisch. ex Schrank *

Gentianaceae

Dipsacaceae

Centaurium erytraea Rafin

Cephalaria media Litw.

Geraniaceae

Scabiosa micrantha Desf.

Erodium ciconium (L.) L’Her.

Scabiosa rotate Bieb.

Erodium cicutarium (L.) L’Her.

Elaeagnaceae

Geranium tuberosum L.

Elaeagnus angustifolia L.

Helleboraceae

Hippophaë rhamnoides L

Delphinium cyphoplectrum Boiss.

Euphorbiaceae

Nigella arvensis L.

Andrachne rotundifolia C. A. Mey.

Hypecoaceae

Euphorbia boisseriana (Woronow) Prokh.

Hypecoum pendulum L.

Euphorbia falcata L.

Hypericaceae

Euphorbia iberica Boiss.

Hypericum perforatum L.

Euphorbia seguierana Neck

Illecebraceae

Fabaceae

Herniaria hirsuta L.

Alhagi pseudalhagi (Bieb.) Fisch.

Herniaria incana Lam.

Astragalus asterias Stev. ex Ledeb.

Scleranthus annuus L.

Astragalus brachycarpus Bieb.

Juglandaceae

Astragalus caucasicus Pall.

Juglans regia L.

Astragalus fabaceus Bieb.

Lamiaceae

Astragalus microcephalus Willd.

Ajuga genevensis L.

Astragalus pseudoutriger Grossh.

Eremostachys iberica Vis.

Astragalus sphaerocephalus Stev.

Lamium amplexicaule L.

Astragalus stevenianus DC.

Phlomis pungens Willd.

Astragalus xipidium Bunge

Phlomis tuberose L.

Caragana grandiflora (Bieb.) DC.

Salvia nemorosa L.

Colutea cilicica Boiss. et Bal.

Salvia viridis L.

Colutea orientalis Mill.

Satureja laxiflora C. Koch

Eversmannia subspinosa (Fisch. ex DC.) B. Fedtsch.

Scutellaria orientalis L.

Glycyrrhiza glabra L.

Sideritis montana L.

Hedysarum ibericum Bieb.

Stachys atherocalyx C. Koch

Lathyrus aphaca L.

Stachys fruticulosa Bieb.

Lathyrus cicera L.

Teucrium nuchense C. Koch

Medicago coerulea Lenss. ex Ledeb.

Teucrium polium L.

Medicago minima (L.) Bartalini

Thymus tiflisiensis Klok. et Schost.

Medicago orbicularis (L.) Bartalini

Ziziphora capitata L.

Medicago rigidula (L.) All.

Ziziphora serpyllaceae Bieb.

Melilotus albus Medic.

Limoniaceae

Melilotus officinalis (L.) Pall.

Acantholimon fominii Kusn.

Onobrychis cyri Grossh.

Limonium meyeri (Boiss.) Kuntze

Onobrychis kachetica Boiss. et Buhse

Psylliostachys spicota (Willd.) Nevski

Onobrychis komarovii Grossh.

Linaceae

Onobrychis radiata Bieb.

Linum austriacum L.

Trifolium angustifolium L.

Linum corymbulosum Reichenb.

Trifolium campestre Schreb.

Linum nodiflorum L.

Trigonella monspeliaca L.

Linum orientale Boiss. subsp. armenum Bordz.

Vicia angustifolia Reichard.

Loranthaceae

Fagaceae

Viscum album L.

Quercus iberica Stev.

Reseda lutea L.

Malvaceae

Rhamnaceae

Alcea sosnowskyi Iljin

Paliurus spina-christi Mill.

Malvalthaea transcaucasica (Sosn.) Iljin

Rhamnus catharchica L.

Mimosaceae

Rhamnus pallasii Fisch. et Mey.

Lagonychium farctum (Banks et soland.) Bobr.

Rosaceae

Moraceae

Cerasus incana (Pall.) Spach

Ficus carica L.

Cerasus microcarpa (C. A. Mey.) Boiss.

Morus alba L.

Cotoneaster intergerrimus Medik.

Nitrariaceae

Cotoneaster meyeri Pojark.

Nitraria schoberi L.

Fragaria vesca L.

Oleaceae

Fragaria viridis Duch.

Jasminum fruticans L.

Geum urbanum L.

Fraxinus excelsior L.

Potentilla recta L.

Ligustrum vulgare L.

Poterium polygamum Waldst. et Kit.

Paeoniaceae

Prunus divaricata Ledeb.

Paeonia tenuifolia L.

Prunus spinosa L.

Papaveraceae

Pyrus salicifolia Pall.

Glaucium corniculatum (L.) J. Rudolph

Pyrus georgica Kuthath.

Papaver arenarium Bieb.

Rosa canina L.

Papaver hybridum L.

Rubus anatolicus (Focke) Focke ex Hauskn.

Roemeria reflecta DC.

Rubiaceae

Peganaceae

Asperula arvensis L.

Peganum harmala L.

Galium eldaricum Grossh.

Plantaginaceae

Galium tenuissimum Bieb.

Plantago coronopus L.

Galium verum L.

Plantago lanceolata L.

Rubia tinctorum L.

Polygalaceae

Rubia transcaucasica Grossh.

Polygala hohenakeriana Fisch. et Mey.

Rutaceae

Polygala transcaucasica Tamamsch.

Dictamnus caucasicus (Fisch. et Mey.) Grossh.

Polygonaceae

Salicaceae

Atraphaxis caucasica (Hoffm.) Pavl.

Populus canescens (Ait.) Smith.

Atraphaxis spinosa L.

Populus euphratica Olivier

Polygonum aviculare L.

Populus nigra L.

Rumex euxinus Klok.

Salix caprea L.

Primulaceae

Scrophulariaceae

Anagalis arvensis L.

Celsia orientalis L.

Androsacea elongata L.

Linaria simplex (Willd.) DC.

Punicaceae

Verbascum formosum Fisch. ex Schrank

Punica granatum L.

Verbascum pyramidatum Bieb.

Ranunculaceae

Veronica multifida L.

Adonis aestivalis L.

Veronica polita Fries

Ceratocephala falcata (L.) Pers.

Solanaceae

Clematis orientalis L.

Datura stramonium L.

Clematis vitalba L.

Lycium rufhenicum Murr.

Ficaria ledebourii Grossh.

Tamaricaceae

Ranunculus illyricus L.

Reaumuria alternifolia (Labill.) Britten.

Thalictrum collinum Wallr.

Tamarix ramosissima Ledeb.

Resedaceae

Tamarix smirnensis Bunge

Reseda globulosa Fisch. et Mey.

Ulmaceae

Ulmus carpinifolia Rupp. ex Suchow

Scilla sibirica Haw. var. gracilis Grossh.

Ulmus minor Mill.

Tulipa eichleri Regel

Urticaceae

Tulipa biebersteiniana Schult. et Schult. fib.

Urtica dioica L.

Orchidaceae

Valerianaceae

Epipactis helleborine (L.) Crantz NT

Valerianella rimosa L.

Ophrys mammosa Desf. subsp. cyclocheila (Necker ex Averyanov) B. Baumann, H. Baumann, Lorenz et Peter CR

Violaceae

Orchis punctulata Steven ex Lindl. CR

Viola alba Boiss.

Orchis simia Lam. VU

Viola kitaibeliana Schult.

Orchis tridentata Scop. VU

Viola odorata L.

Poaceae

Vitaceae

Achnatherum bromoides (L.) Beauv.

Vitis sylvestris G. G. Gmel.

Aegilops biuncialis Vis.

Zygophyllaceae

Aegilops cylindrica Host.

Zygophyllum fabago L.

Aegilops tauschii Goss.

Monocotiledones

Aeluropus littoralis (Gouan.) Parl.

Alliaceae

Agropyron pectinatum (Bieb.) Beauv.

Allium atroviolaceaum Boiss.

Arundo donax L.

Allium paradoxum (Bieb.) G. Don fil.

Avena barbata Pott. ex Link

Allium rubellum Bieb.

Bothriochloa caucasica (Trin) C. E. Hubb.

Asparagaceae

Bothriochloa ischaemum (L.) Keng.

Asparagus caspicus Schult. et Shult. fil.

Bromus japonicus Thunb.

Asparagus verticillatus L.

Bromus squarrosus L.

Cyperaceae

Catabrosella humilis (Bieb.) Tzvel.

Bolboschoenus maritimus (L.) Palla

Cleistogenes bulgarica (Bornm.) Keng.

Carex bordzilowskii V. Krescz.

Cynodon dactylon (L.) Pars.

Carex divulsa Stokes

Dactilis glomerata L.

Dioscoriaceae

Echinaria capitata (L.) Desf.

Tamus communis L.

Elitrigia repens (L.) Nevski

Iridaceae

Eragrostis starosselskyi Grossh.

Crocus adamii J. Gey.

Eremopyron orientale (L.) Jaub. et Spach

Gladiolus italicus Mill.

Eremopyron triticeum (Gaertn.) Nevski

Iris iberica Hoffm.

Erianthus ravennae (L.) Beauv.

Iris carthaliniae Fomin

Festuca valesiaca Gaudin

Iris pumila L.

Hordeum leporinum Link

Juno caucasica (Hoffm.) Klatt

Imperata cylindrica (L.) Beauv.

Juncaceae

Muscari szovitsianum Baker

Juncus acutus L.

Ornithogalum kochii Parl.

Liliaceae

Koeleria cristata (L.) Pers

Asphodeline dendroides (Hoffm.) Woronow ex Grossh

Lolium rigidum Gaudin

Bellevalia speciosa Woronow

Melica transsilvanica Schur

Bellevalia willhelmsii (Stev.) Woronow

Phleum paniculatum Huds.

Eremurus spectabilis Bieb.

Phleum phleoides (L.) Karst.

Gagea chlorantha (Bieb.) Schult. et Schult. fil.

Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Stend.

Gagea commutata C. Koch

Poa bulbosa L. var. vivipara Koel.

Gagea coroli-kochii

Poa angustifolia L.

Gagea helenae Grossh.

Poa nemoralis L.

Leopoldia tenuiflora (Trausch) Heldr.

Rostraria glabriflora (Trautv.) Czer.

Merendera trigina (Adam) Woronow

Schismus arabicus Nees

Setaria viridis (L.) Beauv.

 

Stipa capillata L.

 

Stipa caspia C. Koch

 

Stipa lessingiana Trin. et Rupr.

 

Stipa pontica P. Smirn.

 

Stipa pulcherrima C. Koch

 

Stipa tirsa Stev.

 

Trachynia distachya (L.) Link

 

Trisetum rigidum (Bieb.) Roem. et Schult.

 

Smilaceae

 

Smilax excelsa L.

 

Typhaceae

 

Typha latifolia L.

 

 

) ცხოველთა სახე ბების ჩამონათვალი

 

          ძუძუმწოვრები

 

Name

 

Name

1

Allactaga elater

35

Mustela nivalis

2

Allactaga willamsi

36

Myocastor coypus

3

Allactaga elater

37

Myotis blythii

4

Allactaga elater

38

Myotis daubentoni

5

Allactaga willamsi

39

Myotis emarginatus

6

Sylvaemus uralensis

40

Myotis mystacinus

7

Barbastella leucomelas

41

Myotis nattereri

8

Canis aureus

42

Nyctalus leisleri

9

Canis lupus

43

Nyctalus noctula

10

 

44

Nyctereutes procyonoides

11

Cricetulus migratorius

45

Panthera pardus

12

Crocidura gueldenstaedtii

46

Pipistrellus kuhli

13

Crocidura leucodon

47

Pipistrellus nathusii

14

Dryomys nytedula

48

Pipistrellus pipistrellus

15

Eptesicus serotinus

49

Pipistrellus pygmaeus

16

Erinaceus concolor

50

Plecolus auritus

17

Felis chaus

51

Procyon lotor

18

Felis silvestris

52

Ratus ratus

19

 

53

Rhinolophus ferrumequinum

20

Gazella subgutturoza

54

Rhinolophus hipposideros

21

Hemiechinus auritus

55

Rhinolophus mehelyi

22

Hyaena hyaena

56

Sorex volnuchini

23

Hypsugo savii

57

Suncus etruscus

24

Hystrix indica

58

Sus scrofa

25

Lepus europeus

59

Sylvaemus fulvipectus

26

Lutra lutra

60

Sylvaemus ponticus

27

Lynx lynx

61

Talpa levantis

28

Martes foina

62

Ursus arctos

29

Martes martes

63

Vormela peregusna ?

30

Meles meles

64

Vulpes vulpes

31

Meriones lybicus

 

 

32

Microtus majori

 

 

32

Microtus socialis

 

 

33

Mus macedonicus

 

 

34

Mus musculus

 

 

 

         ფრინველები

 

Name

 

Name

1

Accipiter gentilis

51

Grus grus

2

Accipiter nisus

52

Gypaetus barbatus

3

Aegithalos caudatus

53

Gyps fulvus

4

Aegypius monachus

54

Hirundo rustica

5

Aegythalos caudatus

55

Lanius collurio

6

Alauda arvensis

56

Lullula arborea

7

Alectoris chukar

57

Melanocorypha calandra

8

Anas querquedula

58

Merops apiaster

9

Apus apus

59

Miliaria calandra

10

Apus melba

60

Milvus migrans

11

Aquila chrysaetos

61

Monticola solitarius

12

Aquila heliaca

62

Motacilla alba

13

Aquila nipalensis

63

Neophron percnopterus

14

Ardea cinerea

64

Oenanthe finschii

15

Athene noctua

65

Oenanthe hispanica

16

Bubo bubo

66

Oenanthe isabellina

17

Buteo buteo

67

Oenanthe oenanthe

18

Buteo rufinus

68

Oenanthe spp.

19

Caprimulgus europaeus

69

Otus scops

20

Carduelis cannabina

70

Parus caeruleus

21

Carduelis carduelis

71

Parus major

22

Carduelis chloris

72

Passer domesticus

23

Charadrius dubius

73

Passer hyspaniolensis

24

Ciconia nigra

74

Petronia petronia

25

Circaetus gallicus

75

Phalacrocorax carbo

26

Circus cianeus

76

Phasianus colchicus

27

Circus macrouros

77

Phoenicurus ochruros

28

Circus pygargus

78

Phoenicurus phoenicurus

29

Coccothraustes coccothraustes

79

Pica pica

30

Columba livia

80

Prunella modularis

31

Columba livia

81

Pyrrhocorax pyrrhocorax

32

Columba palumbus

82

Regulus regulus

33

Coracias garrulus

83

Saxicola torquata

34

Corvus corax

84

Scolopax rusticola

35

Corvus corone

85

Serinus pusillus

36

Corvus frugilegos

86

Sitta neumayer

37

Coturnix coturnix

87

Strix aluco

38

Delichon urbica

88

Sturnus vulgaris

39

Dendrocopos major

89

Sylvia curruca

40

Dendrocopos minor

90

Sylvia mystacea

41

Emberiza cia

91

Sytta neumayer

42

Emberiza citrinella

92

Tadorna ferruginea

43

Falco columbarius

93

Tetrax tetrax

44

Falco peregrinus

94

Tichodroma muraria

45

Falco tinnunculus

95

Troglodytes troglodytes

46

Ficedula parva

96

Turdus merula

47

Fringilla coelebs

97

Turdus philomelos

48

Fringilla montifringilla

98

Turdus pilaris

49

Galerida cristata

99

Turdus viscivorus

50

Garrulus glandarius

100

Upupa epops

 

          რეპტილიები

 

Species

1.

Testudo graeca

2.

Mauremis caspica

3.

Emys orbicularis

4.

Laudakia caucasica

5.

Eumeces schneideri

6.

Ablepharus pannonicus

7.

Pseudopus apodus

8.

Ophysops elegans? (must check)

9.

Eremias velox

10.

Eremias arguta

11.

Lacerta media

12.

Lacerta strigata

13.

Typhlops vermicularis

14.

Erix jaculus

15.

Eirenis modestus

16.

Eirenis collaris

17.

Elaphe hohenackeri

18.

Elaphe sauromates

19.

Hierophis jugularis

20.

Coluber najadum

21.

Hemorrhois ravergieri

22.

Mapholon monspessulanus

23.

Natrix natrix

24.

Natrix tesselata

25.

Telescopus fallax

26.

Macrovipera lebetina

 

      ამფიბიები

1.

Bufo viridis

2.

 Hyla savignyi

3.

 Rana ridibunda

 

       თევზები

1.

Abramis brama orientalis

2.

Aspius aspius taeniatus

3.

Barbus capito

4.

Barbus lacerta cyri

5.

Barbus mursa

6.

Blicca bjoerkna transcaucasica

7.

Chalcalburnus chalcoides

8.

Cobitis aurata

9.

Cyprinus carpio

 10.

 Gobius cephalarges transcaucasica

11.

Leuciscus cephalus orientalis

12.

Lucioperca lucioperca

13.

Silurus glanis

14.

Varicorhinus capoeta

 

) IUCN- ის წითელ სიაში შესული სახეობები

სახეობა

კატეგორია

1. Gazella subgutturosa NT

არ იმყოფება საფრთხის წინაშე

2. Hyaena Hyaena NT

 

არ იმყოფება საფრთხის წინაშე

3. Lutra lutra NT

 

არ იმყოფება საფრთხის წინაშე

4. Panthera pardus tuliana CR

 

იმყოფება კრიტიკული საფრთხის წინაშე

5. Aegypius monachus VU

 

იმყოფება განადგურების წინაშე

6. Aquila heliaca VU

 

იმყოფება განადგურების წინაშე

7. Circus macrorus NT

 

არ იმყოფება საფრთხის წინაშე

8. Tetrax tetrax NT

 

არ იმყოფება საფრთხის წინაშე

9. Testudo graeca VU

 

იმყოფება განადგურების წინაშე

10. Emys orbicularis NT

არ იმყოფება საფრთხის წინაშე


) საქართველოს წითელ ნუსხაში შესული მცენარეები და ცხოველები

ცხოველები

მცენარეები

1. Gazella subgutturosa

 

1. Astragalus caucasicus Pall.

 

2. Hyaena hyaena

 

2. Berberis iberica Stev. et Fisch. ex DC

 

3. Panthera pardus

 

3. Celtis caucasica Willd.

 

4. Vormela peregusna

 

4. Celtis glabrata [Stev.]

 

5. Lutra lutra

 

5. Celtis glabrata Stev. ex Planch

 

6. Lynx lynx

 

6. Hedera pastuchowii Woronow

 

7. Mesocricetus brandti

 

7. Iris iberica Hoffm.

 

8. Suncus etruscus

 

8. Juglans regia L.

 

9. Myotis emarginatus

 

9. Juniperus foetidissima Willd.

 

10. Ciconia nigra

 

10. Nitraria schoberi L.

 

11. Aquila heliaca

 

11. Pistacia mutica Fisch. et Mey

 

12. Francolinus francolinus

 

12. Punica granatum L.

 

13. Porphyrio porphyrio

 

13. Quercus pedunculiflora C. Koch

 

14. Falco peregrinus

 

14. Tulipa biebersteiniana Schult. et Schult. fib.

 

15. Aquila chrysaetus

 

15. Tulipa eichleri Regel

 

16. Aquila rapax

 

16. Ulmus minor Mill.

 

 

17. Circaetus gallicus

 

17. Vitis sylvestris G. G. Gmel.

 

 

18. Perdix perdix

 

 

 

19. Grus grus

 

 

 

20. Otis tarda

21. Tetrax tetrax

 

 

 

22. Aegypius monachus

 

 

 

23. Gyps fulvus

 

 

 

24. Egretta alba

 

 

 

25. Egretta garzetta

 

 

 

26. Tadorna ferruginea

 

 

 

27. Anthropoides virgo

 

 

 

28. Eryx jaculus

 

 

 

29. Testudo graeca

 

 

 

 

) სამეცნიერო კვლევის პრიორიტეტული მიმართულებები

შენიშვნა: ქვემოთ წარმოდგენილი სია არასრულია; დამატებითი საკითხები უნდა განისაზღვროს შესაბამის სპეციალისტებთან ერთად.

 

კვლევა

მიზანი

კვლევის ობიექტები

რეკომენდებული მეთოდები

1

ბიომრავალფეროვნების ინვენტარიზაცია

არსებული სიების განახლება/შევსება

უხერხემლოთა სხვადასხვა ჯგუფები

ღამურები და სხვა წვრილი ძუძუმწოვ -რები, ფრინველები, რეპტილიები და მცენარეები

საველე დაკვირვებები

2

პოპულაციურ-ეკოლოგიური და კონსერვაციული მნიშვნელობის კვლევები (პოპულაციის სტრუქტურა, პოპულაციის ზრდის მაჩვენებლები, პოპულაციების სიცოცხლისუნარიანობის ანალიზი, ცხოველთა გადაადგილების შესწავლა, ჰაბიტატების შერჩევა და გამოყენება ცხოველების მიერ, ცხოველთა ქცევის კვლევები და სხვ.)

ადეკვატური რეკომენდაციების შემუშავება კონსერვაციული მენეჯმენტისთვის

 

 

ძუძუმწოვრები, ფრინველები

 

საველე დაკვირვებები, რადიოტელემეტრიული კვლევა, კომპიუტერული მოდელირება, GIS ანალიზი, და სხვ.

 

 

3

კვებითი კავშირებისა და ცხოველთა რაციონის კვლევა

ადეკვატური რეკომენდაციების შემუშავება კონსერვაციული მენეჯმენტისთვის

ძუძუმწოვრები, ფრინველები,

 

საველე დაკვირვებები, კომპიუტერული მოდელირება, GIS ანალიზი, ლაბორატორიული ანალიზი

4

მტაცებელი-მსხვერპლის ურთიერთობის შესწავლა

ადეკვატური რეკომნდაციების შემუშავება კონსერვაციული მენეჯმენტისთვის

ძუძუმწოვრები, ფრინველები

 

საველე დაკვირვებები, კომპიუტერული მოდელირება, GIS ანალიზი, ლაბორატორიული ანალიზი

 

5

ტაქსონომიური კვლევა მინიმალური ზემოქმედების მქონე (გენეტიკური) მეთოდების გამოყენებით

არსებული სიების განახლება/შევსება

ძუძუმწოვრები, ფრინველები, რეპტილიები და ამფიბიები, მცენარეები.

შეგროვებული მასალის მიტოქონდრიული და ბირთვული დნმ-ის ანალიზი

 

6

უცხო სახეობების შესწავლა

უცხო სახეობების ზეგავლენის შეფასება და შესაბამისი რეკომენ-დაციების მომზადება

მცენარეთა და ცხოველთა უცხო სახეობები

 

საველე დაკვირვებები, კომპიუტერული მოდელირება, GIS ანალიზი

 

7

ადამიანსა და ველურ ცხოველებს (მსხვილ მტაცებლებს) შორის კონფლიქტის შესწავლა

რეკომენდაციების მომზადება ამ კონფლიქტის შესამცირებლად.

მსხვილი ძუძუმწოვრები

საველე დაკვირვებები, კომპიუტერული მოდელირება, GIS ანალიზი, ლაბორატორიული ანალიზი, სოციოეკო-ნომიკური შეფასება

8

პირუტყვის ძოვების ეკოლოგიის შესწავლა და საძოვრების მდგომარეობის შეფასება

პირუტყვის ძოვების ზეგავლენის შეფასება და შესაბამისი რეკომენდაციების მომზადება

-

საველე დაკვირვებები, კომპიუტერული მოდელირება, GIS ანალიზი, საძოვრების პროდუქტიულობის ანალიზი, სოციოეკოლო-გიური შეფასება

 

 

დანართი 8

ტურისტული მარშრუტების აღწერა

2006 წლის დასაწყისიდან შესაძლებელია განხორციელდეს შემდეგი ტურები:

ტურისტული მარშრუტი – „პანტიშარა“ (საავტომობილო მარშრუტი)

მარშრუტი იწყება დედოფლისწყაროში. ის გაივლის წმინდა ელიას მთას, ქიზიყის მთავარ სალოცავსა და ქოჩების” მლაშე ტბას. ის, ასევე, კვეთს შირაქის ველს – საქართველოს ხორბლის ბეღელს. შემდეგ მარშრუტი მიუყვება ჩრდილო-აღმოსავლეთ საზღვარსა და ნაგომრების ქედს; აქედან იშლება ულამაზესი ხედი მთელ ნაკრძალზე, სამუხის ველსა და მინგე ჩაურის წყალსაცავზე. საინტერესოა, რომ უძველესი ქართული ქალაქის ხორანთას ნანგრევები ამ წყალსაცავის ფსკერზეა დარჩენილი.

გაზაფხულობით მარშრუტზე ფრინველთა მრავალი სახეობის ნახვა შეიძლება. საავტომობილო გზის გასწვრივ ბუჩქებიდან და ხეებიდან ფრინდება ათასობით ესპანური ბეღურა. მანქანიდანვე შესაძლებელია კაკაჩების, კირკიტების, ძელქორებისა და სხვა შედარებით პატარა მტაცებელი ფრინველების ნახვა. მრავლად შეგხვდებათ მკვეთრი და ჭრელი ეფერილობის კვირიონები და ყაპყაპები, რომლებიც ამ ადგილებს ზღაპრულ სანახაობად აქცევენ. ნაგომრების ქედიდან მარშრუტი პანტიშარას ხეობისკენ მიდის, სადაც ქვიშრობები დედამიწის ისტორიას მოგვითხრობენ (მაგალითად, გაქვავებული მოლუსკები კარგად მოჩანს გაშიშვლებულ დანალექ ქანებში). ასევე შესაძლებელია დათვის, მგლის, გარეული კატის, ლელიანის კატის, ფოცხვერისა და ლეოპარდის მიერ წინა ღამით ან იმავე დილით დატოვებული ნაკვალევის ნახვაც.

დათვის ხევისა და პანტიშარას ხეობის შეერთების ადგილას მოწყობილია სპეციალური საპიკნიკე. ხეობის ცენტრში ქვიან კედელზე უამრავი მერცხლის ბუდეა – ე.წ. მერცხლების ქალაქი . გაზაფხულზე და მთელი ზაფხულის განმავლობაში აქ ასობით ფრინველი იბუდებს. ფილაქნიანი გზა გადის ძველი საყარაულო კოშკის გასწვრივ და მთავრდება ფრინველთა დაკვირვების პუნქტთან, რომელიც მდებარეობს ხეობის შესასვლელთან. აქედან შესაძლებელია ქვიშნარების დანახვა, რომელიც ორბებისა და სვავების სამეფოა. ამ ფრინველების წონა დაახლოებით 8-12 კილოგრამია, ხოლო ფრთების სიგრძე 2-3 მეტრს აღწევს. დიდი სიამოვნების მომგვრელია ამ ფრინველებზე დაკვირვება, როდესაც ისინი დაფრინავენ და ბუდეებთან საქმიანობენ.

ტურის ხანგრძლივობა – 1/2 დღე

ვიზიტორებმა უნდა წამოიღონ საკუთარი საკვები. მარშრუტის მთლიანი სიგრძე 130 კმ-ია. ვიზიტორები შესასვლელ თანხას იხდიან დედოფლისწყაროში, ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ოფისში, რომელიც მდებარეობს დედოფლისწყაროს გამგეობის (ადგილობრივი თვითმმართველობის) პირველ სართულზე.

შესასვლელი გადასახადი 10 ლარია, 7 წლამდე ბავშვებისთვის შესვლა უფასოა, ხოლო 16 წლამდე მოზარდებისთვის – 5 ლარი.

ოთახი საოჯახო სასტუმროში: 30 ლარი

ასევე აღსანიშნავია, რომ ამ ტერიტორიაზე უსაფრთხოების ქამრების გაკეთება აუცილებელია, მიუხედავად იმისა, რომ ავტომობილები მხოლოდ 30-60 კმ/სთ. სიჩქარით მოძრაობენ. რეკომენდებულია შესაფერისი შარვლისა და ფეხსაცმლის ტარება.

აკრძალულია:

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ნებისმიერი სახის მცენარის (ან მისი ნაწილის), ქვებისა ან არქეოლოგიური მასალების მოგროვება;

● ცხოველების დაჭერა, დევნა ან სხვაგვარად შეწუხება;

● ხეებსა ან კლდეებზე აძრომა; მდინარის, ხეობისა და ხევების კიდესთან ნახევარ მეტრზე ახლოს მისვლა;

● შეზღუდული ხედვის პირობებში (ნისლის, მაღალი ბუჩქების ან ბალახის შემთხვევებში) სწრაფი გადაადგილება;

● ყვირილი ან ხმამაღალი საუბარი;

● კოცონის დანთება (გარდა სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა).

 

დეტალური ინფორმაციის მიღება შეიძლება შემდეგ მისამართზე:

დედოფლისწყარო, კოსტავას ქ. 44,

საკონტაქტო პირი ვაჟა ჩერქეზიშვილი.

ტელ.: 899 53 65 44

ტურისტული მარშრუტი – „ჯუმასყურე (საავტომობილო მარშრუტი)

მარშრუტი იწყება დედოფლისწყაროში. ის მიუყვება წმინდა ელიას მთას, ქიზიყის მთავარ სალოცავსა და ქოჩების მლაშე ტბას. ის ასევე კვეთს შირაქის ველს – საქართველოს ხორბლის ბეღელს. პარკის შესასვლელთან ის იმედას წყალთან უხვევს, მიუყვება მდინარეების ალფადარასა და ღორისწყალის სათავეებს და ადის შავ მთაზე.

მარშრუტის ღირშესანიშნაობა მდგომარეობს იმაში, რომ შესაძლებელია ნახვა, თუ როგორ იცვლება არიდული ტყეებისთვის დამახასიათებელი მცენარეულობა ფართოფოთლოვანი ტყით. ფაუნის სახეობებიდან აქ ხშირად გვხვდება კაკაჩა, ძელქორი, რაჟო, მეფეტვია, კაკაბი, ხოხობი და სხვ. შავი მთიდან იშლება ალაზნის ველის ხედი. საქართველოს უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწილში ასევე ნახავთ უძველესი ქართული მონასტრის ნანგრევებს. შემდეგ მარშრუტი ალაზნის ველით დაბლა ეშვება ჯუმასყურ ს მშვენიერ ტყეში. აქ შესაძებელია მგალობელი ფრინველებით დატკბობა. როგორც წესი, ეს მეტად საინტერესოა ფრინველებზე დამკვირვებელთათვის, რადგან ამ არემარეში გვხვდება ყანჩა, გარეული იხვი, ჩვამა და სხვა წყლის ფრინველები. ასევე შესაძლებელია თეთრკუდა არწივის, ბეგობის არწივისა და სხვა მრავალი მტაცებელი ფრინველების ნახვა.

ტერიტიორიაზე არსებობს პიკნიკისთვის სათანადოდ მოწყობილი ადგილები.

ტურის ხანგრძლივობა – 1/2 დღე.

ვიზიტორებმა უნდა წამოიღონ საკუთარი საკვები. მარშრუტის მთლიანი სიგრძე 200 კმ-ია. ვიზიტორები შესასვლელ თანხას იხდიან დედოფლისწყაროში, ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ოფისში, რომელიც მდებარეობს გამგეობის (ადგილობრივი თვითმართველობის) პირველ სართულზე.

შესასვლელი გადასახადი 10 ლარია, 7 წლამდე ბავშვებისთვის უფასოა, ხოლო 16 წლამდე მოზარდებისთვის – 5 ლარი.

საოჯახო სასტუმროში გათევის საფასური შეადგენს 30 ლარს.

ასევე აღსანიშნავია, რომ ამ ტერიტორიაზე უსაფრთხოების ქამრების გაკეთება აუცილებელია, მიუხედავად იმისა, რომ ავტომობილები მხოლოდ 30-60 კმ/სთ. სიჩქარით მოძრაობენ. რეკომენდირებულია შესაფერისი შარვლისა და ფეხსაცმლის ტარება.

აკრძალულია:

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ნებისმიერი სახის მცენარის (ან მისი ნაწილის), ქვებისა ან არქეოლოგიური მასალების მოგროვება;

● ფაუნის რომელიმე წარმომადგენლის დაჭერა, დევნა ან შეწუხება;

● ხეებსა ან კლდეებზე აძრომა; მდინარის, ხეობისა და ხევების კიდესთან ნახევარ მეტრზე ახლოს მისვლა;

● შეზღუდული ხედვის პირობებში (ნისლის, მაღალი ბუჩქების ან ბალახის შემთხვევებში) სწრაფი გადაადგილება;

● ყვირილი ან ხმამაღალი საუბარი;

● კოცონის დანთება (გარდა სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა).

დეტალური ინფორმაციის მიღება შეიძლება შემდეგ მისამართზე:

კოსტავას ქ. 44, დედოფლისწყარო.

საკონტაქტო პირი ვაჟა ჩერქეზიშვილი.

ტელ.: 899 53 65 44

ტურისტული მარშრუტი – „ალაზანი“-1 (მდინარეზე ნავით დაშვება)

მარშრუტი იწყება დედოფლისწყაროში და მიემართება ეროვნული პარკის მიმართულებით. ის მიუყვება წმინდა ელიას მთას, ქიზიყის მთავარ სალოცავსა და ქოჩების” მლაშე ტბას. ის, ასევე, კვეთს შირაქის ველს – საქართველოს ხორბლის ბეღელს. შემდეგ ის ეშვება ალაზნის ველზე, ცდება სოფელ საბათლოს და მიდის მდინარე ალაზანთან. ჰერეთის ფონის ნავმისადგომიდან მარშრუტი ნავით გრძელდება მდინარე ალაზნის გასწვრივ.

ეს სანახაობრივი ტური მოიცავს მშვენიერ ტყეებსა და ფრინველთა გალობის მოსმენას. გზად შეიძლება ისეთი ფრინველების ნახვა, როგორებიცაა ყანჩა, გარეული იხვი, ჩვამა, და, ასევე, ისეთი მტაცებელი ფრინველები, როგორიცაა თეთრკუდა არწივი, ბეგობის არწივი და სხვ. ნავით გასეირნება სრულდება ღორისწყლის ხეობის ნავმისადგომთან, სადაც პიკნიკისა და კემპინგისათვის გამოყოფილია სათანადოდ მოწყობილი ტერიტორია. ამ ადგილიდან მარშრუტი მიუყვება ავტომობილით ღორისწყლის ხეობას და სრულდება დედოფლისწყაროში.

ტურის ხანგრძლივობა – 1/2 დღე.

ვიზიტორებმა უნდა წამოიღონ საკუთარი საკვები. მარშრუტის მთლიანი სიგრძე 200 კმ-ია, საიდანაც 20 კმ გადის მდინარეზე. ვიზიტორები შესასვლელ თანხას იხდიან დედოფლისწყაროში, ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ოფისში, რომელიც მდებარეობს გამგეობაში (ადგილობრივი საბჭოს) პირველ სართულზე.

შესასვლელი გადასახადი 10 ლარია, 7 წლამდე ბავშვებისთვის შესვლა უფასოა, ხოლო 16 წლამდე ბავშვებისთვის – 5 ლარი.

ავტომობილით, ნავითა და გიდით მომსახურება თითოეული ვიზიტორისთვის 100 ლარი ღირს. საოჯახო სასტუმრო სახლში გათევის ფასი 30 ლარია.

ჯგუფის მინიმალური რაოდენობა 6 კაცია, მაქსიმუმი – 16.

ასევე აღსანიშნავია, რომ ამ ტერიტორიაზე უსაფრთხოების ქამრების გაკეთება აუცილებელია, მიუხედავად იმისა, რომ ავტომობილები მხოლოდ 30-60 კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობენ. რეკომენდებულია შესაფერისი შარვლისა და ფეხსაცმლის ტარება.

აკრძალულია:

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ნებისმიერი სახის მცენარის (ან მისი ნაწილის), ქვებისა ან არქეოლოგიური მასალების შეგროვება;

● ცხოველების დაჭერა, დევნა ან შეწუხება;

● ხეებსა ან კლდეებზე აძრომა; მდინარის, ხეობისა და ხევების კიდესთან ნახევარ მეტრზე ახლოს მისვლა;

● შეზღუდული ხედვის პირობებში (ნისლის, მაღალი ბუჩქების ან ბალახის შემთხვევებში) სწრაფი გადაადგილება;

● ყვირილი ან ხმამაღალი საუბარი;

● კოცონის დანთება (გარდა სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა).

დეტალური ინფორმაციის მიღება შეიძლება შემდეგ მისამართზე:

კოსტავას ქ. 44, დედოფლისწყარო.

საკონტაქტო პირი ვაჟა ჩერქეზიშვილი.

ტელ.: 899 53 65 44

ტურისტული მარშრუტი – „ალაზანი“-2 (მდინარეზე ნავით დაშვება)

მარშრუტი იწყება დედოფლისწყაროში და მიემართება ეროვნული პარკის მიმართულებით. ის მიუყვება წმინდა ელიას მთას, ქიზიყის მთავარ სალოცავსა და ქოჩების” მლაშე ტბას. ის, ასევე, კვეთს შირაქის ველს – საქართველოს პურის ბეღელს. შემდეგ ის ეშვება ალაზნის ველზე, ცდება სოფელ საბათლოს და მიდის მდინარე ალაზანთან. ჰერეთის ფონის ნავმისადგომიდან მარშრუტი ნავით გრძელდება მდინარე ალაზნის გასწვრივ.

ეს სანახაობრივი ტური მოიცავს მშვენიერ ტყეებსა და ფრინველთა გალობის მოსმენას. გზად შეიძლება ისეთი ფრინველების ნახვა, როგორებიცაა ყანჩა, გარეული იხვი, ჩვამა, და, ასევე, ისეთი მტაცებელი ფრინველები, როგორიცაა თეთრკუდა არწივი, ბეგობის არწივი და სხვ. ნავით გასეირნება სრულდება მიჯნისყურ ნავმისადგომთან, სადაც პიკნიკისა და კემპინგისათვის გამოყოფილია სათანადოდ მოწყობილი ტერიტორია. ამ ადგილიდან მარშრუტი მიუყვება ავტომობილით ხეობას და სრულდება დედოფლისწყაროში.

ტურის ხანგრძლივობა – 1/2 დღე.

ვიზიტორებმა უნდა წამოიღონ საკუთარი საკვები. მარშრუტის მთლიანი სიგრძე 210 კმ-ია, საიდანაც 30კმ გადის მდინარეზე. ვიზიტორები შესასვლელ თანხას იხდიან დედოფლისწყაროში, ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ოფისში, რომელიც მდებარეობს გამგეობაში (ადგილობრივი საბჭო) პირველ სართულზე.

შესასვლელი გადასახადი 10 ლარია, 7 წლამდე ბავშვებისთვის შესვლა უფასოა, ხოლო 16 წლამდე ბავშვებისთვის – 5 ლარი.

ავტომობილით, ნავითა და გიდით მომსახურება თითოეული ვიზიტორისთვის 100 ლარი ღირს. საოჯახო სასტუმრო სახლში გათევის ფასი 30 ლარია.

ჯგუფის მინიმალური რაოდენობა 6 კაცია, მაქსიმუმი – 16.

ასევე აღსანიშნავია, რომ ამ ტერიტორიაზე უსაფრთხოების ქამრების გაკეთება აუცილებელია, მიუხედავად იმისა, რომ ავტომობილები მხოლოდ 30-60 კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობენ. რეკომენდებულია შესაფერისი შარვლისა და ფეხსაცმლის ტარება.

აკრძალულია:

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ნებისმიერი სახის მცენარის (ან მისი ნაწილის), ქვებისა ან არქეოლოგიური მასალების შეგროვება;

● ცხოველების დაჭერა, დევნა ან შეწუხება;

● ხეებსა ან კლდეებზე აძრომა; მდინარის, ხეობისა და ხევების კიდესთან ნახევარ მეტრზე ახლოს მისვლა;

● შეზღუდული ხედვის პირობებში (ნისლის, მაღალი ბუჩქების ან ბალახის შემთხვევებში) სწრაფი გადაადგილება;

● ყვირილი ან ხმამაღალი საუბარი;

● კოცონის დანთება (გარდა სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა).

დეტალური ინფორმაციის მიღება შეიძლება შემდეგ მისამართზე:

კოსტავას ქ. 44, დედოფლისწყარო.

საკონტაქტო პირი ვაჟა ჩერქეზიშვილი.

ტელ.: 899 53 65 44

ტურისტული მარშრუტი – „არწივის ხეობა“

მარშრუტი იწყება არწივის ხეობის შესასვლელთან საინფორმაციო ცენტრში, სადაც ვიზიტორს ეძლევა საშუალება მიიღოს მისთვის საინტერესო ინფორმაცია ბუნების ძეგლის შესახებ. საინფორმაციო ცენტრიდან საფეხმავლო ბილიკი მიემართება კირქვიანი კლდეების გასწვრივ და მიდის კლდის ძირებთან, სადაც (ზაფხულობით) შესაძლებელია იშვიათი ენდემური მცენარის კახეთის მაჩიტას ნახვა. მნახველი განცვიფრებაში მოჰყავს კირქვიან კლდეზე ყოველგვარი ნიადაგის გარეშე ამოსულ მწვანედ მოხასხასე თეთრ ყვავილს, რომელსაც სასიცოცხლოდ ასეთი მკაცრი გარემო აურჩევია. შემდეგ ბილიკი მიემართება ხეობის დასავლეთ კალთაზე არსებული გადასახედებისკენ, საიდანაც ჩაკიდული კლდეების ფონზე მონავარდე ორბების თვალიერება საოცარ განცდას იწვევს მნახველებში. ამ დიდრონი ფრინველების გარდა ამ ტერიტორიაზე კიდევ 9 სახეობის მტაცებელი ფრინველის ნახვაა შესაძლებელი. მათ შორის აღსანიშნავია გველიჭამია არწივი და ფასკუნჯი, რომლებიც ამ ტერიტორიაზე ზაფხულობით მოფრინავენ მართვეების გამოსაზრდელად. მტაცებლების გარდა არწივის ხეობაში სხვა გამორჩეული სილამაზის ფრინველებსაც შეხვდებით, მათ შორის, კოლხურ ხოხობს და შავ ყარყატს. თუ ბედმა გაგიღიმათ, ხოხბის ნახვა გადასახედების ირგვლივ მდებარე ძეძვნარებში შეიძლება, ხოლო შავი ყარყატის ნახვის მსურველებმა კლდოვანი ქიმის წვერებისა და ქვაბულებისკენ უნდა მიმართონ ჭოგრიტები. ამ აღჭურვილობის გარეშე არწივის ხეობაში მოსული ვიზიტორი ბევრ საინტერესო მოვლენას გაუშვებს ხელიდან. უკანა გზაზე ბილიკი ვიზიტორებს კირქვიანი ქვებით მოფენილ მწვანედ მოხასხასე მდელოზე მოწყობილ საპიკნიკესთან გამოიყვანს, საიდანაც კარგ ამინდში ალაზნის ველი და კავკასიონის თვალწარმტაცი ქედები ხელის გულივით მოსჩანს, აქ შეიძლება ცეცხლის დანთება და საჭმლის მომზადება.

ტურის ხანგრძლივობა – 4-5 საათი.

ვიზიტორებმა უნდა წამოიღონ საკუთარი საკვები. მარშრუტის მთლიანი სიგრძე 2 კმ-ია, ვიზიტორები შესასვლელ თანხას იხდიან დედოფლისწყაროში, ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ოფისში, რომელიც მდებარეობს გამგეობაში (ადგილობრივი საბჭო) პირველ სართულზე.

შესასვლელი გადასახადი 10 ლარია, 7 წლამდე ბავშვებისთვის შესვლა უფასოა, ხოლო 16 წლამდე ბავშვებისთვის – 5 ლარი.

საოჯახო სასტუმრო სახლში გათევის ფასი 30 ლარია.

ჯგუფის რაოდენობა მაქსიმუმ – 10 კაცისა.

ასევე აღსანიშნავია, რომ ამ ტერიტორიაზე უსაფრთხოების ქამრების გაკეთება აუცილებელია, მიუხედავად იმისა, რომ ავტომობილები მხოლოდ 30-60 კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობენ. რეკომენდებულია შესაფერისი შარვლისა და ფეხსაცმლის ტარება.

აკრძალულია:

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ნებისმიერი სახის მცენარის (ან მისი ნაწილის), ქვებისა ან არქეოლოგიური მასალების შეგროვება;

● ცხოველების დაჭერა, დევნა ან შეწუხება;

● ხეებსა ან კლდეებზე აძრომა; მდინარის, ხეობისა და ხევების კიდესთან ნახევარ მეტრზე ახლოს მისვლა;

● შეზღუდული ხედვის პირობებში (ნისლის, მაღალი ბუჩქების ან ბალახის შემთხვევებში) სწრაფი გადაადგილება;

● ყვირილი ან ხმამაღალი საუბარი;

● კოცონის დანთება (გარდა სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა).

● ფრიალო კლდის კიდეებთან 1,5 მეტრზე ახლოს მისვლა.

დეტალური ინფორმაციის მიღება შეიძლება შემდეგ მისამართზე:

კოსტავას ქ. 44, დედოფლისწყარო.

საკონტაქტო პირი ვაჟა ჩერქეზიშვილი.

ტელ.: 899 53 65 44

ტურისტული მარშრუტი – დათვის ხევი

მარშრუტი იწყება დათვისხევში, პანტიშარას ხეობის განშტოებაში, რომელიც დედოფლისწყაროდან 60 კმ-ში მდებარეობს. უძველეს დროში ეს ადგილი ზღვით იყო დაფარული. აქ ქვიშნარები საკუთარ ამბავს ჰყვებიან , გაშიშვლებული ლოდების დანალექ ფენებში გაქვავებული მოლუსკები მოჩანს. ვიზიტორებს ასევე შეუძლიათ იხილონ სამხრეთელი სპილოს გაქვავებული მხრის ძვალი. ეს კარგად წარმოაჩენს ნახევარი მილიონი წლის წინ მცხოვრები ძუძუმწოვრების გიგანტურ ზომას.

აქვე შესაძლებელია დათვის, მგლის, გარეული ღორის, ფოცხვერისა და გარეული კატის ნაკვალევის ნახვა. რეპტილიების მოყვარულებს ზაფხულობით უამრავი ქვეწარმავლის ნახვა შეუძლიათ, მათ შორის, კავკასიური ჯოჯო, ხმელთაშუაზღვისპირეთის კუ, სხვადასხვა მცურავები და სხვ. იქ, სადაც პანტიშარას ხევი და დათვისხევი ერთამენთს უერთდება, პიკნიკისა და მანქანების გასაჩერებლად გამოყოფილია სათანადოდ მოწყობილი ტერიტორია.

ტურის ხანგრძლივობა – 1/2 დღე.

ვიზიტორებმა უნდა წამოიღონ საკუთარი საკვები. მარშრუტის მთლიანი სიგრძე 3 კმ-ია. ვიზიტორები შესასვლელ თანხას იხდიან დედოფლისწყაროში, ნაკრძალისა და ეროვნული პარკის ოფისში, რომელიც მდებარეობს გამგეობისა (ადგილობრივი თვითმმართველობის) პირველ სართულზე.

შესასვლელი გადასახადი 10 ლარია, 7 წლამდე ბავშვებისთვის უფასოა, ხოლო 16 წლამდე ბავშვებისთვის – 5 ლარი. საოჯახო სასტუმრო სახლში გათევის ფასი 30 ლარია.

ასევე აღსანიშნავია, რომ ამ ტერიტორიაზე უსაფრთხოების ქამრების გაკეთება აუცილებელია, მიუხედავად იმისა, რომ ავტომობილები მხოლოდ 30-60 კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობენ. რეკომენდებულია შესაფერისი შარვლისა და ფეხსაცმლის ტარება.

აკრძალულია:

● ცხოველთა (გარეული თუ შინაური) წაყვანა მარშრუტზე;

● ცეცხლსასროლი ან სხვა სახის იარაღის ტარება;

● ნებისმიერი სახის მცენარის (ან მისი ნაწილის), ქვებისა ან არქეოლოგიური მასალების მოგროვება;

● ცხოველების დაჭერა, დევნა ან შეწუხება;

● ხეებსა ან კლდეებზე აძრომა; მდინარის, ხეობისა და ხევების კიდესთან ნახევარ მეტრზე ახლოს მისვლა;

● შეზღუდული ხედვის პირობებში (ნისლის, მაღალი ბუჩქების ან ბალახის შემთხვევებში) სწრაფი გადაადგილება;

● ყვირილი ან ხმამაღალი საუბარი;

● კოცონის დანთება (გარდა სპეციალურად გამოყოფილი ადგილებისა).

დეტალური ინფორმაციის მიღება შეიძლება შემდეგ მისამართზე:

კოსტავას ქ. 44, დედოფლისწყარო.

საკონტაქტო პირი ვაჟა ჩერქეზიშვილი.

ტელ.: 8 99 53 65 44

2006 წლის მანძილზე შესაძლებელია განხორციელდეს შემდეგი ტურები:

სალაშქრო ბილიკები

სალაშქრო მარშრუტი № 1

სიგრძე: 12 კმ. – 5 სთ.

სირთულე: მარტივი/საშუალო

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვიზიტორთა ცენტრი, უსახელო მთის პლატფორმა, მდინარე მლაშეწყლის სათავის ზედა ბოლო, ვიზიტორთა ცენტრი.

სალაშქრო მარშრუტი № 2

სიგრძე: 12 კმ – 5 სთ.

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვიზიტორთა ცენტრი, ვაშლოვანის ქვაბულის აღმოსავლეთ ნაწილი, მლაშეწყლის ხეობის საკმლისხიანები, ვიზიტორთა ცენტრი.

სალაშქრო მარშრუტი № 4

სიგრძე: 2 კმ – 1/2 სთ. – საინტერპრეტაციო ბილიკი

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: შავი მთა, წრიული საინტერპრეტაციო ბილიკი.

სალაშქრო მარშრუტი № 5

სიგრძე: 5,5 კმ – 2.5 სთ.

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: შავი მთა, წრიული სალაშქრო ბილიკი.

სალაშქრო მარშრუტი № 6

სიგრძე: 1 კმ – 15 წთ.

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ჯუმასყურ ს საინტერპრეტაციო ბილიკი.

სალაშქრო მარშრუტი № 7

სიგრძე: 2 კმ – 3 სთ. (საინტერპრეტაციო ბილიკი)

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვიზიტორთა ცენტრი, წრიული ბილიკი.

სალაშქრო მარშრუტი № 8

სიგრძე: 8 კმ – 3 სთ.

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვიზიტორთა ცენტრი, წრიული სალაშქრო ბილიკი.

სალაშქრო მარშრუტი № 10

სიგრძე: 2 კმ – 3 სთ. (საინტერპრეტაციო ბილიკი)

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვაშლოვანის ვიზიტორთა ცენტრი, წრიული ბილიკი.

სალაშქრო მარშრუტი №11

სიგრძე: 2 კმ – 2 სთ. (საინტერპრეტაციო ბილიკი)

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ჰერეთისყურე, წრიული ბილიკი.

საცხენოსნო ბილიკები

საცხენოსნო მარშრუტი შავი მთა № 1

სიგრძე: 17 კმ – სთ – წრიული

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: შავი მთა, ბოღდალოს თხემით ალაზნის ჭალა, ჩაიბულაყის ხეობა, შავი მთა – შავი მთა.

საცხენოსნო მარშრუტი ცენტრალური №2

სიგრძე: 24 კმ – 6 სთ. – წრიული

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვიზიტორთა ცენტრი, ღორისწყლის ქედი, ვაშლოვანის ქვაბულის კიდე, ვიზიტორთა ცენტრი.

საცხენოსნო მარშრუტი ვაშლოვანი № 3

სიგრძე: 50 კმ (1-ლი დღე 25 კმ; მე-2 დღე – 32 კმ) – ორი დღე – წრიული მარშრუტი

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვიზიტორთა ცენტრი, ვაშლოვანის საინფორმაციო ცენტრი, პანტიშარას ხევი ღამისთევა კარვებში, ელდარის დაბლობიდან ყუმუროს ხეობის გავლით ვიზიტორთა ცენტრი.

საცხენოსნო მარშრუტი “სერები” № 4

სიგრძე: 20 კმ – 5 სთ

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ვიზიტორთა ცენტრი, იმედასწყლის ხეობა, ტახისწყლის, ალფადარ ს, ჩაიბულაყის ყელები, შავი მთა (ბილიკი მიუყვება არსებულ მიწის გზას).

საცხენოსნო მარშრუტი ალაზნის ჭალა №5

სიგრძე: 30 კმ – 5 საათი

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: ჰერეთისფონი, მდინარე ალაზნის და ჭალების პარალელურად ჩაიბულაყის, ტახისწყლის და ალფადარის ხეობების გავლით, მი ნის ყურემდე.

საცხენოსნო მარშრუტი ნათლისწყალი №6

სიგრძე: 14 კმ – 2 საათი

სირთულე: მარტივი

შექმნის წელი: 2006

მარშრუტის აღწერა: მიჯნისყურე, ხეობის გავლით ვიზიტორთა ცენტრამდე.

 

დანართი 9

რეკომენდაციები ვაშლოვანის ეროვნულ პარკში საქონლის ძოვების შეზღუდვის შესახებ

NACRES, 2005 წ. სექტემბერი

1. საქონლის ძოვების ზეგავლენა ბიომრავალფეროვნებაზე (მოკლე მიმოხილვა)

საქონლის ძოვება ბიომრავლფეროვნების კონსერვაციასთან დაკავშირებული ერთ-ერთი ყველაზე სერიოზული პრობლემაა საქართველოს სემი-არიდულ ზონაში. თუმცა ამ საკითხს მეორე მნიშვნელოვანი მხარეც გააჩნია, რომელიც მოსახლეობის კეთილდღეობას უკავშირდება. ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ბიომრავალფეროვნებისთვის არალეგალური ძოვება ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საფრთხეა. საქონლის ძოვების შეფასება მოხდა NACRES-ის საველე გამოკვლევის დროს, რომელიც ჩატარდა საქართველოს დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის ფარგლებში 2003-2004 წლებში. თუმცა, დროის სიმცირის გამო საფუძვლიანი ემპირიული კვლვა არ ჩატარებულა და კვლევა მხოლოდ ექსპერტულ შეფასებებს ეყრდნობოდა. საფრთხეების შესაფასებლად გამოყენებული იყო სპეციალური საველე ფორმა და პირობითი შკალა. 0-დან 3-მდე ქულა (3 – მაღალი; 2 – საშუალო, 1 – დაბალი; 0 – არარსებული) ენიჭებოდა ამა თუ იმ სტრატში (საკვლევი ტერიტორია დაყოფილი იყო სტრატებად) გამოვლენილ საფრთხის ტიპს მისი ინტენსივობის მიხედვით. ველზე აღებული მასალის საფუძველზე შემუშავდა შესაბამისი თემატური რუკა, რომელზეც აღნიშნულია ძოვების ინტენსივობა პარკის სხვადასხვა ნაწილში (გამოყენებითი კვლევების ანგარიში, NACRES, 2004, დანართი 19).

კვლევებმა გვაჩვენა, რომ საქონლის ძოვება ვაშლოვანში ანთროპოგენური ზემოქმედების ყველაზე გავრცელებული (ექსტენსიური) ფორმაა. მცირე და მსხვილი ძუძუმწოვრები, ასევე ის ფრინველები, რომლებიც ბუდეს მიწაზე იკეთებენ (კაკაბი, ხოხობი, მწყერი, ა.შ.), განსაკუთრებით მოწყვლადები არიან ძოვებასთან დაკავშირებული შეწუხების მიმართ (მცენარეული საფარის განადგურება, უშუალო შეწუხება, ფიზიკური ზემოქმედება).

ძოვებას გავლენა აქვს ასევე მცენარეთა თანასაზოგადოებებზე, კერძოდ ტყეებზე. მაგალითად, საკმლის ხეების ბუნებრივი განახლება მეტად შეზღუდულია, ზოგან კი საერთოდ არ მიმდინარეობს. ძოვებასთან დაკავშირებულია სხვა მნიშვნელოვანი ფაქტორებიც. მაგალითად, ადგილობრივი მწყემსები ყოველ წელს უკიდებენ ცეცხლს საძოვრებს, მათი ნაყოფიერების გაზრდის მიზნით. ცეცხლი მინდვრებიდან ხშირად არეულებშიც გადადის (უნდა აღინიშნოს, რომ ხელოვნური ხანძრებით გამოწვეული გავლენა არ არის სათანადოდ შეფასებული; თუმცა აშკარაა ამ ფაქტორის მავნე ზემოქმედება მიწაზე მობუდარ ფრინველებზე, ასევე სვავებზე, რომლებიც ბუდეებს ღვიის ხეებზე იკეთებენ, მიწის ზედაპირიდან არც ისე მაღლა). საქონლის ძოვებასთან დაკავშირებულია კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტი. მეცხვარე ძაღლები დამატებითი საკვების მოსაპოვებლად ხშირად პარკის მთელ ტერიტორიაზე მოძრაობენ და პოტენციურად საფრთხეს უქმნიან მსხვერპლი სახეობების პოპულაციებს (ამ ფაქტორს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება პარკში ჯეირნის აღდგენის პერპექტივის გათვალისწინებით).

მეორე მხრივ, საქონლის ძოვება კომპლექსური საკითხია, რომელიც არ შეიძლება ჩაითვალოს სრულიად უარყოფით ფაქტორად.

სავარაუდოა, რომ წლების განმავლობაში ცხვარი და საქონელი ეკოსისტემის ნაწილი გახდა. ველური ჩლიქოსნების შემცირების, შემდეგ კი სრულიად გაქრობის ფონზე შესაძლებელია სწორედ საქონლის ძოვებამ შეუწყო ხელი ლანდშაფტებისა და მცენარეულობის მრავალფეროვნების გასაოცარი მოზაიკის ჩამოყალიბებას ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე. საქონელი მტაცებელ ცხოველთა მთავარი საკვებიცაა (სამწუხაროდ ამ ადგილებში ცხვარი პრაქტიკულად ერთადერთ დიდი ზომის მსხვერპლს წარმოადგენს მსხვილი მტაცებლებისთვის).

სწორედ ამიტომ, ვაშლოვანის ეროვნულ პარკში საქონლის ძოვების გავლენის შეფასებისას მხედველობაში უნდა მივიღოთ ყველა ზემოთ აღნიშნული ფაქტორი. საქონლის ძოვებაზე ნებისმიერი შეზღუდვა და მენეჯმენტის შესაბამისი ღონისძიებები უნდა დაეფუძნოს მხოლოდ სერიოზულ ანალიზს, რომელიც თავის მხრივ დაეყრდნობა ეკოლოგიურ მოდელირებას. ამასთან ერთად ამ საკითხს მნიშვნელოვანი სოციოეკონომიკური მხარეც აქვს.

2. პრობლემის შესაძლო გადაწყვეტა

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე უფრო მიზანშეწონილი იქნება კომპლექსური მიდგომის შემუშავება, რომელიც მოიცავს ღონისძიების ეტაპობრივ განხორციელებას და პარკის სხვადასხვა ადგილას სხვადასხვა შეზღუდვების დაწესებას; თუ ერთ ადგილას საქონლის ძოვება საერთოდ აიკრძალება, სხვა ადგილებში შესაძლებელია მკაცრად კონტროლირებული ძოვების დაშვება. ეს გეგმა უნდა ხელმძღვანელობდეს იმ პრინციპით, რომ მინიმუმამდე დავიყვანოთ გადასატანი ფერმების რაოდენობა.

I ეტაპი

– იმ ადგილების გამოვლენა, სადაც ეროვნული პარკის ეფექტური ფუნქციონირებისათვის აუცილებელია ძოვების სრულად აკრძალვა.

– იმ ადგილების შერჩევა, სადაც გარკვეული დროით მაინც შესაძლებელია რეგულირებული ძოვების დაშვება;

– ეკოსისტემის სხვადასხვა კომპონენტებზე (მაგ.: ფაუნა, მცენარეების თანასაზოგადოებები, ლანდშაფტების მრავალფეროვნება) ცხვრისა და საქონლის ძოვების გავლენის შესახებ დეტალური კვლევის დაწყება;

– ძოვებაზე კანონით დაკისრებული შეზღუდვების განხორციელების შესაძლებლობისა და პარკის ამჟამინდელი ზონირების კრიტიკული ანალიზი.

II ეტაპი

კვლევების შედეგებზე დაყრდნობით კონკრეტული რეკომენდაციების შემუშავება ტრადიციული გამოყენების ზონაში საქონლის მდგრადი ძოვების შესახებ (უნდა აღინიშნოს, რომ პირუტყვის რაოდენობის შემცირება შესაძლოა არც გახდეს აუცილებელი; შეიძლება საკმარისი იყოს საძოვრების როტაციის სწორი სქემის შემუშავება ან მეურნეობის მეთოდებისა და პირუტყვის მოვლა-პატრონობის გაუმჯობესება და სხვ.).

3. ზონები, სადაც რეგულირების განსხვავებული დონეები შეიძლება განხორციელდეს

თანდართულ რუკაზე აღნიშნულია რამდენიმე ზონა, რომლებზეც შეიძლება გავრცელდეს სხვადასხვა დონის შეზღუდვა. თითოეული ზონის აღწერა, შემოთავაზებული რეკომენდაციები და შესაბამისი განმარტება მოცემულია ქვემოთ.

1-ლი ზონა არის პირველადი პრიორიტეტის ტერიტორია, საიდანაც ცხვარი მთლიანად უნდა იქნეს გაყვანილი, ვინაიდან აქ დაგეგმილია ქურციკის პოპულაციის აღდგენა (ცხვარი და ძოვება, როგორც ასეთი, შესაძლოა არ წარმოადგენს ქურციკისთვის სერიოზულ საფრთხეს – არსებობს მაგალითები, როდესაც ქურციკის პოპულაცია სტაბილურად არსებობს იქ, სადაც პირუტყვის ნორმალური რაოდენობაა. მიუხედავად ამისა, ქურციკის რეინტროდუქციის პროცესი შეიძლება მნიშვნელოვნად შეაფერხოს ძოვებასთან დაკავშირებულმა სხვა ფაქტორებმა, როგორიცაა მეცხვარე ძაღლები, ადამიანთა და ავტომობილთა ინტენსიური მოძრაობა და სხვა).

პირველ ზონაში დაახლოებით 5 ფერმაა და საჭიროა მათი გადატანა. აქამდე ჩატარებული გამოკვლევების თანახმად, პირველ ზონაში ძოვების მხოლოდ დაბალი და საშუალო დონეა და შესაძლებლად მიგვაჩნია ამ ზონიდან ცხვრის მთლიანად გაყვანა და ძოვების სრულიად აკრძალვა (ყოველ შემთხვევაში, პარკის სხვა ნაწილებთან შედარებით აქ ამის მეტი შესაძლებლობაა).

მე-2 ზონა მოიცავს ორ განცალკევებულ ტერიტორიას (იხილეთ რუკა). ამ ზონიდან პირუტყვის გაყვანა შეიძლება ჩაითვალოს მეორად პრიორიტეტად. კარგად დარეგულირებული ძოვება შეიძლება დასაშვები იყოს მომავალი რამდენიმე წლის განმავლობაში მაინც. თუმცა ისიც აღსანიშნავია, რომ მეორე ზონის უმეტეს ნაწილში ძოვების დაბალი დონეა და მეტ-ნაკლებად შესაძლებელია არსებული ფერმების გადატანა.

მე-3 ზონაში შესულია ტერიტორიები, სადაც შეიძლება ორი სხვადასხვა ქვეგეგმის განხორციელება: (1) ეს ზონა გახდება ტადიციული გამოყენების ზონა დარეგულირებული ძოვებით (ამ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, საჭირო გახდება შესაბამისი იურიდიული პროცედურების ჩატარება); (2) ეს ზონა იქნება მესამე რიგის პრიორიტეტი საქონლის გაყვანის ეტაპობრივ პროცესში. თუმცა, მესამე ზონიდან ფერმების გაყვანა, ჩვენი აზრით, ურთულესი ამოცანა იქნება.

მე-4 ზონა მოიცავს ვაშლოვანის ნაკრძალის მიმდებარე ტერიტორიებს. აქ არაა ფერმები, თუმცა აღინიშნება მცირე და საშუალო დონის ძოვება. ამგვარად აქ არ იქნება ფერმების გადატანის აუცილებლობა, თუმცა აუცილებელი იქნება ძოვების აკრძალვა. ამის განხორციელება შესაძლებლად მიგვაჩნია ყველგან, გარდა ზონის სამხრეთ ნაწილისა, სადაც სარწყულებლებია მოწყობილი.

4. დამატებითი კომენტარები

მნიშვნელოვანია ეფექტური და, რაც მთავარია, განხორციელებადი გეგმის შემუშავება, რომელიც თანდათანობით შეზღუდავს ძოვებას ვაშლოვანის ეროვნულ პარკში. ასევე აუცილებელია ამ გეგმის დანერგვის პროცესში მაქსიმალური გამჭვირვალობის უზრუნველყოფა.

ქურციკის პოპულაციის აღდგენის არსებული გეგმის გათვალისწინებით, რეკომენდებულია ძოვების შემდეგი სეზონის დაწყებამდე (2006 წლის შემოდგომა) ყველა ფერმის გაყვანა პირველი ზონიდან. პარალელურად აუცილებელია სპეციალური კვლევის დაწყება, რათა შეფასდეს პირუტყვის ძოვების გავლენა და საძოვრების ამჟამინდელი ეკოლოგიური მდგომარეობა. ამ კვლევების შედეგები შესაძლებელს გახდის ძოვების დარეგულირების/აღკვეთის შესახებ შემდგომი და უფრო დეტალური რეკომენდაციების შემუშავებას. როგორც ზემოთ აღინიშნა, რეგულირებული ძოვება შესაძლოა დასაშვები იყოს მეორე ზონაში სულ მცირე მომავალი 2-3 წლის განმავლობაში.

ეროვნული პარკიდან ცხვრის სრული გაყვანის ვარიანტის განხილვა უნდა მოხდეს პირველ ზონაში მიღწეული პროგრესისა და საძოვრების/ძოვების შესახებ ჩატარებული კვლევების შედეგების გათვალისწინებით. თუ აღმოჩნდება, რომ არსებული ფერმების გაყვანა დიდ სიძნელეებთანაა დაკავშირებული და ვერ ხერხდება, უფრო მიზანშეწონილი იქნება ტრადიციული გამოყენების ზონის გაფართოება ისე, რომ მან მესამე ზონა მოიცვას. გამონაკლისების დაშვება (ზოგიერთი ფერმის დატოვება და სხვების გაყვანა), ჩვენი აზრით, მიუღებელია.

დანართი 10

დაცულ ტერიტორიებზე პროგრესის აღრიცხვის მექანიზმი

ზოგადი ინფორმაცია

დაცულ ტერიტორიებზე მომუშავე პროფესიონალებში სულ უფრო და უფრო მატულობს შეშფოთება იმასთან დაკავშირებით, რომ მსოფლიოს ბევრი დაცული ტერიტორია ვერ ამართლებს იმ მიზნებს, რისთვისაც ის თავდაპირველად შეიქმნა. ამ პრობლემის დაძლევის ერთ-ერთი გზა შეიძლება იყოს მენეჯმენტის დაცულ ტერიტორიებზე ეფექტურობისთვის უფრო მეტი ყურადღების დათმობა; სწორედ ამ მიზნით შემუშავდა რამდენიმე ღონისძიება, რომელიც მიზნად ისახავს არსებული სამენეჯმენტო პრაქტიკის შეფასებას.

აშკარაა, რომ არსებული მრავალი სიტუაციისა და მოთხოვნების შესაბამისად, აუცილებელია შეფასების განსხვავებული მეთოდების გამოყენება. ამის გამო, დაცული ტერიტორიის მსოფლიო კომისიამ (WCPA) შეიმუშავა შეფასების სტანდარტული კითხვარი [1]  . WCPA-ის კითხვარის გამოყენება ორ ძირითად მიზანს ემსახურება:

ა. სხვადასხვა დაცული ტერიტორიების შეფასებისას გარკვეული საერთო მითითებების შემუშავება; და

ბ. შეფასებისა და ანგარიშგების საერთო სტანდარტების წახალისება.

WCPA კითხვარი ემყარება პრინციპს, რომლის მიხედვითაც დაცული ტერიტორიის კარგი მენეჯმენტი მოიცავს ექვსი ეტაპისგან (ელემენტი) შემდგარ პროცესს:

● კითხვარი იწყება არსებული ფასეულობებისა და საფრთხეების კონტექსტის შესწავლით;

● შემდეგ იკვლევს დაგეგმვის პროცესსა და

● რესურსების გადანაწილებას (შემადგენელი კომპონენტები) და

● მენეჯმენტის საქმიანობის (პროცესები) შედეგად

● გვაჩვენებს, თუ რა არის საბოლოო პროდუქტი და მომსახურება (შედეგები),

● რაც აისახება ზემოქმედებაში ან შედეგებში.

მსოფლიო ბანკისა და WWF-ის ტყის კონსერვაციისა და მისი მდგრადი გამოყენების ალიანსი („ალიანსი“) 1998 წლის აპრილში ჩამოყალიბდა. ალიანსის დაფუძნების მიზეზი განაპირობა მთელს მსოფლიოში ტყის ბიომრავალფეროვნებისა და მდგრადი განვითარებისთვის აუცილებელი ტყის მერქნული და არამერქნული პროდუქტების შემცირების შეჩერებამ და ტყის გამოყენების სხვა ასპექტების (ტყის ეკოლოგიური, ესთეტიკური, რეკრეაციული და სხვ. მნიშვნელობა) დაკნინებამ.

ალიანსმა, თავისი მუშაობის პროგრამის ფარგლებში (დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის ეფექტურობასთან მიმართებით), დასახა მიზანი: 2005 წლისთვის ეფექტური მენეჯმენტის საშუალებით დაცულ ტერიტორიებზე საფრთხის ქვეშ არსებული 50 მლნ ჰა ტყის დაცვის უზრუნველყოფა [2]  . ამ მიზნის მისაღწევად განხორციელებული საქმიანობის პროგრესის შესაფასებლად ალიანსმა შეიმუშავა ადგილზე საქმიანობის მონიტორინგის მარტივი მექანიზმი; აღნიშნული სისტემა საშუალებას იძლევა მსოფლიო ბანკისა და WWF-ის ეგიდით მიმდინარე პროექტებში დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის ეფექტურობის გაკონტროლებას სამონიტორინგო მექანიზმების საშუალებით. მონიტორინგის მექანიზმი ეყრდნობა WCPA-ის კითხვარის შევსებას, რომელიც წარმოდგენილია დანართ 2-ში.

მსოფლიო ბანკისა და WWF-ის მენეჯმენტის ეფექტურობის მონიტორინგის მექანიზმი მენეჯმენტის ეფექტურობის შეფასების ერთ-ერთი გზაა; აღნიშნული მექანიზმი მოიცავს აგრეთვე WWF-ის სწრაფი შეფასებისა და პრიორიტეტების დასახვის მეთოდოლოგიას, რომელიც გამოიყენებოდა დაცული ტერიტორიის სისტემაში საფრთხეში მყოფი საკვანძო დაცული ტერიტორიების გამოსავლენად; ასევე  პროექტით „შევინარჩუნოთ ჩვენი მემკვიდრეობა“ გათვალისწინებული მონიტორინგის დეტალური სისტემა UNESCO-ს მსოფლიოს მემკვიდრეობის ბუნების ძეგლთათვის. ალიანსმა ასევე ხელი შეუწყო WCPA-ის კითხვარისა და WWF-ის სწრაფი შეფასებისა და პრიორიტეტების დასახვის მეთოდოლოგიის შემუშავებას.

WCPA- ის კითხვარი

დაცული ტერიტორიების პოტენციალის მაქსიმალურად გამოყენებისა და სამენეჯმენტო პროცესების გასაუმჯობესებლად, ჩვენ უნდა გავერკვეთ დაცულ ტერიტორიებზე მენეჯმენტის ძლიერსა და სუსტ ასპექტებში და ასევე იმ საფრთხეებში, რომელიც მათ ემუქრებათ. დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის ეფექტურობის შესაფასებლად, ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში, მსოფლიოში სხვადასხვა მეთოდი შემუშავდა და გამოიცადა. დაცული ტერიტორიების მსოფლიო კომისიამ შეიმუშავა დაცული ტერიტორიებისა და დაცული ტერიტორიების სისტემების მენეჯმენტის ეფექტურობის შეფასების ერთიანი სტრუქტურა; აღნიშნული სტრუქტურა იძლევა მეთოდურ მითითებებს მენეჯერებისა და სხვა დაინტერესებული მხარეებისთვის და ასევე ეხმარება შეფასებათა ჰარმონიზაციას მსოფლიოში.

ცხრილი 1 მოიცავს WCPA-ის კითხვარის შემადგენელი ელემენტებისა და შეფასების კრიტერიუმების მოკლე ჩამონათვალს [3]  . მსოფლიო ბანკისა და WWF-ის მენეჯმენტის ეფექტურობის სამონიტორინგო მექანიზმი შეიქმნა სტრუქტურაში წარმოდგენლი შეფასების ელემენტების განსახორციელებლად

ცხრილი 1

WCPA- ის კითხვარის მიმოხილვა

შეფასების ელემენტები

ელემენტის აღწერა

კრიტერიუმები, რაც ფასდება
(რას უნდა მიექცეს ყურადღება)

შეფასების ფოკუსი

კონტექსტი

სად ვართ ახლა?

მნიშვნელობის, საფრთხისა და მარეგულირებელი სფეროს შეფასება

მნიშვნელობა

საფრთხეები

მოწყვლადობა

ეროვნული კონტექსტი

პარტნიორები

სტატუსი

დაგეგმვა

სად გვინდა, რომ ვიყოთ?

დაცული ტერიტორიის დიზაინისა და დაგეგმარების შეფასება

დაცული ტერიტორიის კანონმდებლობა და პოლიტიკა, Z დაცული ტერიტორიის სისტემის დიზაინი

ნაკრძალის დიზაინი

მენეჯმენტის დაგეგმარება

ადეკატურობა

რესურსები

რა გვჭირდება?

მენეჯმენტისათვის საჭირო რესურსების შეფასება

უწყების რესურსი

ადგილზე არსებული რესურსი

რესურსები

პროცესები

როგორ უნდა ვიმოქმედოთ?

მენეჯმენტის განხორციელების პროცესის შეფასება

მართვის პროცესების შესაფერისობა

ეფექტურობა და ადეკვატურობა

შედეგები

რა შედეგი მივიღეთ?

მენეჯმენტის პროგრამისა და ქმედებების შეფასება; პროდუქტებისა და მომსახურების მიწოდება

სამენეჯმენტო ქმედებათა შედეგები

მომსახურებები და პროდუქტები

ეფექტურობა

ეფექტი

რას მივაღწიეთ?

ეფექტისა და დასახული მიზნების მიღწევის შეფასება

გავლენა: მენეჯმენტის ეფექტურობა დასახული მიზნების მიღწევაში

ეფექტურობა და ადეკვატურობა

მონიტორინგის ქვემოთ წარმოდგენილ მექანიზმში მოცემული კითხვები დალაგებულია ისე, რომ მათზე პასუხის გაცემა, შეძლებისდაგვარად, იყოს მარტივი; თითოეულთან დაკავშირებული ელემენტ(ებ)ი მოცემულია მარცხენა სვეტში.

მსოფლიო ბანკისა და WWF-ის მენეჯმენტის ეფექტურობის მონიტორინგის მექანიზმის მიზანი

მსოფლიო ბანკისა და WWF-ის მენეჯმენტის ეფექტურობის მონიტორინგის მექანიზმის შემუშავება მოხდა იმისთვის, რომ დაცულ ტერიტორიებზე, მსოფლიოს მასშტაბით, განხორციელებულიყო ალიანსის მონიტორინგი მენეჯმენტის ეფექტურად წარმართვაზე. ამ მექანიზმის შექმნით, სავარაუდოა, რომ მონიტორინგის მექანიზმი დაინერგება უფრო ფართოდაც – ყველგან, სადაც შესაძლებელია მენეჯმენტის ეფექტურობის გაუმჯობესების პროგრესის გაკონტროლება; მაგალითად, ის გამოიყენება გარემოს დაცვის მსოფლიო ფონდის მიერაც.

ალიანსის გადაწყვეტილებით, მონიტორინგის მექანიზმების გამოყენებით შესაძლებელი უნდა იყოს:

● დაცული ტერიტორიის შეფასებისათვის ჰარმონიზებული ანგარიშგების სისტემის უზრუნველყოფა როგორც მსოფლიო ბანკის, ისე WWF-ისთვის;

● მისი განხორციელება სხვაგანაც;

● სანდო მონაცემების შეგროვება, რომელიც ხელს შეუწყობს შემდგომ პროგრესზე დაკვირვებას;

● დაცული ტერიტორიების თანამშრომლების მიერ კითხვარის მარტივად და სწრაფად შევსება, თვით პროცესი არ უნდა იყოს მნიშვნელოვან ხარჯებსა და სხვა რესურსებზე დამოკიდებული;

● „ქულების“ მინიჭება (თუ ეს საჭირო გახდა);

● ისეთი სისტემის შექმნა, რომელიც ოთხი ალტერნატიული პასუხისგან იქნება შემდგარი („ქულების“ სისტემის გასაძლიერებლად);

● კითხვარის არასპეციალისტების მიერ მარტივი გაგება;

● ანგარიშგების არსებულ სისტემაში მისი დანერგვა ძალისხმევის დუპლიკაციის თავიდან ასაცილებლად.

3. შეზღუდვები

მსოფლიო ბანკის/WWF-ის მიერ შემუშავებული მენეჯმენტის ეფექტურობის მონიტორინგის მექანიზმი მიზნად ისახავს მენეჯმენტის ეფექტურობაზე ანგარიშის მომზადებას დროის გარკვეულ მონაკვეთში. ამ მეთოდმა არ უნდა შეცვალოს ადაპტაციური მენეჯმენტის მიზნებიდან გამომდინარე შეფასების უფრო ყოვლისმომცველი მეთოდების გამოყენება.

მონიტორინგის აღნიშნული მექანიზმი შეიქმნა იმისთვის, რომ ცალკეულ დაცულ ტერიტორიებზე მომხდარიყო მენეჯმენტის ეფექტურობის გაუმჯობესების შეფასება დროის რაღაც მონაკვეთში; კითხვარების შევსება უნდა მოხდეს დაცული ტერიტორიების მენეჯერების ან სხვა უფლებამოსილი თანამშრომლების მიერ. სწორედ ამიტომ, გათვალისწინებული უნდა იქნეს ის მკაცრი შეზღუდვები, რისი მიღწევაც შესაძლებელია ამ კითხვარის გამოყენებით: მაგალითად, ის არ უნდა ჩაითვალოს დამოუკიდებელ შეფასებად, ან ადაპტაციური მენეჯმენტის ერთადერთ საფუძვლად.

მონიტორინგის მექანიზმი მკაცრადაა შეზღუდული ტერიტორიების ერთმანეთთან შედარებისას მსოფლიოს სხვადასხვა წერტილში რესურსებზე, მოლოდინებსა და მოთხოვნილებებში არსებული განსხვავებების გამო: ქულების სისტემა, მათი გამოყენების შემთხვევაში, ყველაზე სასარგებლო იქნება დროის მანძიზე მიღწეული პროგრესის დასაფიქსირებლად ერთ ადგილზე აღებულ ტერიტორიაზე, ან ერთმანეთთან მჭიდროდ დაკავშირებულ ტერიტორიათა ჯგუფისთვის.

დაბოლოს, მონიტორინგის მექანიზმი მეტად შეზღუდულია შედეგების შეფასებაში; მისი მიზანია მენეჯმენტის იმ ნაბიჯების მოკლე მიმოხილვა, რომელიც მოცემულია WCPA-ის კითხვარში და ასახავს შედეგებსაც. მიუხედავად იმისა, რომ მასში არის რამდენიმე შეკითხვა ზეგავლენის შესახებ, მაინც უნდა აღინიშნოს მათი გამოყენების შეზღუდული არეალი. აშკარაა, რომ რაც არ უნდა კარგი მენეჯმენტი იყოს, თუ ბიომრავალფეროვნება ისევ მცირდება, დაცული ტერიტორიის მიზნების მიღწევა არ ხდება. სწორედ ამიტომ, შეკითხვას მდგომარეობის შეფასების შესახებ მთლიან სამონიტორინგო მექანიზმში არაპროპორციული მნიშვნელობა აქვს.

განმარტებითი მითითებები მსოფლიო ბანკის/WWF-ის მენეჯმენტის ეფექტურობის სამონიტორინგო მექანიზმის გამოყენებისას

მსოფლიო ბანკის/WWF-ის მენეჯმენტის ეფექტურობის სამონიტორინგო მექანიზმის კითხვარი უნდა შეივსოს დაცული ტერიტორიებისა და პროექტის თანამშრომლების მიერ, დაცულ ტერიტორიებზე მომუშავე სხვა თანამშრომლებისგან. მონიტორინგის მექანიზმი შედგენილია ისე, რომ დაცული ტერიტორიის მენეჯერებმა შეძლონ კითხვებზე მარტივი პასუხების გაცემა ყოველგვარი დამატებითი კვლევის ჩატარების გარეშე.

მონიტორინგის მექანიზმი ორი ნაწილისგან შედგება – მონაცემთა თავფურცლისა და შეფასების ფორმისგან. ორივე ნაწილში მოცემულ ყველა კითხვას უნდა გაეცეს პასუხი:

1. მონაცემთა თავფურცელი გვაძლევს ძირეულ ინფორმაციას ადგილის შესახებ, მისი მახასიათებლებისა და მენეჯმენტის მიზნებზე; აღნიშნული ნაწილი შეიცავს WWF/მსოფლიო ბანკის საქმიანობის მიმოხილვასაც.

2. შეფასების ფორმა წარმოდგენილია სამი დამოუკიდებელი ნაწილით. ესენია:

კითხვები და ქულები: შეფასების ფორმის ძირითადი ნაწილი 30 კითხვისაგან შედგება. მათზე პასუხის გაცემა უნდა მოხდეს ქულის მარტივი მინიჭებით 0-დან (ცუდი) 3-ბალიან (შესანიშნავი) შკალაზე. თითოეულ კითხვას აქვს ოთხი ალტერნატიული პასუხი, რომელთაგანაც შემფასებელმა უნდა მონიშნოს ერთ-ერთი საკუთარი განსჯის საფუძველზე. შეკითხვები, რომელიც არ შეესაბამება რომელიმე გარკვეულ ტერიტორიას, უნდა იქნეს გამოტოვებული, ხოლო მიზეზი ჩაიწეროს კომენტარების გრაფაში (მაგალითად, შეკითხვა გამოყენებისა და ვიზიტორების შესახებ არ შეესაბამება იმ დაცულ ტერიტორიებს, რომელიც მიეკუთვნება IUCN-ის დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის Iა კატეგორიას).

ამასთან, არსებობს ექვსი დამატებითი შეკითხვა, რომელიც განავრცობს წინა შეკითხვების ძირითად თემებს და იძლევა მეტ ინფორმაციასა და ქულებს. ზემოაღნიშნული, მხოლოდ და მხოლოდ ჰიპოთეზური პროცესია და დასაშვებია ისეთი შემთხვევებიც, როცა მოცემული პასუხებიდან ვერც ერთი პასუხი ვერ შეძლებს ზუსტად დაცული ტერიტორიის მდგომარეობის აღწერას. ასეთ დროს, მაინც სასურველია ყველაზე მიახლოებული პასუხის გაცემა, ხოლო კომენტარების გრაფის გამოყენება – აზრის გასავრცობად.

კომენტარები: თითოეული კითხვის გვერდით მოთავსებული უჯრები იძლევა ხარისხობრივი შეფასების საშუალებას, რომელმაც, ამავდროულად, უნდა ახსნას, რისი გათვალისწინებით მოხდა ამგვარი შეფასება (ეს შეიძლება იყოს პირადი აზრი, რა მე დოკუმენტი, მონიტორინგის შედეგები ან გარე კვლევები და შეფასებები – ნებისმიერი სახის ინფორმაცია, რომელიც მკითხველს შეუქმნის წარმოდგენას, თუ რას ეყრდნობა ეს შეფასება). ასევე, სასურველია ამ სექციაში რესპონდენტებმა კომენტარი გააკეთონ WWF-ის ან მსოფლიო ბანკის პროექტების როლზე/გავლენაზე, თუ ეს შესაძლებელია. ზოგიერთ შემთხვევაში შეიძლება დატოვებული იყოს ადგილი შენიშვნებისთვის, თუ რა უნდა მოიცვას კომენტარების სვეტმა.

შემდგომი ნაბიჯები: თითოეულ დასმულ შეკითხვაზე რესპონდენტებს მოეთხოვებათ, დაასახელონ ადაპტაციური მენეჯმენტის საჭიროებანი გრძელვადიან პერსპექტივაში, თუ ეს აქტუალუარია კონკრეტული გარემოებებიდან გამომდინარე.

3. საბოლოო ქულა: ქულების საბოლოო ჯამი გამოითვლება შეფასების ფორმის შევსების შემდეგ შესაბამის კითხვებზე გაცემული ქულების პროცენტის გამოთვლით კონკრეტული დაცული ტერიტორიისთვის (მაგალითად, თუ 5 კითხვა არაა რელევანტური (და ეს ახსნილია კომენტარების სვეტში), საბოლოო ქულა უნდა გამრავლდეს 29/24-ზე, რათა გამოირიცხოს ის კითხვები, რომლებზეც პასუხი არ გაიცა). თუ დამატებითი კითხვები მოცემული დაცული ტერიტორიისთვის რელევანტურია, დამატებითი ქულა უნდა დაერთოს ჯამს, და თუ არა, მაშინ მოხდეს კითხვის გამოტოვება.

უარყოფა: „ქულების“ მინიჭება დროის გარკვეულ ინტერვალში დაკავშირებულია გარკვეულ სიძნელეებთან და არსებობს ინფორმაციის დამახინჯების შესაძლებლობა. არსებული სისტემის მიხედვით, მაგალითად, ყველა კითხვას ერთნაირი წონა აქვს, თუმცა სინამდვილეში ეს შეიძლება ყოველთვის ასე არ იყოს. სიზუსტე შეიძლება გაუმჯობესდეს ქულების შეწონვით, მიუხედავად იმისა, რომ ეს, თავის მხრივ, კიდევ ახალ სირთულეებს წარმოქმნის. ამჟამინდელ სისტემაში ქულების დათვლის მარტივი სისტემა გამოიყენება, თუმცა აქვე გათვალისწინებული უნდა იყოს ამ მეთოდის ნაკლოვანებებიც.

დაცულ ტერიტორიებზე პროგრესის აღრიცხვის მონაცემთა ფურცელი

დაცული ტერიტორიის დასახელება

 

 

დაცული ტერიტორიის ადგილმდებარეობა (ქვეყანა და თუ შესაძლებელია რუკაზე მითითება)

 

 

დაარსების თარიღი (განასხვავეთ შეთანხმება და დაკანონება*)

შეთანხმება

დაკანონება

 

დეტალები მფლობელობის შესახებ (მაგ.: მფლობელი, მესაკუთრის უფლებები, ა.შ.)

 

 

მენეჯმენტის უფლებამოსილება

 

დაცული ტერიტორიის ფართობი (ჰა)

 

თანამშრომელთა რაოდენობა

მუდმივი

დროებითი

 

ბიუჯეტი

 

 

დანიშნულება

(IUCN კატეგორია, მსოფლიო მემკვიდრეობა, რამსარი, ა.შ.)

 

 

დანიშნულების მიზეზები

 

 

დაცულ ტერიტორიებზე მსოფლიო ბანკის მიერ დაფინანსებული პროექტების მოკლე დეტალები

 

 

დაცულ ტერიტორიებზე WWF-ის მიერ დაფინანსებული პროექტების მოკლე დეტალები

 

 

დაცულ ტერიტორიებზე სხვა შესაბამისი პროექტების მოკლე დეტალები

 

 

ჩამოთვალეთ დაცული ტერიტორიის ორი უმთავრესი მიზანი:

 

მიზანი 1

 

 

მიზანი 2

 

 

დაასახელეთ დაცული ტერიტორიის ორი უმთავრესი საფრთხე
(და მიუთითეთ რატომ შეარჩიეთ ისინი)

 

საფრთხე 1

 

 

საფრთხე 2

 

 

ჩამოთვალეთ სამენეჯმენტო საქმიანობის ორი უმთავრესი მიმართულება

 

მიმართულება 1

 

 

მიმართულება 2

 

 

 

შეფასების თარიღი: ________________________________

 

შემფასებლის ვინაობა: ________________________________

 

*ან ფორმალურად შექმნა, როგორც ეს ხდება კერძო მფლობელობაში არსებული დაცული ტერიტორიის შემთხვევაში.


საკითხი

კრიტერიუმი

ქულა

კომენტარი

შემდეგი ნაბიჯები

1. იურიდიული სტატუსი

 

გააჩნია თუ არა დაცულ ტერიტორიას იურიდიული სტატუსი?

 

კონტექსტი

დაცული ტერიტორია არ არის დაკანონებული

0

შენიშვნა: იხილეთ მეოთხე შესაძლებლობა კერძო ნაკრძალებისთვის

 

 

მთავრობა დათანმხდა, რომ დაცული ტერიტორი დაკანონდეს, მაგრამ პროცესი ჯერ არ დაწყებულა

1

დაცული ტერიტორია დაკანონების პროცესშია, მაგრამ პროცესი ჯერ არ დასრულებულა

2

დაცული ტერიტორი იურიდიულად დაკანონდა (ან კერძო ნაკრძალების შემთხვევაში, ის იმყოფება სატრასტო ან მსგავსი ორგანოს საკუთრებაში)

3

2. დაცული ტერიტორიის დებულებები

 

კონტროლდება თუ არა ტერიტორიებზე არამართლზომიერი მიწათსარგებლობა და საქმიანობა (მაგალითად ბრაკონიერობა)?

 

კონტექსტი

დაცულ ტერიტორიებზე არ არსებობს მექანიზმები, რომლის მიხედვითაც კონტროლდება არამართლზომიერი მიწათსარგებლობა და აღიკვეთება უკანონო ქმედებები

0

 

 

 

 

დაცულ ტერიტორიებზე არსებობს არამართლზომიერი მიწათსარგებლობისა და უკანონო ქმედებების აღკვეთის მექანიზმები, თუმცა მათ წარმატებით განხორციელებას სერიოზული პრობლემები უდგას წინ

 

1

დაცულ ტერიტორიებზე არსებობს არამართლზომიერი მიწათსარგებლობისა და უკანონო ქმედებების აღკვეთის მექანიზმები, მაგრამ მათ წარმატებით განხორციელებას პრობლემები უდგას წინ

2

დაცულ ტერიტორიებზე არსებობს არამართლზომიერი მიწათსარგებლობისა და უკანონო ქმედებების აღკვეთის მექანიზმები და აღნიშნული ღონისძიებები წარმატებით ხორციელდება

3

3. კანონაღსრულება

 

შეუძლიათ თუ არა დაცული ტერიტორიის თანამშრომლებ სათანადოდ დაიცვან დადგენილი წესები?

 

კონტექსტი

დაცულ ტერიტორაზე არსებული კანონმდებლობისა და წესების დასაცავად თანამშრომლებს არ გააჩნიათ სათანადო უნარი/რესურსები

0

კომენტარის შესაძლო თემა:
რა მოხდება თუ ვინმეს დააპატიმრებენ?

 

 

დაცულ ტერიტორაზე არსებული კანონმდებლობისა და წესების დასაცავად თანამშრომლებს შეზღუდული უნარი/რესურსები გააჩნიათ (მაგ., უნარ-ჩვევების დეფიციტი, საპატრულო ბიუჯეტის არქონა)

1

დაცულ ტერიტორაზე არსებული კანონმდებლობისა და წესების დასაცავად თანამშრომლებს გააჩნიათ სათანადო უნარი/რესურსები, თუმცა არსებობს გარკვეული წინააღმდეგობებიც

2

დაცულ ტერიტორაზე არსებული კანონმდებლობისა და წესების დასაცავად თანამშრომლებს გააჩნიათ უნარი/რესურსები

3

4. დაცული ტერიტორიის მიზნები

 

მოხდა თუ არა მიზნების შეთანხმებულად შემუშავება?

 

დაგეგმარება

დაცული ტერიტორიისთვის არ შემუშავებულა კონკრეტული მიზნები

0

 

 

დაცული ტერიტორიისთვის არსებობს შეთანხმებული მიზნები, მაგრამ მისი მართვა არ ხდება ამ მიზნების შესაბამისად

1

დაცული ტერიტორიისთვის შემუშავდა მიზნები, მაგრამ მათი განხორციელება მხოლოდ ნაწილობრივ ხდება

2

დაცული ტერიტორიის მიზნები შეთანხმებულად შემუშავდა და მათი მართვა ხდება ამ მიზნების შესაბამისად

3

5. დაცული ტერიტორიის ზონირება

დასახული მიზნების მისაღწევად საჭიროებს თუ არა დაცული ტერიტორიის გაფართოებას, დერეფნებს, ა.შ.?

 

დაგეგმარება

ზონირების დაგეგმვაში დაშვებული ხარვეზები შეუძლებელს ხდის დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის მთავარი მიზნების განხორციელებას

0

კომენტარის შესაძლო თემა: მოიცავს თუ არა დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტი სხვადასხვა ზონას და ხდება თუ არა ზონირების დაცვა?

 

ზონირების დაშვებული ხარვეზები ნაწილობრივ აბრკოლების დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის მთავარი მიზნების განხორციელებას

1

დაცული ტერიტორიის ზონირება არ ქმნის მნიშვნელოვან პრობლემებს მენეჯმენტის მთავარი მიზნების განხორციელებისას, თუმცა შესაძლებელია გაუმჯობესება

2

ნაკრძალის ზონირების ამჟამინდელი პრაქტიკა მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს დაცული ტერიტორიის მთავარი მიზნების მიღწევას

3

6. დაცული ტერიტორიის საზღვრების დემარკაცია

 

არის საზღვრები ცნობილი და მოხდა თუ არა მათი დემარკაცია?

 

კონტექსტი

დაცული ტერიტორიის საზღვრები უცნობია მენეჯმენტისა და ადგილობრივი მოსახლეობისათვის / მომიჯნავე მიწების მომხმარებელთათვის

0

კომენტარის შესაძლო თემა: აქვს თუ არა ადგილი უთანხმოებას რაიმე ფორმით დაცულ ტერიტორიებზე მოხვედრილი ტერიტორიების საკუთრების უფლებასთან დაკავშირებით?

 

დაცული ტერიტორიის საზღვრები ცნობილია მენეჯმენტისათვის, მაგრამ არა ადგილობრივი მოსახლეობისათვის/მომიჯნავე მიწების მომხმარებელთათვის

1

დაცული ტერიტორიის საზღვრები ცნობილია როგორც მენეჯმენტისათვის, ასევე ადგილობრივი მოსახლეობისათვის/მომიჯნავე მიწების მომხმარებელთათვის; მაგრამ არ არის სათანადოდ დემარკირებული

2

დაცული ტერიტორიის საზღვრები ცნობილია მენეჯმენტისა და ადგილობრივი მოსახლეობისათვის და საზღვრები სათანადოდ არის დემარკირებული

3

7. მენეჯმენტის გეგმა

 

არსებობს თუ არა მენეჯმენტის გეგმა და თუ ხდება მისი განხორციელება?

 

დაგეგმარება

დაცული ტერიტორიისთვის არ შემუშავებულა მენეჯმენტის გეგმა

0

 

 

მენეჯმენტის გეგმა შემუშავების პროცესშია, ან მომზადებულია, მაგრამ არ ხორციელდება

1

არსებობს მენეჯმენტის დამტკიცებული გეგმა, მაგრამ მხოლოდ ნაწილობრივ ხორციელდება ფინანსური ან სხვა პრობლემების გამო

2

არსებობს მენეჯმენტის დამტკიცებული გეგმა და ის განხორციელების პროცესშია

3

დამატებითი საკითხები

 

 

დაგეგმარება

 

დაგეგმარების პროცესი სათანადო შესაძლებლობებს აძლევს დაინტერესებულ მხარეებს მენეჯმენტის გეგმაზე ზეგავლენის მოსახდენად

+1

 

 

მენეჯმენტის გეგმის პერიოდული მიმოხილვისა და განახლების მიზნით არსებობს შემუშავებული განრიგი

+1

მუდმივად ხდება მონიტორინგის, კვლევისა და შეფასების შედეგების გათვალისწინება დაგეგმარების პროცესში

+1

8. რეგულარული სამუშაო გეგმა

 

არსებობს თუ არა წლიური სამუშაო გეგმა?

 

დაგეგმარება / შედეგები

 

არ არსებობს რეგულარული სამუშაო გეგმა

0

 

 

რეგულარული სამუშაო გეგმა არსებობს, მაგრამ არ ხდება მისი საქმიანობის მიზნებთან შესაბამისობის მონიტორინგი

1

რეგულარული სამუშაო გეგმა არსებობს და ხდება მისი საქმიანობის მიზნებთან შესაბამისობის მონიტორინგი, თუმცა ეს საქმიანობა ხშირად არ სრულდება

2

რეგულარული სამუშაო გეგმა არსებობს, ხდება მისი საქმიანობის მიზნებთან შესაბამისობის მონიტორინგი, და დაგეგმილი საქმიანობის უმეტესი ნაწილი სრულდება

3

9. რესურსების ინვენტარი

 

გაქვთ საკმარისი ინფორმაცია ტერიტორიის მართვისთვის?

 

 

 

კონტექსტი

 

დაცული ტერიტორიებზე არსებული მნიშვნელოვანი ჰაბიტატების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების შესახებ ძალიან მცირე ცნობებია ან საერთოდ არ არის ინფორმაცია

0

 

 

ინფორმაცია დაცულ ტერიტორიებზე არსებული მნიშვნელოვანი ჰაბიტატების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების შესახებ არ არის საკმარისი იმისთვის, რომ მოხდეს სათანადო ზონირება და გადაწყვეტილებების მიღების ხელშესაწყობად

1

ინფორმაცია დაცულ ტერიტორიებზე არსებული მნიშვნელოვანი ჰაბიტატების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების შესახებ საკმარისია დაგეგმარებისა და გადაწყვეტილებების მიღების ხელშესაწყობად; მაგრამ არ ხდება აუცილებელი კვლევების წარმართვა

2

ინფორმაცია დაცულ ტერიტორიებზე არსებული მნიშვნელოვანი ჰაბიტატების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების შესახებ საკმარისია დაგეგმარებისა და გადაწყვეტილებების მიღების ხელშესაწყობად, და ხდება მისი გამოყენება

3

10. კვლევა

 

არის თუ არა მენეჯმენტზე ორიენტირებული კვლევებისა და სამუშაოების პროგრამა?

 

წვლილი

დაცულ ტერიტორიებზე არ ხორციელდება კვლევები და სამეცნიერო სამუშაოები

0

 

 

ხორციელდება გარკვეული სპეციალური კვლევები და სამეცნიერო სამუშაოები

1

ხორციელდება კვლევებისა და სამეცნიერო სამუშაოების მნიშვნელოვანი ნაწილი, მაგრამ არ არის მიმართული დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის მიზნების დასაკმაყოფილებლად

2

არსებობს კვლევებისა და სამეცნიერო სამუშაოების ყოვლისმომცველი და ერთიანი პროგრამა, რომელიც შეესაბამება მენეჯმენტის მოთხოვნებს

3

11. რესურსების მენეჯმენტი

 

ადეკვატურად ხდება დაცული ტერიტორიის მართვა (მაგ.: ხანძარი, შემოჭრილი სახეობები, ბრაკონიერობა)?

 

პროცესი

არ განხორციელებულა მნიშვნელოვანი ეკოსისტემებების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების აქტიური მართვის აუცილებლობის შეფასება

0

 

 

მნიშვნელოვანი ეკოსისტემებების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების აქტიური მართვის აუცილებლობა გააზრებულია, მაგრამ არ ხდება პრაქტიკულად ამ საკითხებზე ზრუნვა

1

მნიშვნელოვანი ეკოსისტემებების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების აქტიური მართვის აუცილებლობა მხოლოდ ნაწილობრივ ხორციელდება

2

სათანადოდ ხორციელდება მნიშვნელოვანი ეკოსისტემებების, სახეობებისა და კულტურული ფასეულობების აქტიური მართვია

3

12. თანამშრომელთა რაოდენობა

 

არის თანამშრომელთა საკმარისი რაოდენობა დაცული ტერიტორიის სამართავად?

 

წვლილი

დაცულ ტერიტორიას არ ჰყავს თანამშრომლები

0

 

 

თანამშრომელთა რაოდენობა არ არის საკმარისი მენეჯმენტის ძირეული საქმიანობის წარმართვისთვის

1

თანამშრომელთა რიცხვი მენეჯმენტის ძირეული საქმიანობის წარმართვისთვის საჭირო რაოდენობაზე მცირეა

2

თანამშრომელთა რაოდენობა საკმარისია ადგილზე მენეჯმენტის ძირეული საქმიანობის წარმართვისთვის

3

13. თანამშრომელთა მენეჯმენტი

 

სათანადოდ ხდება თანამშრომელთა მართვა?

 

პროცესი

თანამშრომელთა მენეჯმენტთან დაკავშირებული პრობლემები აბრკოლებს მენეჯმენტის მთავარი მიზნების მიღწევას

0

 

 

თანამშრომელთა მენეჯმენტთან დაკავშირებული პრობლემები ნაწილობრივ აბრკოლებს მენეჯმენტის მთავარი მიზნების მიღწევას

1

თანამშრომელთა მენეჯმენტი საკმარისია მთავარი მიზნების მისაღწევად, თუმცა შეიძლება მისი გაუმჯობესებაც

2

თანამშრომელთა მენეჯმენტი შესანიშნავია და ხელს უწყობს მენეჯმენტის მთავარი მიზნების მიღწევას

3

14. თანამშრომელთა ტრენინგი

 

უტარდებათ თუ არა თანამშრომლებს სათანადო ტრენინგი?

 

 

წვლილი / პროცესი

თანამშრომლებისთვის ტრენინგი ჯერ არ ჩატარებულა

0

 

 

თანამშრომლები ტრენინგის დეფიციტს განიცდიან და მათი უნარ-ჩვევები დაცული ტერიტორიის მოთხოვნილებებთან შედარებით დაბალია

1

თანამშრომლები გადიან სათანადო ტრენინგს და მათ გააჩნიათ დამაკმაყოფილებელი უნარ-ჩვევები, თუმცა შეიძლება დონის ამაღლება მენეჯმენტის გეგმით დასახული მიზნების უკეთ განსახორციელებად

2

თანამშრომელთა ტრენინგი და უნარ-ჩვევები დაცული ტერიტორიის მოთხოვნებისა და მომავლი მოთხოვნების შესაბამისია

3

15. არსებული ბიუჯეტი

 

არის არსებული ბიუჯეტი საკმარისი?

 

წვლილი

დაცული ტერიტორიისთვის არ არსებობს ბიუჯეტი

0

 

 

არსებული ბიუჯეტი მენეჯმენტის ძირითადი მოთხოვნილებების არაადეკვატურია და სერიოზულად ზღუდავს მართვის შესაძლებლობებს

1

არსებული ბიუჯეტი მისაღებია, მაგრამ შესაძლებელია მისი გაუმჯობესება მენეჯმენტის ეფექტურობის სრულყოფის მისაღწევად

2

არსებული ბიუჯეტი საკმარისია და სრულად აკმაყოფილებს დაცულ ტერიტორიაზე მენეჯმენტის მოთხოვნილებებს

3

16. გარანტირებული ბიუჯეტი

 

 

არის ბიუჯეტი გარანტირებული?

 

 

წვლილი

არ არსებობს გარანტირებული ბიუჯეტი და მენეჯმენტი მთლიანად დამოკიდებულია გარე ან წლიდან წლამდე დაფინანსებაზე

0

 

 

არსებობს მეტად მცირე ზომის გარანტირებული ბიუჯეტი და დაცული ტერიტორიის ადეკვატური ფუნქციონირება ვერ მოხერხდება გარე დაფინანსების გარეშე

1

დაცულ ტერიტორიისთვის არსებობს ძირითადი საქმინაობებისთვის აუცილებელი ბიუჯეტი, მაგრამ ბევრი ინოვაცია და ინიციატივა დამოკიდებულია გარედან მიღებულ დაფინანსებაზე

2

არსებობს მრავალწლიანი გარანტირებული ბიუჯეტი დაცული ტერიტორიისა და მისი მენეჯმენტისათვის

3

17. ბიუჯეტის მენეჯმენტი

გამოიყენება თუ არა ბიუჯეტი მენეჯმენტის მთავარი საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად?

პროცესი

ბიუჯეტის აღსრულება არაადეკვატურია და მნიშვნელოვანდ უშლის ხელს ეფექტურობას

0

 

 

ბიუჯეტის აღსრულება არაადეკვატურია და აფერხებს ეფექტურობას

1

ბიუჯეტის აღსრულება ადეკვატურია, თუმცა შესაძლოა მისი გაუმჯობესება

2

ბიუჯეტის აღსრულება შესანიშნავია და ხელს უწყობს ეფექტურობას

3

18. აღჭურვილობა

 

ხდება თუ არა აღჭურვილობის ადეკვატური ექსპლოატაცია?

 

პროცესი

აღჭურვილობის რაოდენობა მეტად მცირეა ან სულ არ არის

0

 

 

არსებობს აღჭურვილობისა და შენობების შეზღუდული რაოდენობა, მაგრამ ისინი მთლიანად არაადეკვატურია

1

არსებობს აღჭურვილობა და შენობები, მაგრამ ჯერ კიდევ არსებობს სერიოზული გარღვევები, რომლებიც ზღუდავს მენეჯმენტს

2

არსებობს აღჭურვილობა და შენობების ადეკვატური რაოდენობა

3

19. აღჭურვილობის ექსპლოატაცია

ხდება ათუ არა ღჭურვილობის ადეკვატური ექსპლოატაცია?

პროცესი

აღჭურვილობისა და შენობების ექსპლოატაცია არ ხდება

0

 

 

ხდება აღჭურვილობისა და შენობების ექსპლოატაცია განსაკუთრებული მიზნებისთვის

1

ხდება აღჭურვილობისა და შენობების ექსპლოატაცია, მაგრამ არსებობს მნიშვნელოვანი გარღვევები

2

ხდება აღჭურვილობისა და შენობების სათანადო ექსპლოატაციაა

3

20. საგანმანათლებლო და გარემოს დაცვის შესახებ ცნობიერების ამაღლების პროგრამა

არის საგანმანათლებლო პროგრამის განხორციელება დაგეგმილი?

პროცესი

არ არსებობს განათლებისა და ცნობიერების ამაღლების პროგრამა

0

 

 

არსებობს განათლებისა და ცნობიერების ამაღლების შეზღუდული და სპეციალური პროგრამა, მაგრამ არ ხდება მისი მთლიანი დაგეგმარება

1

არსებობს განათლებისა და ცნობიერების ამაღლების პროგრამა, მაგრამ არ ხდება მისი მთლიანი დაგეგმარება

2

არსებობს განათლებისა და ცნობიერების ამაღლების დაგეგმილი პროგრამა, რომელიც სრულად შეესაბამება დაცული ტერიტორიის მიზნებსა და მოთხოვნილებებს

3

21. კომერციული მეზობლების მდგომარეობა

 

ხდება თუ არა თანამშრომლობა მომიჯნავე ტერიტორიების მომხმარებლებთან?

 

პროცესი

არ არსებობს ურთიერთობა მენეჯერებსა და მეზობელი მიწების ოფიციალურ და კორპორაციულ მომხმარებლებს შორის

0

 

 

ურთიერთობა მენეჯერებსა და მეზობელი მიწების ოფიციალურ და კორპორაციულ მომხმარებლებს შორის შეზღუდულია

1

არსებობს რეგულარული ურთიერთობა მენეჯერებსა და მეზობელი მიწების ოფიციალურ და კორპორაციულ მომხმარებლებს შორის, მაგრამ მხოლოდ ლიმიტირებული თანამშრომლობა

2

არსებობს რეგულარული ურთიერთობა მენეჯერებსა და მეზობელი მიწების ოფიციალურ და კორპორაციულ მომხმარებლებს შორის, და მნიშვნელოვანი თანამშრომლობა მენეჯმენტის საკითხებთან დაკავშირებით

3

22. ადგილობრივი მოსახლეობა

 

მენეჯმენტის გადაწყვეტილებებში შეაქვთ თუ არა თავისი წვლილი ადგილობრივ და ტრადიციულ მოსახლეობას, რომელიც ცხოვრობს დაცულ ტერიტორიებზე ან რეგულარულად იყენებს მას?

 

პროცესი

ადგილობრივ და ტრადიციულ მოსახლეობას არანაირი წვლილი არ შეაქვს დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებების მიღებაში

0

 

 

ადგილობრივ და ტრადიციულ მოსახლეობას მცირე წვლილი შეაქვს მენეჯმენტთან დაკავშირებულ დისკუსიებში, მაგრამ არ ერევა უშუალოდ გადაწყვეტილების მიღებაში

1

ადგილობრივ და ტრადიციულ მოსახლეობას უშუალოდ შეაქვს წვლილი მენეჯმენტთან დაკავშირებული ზოგიერთი გადაწყვეტილების მიღებაში

2

ადგილობრივ და ტრადიციულ მოსახლეობა უშუალოდ მონაწილეობს მენეჯმენტთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების მიღებაში

3

23. ადგილობრივი თემები

შეაქვთ თუ არა თავისი წვლილი ადგილობრივ თემებს მენეჯმენტის გადაწყვეტილებებში, რომლებიც ცხოვრობენ დაცულ ტერიტორიებზე ან მის მახლობალად?

პროცესი

ადგილობრივ თემებს არანაირი წვლილი არ შეაქვთ დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებების მიღებაში

0

 

 

ადგილობრივ თემებს შეაქვს რაღაც მცირე წვლილი მენეჯმენტთან დაკავშირებულ დისკუსიებში, თუმცა ისინი არ ერევიან უშუალოდ გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში

1

ადგილობრივ თემებს გარკვეული წვლილი შეაქვთ მენეჯმენტთან დაკავშირებული ზოგიერთი გადაწყვეტილების მიღებაში

2

ადგილობრივი თემები უშუალოდ მონაწილეობენ მენეჯმენტთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების მიღებაში

3

დამატებითი საკითხები

 

შედეგი

ადგილობრივ დაინტერესებულ პირებსა და დაცული ტერიტორიის მენეჯერებს ღია ურთიერთობა და ნდობა აქვთ ერთმანეთის მიმართ

+1

 

 

ხორციელდება ადგილობრივი საზოგადოების კეთილდღეობის ხელშესაწყობი პროგრამები, რომლებიც ამავდროულად დაცული ტერიტორიის კონსერვაციას ემსახურება

+1

24. ვიზიტორთა ცენტრი და სხვა ინფრასტრუქტურა

 

ვიზიტორთა მომსახურების ინფრასტრუქტურა ნორმალურია?

 

შედეგი

არ არსებობს ვიზიტორთათვის განკუთვნილი ნაგებობები და სერვისი

0

კომენტარის შესაძლო თემა:

 

აზიანებენ თუ არა ვიზიტორები დაცულ ტერიტორიებს?

 

 

ტურისტების ამჟამინდელი რაოდენობისთვის არ იქნებოდა გამართლებული ვიზიტორთათვის განკუთვნილი ნაგებობების ასაშენებლად ანდა აღნიშნული ინფრასტრუქტურა მშენებლობის პროცესშია

1

ვიზიტორთათვის განკუთვნილი ნაგებობები და სერვისი შეესაბამება ვიზიტორთა ამჟამინდელ დონეს, მაგრამ შეიძლება გაუმჯობესება

2

ვიზიტორთათვის განკუთვნილი ნაგებობები და სერვისი შესანიშნავად აკმაყოფილებს ვიზიტების ამჟამინდელ დონეს

3

25. კომერციული ტურიზმი

 

თავისი წვლილი თუ შეაქვთ კომერციულ ტურ-ოპერატორებს დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტში?

 

პროცესი

მენეჯმენტსა და დაცული ტერიტორიით მოსარგებლე ტურისტულ ოპერატორებს შორის მცირე კონტაქტია, ან სულ არ არის

0

კომენტარის შესაძლო თემა:

 

წვლილის შეტანის მაგალითები

 

 

 

მენეჯმენტსა და დაცული ტერიტორიით მოსარგებლე ტურისტულ ოპერატორებს შორის არსებობს კონტაქტი, მაგრამ ძირითადად ადმინისტრაციული და მარეგულირებელი საკითხების გარშემო

1

მენეჯმენტსა და დაცული ტერიტორიით მოსარგებლე ტურისტულ ოპერატორებს შორის არსებობს კონტაქტი, რომელიც მიზნად ისახავს ვიზიტორთათვის სიამოვნების მინიჭებასა და დაცული ტერიტორიის ფასეულობების შენარჩუნებას

2

მენეჯმენტი და დაცული ტერიტორიით მოსარგებლე ტურისტული ოპერატორები მჭიდროდ თანამშრომლობენ ვიზიტორთა მოთხოვნათა დასაფასებლად, ფასეულობების შენარჩუნებისა და კონფლიქტების გადაჭრის მიზნით

3

26. მოსაკრებლები

 

ეხმარება თუ არა ამოღებული მოსაკრებლები (ტურიზმის, ჯარიმები) დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტს?

 

შედეგი

მიუხედავად იმისა, რომ შესვლის მოსაკრებლები თეორიულად დაწესებულია, მათი ამოღება არ ხდება

0

 

 

მოსაკრებლების ამოღება ხდება, მაგრამ პირდაპირ გადაეცემა ცენტრალურ მთავრობას და არ უბრუნდება დაცულ ტერიტორიებს

1

მოსაკრებლების ამოღება ხდება, მაგრამ გადაეცემა ადგილობრივ ხელისუფლებას და არა დაცულ ტერიტორიებს

2

დაცულ ტერიტორიებზე შესვლისათვის დაწესებულია გადასახადი, როემლიც ეხმარება ამ და/ან სხვა დაცული ტერიტორიის შენახვას

3

27. მდგომარეობის შეფასება

 

იმართება თუ არა დაცული ტერიტორია მისი მიზნების შესაბამისად?

 

გავლენა

დაცულ ტერიტორიაზე ხდება ბიომრავალფეროვნების, მნიშვნელოვანი ეკოლოგიური და კულტურული ფასეულობის სერიოზული დეგრადირება

0

კომენტარის შესაძლო თემა:

 

მნიშვნელოვანია დეტალების მოწოდება ბიომრავალფეროვ-ნების, ეკოლოგიური და კულტურული ღირებულებების იმ ობიექტების შესახებ, რომლებმაც განიცადეს გარკვეული ზემოქმედება.

 

დაცულ ტერიტორიაზე ხდება ბიომრავალფეროვნების, ზოგიერთი ეკოლოგიური და კულტურული ფასეულობის სერიოზული დეგრადირება

1

დაცულ ტერიტორიაზე ხდება ბიომრავალფეროვნების, ზოგიერთი ეკოლოგიური და კულტურული ფასეულობის ნაწილობრივი დეგრადირება, მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვან ფასეულობათა ზიანი ნაკლებად მომხდარა

2

დაცულ ტერიტორიაზე ბიომრავალფეროვნების, ეკოლოგიურ და კულტურულ ფასეულობათა უმეტესი ნაწილი ხელუხლებელია

3

დამატებითი საკითხები

შედეგი

დაცულ ტერიტორიებზე ან მის ბუფერულ ზონაში არსებული დეგრადირებული მიდამოების აღსადგენად არსებობს სამოქმედო პროგრამები

+1

 

 

28. ხელმისაწვდომობის შეფასება

 

მენეჯმენტის მიერ დადგენილი მექანიზმები საკმარისია თუ არა დაცულ ტერიტორიაზე გარეშე პირთა შესვლისა და იქ არსებული რესურსების გამოყენების აღსაკვეთად?

გავლენა

დამცავი სისტემები (პატრულები, საშვები, ა.შ.) არაეფექტურია ნაკრძალის ტერიტორიაზე გარეშე პირთა შესვლისა და იქ არსებული რესურსების გამოყენების აღსაკვეთად დადგენილი მიზნების შესაბამისად

0

 

 

დამცავი სისტემები მხოლოდ ნაწილობრივ ეფექტურია ნაკრძალის ტერიტორიაზე გარეშე პირთა შესვლისა და იქ არსებული რესურსების გამოყენების აღსაკვეთად დადგენილი მიზნების შესაბამისად

1

დამცავი სისტემები ზომიერად ეფექტურია ნაკრძალის ტერიტორიაზე გარეშე პირთა შესვლისა და იქ არსებული რესურსების გამოყენების აღსაკვეთად დასახული მიზნების შესაბამისად

2

დამცავი სისტემები მთლიანობაში ან მეტწილად ეფექტურია ნაკრძალის ტერიტორიაზე გარეშე პირთა შესვლისა და იქ არსებული რესურსების გამოყენების აღსაკვეთად დასახული მიზნების შესაბამისად

3

29. ეკონომიკური სარგებლის შეფასება

 

აქვს ადგილობრივ მოსახლეობას ეკონომიკური სარგებელი დაცული ტერიტორიიდან?

 

გავლენა

დაცული ტერიტორიის არსებობამ შეამცირა ადგილობრივი მოსახლეობის ეკონომიკური განვითარების შესაძლებლობები

0

კომენტარის შესაძლო თემა:

 

რამდენად აქვს გავლენა დაცულ ტერიტორიებზე ეროვნულ და რეგიონალურ განვითარებაზე??

 

 

დაცული ტერიტორიის არსებობამ ადგილობრივ ეკონომიკას არ მოუტანა არც ზიანი და არც სარგებელი

1

დაცული ტერიტორიის არსებობამ ადგილობრივ მოსახლეობას გაუჩინა გარკვეული ეკონომიკური სარგებელი, თუმცა ადგილობრივი ეკონომიკისათვის ამას არ გააჩნია დიდი მნიშვნელობა

2

დაცული ტერიტორიის შიგნით და მის გარშემო წარმართული საქმიანობის შედეგად ადგილობრივ მოსახლეობას გაუჩნდა მნიშვნელოვანი ან ძირეული ეკონომიკური სარგებელი (მაგ.: ადგილობრივი მოსახლეობის დაქირავება, ადგილზე შექმნილი კომერციული ტურები, ა.შ.)

3

30. მონიტორინგი და შეფასება

 

 

 

დაგეგმარება / პროცესი

არ ხდება დაცული ტერიტორიის მონიტორინგი და შეფასება

0

 

 

ხორციელდება სპეციალური მონიტორინგი და შეფასება, მაგრამ არ არსებობს მთლიანი სტრატეგია და/ან არ ხდება შედეგების რეგულარული მოგროვება

1

არსებობს მონიტორინგისა და შეფასების შეთანმხებული და განხორციელებული სისტემა, მაგრამ არ ხდება შედეგების მენეჯმენტისთვის გამოყენება

2

არსებობს მონიტორინგისა და შეფასების კარგი სისტემა, რომელიც სათანადოდ ხორციელდება და გამოიყენება ადაპტაციურ მენეჯმენტში.

3


საბოლოო ქულა

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

დანართი 11. სოციალური მონიტორინგის კითხვარი

საზოგადოებრივი აღქმისა და სოციალური გავლენის მონიტორინგისა და შეფასების პროგრამის დიზაინი

შესავალი

წინამდებარე გამოკვლევის მიზანია, იმ ტერიტორიაზე, სადაც მიმდინარეობს პროექტი განხორციელდეს მოსახლეობის განწყობის/დამოკიდებულების მონიტორინგი და შეფასება (M&E პროგრამა). კვლევის დროს მოხდება, ასევე იმ სოციალური პრობლემების იდენტიფიცირება, რაც შეიძლება წარმოიქმნას პროექტთან დაკავშირებული საქმიანობის გამო და შეფასდება პროექტის საერთო სოციალური გავლენა.

პროექტი ასევე ითვალისწინებს დაცული ტერიტორიების ხელმძღვანელობისთვის და ცენტრისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიწოდებას, რათა გააუმჯობესდეს დაცულ ტერიტორიებზე და ცენტრში მმართველობითი პროცედურები. მონიტორინგისა და შეფასების კვლევის ანგარიშის განხილვა დაეხმარება საკონსულტაციო საბჭოს გადაწყვეტილებათა მიღებაში და შექმნის ნათელ სურათს პროექტთან დაკავშირებულ სოციალურ პრობლემებზე. შედეგად საკონსულტაციო საბჭო იქნება უფრო მომზადებული კითხვარის შედგენასა და მასში ცვლილებათა შეტანისას და, ასევე, გამოკითხული მოსახლეობის კონკრეტულ საჭიროებათა გათვალისწინებაში.

მეთოდოლოგია

M&E პროგრამის მომზადება

GORBI-მ შეიმუშავა სპეციალური მეთოდები (კითხვარი, ინსტრუქციები და მონაცემთა დამუშავების ფაილი) წინამდებარე დავალების შესასრულებლად.

კვლევის ინსტრუმენტები – ვეყრდნობით რა M&E პროგრამის მოთხოვნებს, GORBI-მ შეიმუშავა სპეციალური, რესპონდენტის მიერ შესავსები კითხვარი. კვლევის ინსტრუმენტებზე მუშაობისას მოხდა შემდეგი ფაქტორების გათვალისწინება:

1. ინტერვიუზე დახარჯული მინიმალური დრო – რადგანაც კითხვარი ივსება რესპონდენტის მიერ დამოუკიდებლად, ინტერვიუერის დახმარების გარეშე, გამოკითხვა უნდა იყოს მოკლე, ადვილად წასაკითხი და მარტივად გასაგები.

2. კითხვების ფორმულირება – კითხვარი უნდა იყოს მკაფიოდ ჩამოყალიბებული და გამოირიცხოს ისეთი შეკითხვები, რომელიც გაურკვეველია.

3. ფორმატი – კითხვარის გარეგნულ სახეს უნდა დაეთმოს განსაკუთრებული ყურადღება: ტექსტი უნდა დაიბეჭდოს მსხვილი შრიფტით, კითხვებს შორის უნდა იყოს გამოტოვებული მანძილი და, ასევე, ადგილი უნდა დაეთმოს განმარტებებს რესპონდენტთათვის. კითხვარს უნდა ახლდეს ინსტრუქციები რესპონდენტთათვის იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ უნდა შეივსოს იგი.

მონიტორინგის ჯგუფი და ჯგუფის წევრთა მოვალეობები

დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციის თანამშრომლები წარმოადგენენ M&E პროგრამის ძირითად ბირთვს. მათ დაევალებათ:

1. მონიტორინგის მასალების მომზადება (ფორმატირება და დაბეჭდვა);

2. მონიტორინგის კითხვარების დარიგება შერჩეულ ოჯახებში;

3. შევსებული კითხვარების შეგროვება;

4. მონაცემების დამუშავება;

5. დასკვნების ანალიზი საკონსულტაციო ჯგუფისთვის; ასევე, სხვა დაინტერესებული მხარეებისთვის პირველადი და საბოლოო ანგარიშების მიწოდება;

6. ჯგუფის ხელმძღვანელები (ოთხი დაცული ტერიტორიიდან) გააკონტროლებენ M&E პროგრამის ყველა ეტაპს.

მონიტორინგის ჯგუფის ტრენინგი

M&E პროგრამის განმ ხორციელებელი ჯგუფების სატრენინგო სესიის დროს ინსტრუქტორები საგანგებოდ მიუთითებენ, რომ მონიტორინგი და შეფასება ცალკე აღებული ღონისძიებებია. მონიტორინგი არის დასახლებულ პუნქტში მიმდინარე მოვლენების შესახებ ინფორმაციის შეგროვების პროცესი. იგი წარმოადგენს გარკვეული დროის მანძილზე პროგრესის სისტემურსა და თანამიმდევრულ დაკვირვებას, მის შეფასებას. მონიტორინგიდან მოპოვებული მონაცემების საფუძველზე M&E პროგრამა ახდენს ინფორმაციის ანალიზსა და ინტერპრეტირებას.

M&E-ის პროგრამის პირველი ციკლის ჩატარებამდე, GORBI-ს სპეციალისტები ინსტრუქტაჟს ჩაუტარებენ M&E-ის პროგრამის განმ ხორციელებელი ჯგუფის წევრებს (დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაცია). ეს გაკეთდება იმიტომ, რომ დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციის წევრები სათანადოდ გაეცნონ კითხვარს, დასმული შეკითხვების განმარტებებს და შეძლონ მოპოვებული მონაცემების დამუშავება. მეტად მნიშვნელოვანია უშუალო შემსრულებელთა აკურატულობა და კარგი მომზადება. მათ კარგად უნდა ჰქონდეთ გაცნობიერებული კვლევის მიზნები, შერჩევის პრინციპები და პროექტის ზოგადი სტრუქტურა.

იმისათვის, რომ ტრენინგი იყოს ამომწურავი და ნაყოფიერი, უნდა იქნეს გამოყენებული შემდეგი სქემა:

1. შემსრულებლებს (ინფორმაციის შემგროვებლებს) უნდა განემარტოთ კვლევის მიზანი და მათი როლი ამ პროცესში.

2. სპეციალური განხილვა მიეძღვნება შერჩევის პროცედურას, მაგ.: როგორ შეარჩიონ სოფლები, ოჯახები და კონკრეტული რესპონდენტები ოჯახის დონეზე.

3. ინფორმაციის ყველა შემგროვებელი მზად უნდა იყოს და შეეძლოს, პასუხი გასცეს მომავალ რესპონდენტებს M&E პროგრამასთან დაკავშირებულ კითხვებზე.

4. ინფორმაციის შემგროვებლები მზად უნდა იყვნენ, აგრეთვე განმარტონ პროგრამასთან დაკავშირებული დეტალები, მიზანი, ამოცანები და ამ პროექტში მონაწილეობის მნიშვნელობა.

5. მიუხედავად იმ ფაქტისა, რომ M&E პროგრამის მონაცემები შეგროვდება რესპონდენტის მიერ დამოუკიდებლად შევსებული კითხვარების საშუალებით, ყველა ინტერვიუერმა უნდა მიიღოს ინტერვიუს პირისპირ ჩატარების გამოცდილება. ეს აუცილებელია იმისთვის, რომ მათ უკეთ გაიგონ და გააცნობიერონ კითხვარში დასმული კითხვები და, ასევე, ის პოტენციური პრობლემები და შეკითხვები, რომელიც რესპონდენტებს შეიძლება გაუჩნდეს კითხვარის შევსებამდე, ან შევსების შემდეგ.

6. ინფორმაციის შემგროვებლებიც, ასევე გაივლიან ტრეინინგს.

7. პირველი ციკლის შემდეგ პროექტის განმ ხორციელებლებმა უნდა შეაჯამონ მიღებული შედეგები და დაგროვილი გამოცდილება, გააანალიზონ დაშვებული შეცდომები და ის პრობლემები, რომელსაც მოულოდნელად წააწყდნენ. აღნიშნული მომენტები გათვალისწინებულ უნდა იქნეს მომავალი ციკლებისათვის.

M&E პროექტის პირველი ციკლისათვის გორბი სამუშაოს შემსრულებლებს დაეხმარება მონაცემების დამუშავებასა და პირველადი ანგარიშის მომზადებაში.

შერჩევის დიზაინი და რესპონდენტების შერჩევა

M&E პროგრამა განხორციელდება ოთხივე დაცული ტერიტორიის ფარგლებში. თუშეთში ჯგუფის ხელმძღვანელები კითხვარებს ყველა ოჯახს (დაახლოებით 200 ოჯახში) დაარიგებენ. ლაგოდეხისა და დედოფლისწყაროს რაიონებში ჯგუფის წევრები დაარიგებენ დაახლოებით 300 კითხვარს თითოეულ რეგიონში (მათ შორის, პანკისის ხეობაშიც). ამასთანავე, თავად სოფლებში ოჯახების შერჩევა მოხდება შემთხვევითი შერჩევის საფუძველზე. მაგალითად, ჯგუფის ხელმძღვანელებს ჩაუტარდებათ ინსტრუქტაჟი სოფლის დონეზე, ოჯახების შერჩევასთან დაკავშირებით.

კითხვარს შეავსებს შერჩეული ოჯახების ყველაზე მეტად ინფორმირებული წევრი.

კრიტერიუმები მონიტორინგის ინსტრუმენტებისათვის

პროექტზე მუშაობის პროცესში ყურადღება გამახვილდება 5 ძირითად მიმართულებაზე. ესენია:

1. მოსახლეობის გათვითცნობიერების გაგება;

2. ამ პროექტიდან გამომდინარე შიში და მოლოდინი;

3. სარგებელი და ზარალი;

4. მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი;

5. დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის სამენეჯმენტო გეგმაში მონაწილეობა (აღიქვამენ თუ არა ისინი, რომ წარმოადგენენ სამენეჯმენტო პროცესის შემადგენელ ნაწილს, ან თუ შეუძლიათ ზემოქმედება გადაწყვეტილების მიღებისას).

მიდგომა

1. ოჯახურ მეურნეობათა წარმომადგლობითი გამოკვლევა სტრუქტურული კითხვარების გამოყენებით. კითხვარები განაწილდება და შეგროვდება დაცული ტერიტორიების პერსონალის მიერ. სოფლები შეირჩევა ბოლო კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით. შეირჩევა, უმეტესად, ისეთი სოფლები, რომელიც ახლოსაა დაცულ ტერიტორიებთან/დამოკიდებულია დაცული ტერიტორიების რესურსებზე. კითხვარში იქნება, დაახლოებით 15-20 კითხვა და თითოეულ კითხვას ექნება შეფასების 3-4 ბალიანი შკალა (იხილეთ დანართი). კითხვარი მოიცავს შემდეგ თემებს:

● ცოდნა/გათვითცნობიერება დაცული ტერიტორიების შესახებ (ამაში შედის ამ ტერიტორიების არსებობა, საზღვრები და ა.შ.)

● მოლოდინი

● შიში

● სარგებელი

● ზარალი

● მოსახლების აქტიურობის დონე (დაგეგმვაში, მენეჯმენტში, პრობლემების გადაჭრაში და სხვ.).

2. დისკუსიები მრგვალი მაგიდის გარშემო: საკონსულტაციო საბჭო (ან დასაწყისში შესაძლებელია დაცული ტრიტორიების განვითარების ცენტრი) ხელს შეუწყობს სხვადასხვა დაინტერებული მხარის/პირის მოწვევასა და მრგვალი მაგიდის მოწყობას (წელიწადში ერთხელ, ან ორჯერ). ამ შეხვედრებზე დაცული ტერიტორიების ადმინისტრაცია გააკეთებს პრეზენტაციას დაცულ ტერიტორიებზე მომხდარი მნიშვნელოვანი მოვლენების შესახებ. სხვა დაინტერესებულ მხარეებს ექნებათ აზრის გამოთქმის საშუალება (წამოჭრან პრობლემები, მიუთითონ შემაშფოთებელ მომენტებზე, გააკეთონ კომენტარები, გამოთქვან სურვილები და სხვ.).

დაინტერესებულ მხარეთა წარმომადგენლობით შეხვედრებში უნდა მონაწილეობდნენ: მწყემსებისა და ადგილობრივი მოსახლეობის წარმომადგენლები, ადგილობრივი მთავრობა, არასამთავრობო ორგანიზაციები, კერძო სექტორის წარმომადგენლები, დაცული ტერიტორიების პერსონალი.

კითხვარი

ცოდნის დონის დადგენა

 

1.1. ცხოვრობთ თუ არა დაცული ტერიტორიის მახლობლად?

 

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

 

 

 

 

1.2. რა მანძილზეა დაცული ტერიტორიის საზღვარი თქვენი სახლიდან?

 

 

ერთი პასუხი

1 კმ-ზე ნაკლები მანძილი

 

5

5 კმ-ზე ნაკლები მანძილი

 

5

10 კმ-ზე ნაკლები მანძილი

 

5

10 კმ-ზე მეტი მანძილი

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.3. რა არის დაცული ტერიტორიის ძირითადი მიზანი?

 

 

მონიშნეთ

ცხოველებისა და მცენარეების დაცვა

5

მოსახლეობისთვის შეშის მიღების წყაროს

5

საძოვარ ტერიტორიებს შინაური ცხოველებისთვის

5

დამთვალიერებლების (ტურისტების) მოზიდვას

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.4. რომელი ცხოველები ბინადრობენ დაცულ ტერიტორიებზე?

 

მონიშნეთ

მგელი

5

დათვი

5

ლეოპარდი

5

ლომი

5

ირემი

5

არწივი

5

 

 

 

 

 

 

 

 

1.5. იცით თუ არა, ვინ არის პასუხისმგებელი დაცული ტერიტორიის მართვაზე?

 

 

 

უწყება

ერთი პასუხი

 

 

 

 

დიახ

5

საქართველოს გარემოს დაცვის სამინისტრო

5

სატყეო დეპარტამენტი

5

დაცული ტერიტორიების დეპარტამენტი

5

სოფლის მეურნეობის სამინისტრო

5

ეკოპოლიცია

5

გამგეობა ან საკრებულო

5

 

 

 

 

არა

5

 

 

 

1.6. გსმენიათ თუ არა დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის შესახებ?

 

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

 

 

 

 

 

1.7. მონიშნეთ ის წყარო, საიდანაც შეიტყვეთ თქვენ დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის შესახებ?

 

 

ერთი პასუხი

მედია

5

ზეპირი ინფორმაცია

5

მეგობრები/ოჯახის წევრები

5

დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის თანამშრომლები

5

მე, თავად, პროექტზე ვმუშაობ

5

 

1.8. როგორ დაახასიათებდით ბუნებრივი რესურსების (საძოვრები, ხე-ტყე, თევზები, გარეული ცხოველები) მდგომარეობას თქვენი სოფლის მახლობლად უკანასკნელი 12 თვის განმავლობაში?

 

 

ერთი პასუხი

გაუარესდა

5

დარჩა იგივე

5

გაუმჯობესდა

5

მიჭირს პასუხის გაცემა/უარი პასუხზე

5

 

 

 

მიზეზები

მონიშნეთ

 

 

 

 

გაუარესდა

5

მეტეოროლოგიური პირობები/გლობა-ლური ცვლილებები კლიმატურ პირობებში

5

ჭარბი ძოვება

5

ჭარბი ნადირობა

5

ჭარბი თევზაობა (მაგ., დენით თევზაობა)

5

ჭარბი ხის ჭრა

5

არაკონტროლირებადი ბალახის დაწვა

5

საძოვრების გადაქცევა სასოფლო-სამეურნეო ტერიტორიებად

5

ტყის ფართობების გადაქცევა სასოფლო- სამეურნეო ტერიტორიებად

5

დასახლებული ტერიტორიებისა და გზების გაფართოება

5

ნავთობის მოპოვება

5

სხვა (დააკონკრეტეთ):

 

 

მიზეზები

მონიშნეთ

გაუმჯობესდა

5

მეტეოროლოგიური პირობები/ ცვლილებები კლიმატურ პირობებში

5

რესურსების დაცვის საკითხებში ადგილობრივი მოსახლეობის გათვითცნობიერების გაზრდა

5

რეგიონის ხელმძღვანელობის/დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციის უკეთესი მმართველობა

5

ნადირობის შემცირება

5

თევზჭერის შემცირება

5

ტყის ჭრის შემცირება

5

გადაძოვების შემცირება

5

ბალახის დაწვის აღკვეთა

5

სხვა (დააკონკრეტეთ)

 

 

 

 

 

მდგომა-რეობა უცვლელია

 

5

 

 

 

2. მოლოდინი და შიში

2.1. როგორ ფიქრობთ, მოაქვს თუ არა სარგებელი დაცულ ტერიტორიას თქვენი სოფლისათვის?

 

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

არ ვიცი

5

 

 

 

 

 

2.2. რას ელოდებით მომავალში? როგორია თქვენი მოლოდინი?

 

მიზეზები

მონიშნეთ თქვენი მოლოდინები

გარემოს დაცვა გაუმჯობესდება

5

ბუნებრივი რესურსების დაცვა გაუმჯობესდება (ტყე, თევზი, წყალი, საძოვრები)

5

რეგიონის ბუნება უფრო მშვენიერი იქნება

5

რეგიონის ბუნების შესახებ უფრო მეტი ცოდნის გავრცელება

5

უფრო ჯანმრთელი ცხოვრება

5

ტრადიციული ცხოვრების წესის მხარდაჭერა (მესაქონლეობა, წარმოება)

5

ტურისტების რაოდენობა გაიზრდება

5

ახალი სამუშაო ადგილები და გაზრდილი შემოსავლები

5

სხვა მიზეზები (დააკონკრეტეთ)

 

2.3. რა გაფიქრებთ და გაშინებთ?

 

მიზეზები

მონიშნეთ თქვენი შიშები

ძოვება შეიზღუდება

5

ხის ჭრა შეიზღუდება

5

ნადირობა შეიზღუდება

5

თევზაობა შეიზღუდება

5

შემოსავლის ერთადერთი წყარო შეიზღუდება

5

ადგილზე შესვლა/მოძრაობა შეიზღუდება

5

გარეული ცხოველების მხრიდან ზიანის მიყენება გაიზრდება

5

ცალკეული პირები დიდ ფულს იშოვნიან

5

დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაცია რესურსებს საკუთარი ინტერესებისთვის გამოიყენებს

5

ადგილობრივ მოსახლეობასა და დაცული ტერიტორიების ადმინისტრაციას შორის კონფლიქტი გაღვივდება

5

სხვა შიშები (დააკონკრეტეთ)

 

3. სარგებელი და ზარალი

3.1. იყენებთ თუ არა თქვენ, ან ოჯახის რომელიმე სხვა წევრი, დაცულ ტერიტორიას ამა თუ იმ მიზნით?

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

 

 

 

 

 

3.2. რა რესურსებით სარგებლობთ თქვენ, ან ოჯახის რომელიმე წევრი, დაცულ ტერიტორიაზე?

 

რესურსები

მონიშნეთ

რესურსებით არ ვსარგებლობთ

5

საძოვრები

5

თივა

5

შეშა/ფიჩხი

5

ნადირობა

5

თევზაობა

5

მაყვალი, სოკო და სხვა ველური პროდუქტები

5

ქვიშა/ქვები

5

სხვა (დააკონკრეტეთ)

 

3.3. როგორ ფიქრობთ, თქვენთვის სასარგებლოა, თუ არა, რომ დაარსდა დაცული ტერიტორია?

 

 

მონიშნეთ ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

არ ვიცი

5

 

 

 

 

 

3.4. რა სახის სარგებელი მიიღეთ თქვენ დაცული ტერიტორიიდან?

 

სარგებელი

მონიშნეთ

უფრო ლამაზი ბუნება

5

უკეთესი საძოვრები

5

შეშის მოგროვების უკეთესი შესაძლებლობები

5

უფრო მეტი სანადირო შესაძლებლობები

5

უფრო მეტი თევზი

5

ახალი სამუშაო ადგილები/ შემოსავალი

5

რეგიონის ბუნების უკეთ ცოდნა

5

უფრო ჯანსაღი ცხოვრება

5

ცხოვრების ტრადიციული წესის მხარდაჭერა

5

სხვა სარგებელი (დააზუსტეთ):

 

3.5. რა ზარალს გაყენებთ დაცული ტერიტორიის არსებობა?

 

ზარალი

მონიშნეთ

საძოვრების გამოყენების შეზღუდვა

5

ტყის ჭრის შეზღუდვა

5

ნადირობის შეზღუდვა

5

თევზჭერის შეზღუდვა

5

ერთადერთი საარსებო წყაროს შეზღუდვა

5

შემოსავლის დაკარგვა

5

 

 

 

 

 

 

 

 

იჯარით აღებული ფართის ჩამორთმევა

5

სახლის/ინფრასტრუქტურის ჩამორთმევა

5

ხელმისაწვდომობა და ამ ტერიტორიის გზად გამოყენების შეზღუდვა

5

გარეული ცხოველებისაგან მოყენებული ზიანი (მაგ., ცხვრის განადგურება)

5

სხვა (დააზუსტეთ):

 

 

 

 

 

 

 

4. სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა

4.1. ხართ თუ არა კმაყოფილი თქვენი ცხოვრების დონით?

 

 

ერთი პასუხი

მე ძალიან კმაყოფილი ვარ

5

მე ნაწილობრივ კმაყოფილი ვარ

5

მე არც კმაყოფილი და არც უკმაყოფილო ვარ

5

მე ნაწილობრივ უკმაყოფილო ვარ

5

მე სრულიად უკმაყოფილო ვარ

5

არ ვიცი

5

 

4.2. ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკურ მდგომარეობაზე რომ დაფიქრდეთ, როგორ დაახასიათებდით თქვენი ოჯახის დღევანდელ ეკონომიკურ მდგომარეობას?

 

 

ერთი პასუხი

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა ძალიან კარგია

5

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა ნაწილობრივ კარგია

5

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა ნაწილობრივ ცუდია

5

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა ძალიან ცუდია

5

მიჭირს პასუხის გაცემა

5

 

4.3. როგორ ფიქრობთ, მომავალი 12 თვის განმავლობაში თქვენი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა შეიცვლება, თუ არა?

 

 

ერთი პასუხი

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა საკმაოდ გაუმჯობესდება

5

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა ცოტათი გაუმჯობესდება

5

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა დარჩება იგივე

5

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა ოდნავ გაუარესდება

5

ჩემი ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობა საკმაოდ გაუარესდება

5

მიჭირს პასუხის გაცემა

5

 

4.4. გასული 12 თვის განმავლობაში სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოება გაუმჯობესდა თუ გაუარესდა?

 

 

ერთი პასუხი

გაუმჯობესდა

5

გაუარესდა

5

დარჩა იგივე

5

არ ვიცი/მიჭირს პასუხის გაცემა

5

 

4.5. გასული 12 თვის განმავლობაში თქვენი პირუტყვის რაოდენობა გაიზარდა თუ შემცირდა?

 

 

 

მიზეზები

ერთი პასუხი

გაიზარდა

5

საკვებით უკეთ მომარაგება

5

საძოვრების მდგომარეობის გაუმჯობესება

5

ვეტერინარული მომსახურეობის გაუმჯობესება

5

მეტი შემოსავალი

5

სხვა (დააზუსტეთ):

 

 

 

ერთი პასუხი

შემცირდა

 

5

საკვებით უარესად მომარაგება

5

საძოვრების მდგომარეობის გაუარესება

5

ვეტერინარული მომსახურების გაუარესება/არარსებობა

5

დაავადებები

5

ფულის უქონლობა

5

დაცული ტერიტორიის მენეჯმენტის მოთხოვნები

5

სხვა (დააზუსტეთ):

 

 

 

 

დარჩა იგივე

 

5

 

 

 

4.6. თქვენი აზრით, გასული 12 თვის განმავლობაში საძოვრების მდგომარეობა გაუმჯობესდა თუ გაუარესდა?

 

 

 

მიზეზები

 

 

 

 

 

 

გაუარესდა

5

გვალვა / სტიქიური მოვლენები

5

ცხოველების სიჭარბე ამ ტერიტორიაზე

5

უკონტროლო ძოვება

5

საძოვრების არასწორი მართვა

5

საძოვრის გამოყენება სახნავ-სათესად

5

სხვა (დააზუსტეთ):

 

 

 

გაუმჯობესდა

5

საკმარისი ნალექი

5

ცხოველების შემცირებული რაოდენობა ამ ტერიტორიაზე

5

კონტროლირებადი ძოვება

5

საძოვრების სწორი მართვა

5

უკეთ მომზადებული ფერმერები

5

ახალი საძოვრები

5

სხვა (დააზუსტეთ):

დარჩა იგივე

 

 

 

 

5. პროექტის მენეჯმენტში მონაწილეობა/ მცირე გრანტები

5.1. თქვენ ან თქვენი ოჯახის რომელიმე ზრდასრული წევრი იღებთ თუ არა მონაწილეობას სოფელში მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღებაში?

 

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

 

 

 

 

5.2. გსმენიათ თუ არა როდესმე დაცული ტერიტორიის შესახებ?

 

 

 

ვის მიერ?

 

 

 

 

 

 

 

დიახ

 

5

დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაცია

5

დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტი

5

ადგილობრივი მთავრობა

5

არასამთავრობო ორგანიზაციები

5

მედია

5

სხვა (დააზუსტეთ):

არა

5

 

 

5.3. თქვენ, ან თქვენი ოჯახის რომელიმე ზრდასრული წევრი, იღებთ თუ არა მონაწილეობას დაცული ტერიტორიების მართვის დაგეგმვის და გადაწყვეტილებების მიღებაში?

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

 

 

 

 

5.4. თქვენ, ან თქვენს ოჯახს, დაცულ ტერიტორიასთან მიმართებაში, რა საქმიანობაში მიგიღიათ მონაწილეობა?

 

საქმიანობები

 

დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაცია

5

მენეჯმენტის გეგმის განხილვა

5

საძოვრების მართვის განხილვა

5

სხვა რესურსების გამოყენების განხილვა დაცულ ტერიტორიაზე

5

დაცულ ტერიტორიასთან დაკავშირებული სხვა საკითხების განხილვა

5

მოსახლეობის გათვითცნობიერების პროგ-რამა

5

ტრენინგი

5

მცირე გრანტების პროგრამა

5

სხვა (დააზუსტეთ):

არანაირი

5

 

5.5. გთხოვთ მითხრათ, გსმენიათ თუ არა ოდესმე მცირე გრანტების პროგრამის შესახებ, რომელიც ახლახან განხორციელდა დაცული ტერიტორიების განვითარების პროექტის ფარგლებში?

 

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

 

 

 

 

5.6. მიიღეთ თუ არა მონაწილეობა გრანტის პროგრამის კონკურსში?

 

 

ერთი პასუხი

დიახ

5

არა

5

 

 

 

 

5.7. თუ დიახ, როგორ შეაფასებდით იმ ორგანიზაციის ობიექტურობას, რომელიც არჩევდა გამარჯვებულს მიკრო პროექტისათვის?

 

 

ერთი პასუხი

კონკურსი იყო სამართლიანი

5

კონკურსი არ იყო სამართლიანი

5

იყო გარკვეული დარღვევები, მაგრამ არც ისე მნიშვნელოვანი

5

არ ვიცი/მიჭირს პასუხის გაცემა

5

 

5.8. თუ არ მიგიღიათ მონაწილეობა კონკურსში, რა იყო ამის მიზეზი?

 

 

ერთი პასუხი

არ მქონდა გამარჯვების იმედი

5

არ მქონდა საკმარისი ინფორმაცია კონკურსზე

5

არ მინდოდა მონაწილეობის მიღება

5

სხვა (დააზუსტეთ):

 

 

5.9. როგორ შეაფასებდით დაცული ტერიტორიის ადმინისტრაციის მუშაობას?

 

 

ერთი პასუხი

ძალიან დადებითად

5

დადებითად

5

არც დადებითად და არც უარყოფითად

5

უარყოფითად

5

ძალიან უარყოფითად

5

არ ვიცი

5

 

სოციო-დემოგრაფიული შეკითხვები

 

D1.სქესი

1. მამაკაცი 2. ქალი

 

D2. რა ასაკის ბრძანდებით? [ჩაწერეთ წლოვანება] ––––––––––––––––––

D3. რა განათლება გაქვთ მიღებული?

1. არანაირი განათლება

2. დაუმთავრებელი საშუალო (8-9 კლასი)

3. სრული საშუალო (10-11 კლასი)

4. სრული სპეციალიზირებული/ტექნიკუმი/კოლეჯი

5. დაუმთავრებელი უმაღლესი

6. უმაღლესი

99. მიჭირს პასუხის გაცემა

0. უარი პასუხზე

D4. სად მუშაობთ? რომელი აღნიშნავს უკეთესად თქვენს ძირითად სამუშაოს ან საქმიანობას?

1. მე ვმუშაობ კერძო ფირმაში, კოოპერატივში, უცხოურ ერთობლივ საწარმოში

2. მე მაქვს კერძო ბიზნესი, ან დაკავებული ვარ ინდივიდუალური საქმიანობით

3. მე ვმუშაობ სააქციო კომპანიაში, სადაც აქციების წილი ეკუთვნის როგორც სახელწიფოს, ასევე კერძო პირებს

4. მე ვმუშაობ სახელმწიფო საწარმოში (მრეწველობა, მშენებლობა, ტრანსპორტი, ვაჭრობა, მომსახურება და სხვა)

5. მე ვმუშაობ სამთავრობო სტრუქტურაში, საზოგადოებრივ ორგანიზაციაში ან საზოგადოებრივ ინსტიტუტებში განათლების, მეცნიერების, კულტურის, ჯანდაცვის და ა.შ. განხრით

6. მე ვმუშაობ სახელმწიფო ფერმაში, კოლმეურნეობაში

7. მე ვარ ფერმერი ან გლეხი

8. მე ვმსახურობ შეირაღებულ ძალებში ან სამართალდამცავ ორგანოებში

9. სხვა (დააზუსტეთ)–––––––––––––

99. არ ვიცი

 

D5. რეგიონი ––––––––––––––––––––––

 

 


დანართი 12. ბიუჯეტი

6.1 ადმინისტრაციის პროგრამა

 

ცხრილი № 1

 

 

 

 

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში)

 

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

 

6.1.1. საშტატო ერთეულთა ხელფასები

3113.33

3766.67

24444.44

43760.00

103680.00

106080.00

284844.44

 

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწინ. ხარჯები

3113.3333

3766.6667

24444.444

39600

43600

47920

162444.44

 

 მ.შ. საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებით გათვალ. ხარჯები (ლარებში)

0

0

0

4160

60080

58160

122400

 

6.1.2. პროგრამების განხორციელებისათვის აუცილებელი მოწყობილობის შესყიდვა

45572

112448

50000

273000

30000

30000

541020

 

6.1.3. ზოგადი ადმინისტრირება

4200

4900

6700

22000

20000

20000

77800

 

6.1.6.2. სოციო-ეკონომიკური მონიტორინგი

0

3086

7048

500

500

500

11634

 

6.1.7. ექვსწლიანი მენეჯმენტის გეგმის განხილვა და კორექტირება

0

0

0

0

 

3000

3000

 

მთლიანი ხარჯები

55998.67

127967.3

112636.9

383020

257860

265660

1203142.9

 

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

49772

120434

63748

295500

0

0

630454

 

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწინ. ხარჯები

3113.33

3766.67

24444.4

39600

43600

47920

162444.44

 

 მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

4160

110580

111660

226400

 

 

 

საშტატო ერთეულთა ჩამონათვალი და სახელფასო ფონდი (ლარებში) 2006 წელს

 

დანართი №

 

 

 

 

საშტატო ერთეულთა დასახელება

რაოდენობა

სახელფასო (განაკვეთი)

სულ (თვეში)

სულ (წელიწადში)

1. დირექტორი

1

300

300

3600

2. დირექტორის მოადგილე

1

230

230

2760

3. რეინჯერთა სამსახურის უფროსი

1

210

210

2520

4. უფროსი რეინჯერი

2

200

400

4800

5. რეინჯერი

21

130

2730

32760

6. რესურსების მართვის მთ. სპეციალისტი

0

200

0

0

7. რესურსების მართვის სპეციალისტი

1

180

180

2160

8. ინტერპრეტაციის მთ. სპეციალისტი

0

200

0

0

9. ინტერპრეტაციის სპეციალისტი

1

180

180

2160

9. შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი

0

180

0

0

10. გარე ურთიერთობის სპეციალისტი

0

180

0

0

11. ადმინისტრაციული სამსახ. უფროსი

1

210

210

2520

11. მთავარი ბუღალტერი

1

200

200

2400

12. ფინანსური მართვის მთ. სპეციალისტი

0

200

0

0

13. მდივანი

1

130

130

1560

14. ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი

1

180

180

2160

15. აღჭურვილობის სპეციალისტი

0

180

0

0

ჯამი

32

 

4950

59400

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

990

11880

სულ

 

 

5940

71280

 

 

 

 

 

შტატგარეშე თანამშრომელთა დასახელება

რაოდენობა

(განაკვეთი)

(თვეში)

(წელიწადში)

დამლაგებელი

1

130

130

1560

დურგალი

1

130

130

1560

მძღოლი

1

130

130

1560

მექანიკოსი

1

130

130

1560

სულ

4

 

520

6240

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

104

1248

სულ

 

 

624

7488

 მთლიანი ხარჯები (ლარებში)

 

 

6564

78768

 მთლიანი ხარჯები (დოლარებში)

 

 

3646.666667

43760

 მ.შ.სახ.  ბიუჯ. გათვალ. ხარჯები ლარებში

 

 

5940

71280

 მ.შ. სახ. ბიუჯ. გათვალ. ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 3,300.00

39600

მ.შ. საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებით გათვალ. ხარჯები (ლარებში)

 

 

624

7488

მ.შ. საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებით გათვ. ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 346.67

 4,160.00

 

 

 

 

 

 

საშტატო ერთეულთა ჩამონათვალი და სახელფასო ფონდი (ლარებში) 2007 წელს

დანართი №

 

 

 

 

საშტატო ერთეულთა დასახელება

რაოდენობა

სახელფასო (განაკვეთი)

სულ (თვეში)

სულ (წელიწადში)

1. დირექტორი

1

300

300

3600

300

300

3600

2. დირექტორის მოადგილე

1

230

230

2760

230

230

2760

3. რეინჯერთა სამსახურის უფროსი

1

210

210

2520

210

210

2520

4. უფროსი რეინჯერი

3

200

600

7200

200

600

7200

5. რეინჯერი

23

130

2990

35880

130

2990

35880

6. რესურსების მართვის მთ. სპეციალისტი

1

200

200

2400

200

200

2400

7. რესურსების მართვის სპეციალისტი

0

180

0

0

1

180

180

2160

8. ინტერპრეტაციის მთ. სპეციალისტი

1

200

200

2400

200

200

2400

9. ინტერპრეტაციის სპეციალისტი

0

180

0

0

3

180

540

6480

9. შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი

0

180

0

0

1

180

180

2160

10. გარე ურთიერთობის სპეციალისტი

0

180

0

0

1

180

180

2160

11. ადმინისტრაციული სამსახ. უფროსი

1

210

210

2520

210

210

2520

11. მთავარი ბუღალტერი

1

200

200

2400

200

200

2400

12. ფინანსური მართვის მთ. სპეციალისტი

0

200

0

0

1

200

200

2400

13. მდივანი

1

130

130

1560

130

130

1560

14. ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი

1

180

180

2160

180

180

2160

15. აღჭურვილობის სპეციალისტი

0

180

0

0

1

180

180

2160

სახ.  ბიუჯეტ. გათვალ. ხარჯ. ჯამი

35

 

5450

65400

საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალ. ხარჯები

8

 

6910

82920

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

1090

13080

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

1382

16584

სულ

 

 

6540

78480

სულ

 

 

8292

99504

 

 

 

 

 

შტატგარეშე თანამშრომელთა დასახელება

რაოდენობა

 (განაკვეთი)

(თვეში)

(წელიწადში)

დამლაგებელი

1

150

150

1800

დურგალი

1

150

150

1800

მძღოლი

1

150

150

1800

მექანიკოსი

1

150

150

1800

სულ

4

 

600

7200

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

120

1440

სულ

 

 

720

8640

 მთლიანი ხარჯები (ლარებში)

 

 

9012

108144

 მთლიანი ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 5,006.67

60080

 მ.შ.სახ.  ბიუჯ. გათვალისწ. ხარჯები ლარებში

 

 

6540

78480

 მ.შ. სახ. ბიუჯ. გათვალისწ. ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 3,633.33

43600

 მ.შ. საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებით გათვალ. ხარჯები (ლარებში)

 

 

9012

108144

მ.შ. საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებით გათვ. ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 5,006.67

 60,080.00

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

საშტატო ერთეულთა ჩამონათვალი და სახელფასო ფონდი (ლარებში) 2008 წელს

დანართი №

 

 

 

 

საშტატო ერთეულთა დასახელება

რაოდენობა

სახელფასო (განაკვეთი)

სულ (თვეში)

სულ (წელიწადში)

1. დირექტორი

1

300

300

3600

300

300

3600

2. დირექტორის მოადგილე

1

230

230

2760

230

230

2760

3. რეინჯერთა სამსახურის უფროსი

1

210

210

2520

210

210

2520

4. უფროსი რეინჯერი

3

200

600

7200

200

600

7200

5. რეინჯერი

23

130

2990

35880

130

2990

35880

6. რესურსების მართვის მთ. სპეციალისტი

1

200

200

2400

200

200

2400

7. რესურსების მართვის სპეციალისტი

1

180

180

2160

180

180

2160

8. ინტერპრეტაციის მთ. სპეციალისტი

1

200

200

2400

200

200

2400

9. ინტერპრეტაციის სპეციალისტი

1

180

180

2160

2

180

360

4320

9. შესყიდვების/კონტრაქტების სპეციალისტი

0

180

0

0

1

180

180

2160

10. გარე ურთიერთობის სპეციალისტი

1

180

180

2160

180

180

2160

11. ადმინისტრაციული სამსახ. უფროსი

1

210

210

2520

210

210

2520

11. მთავარი ბუღალტერი

1

200

200

2400

200

200

2400

12. ფინანსური მართვის მთ. სპეციალისტი

0

200

0

0

1

200

200

2400

13. მდივანი

1

130

130

1560

130

130

1560

14. ინფრასტრუქტურის სპეციალისტი

1

180

180

2160

180

180

2160

15. აღჭურვილობის სპეციალისტი

0

0

0

0

1

180

0

0

სახ.  ბიუჯეტ. გათვალისწ. ხარჯ. ჯამი

38

 

5990

71880

საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარები-დან გათვალისწ. ხარჯები

5

 

6550

78600

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

1198

14376

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

1310

15720

სულ

 

 

7188

86256

სულ

 

 

7860

94320

 

 

 

 

 

შტატგარეშე თანამშრომელთა დასახელება

რაოდენობა

 (განაკვეთი)

(თვეში)

(წელიწადში)

დამლაგებელი

1

180

180

2160

დურგალი

1

180

180

2160

მძღოლი

1

180

180

2160

მექანიკოსი

1

180

180

2160

სულ

4

 

720

8640

დარიცხვა ხელფასზე

 

 

144

1728

სულ

 

 

864

10368

 

 

 

 

 

 მთლიანი ხარჯები (ლარებში)

 

 

15912

190944

 მთლიანი ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 8,840.00

106080

 მ.შ.სახ.  ბიუჯ. გათვალისწ. ხარჯები ლარებში

 

 

7188

86256

 მ.შ. სახ. ბიუჯ. გათვალისწ. ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 3,993.33

47920

 მ.შ. საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებით გათვალისწ. ხარჯები (ლარებში)

 

 

8724

104688

 მ.შ. საკუთ. შემოსავლებით და პარტნიორ ორგ. დახმარებით გათვალისწ. ხარჯები (დოლარებში)

 

 

 4,846.67

 58,160.00

 

6.2. ინფრასტრუქტურა და აღჭურვილობა

ცხრილი №2

 

 

 

 

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

6.2.1. ადმინისტრაციული და ვიზიტორთა ცენტრის ვაშლოვანიპროექტირება და მშენებლობა

0

0

0

238500

0

0

238500

6.2.2. დაც. ტერ. ადმინისტრაციისა და საინფ. ცენტრის ხორნაბუჯის პროექტირება და მშენებლობა

0

3000

10000

272000

0

0

285000

6.2.3. ვიზიტორთა ინფრასტრუქტურის შექმნა

0

0

48000

277500

0

0

325500

6.2.4. სამსახურებრივი ინფრასტრუქტურის შექმნა

0

0

0

64000

0

0

64000

6.2.5. დაცული ტერიტორიების საზღვრების მარკირება

0

10324

193980

0

0

0

204304

6.2.6 ძველი ინფრასტრუქტურის ნარჩენების გატანა დაცული ტერიტორიებიდან

0

0

0

12600

0

0

12600

6.2.7. დამატებითი წლიური ხარჯების გაწევა

0

0

0

13000

20000

20000

53000

მთლიანი ხარჯები

0

13324

251980

877600

20000

20000

1182904

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

13324

251980

877600

0

0

1142904

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 მ.შ.საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

 

 

 

 

20000

20000

40000

 

6.3. შესაძლებლობების გაძლიერება და წრთვნები

 

ცხრილი №3

 

 

 

 

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

 

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

 

6.3.1. გამოცდილების გაზიარება, სასწავლო ტურები

12198

4828

0

30000

7000

7000

61026

 

6.3.2. წრთვნები

4167

0

0

30000

1000

1000

36167

 

6.3.3. სწავლება სამუშაოდან მოუწყვეტლად

1749

243

0

23000

4000

2000

30992

 

მთლიანი ხარჯები

18114

5071

0

83000

12000

10000

128185

 

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

18114

5071

0

83000

0

0

106185

 

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 

 მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

12000

10000

22000

 

 


6.4. მოსახლეობასთან ურთიერთობა (ბიზნეს ურთიერთობების ჩათვლით)

 

ცხრილი №4

 

 

 

 

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

 

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

 

6.4.1.1. საზოგადოებასთან ურთიერთობა მასმედიის საშუალებით და რეკლამირება

0

0

0

15000

2000

2000

19000

 

6.4.1.2. მასალების მომზადება მოსახლეობის ეკოლოგიური ცნობიერების ამაღლებისათვის

0

3619

8349.68

80600

1500

1500

45568.68

 

კალენდრების მომზადება

0

2022

1054

2000

1000

1000

7076

 

ბუკლეტების, ბროშურების და საველე სარკვევების გამოშვება

0

0

7295.68

27000

0

0

34295.68

 

საფოსტო ბარათების დაბეჭდვა

0

1597

0

1600

0

0

3197

 

ვიდეო ფილმების და კლიპების შექნა

0

0

0

50000

0

0

50000

 

ბუნების მატიანეს გამოშვება

0

0

0

0

500

500

1000

 

6.4.1.3. დაცული ტერიტორიების ტურისტული პოტენციალის რეკლამირება

0

0

300

500

0

0

800

 

ვებგვერდის განთავსება და განახლება ინტერნეტში

0

0

300

500

0

0

800

 

6.4.2.1. ექსკურსიების ჩატარება მოსწავლეთათვის დაცულ ტერიტორიებზე

0

0

0

4000

500

500

5000

 

6.4.3.1. სემინარების ჩატარება დაინტერესებული პირებისა და ორგანიზაციებისათვის

0

1599

1599

5000

300

300

8798

 

მთლიანი ხარჯები

0

5218

10248.68

105100

4300

4300

79166.68

 

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

5218

10248.68

210200

0

0

225666.7

 

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 

 მ. შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

4300

4300

8600

 

 

6.5. დამხმარე ზონის პროგრამა

ცხრილი №5

 

 

 

 

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

6.5.1. კორექტივების შეტანა დედოფლისწყაროს რაიონის დაგეგმარების პროექტში

0

0

0

5000

0

0

5000

6.5.2. ქალაქ დედოფლისწყაროს გენერალური გეგმის კორექტირება

0

0

0

5000

0

0

5000

6.5.3. მცირე გრანტების პროგრამის შემოღება ეკოლოგ. გამართლებული საქმიანობებისთვის

0

17535

254150

0

0

0

271685

6.5.4. სემინარები ბუნებრივი რესურსების მომხმარებელთათვის

0

0

1500

10000

300

300

12100

მთლიანი ხარჯები

0

17535

255650

20000

300

300

293785

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

17535

255650

20000

0

0

293185

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 მ. შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

300

300

600

 

 

6.6. ჰაბიტატებისა და სახეობების მენეჯმენტი

ცხრილი №6

 

 

 

 

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

6.6.2. საძოვრების მართვა

 

 

 

10000

0

0

10000

6.6.3. ქურციკის პოპულაციის აღდგენა

0

0

0

48000

30000

20000

98000

მთლიანი ხარჯები

0

0

0

58000

30000

20000

108000

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

58000

0

0

58000

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

30000

20000

50000

 

 

6.7. გარემოს დაცვა (კანონის აღსრულება, ძიება და სამაშველო სამსახური

ცხრილი №7

 

 

 

 

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

6.7.1. შემოსავლები

2000

3500

5300

10000

8000

8000

36800

მთლიანი ხარჯები

2000

3500

5300

10000

8000

8000

36800

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

2000

3500

5300

10000

0

0

20800

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

8000

8000

16000

 


6.8. სამეცნიერო კვლევა, მონიტორინგი და გამოკითხვა

ცხრილი №8

 

 

 

კომპონენტი

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

6.8.1. საბაზისო კვლევა

10357

25391.88

0

0

0

0

35748.88

6.8.2.1. ვეპ-ის მონიტორინგის სახელმძღვანელო

 

 

 

5000

0

0

5000

6.8.2.2. ადამიანების საქმიანობა და საფრთხე

0

0

0

2000

2000

2000

6000

6.8.2.3. სახეობათა მრავალფეროვნების ინდექსი

0

0

0

2000

0

0

2000

6.8.2.4. ჰაბიტატის მდგომარეობის შეფასება

0

0

0

5000

5000

5000

15000

6.8.2.5. ენდემური და საფრთხის წინაშე მდგომ მცენარეთა სახეობები

0

0

0

3000

3000

3000

9000

6.8.2.6. საფრთხის წინაშე მყოფი მსხვილი ძუძუმწოვრების მონიტორინგი

 

 

 

12000

12000

12000

36000

6.8.2.7. ფრინველების მონიტორინგი

0

0

0

5000

5000

5000

15000

6.8.3. მეტეოროლოგიური სადგურის შეძენა და მონაცემების შეგროვება

0

0

0

10000

0

0

10000

მთლიანი ხარჯები

10357

25391.88

0

44000

27000

27000

133748,9

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

10357

25391.88

0

44000

0

0

79748,8

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

27000

27000

54000

 

 

სამენეჯმენტო პროგრამების განხორციელების საჭირო ხარჯები

ცხრილი №9

 

 

 

 

დაცული ტერიტორიების მართვის პროგრამები

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

6.1. ადმინისტრაციის პროგრამა

55,998.67

127,967.33

112,636.89

383020

257860

265660

1203142.89

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

49772

120434

63748

295500

0

0

630454

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწინ. ხარჯები

 3,113.33

 3,766.67

 24,444.44

39600

43600

47920

162444.44

 საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

4160

110580

111660

226400

6.2. ინფრასტრუქტურა და აღჭურვილობა

0

13324

251980

877600

20000

20000

1182904

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

13324

251980

877600

0

0

1142904

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწინ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

20000

20000

40000

6.3. შესაძლებლობების გაძლიერება და წრთვნები

18114

5071

0

83000

12000

10000

128185

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

18114

5071

0

83000

0

0

106185

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

12000

10000

22000

6.4. მოსახლეობასთან ურთიერთობა (ბიზნეს ურთიერთობების ჩათვლით)

0

5218

10248.68

105100

4300

4300

79166.68

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

5218

10248.68

210200

0

0

225666.68

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

4300

4300

8600

 

 

 სამენეჯმენტო პროგრამების განხორციელებისათვის საჭირო ხარჯები

 

 

 

დაცული ტერიტორიების მართვის პროგრამები

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

6.5. დამხმარე ზონის პროგრამა

0

17535

255650

20000

300

300

293785

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

17535

255650

20000

0

0

293185

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწინ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

300

300

600

6.6. ჰაბიტატებისა და სახეობების მენეჯმენტი

0

0

0

58000

30000

20000

108000

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

58000

0

0

58000

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწინ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

30000

20000

50000

6.7. გარემოს დაცვა (კანონის აღსრულება, ძიება და სამაშველო სამსახური

2000

3500

5300

10000

8000

8000

36800

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

2000

3500

5300

10000

0

0

20800

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწინ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

8000

8000

16000

6.8. სამეცნიერო კვლევა, მონიტორინგი და გამოკითხვა

10357

25391.88

0

44000

17000

7000

103748.88

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

10357

25391.88

0

44000

0

0

79748.88

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

0

0

0

 მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

0

17000

7000

24000

 

სამენეჯმენტო პროგრამების განხორციელებისათვის საჭირო ხარჯების ჯამური ცხრილი

ცხრილი №10

 

 

დაცული ტერიტორიების მართვის პროგრამები

წლები და თანხები (აშშ $ ში )

2003

2004

2005

2006

2007

2008

სულ

 

 

 

 

 

 

 

 

სამენეჯმენტო პროგრამების განხორციელების მთლიანი ხარჯები

86469.6667

198007.213

635815.569

1580720

349460

335260

3165732.45

 მ.შ. დ.ტ.გ. პროექტით გათვალისწ. ხარჯები

80243

190473.88

586926.68

1598300

0

0

2556943.56

 მ.შ. სახ. ბიუჯეტით გათვალისწ. ხარჯები

 3,113.33

 3,766.67

 24,444.44

39600

43600

47920

 62,444.44

მ.შ. საკუთარი შემოსავლებიდან და პარტნიორ ორგ. დახმარებიდან გათვალისწ. ხარჯები

0

0

0

4160

202180

181260

417600

 

დანართი 13

ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიებიდან (ეროვნული პარკის მართვადი დაცვის ზონა) ფერმერების განსახლების სტრატეგია

2003 წლის კანონის „ბაწარა-ბანეურის, თუშეთის, ლაგოდეხის და ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების შექნისა და მართვის შეასახებ“ მიღებამდე, ანუ ვაშლოვანის ეროვნული პარკის დაარსებამდე ამ ტერიტორიებზე (ზამთრის საძოვრებზე) არსებობდა, საიჯარო ხელშეკრულებით განსაზღვრული, სამეურნეო საქმიანობა (მეცხვაერეობა). საძოვრით სარგებლობაზე, საიჯარო ხელშეკრულებების უმეტესობა გაცემულია 49 წლით, ამასთანავე, პრივატიზებულია ამ ტერიტორიაზე არსებული ფერმის შენობები. მენეჯმენტის გეგმით, საძოვრების ნაწილი (29 ფერმა) მოექცა ტრადიციული გამოყენების ზონაში, სადაც მათი საქმიანობა რეგულირდება ამ ზონის მიზნების შესაბამისად, ხოლო მართვადი დაცვის ზონაში (კანონის მიხედვით ძოვება აკრძალულია) მოქცეულ 19 ფერმას (მოიჯარეს) ვაშლოვანის ეროვნული პარკის დირექციამ უნდა შესთავაზოს ტერიტორიის (საძოვრის) გამონთავისუფლების პროექტი (განსახლების გეგმა).

1. განსახლების სამოქმედო გეგმის შედგენის სამუშაო ჯგუფის ჩამოყალიბება და მისი რეგლამენტი

საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს კოორდინაციით იქმნება განსახლების სამოქმედო გეგმის შედგენის სამუშაო ჯგუფი. სამუშაო ჯგუფი უნდა შეიქმნას 2005 წლის დეკემბერში, რათა განავითაროს განსახლების საჭირო ინსტრუმენტი (განსახლების სამოქმედო გეგმა). სამუშაო ჯგუფი უნდა შედგებოდეს შემდეგი წევრებისაგან:

ა) საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო;

ბ) დედოფლისწყაროს რაიონის ადგილობრივი ხელისუფლება;

გ) ვაშლოვანის ეროვნული პარკის ადმინისტრაცია;

დ) PADP;

ე) დაზარალებული მოსახლეობის წარმომადგენლები;

ვ) არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები.

სამუშაო ჯგუფმა უნდა იმუშაოს გამჭვირვალედ, შესაბამისი დაინტერესებული მხარეების (მათ შორის, მსოფლიო ბანკის) რეგულარულად ინფორმირებით.

2. გადასაადგილებულ პირთა (ფერმერები) ინფორმირება და მონაცემთა შეგროვება

გადასაადგილებულ პირებს ვაშლოვანის დაცული ტერიტორიების დირექცია აცნობებს განსახლების პროექტით გათვალისწინებულ ასპექტების შესახებ, პროექტის დიზაინში მათი მოსაზრებების გათვალისწინების მიზნით.

2.1. ფერმერთა აღწერა

სამუშაო ჯგუფის ზედამხედველობით უნდა შეფასდეს შემდეგი მონაცემები:

ა) „დაზარალებული მოსახლეობის“ ყველა ფერმის გეოგრაფიული მდებარეობა და ზომა;

ბ) თითოეულ ფერმაში დაფუძნებული ადამიანების რაოდენობა, სახელი, სქესი, ასაკი და ეთნიკური კუთვნილება;

გ) თითოეული ფერმის / დასახლების ისტორია, იურდიული სტატუსი;

დ) თითოეული ოჯახის შემოსავლის / ეკონომიკური უზრუნველყოფის მთავარი წყაროები;

ე) პროექტის ზეგავლენის ქვეშ მოქცეული რესურსების მოხმარების სახეობები;

ვ) თითოეული ადამიანის / ოჯახის იურიდიული სტატუსი;

ზ) საქონლის რაოდენობა და ტიპი (სახეობა) ერთ ფერმაში;

თ) საძოვრის ზომა და მდებარეობა ერთი ფერმის;

ი) მოგროვებული შეშის ყოველწლიური რაოდენობა ერთ ფერმაზე;

კ) სხვა მოგროვებული/გამოყენებული რესურსების ყოველწლიური რაოდნება ერთ ფერმაზე;

ლ) ქონების ფასი (რომელიც დაიკარგება განსახლების გამო);

მ) მომზადების პროცესში ამოცნობილი დამატებითი სოციალურ-ეკონომიკური მასალის შეგროვება.

3. განსახლების გეგმის შედგენა

სამუშაო ჯგუფმა ერთი თვის ვადაში უნდა შეიმუშაოს განსახლების სამოქმედო გეგმა, რომელსაც დასამტკიცებლად წარუდგენს საქართველოს მთავრობას.

ამ გეგმის დამტკიცემის შემდეგ, მისი განხორციელების მიზნით, თითოეულმა აღმასრულებელმა მხარემ მყისიერად უნდა მოახდინოს სათანადო ცვლილებები წლიურ ოპერატიულ გეგმებში.

4. განსახლების განხორციელების პრინციპები

განსახლება არ უნდა მოხდეს ვიდრე განსახლებისათვის საჭირო ზომები არ იქნება სახეზე. ეს ზომები მოიცავს გადაადგილებისათვის საჭირო კომპენსაციის გაცემას განსახლებამდე. კომპენსაცია ხორციელდება განსახლების სამოქმედო გეგმის თანახმად, სადაც სანაცვლო საძოვარია შეთავაზებული, მისი პროდუქტიულობის პოტენციალი, მდებარეობის უპირატესობა და სხვა ფაქტორები უნდა იყოს ეკვივალენტური ჩამორთმეული საძოვრისა. თუ საძოვარი არ არის გადაადგილებული პირის უპირატესი არჩევანი, უზრუნველყოფილ უნდა იქნეს ალტერნატიული ვარიანტები, რომლებიც დაკარგული საძოვრისა და სხვა ქონების მაგივრად ითვალისწინებს ფულად ან სხვა სახის კომპენსაციას. ფულადი კომპენსაცია საკმარისი უნდა იყოს, რათა შეცვალოს დაკარგული საძოვარი და სხვა ქონება ადგილობრივ საბაზრო ფასების შესაბამისად.

განსახლებასთან დაკავშირებული კომპენსაცია მიეცემათ პირებს, რომლებსაც აქვთ მიწის ნაკვეთზე ფორმალური იურიდიული უფლებები და ასევე მათ ვისაც არა აქვთ მიწის ნაკვეთზე ფორმალური იურიდიული უფლებები აღწერის დროს, მაგრამ მოხდა მისი ცნობა განსახლების გეგმით.

5. მონიტორინგი

საქართველოს მთავრობის მიერ, განსახლების პროცესზე უნდა დაწესდეს ადეკვატური მონიტორინგი. პროექტის დასრულების შემდეგ უნდა შეაფასდეს მოხდა თუ არა დასახული მიზნების მიღწევა. შეფასება ითვალისწინებს საწყის პირობებსა და განსახლების მონიტორინგის შედეგების ანალიზს. თუ შეფასება უჩვენებს, რომ დასახული მიზნების მიღწევა არ მოხერხდა, უნდა შემუშავდეს მომდევნო ზომები.

დანართი 14

ბიბლიოგრაფია

ა) დაცული ტერიტორიების განვითარების ცენტრის მიერ მომზადებული დოკუმენტები

სამენეჯმენტო ინსტრუქციები ვაშლოვანის ეროვნული პარკისა და დაცული ტერიოტირებისთვის, PAP (Georgia’s Protected Areas Program), 1999.

ო.მალვერი, 2004 წ. ვაშლოვანის ნაკრძალი და ეროვნული პარკი – ეკოტურზმის მენეჯმენტის გეგმა

NACRES, 2004 წ. გამოყენებითი კვლევის შედეგები

NACRES, 2004 წ. ბიომრავალფეროვნების მონიტორინგის პროგრამა სამიზნე დაცული ტერიტორიებისთვის

NACRES, 2004 წ. მცენარეულ სახოებათა ჩამონათვალი

NACRES, 2004 წ. რეკომენდაციები ვაშლოვანის ეროვნულ პარკში საქონლის ძოვებაზე დაწესებულ შეზღუდვებზე

NACRES, 2005 წ. შემოსავლების პროგნოზი ვაშლოვანის ნაკრძალისა და პარკისთვის

ბ) გამოყენებული ლიტერატურა (არასრული სია)

2004 IUCN Red List of Threatened Species (www.redlist.org)

Busch, D.E. & Trexler, J.C. (Eds.) (2003) Monitoring Ecosystems: Interdisciplinary Approaches for Evaluating Ecioregional Initiatives. Island Press

Idle, E.T. and Bines, T.J. (1999). Eurosite management Planning Toolkit, Eurosite, Netherlands

Sutherland, Wiliam J., (2001). The Conservation Handbook: Research, management and Policy. Blackwell, Oxford.

Thomas, Lee & Middleton, Julie, (2003) Guidelines for Management Planning of Protected Areas. IUCN Gland, Switzerland and Cambridge, UK. ix+79pp

აბდალაძე ო. (2002): საქართველოს არიდული და სემიარიდული ზონის ბიომები. NACRES-ის შრომათა კრებული, თბილისი, გვ. 138-148.

გადაშენების საფრთხის წინაშე მყოფი სახეობების ჩამონათვალი (წითელი ნუსხა) (2003): – სსმ III, №87, მუხ. 755.

კაკულია ა. (1952): შირაქ-ელდარის ზამთრის საძოვრების გეობოტანიკური ნარკვევი. - საქ. მეცნ. აკად. ბოტანიკის ინსტ. შრომათა კრებული, ტ. 14, გვ. 31-50.

კაკულია ა. (1961): ძოვებისა და თიბვის გავლენა უროიან ველებზე. თბილისის ბოტანიკის ინსტიტუტის შრომები; საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გამოცემა, XXI, გვ. 127-134.

კეცხოველი ნ. (1958): ჩვენი ნათელი ტყეებისა და ველების დინამიკის საკითხისათვის. თბილისის ბოტანიკის ინსტიტუტის შრომების კრებული, საქართველოს მეცნ. აკად. გამომც., ტ. XIX, გვ. 45-68.

ლაჩაშვილი ი., სოხაძე მ., ხაჩიძე მ., ლაჩაშვილი ნ., ხუმარაშვილი პ. (1990): ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალის ფლორა და მცენარეულობა.  თბილისი, ხელნაწერი (ბოტანიკის ინსტიტუტის ხელნაწერთა ფონდი).

მამისაშვილი კ. (1967): საქართველოს ნაკრძალები. თბილისი, მეცნიერება .

მარუაშვილი ლ. (1964): საქართველოს ფიზიკური გეოგრაფია. თბილისი, მეცნიერება , 341 გვ.

მუსხელიშვილი, თ. (1994) საქართველოს ამფიბიებისა და რეპტილიების ატლასი, WWF, თბილისი.

ნახუცრიშვილი შ. (1962): საქართველოს ზამთრისა და ზაფხულის საძოვრების გამოყენების რაციონალური წესები. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა, თბილისი, 49 გვ.

საბაშვილი მ., ბარათაშვილი ი. (1954): კახეთის ნათელი ტყეების ნიადაგები. თბილისის სახ. უნივ. შრომათა კრებული, ტ. 54, თბილისი, გვ. 203-216.

საბაშვილი მ. (1965): საქართველოს ნიადაგები. თბილისი, მეცნიერება .

საქართველოს წითელი წიგნი (1982): თბილისი, 255 გვ.

საქართველოს ბიომრავალფეროვნების შესწავლის მასალები – UNEP (1996), სახეობათა კონსერვაციის ცენტრი;

ქვაჩაკიძე რ. (2001): საქართველოს ტყეები. მეცნიერება , თბილისი, 168 გვ.

Арабули Г., Мачарашвили И. (2004): Открытие – новый лес. – Природа Кавказа, № 4 (5), ст. 74-76.

Гроссгейм А. А. (1928): Некоторые данные маршрутного исследования бородачевой и ковыльной степи в Центральном Закавказье. – Журн. Русск. Ботан. Общ.

Гулисашвили В. З. (1980): Саванны-редколесья. – Тбилиси, 99 ст.

Долуханов А. Г. (1989): Растительность Грузии. – т.1, Лесная растительность Грузии, «Мецниереба», Тбилиси. Долуханов А. Г. (1992): Растительность Грузии. – т.1, Лесная растительность Грузии, т. 2, Тбилиси, Фонд рукописей Инст. Бот. АН Грузии.

Кецховели Н. Н. (1937): Ширакский заповедник фисташника. – в кн.: Заповедники и памятники природы Грузинской ССР. вып. 1, Тбилиси.

 Лачашвили Н. И., Хачидзе М. Н. (1989): О некоторых новых таксонах для флоры Грузии. – Сообщ. АН Грузинской ССР, Тбилиси, т. 133, №2, ст. 377-379.

Сабашвили М. (1948): Почвы Грузии. – Тбилиси, 552 ст.

Сахокиа М. Ф. (1950): Ксерофильные редколесья. – в кн.: Карты растительности европейской части СССР. М.

Чинчараули Г. Ш. (1968): Растительный покров аридных редколесий Вашлованского заповедника, его сезонная динамика и значение в питании некоторых позвоночных животных. – Автореф. канд. дисс., Тбилиси.

 

 



[1] ჰოკინგსი, მარკი სიუ სტოლტონთან და ნაიჯელ დადლისთან ერთად (2000); ეფექტურობის შეფასება დაცულ ტერიტორიებზე მენეჯმენტის ეფექტურობის შეფასების კითხვარი; კარდიფის უნივერსიტეტი და IUCN, შვეიცარია.

[2] დადლი, ნაიჯელი და სიუ სტოლტონი (1999): ტყის დაცული ტერიტორიის წინაშე არსებული საფრთხეები: 10 ქვეყანაში ჩატარებული კვლევის მოკლე ანგარიში. პროექტი განხორციელდა WWF/მსოფლიო ბანკის ალიანსისა და IUCN-ის დაცული ტერიტორიის მსოფლიო კომისიის (IUCN, შევეიცარია) თანამშრომლობით.

[3] WPCA-ის კითხვარის დეტალურ ჩამონათვალზე ინფორმაციის მისაღებად იხილეთ WCPA-ის ვებგვერდი: www.iucn.org/themes/wcpa, ან დაუკავშირდით WCPA-ის შემდეგ მისამართზე: wcpa@hq.iucn.org.