კომენტარები

კაზუიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიი irakli papava მოცემული კაზუსის მიხედვით მოსამართლემ პირს დაუნიშნა 1 წლით თავისუფლების აღკვეთა,რაც სწორია ვინაიდან 185-ე მუხლის 1ლი ნაწილი ითვალისწინებს 2 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას. ხულიგნობოაზე დაქურდობაზე არის რეციდივი სისხლის სამართლის კოდექსის 17 მუხლი1 ნაწილის თანახმად დანაშაულის რეციდივი ნიშნავს. წინად განზრახი დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ განზრახი დანაშაულის ჩადენას,რეციდივის დროს კი სასჯელის დანიშვნის დროს მინიმალური სასჯელს მინიმუმ 1 წელი უნდა დაემატოს.58 მუხლის 1 ნაწილის მიხედვით დანაშაულის რეციდივის დროს ვადით თავისუფლების აღკვეტის დანიშვნას მოსახდელი სასჯელის ვადა სულ მცირე 1 წლით უნდა აღემატებოდეს ჩადენილი დანაშაულისთის ამ კოდექსის შესაბამისი მუხლით ან მუხლის ნაწილით გათვალისწინებული სასჯელის მინიმალურ ვადას შესაბამისად მოსამართლის ქმედება არასწორია მინიმუმ 2 წელი და 3 თვე უნდა დაენიშნა რადგან ქურდობა ითვალისწინებს 177 მუხლის 1 ნაწილის თანხმად.ქურდობა ესე იგი სხვისი მოძრავი ნივთის ფარული დაუფლება მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრების მიზნით-ისჯება კანონით ან შინაპატიმრობით ვადით 6 თვიდან 1 წლამდე ვადით ან ვადიანი თავისუფლების 1 დან 3 წლამდე.

კაზუსები
1კაზუსი

ნინო და ნუკრი იმყოფებიან რეგისტრირებულ ქორწინებაში, 2020 წლის თებერვალში ნინო სტუმრად იმყოფებოდა, თავისი მაზლის სოსოს სახლში.
სოსოს ცოლს, ციალას და ნინოს ყოველთვის ქონდათ დაძაბული ურთიერთობა.
თებერვალში ვიზიტის დროს ციალასა და ნინოს შორის კვლავ მოხდა მორიგი კონფლიქტი,კერძოდ ციალამ ნინოს თავში ჩაარტყა იატაკის საწმენდი ჯოხი,ფიზიკური ტკივილი გამოიწვია.ნინო ქონების გადაწვით დაემუქრა. აღნიშნული ხმაურის დროს ოთახიდან გამოვიდა ნინოსა და ციალას დედამთვილი,რომელმაც სცადა სიტუაციის განმუხტვა და აიღო თავისი კუთვნილი მობილური, პოლიციაში დარეკვის მიზნით, ამის დანახვაზე ნინომ გამოგლიჯა ტელეფონი დედამთილს და დაამტვრია,რომლის ღირებულება 151 ლარი იყო.
საბოლოოდ ნინოსა და ციალას დედამთილმა მაინც მოაცერხა პოლიციის გამოძახება, პოლიციის ადგილზე გამოცხადების შემდეგ საპატრულო პოლიციის დეპარტამენნტის ინსპ. გამომძიებელმა გამოწერა, შემაკავებელი ორდერი ნინოსა და ციალას მიმართ. ერთი ორდერით მსხვერპლად იქნა მიჩნეული ნინო, მოძალადედ ციალა, ხოლო მეორე შემაკავებელი ორდერით ინსპ.გამომძიებელით მსხვერპლად სცნო ციალა,მოძალადედ ნინო.

პასუხი:
1 ნაწილი - ნინო და ციალა ოჯახის წევრებები არ არიანრადგან არ ეწევიან ოჯახურ მეურვეობა.
2 ნაწილი - ციალას ქმედება,როდესაც თავში ჯოხი ჩაარტყა ეს არის ჩვეულებრივი 126-ე მუხლის 1 ნაწილით,კერძოდ სხვაგვარი ძალადობა.ციალას ქმედება,როდესაც მან თავში ჯოხი ჩაატყა,რადგან ციალას ნინოსთვის ფიზიკური ტკივილი.
ნინოს ქმედება არის 151-ე მუხლის 1ნაწილი ქონების განადგურებით.
ნინოს ქმედება როდესც დედამთილს დაუმტვრია ტელეფონი ეს არის 11-პრიმა 187-ე მუხლის 1 ნაწილით.

3 ნაწილი - შემეკავებელი ორდერი გამოიცემა შინ,როდესაც არიან ოჯახის წევრები ან გენდერული ნიშნით ხდება შემეკავაბელი ორდერის გამოყენება,შესაბამისად,კონრეტული კაზუსის და გარემოების მიხედვით შემაკავებელი ორდერი არ უნდა გამოწერილიყო.ამ შემთხვევაში ნინო და ციალა არ არიან ოჯახის წევრები.საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის ინპექტრო გამომძიებელს შემაკავებელი ორდერი არ უნდა გამოეწერა.მაგრამ ზოგადად ინსპექტორ გამომძიებელი უფლებამოსილია გამოწერს შემაკავებელი ორდერი.
ამის შემდეგ ინსპ.გამომძიებელმა 24 სთს ვადაში მიმართა სასამართლოს შემაკავებელი ორდერის გამოცემის თაობაზე. ინსპეტქრო გამომძიებელს არ უნდა მიემარათა სასამართლოსთვის,რადგან სასამართლოსთვის მიმართვის ვალდებულება შემაკავებელი ორდერის გამოწერის დროს აღარ არსებობს.

კაზუსი 2

45 წლის ლელამ,იმ მოტივით,რომ მისმა 15 წლის შვილმა - ანამ სკოლაში მიიღო დაბალი შეფასება,ფსიქოლოგიური ძალადობა განხორციელდა ბავშვზე,კერძოდ,არასრუწლოვანს მიაყნა სიტყვიერი შეურაცყოფა.
ანამ პოლიციას მიმართა დასახმარებლად ქვემო ქართლის პოლიციის დეპარტამენტის რუსთავის საქალაქო სამმართველოს უმცროსი გამომძიებლის მიერ შეფასდა ძალადობის განმეორების რისკები,რა დროსაც დადებითი პასუხი დაფიქსირდა 3 ერთქულიან შეკითხვაზე.
ვინაიდან ქულათა ჯამმა შეადგინა 3 ქულა უმცროსი გამომძიბელის მიერ ძალადობის განმეორების რისკად შეფასდება რისკი,რის საფუძველზეც გამოსცა შემაკავებელი ორდერი 30 დღის ვადით.
ვინაიდან საკითხი არასრუწლოვანს შეეხებოდა გამომძიებელმა შემაკავებელი ორდერი შეადგინა 4 ეგზემპლარად ერთი ეგზემპლარი გაეგზავნა მერუვეობისა და მზრუნევლოების ადგილბრივ ორგანოს.

პასუხი:
მოძალადის მიერ შემაკავებელი ორდერი გასაჩივრდება მისი ჩაბარებიდან 3 დღის ვადაში მის გამომცემ ორგანოში,კერძოდ,რუსთავის საქალაქო სამმართველოში.
ლელას ქმედება როდესაც მან მიაყენა სიტყვიერი შეურაცყოფა და მასზე იძალადა ფსიქოლოგიურად დაკვალიფიცირდება 126-ე პრიმა მუხლის 2 ნაწილის ‘’ბ’’ ქვეფუნქტით,რომელიც გულისხმობს ფსიქოლოგირ ძალადობას არასრუწლოვნის მიმართ.
რაც შეეხება უმცროს გამომძიებელს მას არ აქვს უფლება გამოსცეს შემაკავებელი ორდერი.
შემაკავებელი ორდერი არ უნდა გამოცემულიყო 30 დღის ვადით,რადგან რისკების შეფასების დროს ქულათა ჯამს არ აქვს მნიშვნელობა,ამ შემთხვევაში იმისთვის რომ იყოს საშულოა რისკი ერთ 3 ქულიან კითხვაზე უნდა იყოს დადებითი პასუხი,შესაბამისად,ამ შემთხვევაში სახეზეა რისკების შეფასების დაბალი რისკი,რადგან დადებითი პასუხი იყო 1 ქულიან კითხვაზე.შესაბამისად,უმცროსი გამომძიებელის ქმედება არ არის კანონიერი.
4 ეგზემპლარად,რომ შეადგინა ეს არის სწორი.
გასაჩივრების ვადები სწორია,მაგრამ უნდა გაესაჩივრებინა საქალაქო სასამართლოში და არა სამმართველოში.

კაზუსი 3
ერთ-ერთ რაიონში მცხოვრებ 15 წლის ანას მამა თიქთმის ყოველდღე მოუწოდებს,რომ აუცილებლად უნდა გაჰყვეს ცოლად 20 წლის ჯემალს.
თავიდან ანა მამის მოთხოვნას ყურადღებას არ აქცევდა,თუმცა შემდეგ მამამ კიდევ უფრო ინტენსიურად დაიწყო შვილის შეწუხება.უმუქრებოდა,რომ თუ მის მოთხოვნას არ შეასრულებდა,სკოლიდან გამოიყვანდა სახლში გამოკეტავდა,ასევე ეუბნებოდა,რომ თუ არ დაქორწინდებოდა მის ოჯახზე ცუდად ილაპარაკებდნენ და თითით საჩვენებელი გახდებოდნენ.
ანამ მასწავლებლის დახმარებით,პოლიციას შეატყობინა აღნიშნული ფაქტის შესახებ,რის გამო ქორწილი ჩაიშალა.
რამდენიმე დღეში ჯემალიმ 3 მეგობრის დახმარებით ქორწილის მიზნით მოიტაცა თავისივე თანასოფლელი 15 წლის გურანდა.

პასუხი:
მამის მუქარა დაკვალიფიცირდება 11 პრიმა 151-ე მუხლის მეორე ნაწილის ‘’გ’’ ქვეპუნქტი,რადგან ისისნი არიან ოჯახის წევრები და მამა მუქარას ახორციელებდა არასრუწლოვანი შვილის მიმართ.
მეორე ნაწილი- 11, 150’ 2ნაწილი (ა) ქვე პუნტქი ( ქორწინების იძულება და აქ მუქარა არის ხერხი)
ჯემალის ქმედება არის 143-ე მუხლის 3 ნაწილის ‘’დ’’ქვეპუნქტი (თავისუფლების უკანონო აღკვეთა)არასწრულოწვნის მიმართ.

კაზუსი 4
ესმა და ვალერი კურსელები არიან.
ვალერის, მეგობრობის გარდა, გარკვეული სიმპათიები აქვს ესმას მიმართ, რის გამოც მასთან ახორციელებს ხშირ კომუნიკაციას. მიუხედავად იმისა, რომ ვალერის სმს შეტყობინებები მომაბეზრებელია ესმასთვის, იგი მაინც ცდილობს, რომ მას თავაზიანად უპასუხოს.
ინტერნეტის გამოყენებით კომუნიკაციის გარდა, ეალერი ცდილობს, რომ ესმასთან ფიზიკური სიახლოვეც ჰქონდეს. ამის გამო, ყოველთვის უნივერსიტეტის კართან ხვდება ესმას,მიაცილებს აუდიტორიამდე, ელოდება ლექციის დასრულებას და შემდეგ ისევ უკან მიჰყვებაგოგონას.
ესმასთვის ეს ყველაფერი შემაწუნებელი გახდა და ვალერის მოუწოდა, რომ შეეწყვიტა ეს
ქმედებები, რადგან მისთვის იყო დამთრგუნველი და მასში იწვევდა უარყოფით ემოციებს.
ვალერიმ არ გაითვალისწინა ეს თხოვნა და აუხსნა, რომ მას მოსწონდა იგი და არ აპირებდა
უკან დახევას.
ამან გოგონა კიდევ უფრო შეაშინა და დათრგუნა
პირველ ეტაპზე, ესმამ facebook ზე დაბლოკა - ვალერის პირადი გვერდი, თუმცა ამ
უკანასკნელმა მაინც გააგრძელდა ესმასთან პირდაპირი ურთიერთობა უნივერსიტეტის
გარდა, იგი სახლშიც აკითხავდა გოგონას და სინოვდა, რომ მისთვის მოესმინა და
დალაპარაკებოდა. ამ ყველაფრის გამო ესმა გახდა დათრგუნული, ჩაიკეტა საკუთარ სახლში და აღარ სურდა უნივერსიტეტში სიარული.
ვალერის ქმედებები ესმასთვის დღითიდღე უფრო აუტანელი ხდებოდა, რის გამოც მან
მიმართა პოლიციას და ითხოვა დახმარება, მათ შორის, პოლიციელს სთხოვა შემაკავებელი
ორდერის გამოცემა, თუმცა ამ უკანასკნელის განმარტებით, ვერ უზრუნველყოფდა ორდერის გამოცემას, რადგან იგი არ იყო ვალერის ოჯახის წევრი.
პოლიციიდან წამოსვლის შემდეგ, ვალერიმ დაურეკა ესმას და შეხვედრა სთხოვა. ესმა
დათანხმდა ვალერისთან შეხვედრას. შეხვედრისას ვალერიმ თმებში ძლიერად მოქაჩა ესმას
და შემთხვევის ადგილიდან გაიქცა. ესმამ მაშინვე დარეკა 112 ში და ითხოვა პოლიციის
დახმარება.

პასუხი:
აქ სახეზეა სსკ-ის 151’ მუხლი ადევნება, რადგან ვალერი ესმასთან ამყარებდა არასასურველ კომუნიკაციას ტელეფონის საშუალებით,ასევე ხვდებოდა უნივერსიტეტის და სახლის კართან,რასაც ქონდა სისტემატური სახე და ესმაში იწვევდა ფსიქიკურ ტანჯვას, რამაც აიძულა შეეცვალა ცხოვრების წესი, ჩაიკეტა სახლში და აღარ სურდა უნივერსიტეტში სიარული.

2 ნაწილი -პოლიციელის ქმედება, როდესაც მან არ გამოწერა შემაკავებელი ორდერი არ იყოს სწორი,ვინაიდან გენდერზეც ხდება ორდერის გამოცემა.კაზუსიდან გამომდინარე ადევნების დროსაც უნდა გამოიწეროს ორდერი.

მესამე ნაწილი- ვალერის ქმედება დაკვალიფიცირდება 126 მუხლის 1 ნაწილით, კერძოდ სხვაგვარი ძალადობა, რაც გამოიხატება თმების ძლიერად მოქაჩვაში.

კაზუსი 5
მაია და გელა არიან არარესგისტრირებულ ქორწინებაში 10 წელია, მათთან ამ წლების მანძილზე ცხოვრობს გელას დედა ნათელა.
ცხადზე ცხადია,რომ ოჯახის წევრები არიან ნათელა და მაია

მაიას და ნათლას ქონდათ დაძაბული ურთიერთობდა და ამის გამო გელა და მაია გადავიდნენ ცალკე, ამის შემდეგ გელამ დაიწყო დალევა და სისტემატურად აყენებდა შეურაცყოფას მაიას, თრგუნავდა და ანადგურებდა
მაია გაშორდა გელას, გელა ტელეფონზე ურეკავდა და სიცოცხლის მოსპობით ემუქრებოდა.
შემდეგ, მაიას სკოლის ან ბავშვი გამოვდა და დედამთილი რომ შეხვდა სკოლასფან თმები ძლიერად მოქაჩა და შეურაცყოფა მიაყენა.

პასუხი:
1 ნაწილი - ( 126’ 1 ნაწილი, ფსიქოლოგიური ძალადობა, რადგან სისტემატური ხასიათი ქონდა და მაია განიცდიდა სულიერ ტანჯვას და დამცირებას)

2 ნაწილი ( 11’, 151მ-ის 2ნ. “დ” ქვპ. მუქარა ოჯახის წევრის მიმართ, კერძოდ სისცოხლის მოსპობით და მაიას მართლა უჩნდებოდა ამის გამხორციელების შიში.

3 ნაწილი ( 126’ მუხლის 2ნ. “ბ” ქვპ. ძალადობა არასრულწოვანის თანდასწრებით, რითაც მაიამ განიცადა ფიზიკური ტკივილი )

კაზუსი 6
30 წლის ნინომ , რომელიც ცხოვრობს თბილისში,გრიბოედოვის ქუჩა 30,განცხადება შეიტანა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში,მისი ყოფილი მეუღლის შალვას მიმართ დამცავი ორდერის გამოცემის თაობაზე.
ნინონო მოძალადის საცხოვრბეელ და ძალადობის განხორციელების ადგილად მიუთითებდა ქ.ქუთაისს,სწორედ აღნიშნულის გათვალისწინებით შეიტანა განცხადება ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში.
სასამართლომ წარმოებაში მიიღო ნინოს განცხადება,რომელიც კანცელარიაში რეგისტრაციიდან 3 დღის ვადაში თანდართულ მასალებთან ერთად გაეგზავნა შალვას,რომლის წინააღმდეგაც იყო განცხადება შეტანილი.
3 დღის ვადის გასვლის შემდეგ,შალვას სასამართლოში რაიმე მტკიცებულება ან დოკუმენტი არ წარუდგენია.
მოსამართლემ ნინოს განცხადების კანცელარიაში რეგისტრაციიდან 20 დღის გასვლის შემდეგ ჩანიშნა სასამართლო განხილვა და მიიღო გადაწყვეტილება 8 თვის ვადით დამცავი ორდერის გამოცემის თაობაზე,რომლის საფუძველზეც მოძალადის მიმართ დააწესა ელექტრონული

პასუხი:
1 ნაწილი - კაზუსიდან გამომიდინარე აღნიშნული ქმედება,რომ ნინომ განცხადება შეიტანა ქალაქ ქუთაისში არ არის სწორი,მას ეს განცხადება უნდა შეეტანა სმხერპლის ადგილსამყოფელის მიხედვით.
2 ნაწილი -სასამართლოს საბუთები შალვასთვის უნდა გაეგზავნა 24 საათის განმავლობაში და 3 დღე არ არის სწორი.
შალვას სწორედაც რომ 3 დღე აქვს მტკიცებულებების და დოკუმენტების წარსადგენად.
სასამართლოს პროცესი უნდა ჩაენიშნა 10 დღეში,რადგან განცხადების შეტანიდან 10 დღის ვადაში უნდა განიხილოს.
სასამართლოს არ უნდა დაეწესებინა ელ,ზედამხედველობა,რადგან აღნიშნული გამოიყენება მხოლოდ შემაკავებელი ორდერის გამოცემის შემთხვევაში.

კაზუსი 7
2021 წლის25 იანვარს,ძმებს კონფლიქტი მოუვიდათ მიწის ნაკვეთთან დაკავშირებით,კერძოდ,გიორგიმ გელა მიაყენა სიტყვიერი სეურაცხყოფა და ასევე დაემუქრა სიცოცხლის მოსპობით.
გელა გამოცხადდა შინაგან საქმეთა სამინისტროს თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის გლდანი-ნაძალადევის სამმართველოში და მოითხოვა შეასაბამისი რეაგირება.ამავე სამმაღთველოს უბნის უმცროსმა ინსპექტორ-გამომძიებელმა შეაფასა ძალადობის განმეორების რისკები,რის საფუძველზეც დადებითი პასუხი დაფიქსირდა მხოლოდ ერთქულიან და სამქულიან შეკიტხვებზე.უბნის ინსპექტორ-გამომძიებლის მიერ აღნიშნული რისკი შეფასდა ძალადობის განმეორების მაღალ რისკად,რადგან გელამ გასაუბრებისას მიუთითა,რომ მისი ძმის მხრიდან განხორციელებული მუქარა რეალურად აღიქვა და ავს საფუძვლიანი შიში იმისა,რომ ამ მუქარის სისრულეში მოიყვანს.უბნის უმცროსმა ინსპექტორ-გამომძიებელმა გამოსცა შემაკავებელი ორდერი 20 დღის ვადით,რომელიც შეადგინა ორ ეგზემპლარად.ერთი ეგზემპლარი გადასცა მსხვერპლს,ხოლო მეორე ეგზემპლარი გაუგზავნა შსს მომსახურბეის სააგენტოს,ვინაიდან მოძალადეს შემაკავებელი ორდერით აეკრძალა იარაღის შეძენის ნებართვის მოპოვება.
უბნის უმცრომს აინსპექტორ-გამომძIებელმა გელა სგანუმარტა,რომ ვინაიდან გამოსცა შემაკავებელი ორდერი,ამაის პარალელურად ვერ დაიწყებდა გამოძიებას,ვინაიდან ერთდორულად შეუძლებელი იყო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი და სისხლის-სამართლებრივი მექანიზმების გამოყენება.

პასუხი:
1 ნაწილი- ესენი არიან ოჯახის შევრები,შესაბამისად,გიორგის ქმედება არის 126 პრიმა მუხლის 1 ნაწილი (ფსიქოლოგიური ძალადობა)

მეორე გიორგის ქმედება - 11 პრიმა 151 მუხლის მე-2 ნაწილი ‘’დ’’ ქვეპუნქტი,კერძოდ,მუქარა სიცოცხლის მოსპობით,ოჯახის წევრის მიმართ,რაც მსხვერპლისთვის რეალურად აღსაქმელია.

მესამე ნაწილი-შემავებელი ორდერის გამოწერის უფლება უბნის უმცროს ინცპექტროს გამოცემის უფლება არ აქვს,რადგან არ არის უფლებამოსილი პირი.მაღალ რისკად არ უნდა შეეფასებინა,რადგან მაღალი რისკი არის მხოლოდ იმ შემთხვევაში როდესაც დადებითია ერთ 5 ქულიანი კითხვაზე მაინც და ამ შემთხვევაში 3 ქულიან კითხვაზეა დადებითი პასუხი,შესაბამისად დაბალია რისკი.

20 დღის ვადით არ უნდა გამოეწერა,რადგან უმცროსმა ინსპექტრ გამომძიებლმა შეაფასა მაღალ რისკად და უნდა გამოეცა 30 დღით შემაკავებელი ორდერი.
უმცროსი ინსპეტორ გამომძიებლის მიერ განმარტებული საკითხი,რომ იგი ვერ დაიწყებდა გამოძიებას არ არის სწორი,რადგან შემაკავებელი ორდერის გამოწერის შემთხვევაში შესაძლებელია დაიწყოს სისხლის სამართლის საპროცესო მოქმედებები.

კაზუსი 8
საშუალო რისკზე გამომძიებელ-ინსპექტორმა 20 დღის ვადით გამოსცა შემაკავებელი 2 ეგზემპლარად.იმავე დღეს გადასცა მოძალადეს.
მოძალადემ გაასაჩივრა 7 დღეში საქალაქო სასამართლოში.მსხვერპლმა ითხოვა თავშესაფარში გადაყვანა.უარი უთხრეს რადგან არ გაქვს მსხვერპლის სტატუსიო,რომელსაც მხოლოდ სასამართლო ან პროკურორი ანიჭებს

პასუხი:

1 ნაწილი - საშუალო რისკზე გამომძიებელ-ინსპექტრომა 20 დღის ვადით რო გამოსცა შემაკავებელი ორდერი სწორია,რადგან საშუალო რისკზე შესაძლებელია 30 დღემდე გამოიცეს შემაკავებელი ორდერი.
რაც შეეხება 2 ეგზემპლარს არ არის სწორი,რადგან უნდა დამზადდეს 3 ეგზემპლარად.
ის ფაქტი,რომ იმავე დღეს უნდა გადაეცეს მოძალადეს არის სწორი,რადგან 24 საათის განმავლობაში შეუძლია გადასცეს.
2 ნაწილი - გასაჩივრების ვადა არ არის სწორი,რადგან უნდა გასაჩივრდეს 3 დღეში.
უარი თავშესაფარში გადაყვანაზე არ არის სწორი,რადგან პირს მსხვერპლის სტატუსი ენიჭება შემაკავებელი ორდერის გამოწერ \თანავე

პირობით ვადამდე გათავისუფლება........ადრე მოქმედი კანანონმდებლობით სასპჯელისგან გათავისუფლებას ახდენდა სასამართლო.დღეს მოქმედი კანონმდებლობით სასჯელები შეგვიძლია 3 ნაწილად გავყოთ 1.არასაპატიმრო სასჯელები 2.ვადიანი თავისუფლების აღკვეთა 3.უვადო თავისუფლების აღკვეთა. არასაპატიმრო სასჯელისაგან და უვადო თავისუფლების აღკვეთისაგან ვადაზე ადრე ათავისუფლებს მოსამართლე ხოლო ვადიანი თავისუფლების აღკვეთისაგან ადგილობრივი საბჭო. არსებობს ადგილობრივი საბჭოებია ესენია 1.აღმოსავლეთს საქართველოს საბჭო 2.დასავლეთ საქართველოს საბჭო, 3.არასრულწლოვანთა საბჭო და ქალი მსჯავრდებულთა ადგილობრივი საბჭო. აღმოსავლეთ საქართველოს ადგილობრივი საბჭო შედგება 3 ქვე საბჭოსგან 1. საბჭო განიხილავს თბილისის სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მყოფ მსჯავრდებულთა საქმეებს, მეორე განიხილავს რუსტავისა და გარდაბნის სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მოთავსებულ მსჯავრდებულის საქმეებს ხოლო მესამე მცხეთა კერძოდ ქსნის საქმეებს. არასაპატიმრო სასჯლეისგან ათავისუფლებს მოსამართლე,ვადიანი თავისფულების აღკვეთის დროს სასჯელის მოხდისაგან პირობითვადაზე ადრე გათავისფულება შეიძლება იმ შემთვევაშ თუ გავიდა შმდეგი ვადები:1.ნაკლებად მძიმე დანაშაულზე ნახევარი მაგ:თუ ქონდა 2 წელი 1 მაინც უნდა იყოს გასული 2.მძიმე დანაშაულზე 2/3 ხოლო განსაკუთრებით მძიმეზე ¾. ვადაზე ადრე გათავისუფლება არ ეხება იმ მსჯავრდებულს რომელიც იმყ9ოფება განსაკუთრებული რისკის დაწესებულებაში, თუ პირი კარგად იქცევა შემდეგ გადაიყვანენ სხვა დაწესებულებაში და შემდეგ იქედან გათავისუფლდება.კანონში გავქვს დათქმა რომ პირი ვადაზე ადრე გათავისუფლდეს მინიმუმ 6 თვე უნდა ქონდეს მოხდილი ეს არასწორია რადგან როგორც ავღნშნეთ გათავისუფლება დამოკიდებულია დანაშაულის სიმძიმეზე.ადგილობრივი საბჭო გადაწყვეტილებას იღებს შემდეგ კრიტერიუმებზე დაყრდნობით 1.დანაშაულის ხასიათი-ანუ პორს რა ტიპის დანაშაული აქვს ჩადენილი ნაკლებად მზიმე,მძიმე თუ მსუბუქი.2. წარსულში დანაშაულის ჩადენის ფაქტები 3.ოჯახური მდგომარეობა ჰყავს თუ არა მცირეწლოვანი შილები,მის კმაყოფაზე მყოფი მშობლები. 4.დაზარებულისა და მსჯავრდებულის ურთიერთ დამოკიდებულება-შეურიგდა თუ არა დაზარალებულს მსჯავრდებული. 5-ყოფაქცევა-დაწესებულებაში მაგ:იყო შემთვევა პირი 15 ჯერ იყო დასჯიი და ასეთ დროს უფრო არ გაათავისუფლებენ,თუმცა არის ისეთი შემთვევები როცა პირი არაერთხელ არის დაჯილდოებული სანიმუშო ქცევისთვის. ადგ.საბწოს შეუძლია გათავისუფლებისაკითხი განიხილოს ზეპირი მოსმენით ან მის გარეშე მაგ:ნარკოტიკების ოხმარებაზე არ არის აუცილებელი ადამიანს გაესაუბრო და გაუპატიურების შემთვევაში უნდა მოხდეს გასაუბრება რომელიც ტარდება სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში.როცა პირი ვადაზე ასრე თავისუფლდება რისკი არსებობს იმისა რომ ის კვლავ ჩაიდენს დანაშაულს მაგ:იყო შმთხვევა რომ პირი გაათავისუფლეს და მეორე დღეს ჩაიდინა მკვლელობა.უვადო თავისუფლების აღკვეთის შემთხვევაში შეიძლება გათავისუფლდეს თუ გასულია 20 წელი,და ათავისუფლებს მოსამართლე. აგრეთვე პირმა უნდა გაიაროს უვადო თავისულებისაღკვეთის გათავისუფლების სპეციალური პროგრამა სადაც ჩართულია სოციალურია სოციალური მუშაკი თუ ფსიქოლოგები, თუკი პირი არ შასრულებს მასზე დაკისრებლ მოვალეობებს გათავისუფლების შემდეგ მაშუინ პრობაქციის ბიუროს წარდგინებთ სასამართულო გააუქმებს პირობით ვადამდე გათავისუფლებას და აღასრულებს სასჯელის მოუხდენ ნაწილს. უვადოთავისუფლების აღკვეთის დროსაც იგივე წესები მოქმდებ რაც ვადიანი თავისუფლების აღკვეთის დროს პირობით ვადამდე გათავისუფლებისას. პირს შეიძლება თავისუფლების აღკვეთა შეიძლება შეეცვალოს ორი სასჯელით 1. ან შინა პატიმრობით 2. ან საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომი. ოღონდ იმ შემთხვევაში თუ 1. ნაკლებად მძიმე დანაშაულზე გასულია 1/3 2. მძიმე დანაშაულზე -ნახევარი 3. განსაკუთრებთ მძიმე დანაშაულზე 2/3. მაგალითად თუ პირს მისჯოლიაქვს 5 წელი და გავიდა ის ვადები შეიძლება დასჩენილი სასჯელი შეეცვალოს თინაპატიმრობით ან საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომით. უვადო თავისუფლების აღკვეთის დროს პირს სასჯელი ეცვლება საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომით ან შინაპატიმრობით ადგილობრივ საბჭოს მიერ თუ მან მოიხადა 15 წელი. მსჯავდებულს უვადო თავისუფლების აღკვეთა შინაპატიმრრობით შიძლება შეეცვალოს არანაკლებ 5 და არაუმეტეს 10 წლის ვადით. არასაპატიმრო სასჯელისაგან ათავისუფლებს მოსამართლე ვადიანი თავისუფლების აღკვეტის დროს სპეციალური კომისია ჯანდაცვისა და სოციალური დაცვის მუდმივ მოქმედი კომისია სადაც შედიან სასჯელ აღსრულების წარმომადგენლები და სამედიცინო სფეროს წარმომადგენლები რომლებიც იღებენ გადაწყვეტილება იმ მსჯავრდებულის გათავისუფლებასთან დაკავშირებიტ რომელიც დაავადებული და შეუძლებელია მისი მიღწევა სასჯელის მოხდამდე. ხანდაზმულობის ასაკთან მიმართებით არის ასეთი მოთხოვნები ქალები 65 წლიდან კაცები 70 წლიდან ოღონდ უვადო არ უნდა ჰქონდეთ და ნახევარი უნდა ჰქონდეთ მოხდილი.

სასჯელის 3 მიზანი გვაქვს.1. სამართლიანობის აღდგენა, 2.ახალი დანაშაულის თავიდან აცილება და 3.რესოციალიზაცია. დღეს განვიხილავთ ახალი დანაშაულის თავიდან აცილებას რომელიც მოიცავს 2 კომპომენტს 1.სასჯელის ზოგადი გენერალური პრევენცია-სასჯელმა ზემოქმდება უნდა მოახდინოს საზოგადოებაზე, მაგ:მე თუ ჩავიდენ მკბლელობას და მოსამართლე მომისჯის თავიაუფლების აღკვეთას ამ სასჯელმა ზოგაფი გამაფრთხილებელი ამოცანა უნდა შეასრულოს საზოგადოების მიმართ და იცოდნენ რომ თუ ისინიც ჩაიდენენ დანაშაულს,ისინიც დაისჯებიან. 2.სასჯელის სპეციალური კერძო პრევენცია ეს მიმართილია კონკრეტულად მსჯავრდებულისკენ,ანუ ვისაც დაენიშნა სასჯელი.რათა მან მომავალში აღარ ჩაიდუნოს ახალი დანააშაული. სასჯელის ზოგადი პრევენცია იყოფა 2 ნაწილაფ 1.სასჯელის პოზიტიური გენერალური პრევენცია რაც ნიშნავა იმას რომ საზოგადოებჯს ნაწილი დანაშაულს იმიტომ არ ჩადის რომ მათი შინაგანი ბუნებისთვის არ მიუღებელი და არა იმჯტომ რომ კანონით არის აკრძალული.მაგ:პიროვნება გაუპატიურებაას იმშემთხვევაშიც არ ჩაიდენს თუ კი ამასთან დაკავშირებით სასჯელი არ გვექნება,ანუ პოზიტიური გენერალური პრევენცია გულისხმობს რომ საზოგადოება დადებითადაა განწყობილი კანონისადმი,ანუ პატივს სცემს კანონს.ადრე მოქმედი კანონმდებლობით განზრახ მკვლელობისვის სიკვდილით დასჯა იყო დაწესებული,რომელიც გაუქმდა მის ალტერნატივად კი შემოვიუდა თავისუფლების აღკვეთა. მოწინააღმდეგეები ამბობდნენ რომ მოიმატებდა დანაშაულის ფატქები ,მაგრამ ეს ასე არ მოხდა პირიქით დანაშაულთა რიცვხმა მოკლო .ასევე სისხლის სამართლის კოდექსსი იყო ინცესტიი რაცნიშნავს სქსებირი კავშირის დამყარებას ნათეასავთან მაგ: ბიძაშილთან და ესეც გაუქმდა ამაზეც ამბობდნენ რომ გაუქმება გამოწვევდა მომატებას,მაგრამ შემცირდა დანაშაული ანუ სისასტიკე შობს სისასტიკეს. სასჯელის ნეგატიური გენერალური პრევენცია გულისხმკბს რომ საზოგადოება დადებუთად კი არ არის განწყობილი კანონისადმი და პატივს კი არ ცემს მას,არამედ მას ეშინია კანონკს ამუ რომ არა სასჯელი პირი ჩაიდენდა დანააშქულს,ანუ ნეგატიური გენეტალური პრევენცია გულისხმობს რკმ საზოგადოება დადებითად კი არ არის განწყობილი კნაონისადმი და პატივს კი არ სცემს მას არამედ ეშინია კანკონის,და რომ ადა სასჯელი პირი ჩაიდენდა დანაშაულს.სასჯელის სპეციალური კერძო პრევენცია იყოფა 2 ნაწილად. 1.სასჯელის პოზიტიური სპეციალური პრევენცია რაც გულისხმობს მსჯავრდებულის გალოსწორებას და მის კანონიერ მოქალაქედ ქცევას.2.სასჯელის ნეგატიური სპეციალური პრევენცია-თუ არ გამოსწორდა დააშინე.ნეგატიური სპეციალური პრევენცია შეგვიძ₾ია განვიხილოთ 2 კუთხით 1.დაშინება 2.საზოგადოებისგან იზოლაცია რომ სხვას არ მიყენოს ზიანი

კაზუიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიიი irakli papava მოცემული კაზუსის მიხედვით მოსამართლემ პირს დაუნიშნა 1 წლით თავისუფლების აღკვეთა,რაც სწორია ვინაიდან 185-ე მუხლის 1ლი ნაწილი ითვალისწინებს 2 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას. ხულიგნობოაზე დაქურდობაზე არის რეციდივი სისხლის სამართლის კოდექსის 17 მუხლი1 ნაწილის თანახმად დანაშაულის რეციდივი ნიშნავს. წინად განზრახი დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ განზრახი დანაშაულის ჩადენას,რეციდივის დროს კი სასჯელის დანიშვნის დროს მინიმალური სასჯელს მინიმუმ 1 წელი უნდა დაემატოს.58 მუხლის 1 ნაწილის მიხედვით დანაშაულის რეციდივის დროს ვადით თავისუფლების აღკვეტის დანიშვნას მოსახდელი სასჯელის ვადა სულ მცირე 1 წლით უნდა აღემატებოდეს ჩადენილი დანაშაულისთის ამ კოდექსის შესაბამისი მუხლით ან მუხლის ნაწილით გათვალისწინებული სასჯელის მინიმალურ ვადას შესაბამისად მოსამართლის ქმედება არასწორია მინიმუმ 2 წელი და 3 თვე უნდა დაენიშნა რადგან ქურდობა ითვალისწინებს 177 მუხლის 1 ნაწილის თანხმად.ქურდობა ესე იგი სხვისი მოძრავი ნივთის ფარული დაუფლება მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრების მიზნით-ისჯება კანონით ან შინაპატიმრობით ვადით 6 თვიდან 1 წლამდე ვადით ან ვადიანი თავისუფლების 1 დან 3 წლამდ

სასჯელის ფინალურის თემები

თემა 1
1.დანაშაულის თავიდან აცილება,როგორც სასჯელის მიზანი
ახალი დანაშაულის თავიდან აცილება - პრევენცია ორი ნაწილისგან შედგება
1.ზოგადი ანუ გენერალური პრევენცია - ნიშნავს,რომ სასჯელმა ზემოქმედება უნდა მოახდინოს საზოგადოებაზე.როდესაც საზოგადოებამ იცის,რომ მკვლელობა შესაძლოა უვადო თავისუფლებით აღკვევით დაისაჯოს,ის ავტომატურად ცდლობს არ ჩაიდინოს მკვლელობა.მას აფერხებს სასჯელი.
ზოგადი ანუ გენერალური პრევენცია იყოფა აგრეთვე ორ ნაწილად:
- პოზიტიური გენერალური პრევენცია - გულისხმობს,საზოგადოების ნაწილი,იმიტომ კი არ ჩადის,რომ სასჯელის ეშინია,არამედ იმიტომ რომ მათი შინაგანი ბუნებისთვის არის მიუღებელი დანაშაულის ჩადენა.
- ნეგატიური გენერალური პრევენცია - გულისხმობს,რომ ადამიანთა გარკვეულ კატეგორიას,კანონის მიმართ არ აქვთ პატივისცემა,მათ ეშინიათ სასჯელის.
რომ არა სასჯელი ისინი აუცილებლად ჩაიდენენ დანაშაულს.
დანაშაულის ქმედების ჩადენისაკენ მიმართულია ნეგატიური პრევენცია.

2.სპეციალური ანუ კერძო პრევენცია - მიმართულია,კონკრეტულად მსჯავლდებულის მიმართ.მსჯავრდებულის მხირდან დანაშაულის თავიდან არიდებას.
სპეციალური ანუ კერძო პრევენცია იყოფა ორ ნაწილად :
- პოზიტიური სპეციალური პრევენცია - გულისხმობს,მსჯავლდებულის გამოსწორებას და კანონ მორჩილ მოქალაქედ ქცევას.
- ნეგატიური სპეციალური პრევენცია - გულისხმობს,მსჯავლდებულის დაშინებას.თუ ადამიანმა ჩაიდინა დანაშაული 2ჯერ და არ გამოსწორა ის აუცილებლად უნდა დააშინო.თუ ვერ გაიგე 2-3 უნდა შეიგრძნოს სასჯელის სისასტიკე.
და მეორე მიზანი არის,საზოგადოებისგან იზოლაცია,მსჯავლდებულის მოცილება საზოგადოებისგან.

3.დამნაშავის რესოციალიზაცია - რესოციალიზაცია,ნიშნავს რე არის თავსართი სოციალიცია არის - საზოგადოების ნაწილად ქცევა,ანუ მსჯავდებულის საზოგადოებაში დაბრუნდება და კანონიერ მორჩილ მოქალაქედ ქცევა.

თემა 2
სისხლისმართლებრივი პასუხისმგბელობისგან გათავისუფლება ქმედითი მონანიების გამო
სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისგან განთავისუფლდება ხოროციელდება განაჩენის გამოტანამდე,სანამ მოსამართლე გამოიტანს განაჩენს. ბრალდებული

სასჯელისგან განთავისუფლება ხორციელდება განაჩენის გამოტანის შემდგომ,როდესაც პირს მიესჯება სასჯელი.
მსჯავდებული

• სისხლისამართლებრივი პასუხისმგებლობისგან განთავისუფლების 4 საფუძველი არსებობს:
1. პასუხისმგებლობისგან განთავისუფლება ქმედედითი მონანიების გამო
2. ვითარების შეცვლის გამო
3. ბრალდებულის საგამოძიებო ორგანოებთან თანამშრომლობის გამო
4. ხანდაზმულობის ვადის გამო

1. პასუხისმგებლობისგან განთავისუფლება ქმედედითი მონანიების გამო

o დანაშაული ჩადენილია პირველად - არსებობს ორი მოსაზრება
პირველი -ნიშნავს,რომ პირს თავის ცხოვრებაში დანაშაულის არასდროს ჩაუდენია
მეორე - პირველად დანაშაულის ჩადენაში ასევე იგულისხმება,როდესაც პირს ადრე ჰქონდა ჩადენილი დანაშაული თუმცა სანამართლობა აქვს გაქარწყლებული.ნასამართლობის გაქარწყლებას არ უნდა დაეკარგოს აზრი თუ ადრე ჩადენილ დანაშაულს არ გაითვალისწინებენ.
o მაქსიმალური სასჯელი არ აღემატება 3 წლით თავისუფლების აღკვეთას
მაქსიმალური სასჯელი უნდა იყოს 3 წლამდე.ისჯება ჯარიმით ან საზოგადოებრივისთვის სასარგებლო შრომით.თუ მუხლი არ ითვალისწინებს თავისულების აღკვეთას,მაშინ პირი მით უფრო უნდა გაათავისუფლო,რადგან 3 წელზე ნაკლებია ან საერთოდ არ ითვლისწინებს.
o დანაშაულის ჩამდენი პირი ნებაყოფლობი ცხადდება ბრალის აღიარებით
ნებაყოფლობითი გამოცხადებაში იგულისხმება,როდესაც პირს არაფერი უშლის ხელს.როდესაც პირი ეუბნება,ურჩევს,რომ მივიდეს და აღიაროს თავისი დანაშაული,ეს არ იქნება დაძალება და იქნება ნებაყოფლობითი.როდესაც ეუბნები თუ არ მიხვალ პოლიციაში მაშინ საჩივარს შევიტან ეს იქნება იძულებითი.
o ხელი შეუწყო დანაშაულის გახსნას
პირმა ხელი უნდა შეუწყოს დანაშაულის გახნას,როდესაც პირი თანამშორმლობს გამოძიებასთან და აწვდის ინფორმაციას კონკრეტული დანაშაულის შესახებ.მაგალითად: სად არის ცივი იარაღი გადანახული

o უნდა აანაზღაურაოს ზიანი
თუ ზიანი არ არის პირი ვერ აანაზღაურებს,ხოლო ასეთის არსებობის შემთხვევაში ზიანს აანაზღაურებს.

ხუთი ნიშნიდან თუ რომელი არ გვაქვს სახეზე,ამ შემთხვევაში პირს ვერ გავათავისუფლებთ პასუხისმგებლობისგან

თემა 3
პირობითი მსჯავრი
გამოსაცდელი ვადა
1.არასაპატიო სასჯელის გამოყენებისას 1-3 წლამდე
2.თავისუფლების აღკვეთის დანიშვნისას 1-6 წლამდე
3.დანაშაულთა და განაჩენთა ერთობლიობის დროს 2-6 წლამდე
4.უვადო თავისუფლების აღკვეთისგან გათავისუფლების დროს 2-7 წლამდე

ვადის ათვლა
ამ საკითხთან დაკავშირებით არსებობს 3 მოსაზრება
1)გამოსაცდელი ვადის ათვლა უნდა დაიწყოს განაჩენის
გამოცხადებისთანავე -ხანდახან არის ,რომ გამოსაცდელი ვადა არის
1 წელი და საქმე იგზავნება 1 წლის შემდეგ,როგორც კი გაიგზავნა საქმე მაინც
დაასრულა გამოსაცდელი ვადა „მაგრამ ეს არის მოსამართლის პრობლემა
და არა მსჯავრდებულის.საქმე უნდა გადაწყდეს პირის სასარგებლოდ და
არა საზიანოდ.ამ შემთხვევაში პირს კიდევ დაემატება 1 წელი,გულისხმობს იმას,რომგაუხანგრძლივდება კიდევ 1 წელი,თუმცა განაჩენის გამოტანისთანავე
უფრო სწორეა, რადგან ის არ კარგავს დროს და ვადის ათვლა იწყება
გამოცხადებისთანავე.

2)გამოსაცდელი ვადის ათვლა იწყება პრობაციის ბიუროში განაჩენის
გადაგზავნის მომენტიდან -არის ხოლმე შემთხვევები როცა
მოსამართლეები აგვიანებენ გადაგზავნას და ამ პერიოდში ადამიანს
ეკარგება ეს დრო,გამოდის რომ მას თუ აქვს 1 წელი გამოსაცდელი
ვადა შეიძლება დაემატოს და გამოუვიდეს წელიწადი და 6თვე.

3)გამოსაცდელი ვადის ათვლა იწყება პირობითი მსჯავრდებულის მიმართ
კონტროლის დაწყების მომენტიდან -აქაც ანალოგიურია პირი იმ ვადას
კარგავს და შეიძლება გაუხანგრძლივდეს გამოსაცდელი ვადა .
მაგალითად:ადამიანი თუ იქამდე ჩაიდენს დანაშაულს და პირობითი მსჯავრი თუ
არარის გამოყენებული მაშინ გამოდის რომ ვერც დანაშაულთა
ერთობლიობა ვერ იქნება.

პირობითი მსჯავრის გაუქმება გამოსაცდელი ვადის გაუქმება შემცირება
პირის სასარგებლოდ - ვადაზე ადრე პირს უუქმდება პირობითი მსჯავრი
პირის საზიანოდ - როდესაც ის არღვევს კანონს ადრე მოქმედი კანონმდებლობით პირობითი მსჯავრის გაუქმება შეეძლო მხოლოდ მოსამართლეს,როგორც სასრგებლოდ ისე საზიანოდ.

პირობითი მსჯავრის გაუქმება პირის საზიანოდ
აქ უნდა გამოვყოთ 3 მნიშვნელოვანი საკითხი

1)თუ პირობითი მსჯავრდებული არ ასრულებს მასზე დაკისრებულ
მოვალეობებს არ ცახდდება პრობაციის ბიუროში დასჯილია
რამოდენიმეჯერ,პრობაციის ბიურო მიმართავს შუამდგომლობით
სასამართლოს პირობითი მსჯავრის გაუქმების მოთხოვნით.პრობაციის
ბიუროს შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს შეუძლია მიიღოს
ორიდან ერთ-ერთი გადაწყვეტილება
1- გააუქმოს პირობითი მსჯავრი და
აღასრულოს სასჯელი რაც აქვს დანიშნული
2 - დაუტოვოს პირობითი
მსჯავრი.მოსამართლეზეა დამოკიდებული გააუქმებს თუ არ გააუქმებს
პირობით მსჯავრს.
2)როდესაც პირი გამოსაცდელ ვადაში ჩაიდენს გაუფრთხილებლობით
დანაშაულს
მაგალითად: გაუფრთხილებლობით სიცოცხლის მოსპობა პრობაციის
ბიურო მიმართავს შუამდგომლობით მოსამართლეს და მოითხოვს
პირობითი მსჯავრის გაქუმებას .სასამართლოს უფლება აქვს
1- ან გააუქმოს პირობითი მსჯავრი
2-ან ისევ დაუტოვოს პირობითი მსჯავრი.
3)თუ პირობითი მსჯავრდებული გამოსაცდელ ვადაში ჩაიდინა განზრახი
დანაშაული სასამართლო აუქმებს პირობით მსჯავრს და სასჯელს უნიშნავს
განაჩენთა ერთობლიობით.
1- ან მთლიანად შეკრიბავს
2 - ან ნაწილობრივ შეკრიბას
3 - ან შთანთქმას გამოიყენებს აქაც არის 1 გამონაკლისი-თუ
განზრახი დაანაშაული ჩაიდინა პირმა და დადებულია საპროცესო
შეთანხმება და ხელს აწერს ამ საპროცესო შეთანხმებას საქართველოს
გენერალური პროკურორი ან მისი მოადგილე შეიძლება დაუტოვოს კვლავ
პირობითი მსჯავრი .სახელმწიფოს ურჩევნია რომ ეს პირი დატოვოს
პირობით მსჯავრად ისევ ოღონდ მან გაიყვანოს სხვა დანაშაულის კვალზე
და გაახსნევინოს ისეთი საქმე როოგორიცა გაუპატიურება ან განზრახი
მკვლლეობა.დანაშაულის გახსნის ინტერესი უფრო მეტია ვიდრე
კონკრეტული პირის დასჯის ინტერესი.

4 თემა
ვადამდე გათავისუფლება
სასამართლო ახდენდა ადრე მოქმედი კანონმდებლობით სასჯელისგან გათავისუფლებას,მხოლოდ და მხოლოდ მოსამართლეს ქონდა შესაძლებლობა გაეთავისუფლება პირი ვადაზე ადრე.რაც შეეხება დღევანდელ კანონდებლობას სასჯელები უნდა გავყოთ 3 ნაწილად:
1.არასაპატიო სასჯელები
2.ვადიანი თავისუფლების აღკვეთა
3.უვადო თავისუფლების აღკვეთა
• არასაპატიო სასჯელისგან და უვადო თავისუფლების აღკვეთისგან ვადაზე ადრე ათავისუფლებს მოსამართლე,ხოლო ვადიანი თავასუფლების აღკვეთისგან ადგილობრივი საბჭო.
ვადიანი თავისუფლების აღკვეთისგან გათავისუფლება
ადგილობრივი საბჭოები არსებობს,ესენი გახლავთ: აღმოსავლეთ საქართველოს,დასავალეთ საქართველოს,არასწრულწლოვანთა და ქალ მსჯავდებულთა ადგილობრივი საბჭო.
აღმოსავლეთ საქართველოს ადგილობრივი საბჭო შედგება 3 საბჭოსგან
1.აღმ.საქ.ის N1 ადგილობრივი საბჭო
2.აღმ.საქ.ის N2 ადგილობრივი საბჭო
3.აღმ.საქ.ის N3 ადგილობრივი საბჭო
ვადიანი თავისუფლების აღკვეთის დროს სასჯელის მოხდისგან პირობითი ვადაზე ადრე გათავისუფლება შესაძლებელია თუ გავიდა ვადები.ეს ვადები გახალვთ:
1.ნაკლებად მძიმე დანაშაულზე - მინიმუმ ნახევარი
მაგალითად:თუ პირს 2 წელი აქვს მისჯილი,ეს პირი მაშინ განთავისუფლდება თუ გავა 1 წელი.
2.მძიმე დანაშაულზე - 2/3
3.განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულზე - 3/4
მოცემული ვადები თუ გასული არ არის,პირის ვადაზე ადრე გათავისუფლება დაუშვებელია.
ვადაზე ადრე გათავისუფლება არ ეხება მსჯავდებულს,რომელიც იმყოფება განსაკუთრებული რისკის დაწესებულებაში.კონკრეტული მოცემულობიდან გამომდინარე პირის უფლებები არ იღვევა,ვინაიდან მნიშვნელოვანია პირის ქცევა სასჯელის მოხდისას როგორია.მაგალითად: თუ პირი არ იქცევა სათანადოდ,თუ პირი არ იქცევა შესაბამისად,საბჭო არ გასცემს რეკომენდაციას,იმისთვის რომ ეს პირი განთავისუფლდეს.იმ შემთხვევაში თუ მსჯავდებული კარგად იქცევა,რომელიც სასჯელს იხდის განსაკუთრებულ დაწესებულებაში,შესაძლოა ის გადაიყვანონ სხვა დაწესებულებაში და იქიდან კი გათავისუფლდეს.
პირის გათავისუფლება დამოკიდებული უნდა იყოს დანაშაულის კატეგორიაზე.
ადგილობრივი საბჭო რამდენიმე კრტერიუმზე დაყრდნობით გადაწყვეტილებას
1.დანაშაულის ხასიათი - რა დანაშაული ჩაიდინა(ნაკლებად მძიე,მძიმე და განსაკუთრებით მძიმე)
2.წარსულში დანაშაულის ჩადენის ფაქტები -პირი ერთიდაიგივე კატეგორიის სასჯელს იხდიდა თუ არა
3.ოჯახური მდგომარეობა - მსჯავდებულს ყავს თუ არა შვილები,ასევე მშობლები,რომლებსაც ის არჩენს,ეს შესაძლოა იყოს (პენსიონერი,შრომიუუნარო და ა.შ)
4.დაზარალებულისა და მსჯავდებულის ურთიერთდამოკიდებულება -დაამყარდა თუ არა ამ პიროვენებს შორის კომუნიკაცია,აანაზღაურა თუ არა ზიანი და ა.შ
5.ყოფაქცევა - მაგალითად პირი რამდენჯერ იყო დასჯლი,რაზე იყო დასჯილი და იმ ხნის პერიოდში როგორ იქცეოდა.

კაზუსები
2015 წელს ხულისგნობაზე ნასამართლევი იყო ირაკლი პაპავა,შემდეგ ჩაიდინა სსკ 177 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული (ქურდობა).მოსამართლემ თავისუფლების აღკვეთის სახით მიუსაჯა 1 წელი და 6თვე
პასუხი:

პასადობლე

ენილია, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა დაეკისრებათ ამ კოდექსით.

2. საქართველოს მოქალაქეს და საქართველოში სტატუსის მქონე მოქალაქეობის არმქონე პირს, რომლებმაც საზღვარგარეთ ჩაიდინეს ამ კოდექსით გათვალისწინებული ისეთი ქმედება, რომელიც დანაშაულად არ ითვლება იმ სახელმწიფოს კანონმდებლობით, სადაც ის ჩადენილია, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა დაეკისრებათ ამ კოდექსით, თუ ეს არის საქართველოს ინტერესების წინააღმდ

თავი II
დისკრიმინაცია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართ
2.1. დისკრიმინაცია. დისკრიმინაციის ცნების განმარტება.
დისკრიმინაცია ვინმეს ან რაიმეს მიმართ განსხვავებული ქმედების განხორციელებას მოიაზრებს, რომელიც შეიძლება იყოს უსამართლო და მიემართებოდეს ინდივიდს განსხვავებული მახასიათებლების გამო, ხოლო “დისკრიმინაციის აკრძალვის სამართლის მიზანია, ინდივიდებს საშუალება მისცეს თანაბრად და თანასწორად მიუწვდებოდეთ ხელი საზოგადოებაში არსებულ შესაძლებლობებზე.”
გაეროს ადამიანის უფლებების საყოველთაო დეკლარაცია განმარტავს, რომ ყველა ადამიანი თავისუფალია და თანასწორია.
მუხლი 2. “ამ დეკლარაციით გამოცხადებული ყველა უფლება და თავისუფლება მინიჭებული უნდა ჰქონდეს ყოველ ადამიანს განურჩევლად რაიმე განსხვავებისა, სახელდობრ, რასის, კანის ფერის, სქესის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური თუ სხვა შეხედულების, ეროვნული თუ სოციალური წარმომავლობის, ქონებრივი, წოდებრივი თუ სხვა მდგომარეობისა.”
აღნიშნული მარტივი და უნივერსალური განმარტება განმეორებულია ეროვნულ კანონებსა და კონსტიტუციებში, რეგიონალურ და საერთაშორისო ხასიათის ხელშეკრულებებში, კონვენციებსა და შეთანხმებებში.
მუხლი 14 . დისკრიმინაციის აკრძალვა
“ამ კონვენციით გათვალისწინებული უფლებებითა და თავისუფლებებით სარგებლობა უზრუნველყოფილია ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე, განურჩევლად სქესის, რასის, კანის ფერის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური თუ სხვა შეხედულებების, ეროვნული თუ სოციალური წარმოშობის, ეროვნული უმცირესობისადმი კუთვნილების, ქონებრივი მდგომარეობის, დაბადებისა თუ სხვა ნიშნისა.” მე-12 დამატებით ოქმთან ერთად, ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულმა კონვენციამ, კიდევ უფრო მკაფიოდ განსაზღვრა დისკრიმინაციის აკრძალვა და დისკრიმინაციისგან დაცვა განამტკიცა საერთაშორისო სამართლის დონეზე.
რაც შეეხება ეროვნულ კანონმდებლობას, საქართველოს კონსტიტუციაში გათვალისწინებულია ადამიანების თანასწორობა და დისკრიმინაციის აკრძალვა.

2.2. დისკრიმინაცია და თანასწორობა
დისკრიმინაციის განხილვა რთულია თანასწორობის კონცეფციის განხილვის გარეშე. დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბრძოლისას ვიმედოვნებთ, რომ ვებრძვით უთანასწორობის გამომწვევ ფაქტორებს საზოგადოებაში. და თუ საქმე უთანასწორობას ეხება, იმედი გვაქვს, რომ თავიდან ავირიდებთ დისკრიმინაციას. “ადამიანის უფლებათა სამართლის მიხედვით, დისკრიმინაცია არის მნიშვნელოვნად/არსებითად თანასწორების მიმართ თვითნებური, გაუმართლებელი არათანასწორი მოპყრობა, ასევე მნიშვნელოვნად/არსებითად არათანასწორების მიმართ გაუმართლებელი, თვითნებური თანასწორი მოპყრობა”.
​“ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, დისკრიმინაციაა ანალოგიურ ან შედარებით მსგავს მდგომარეობაში მყოფი პირების მიმართ ისეთი განსხვავებული მოპყრობა, რომელსაც არ აქვს ობიექტური და გონივრული გამართლება”.
თანაბარი უფლებების უზრუნველსაყოფად, ხშირად ორ ადამიანს განსხვავებულად ვექცევით მათი თანდაყოლილი განსხვებულობების გამო (როგორიცაა, მაგალითად, განსხვავებული სქესი, განსხვავებული ენობრივი მემკვიდრეობა, უმცირესობის სტატუსი თუ სხვადასხვა ტიპის დარღვევა). ადამიანებს შორის განსხვავებულმა მოპყრობამ შეიძლება გამოიწვიოს გაუგებრობა და, ერთი შეხედვით, გვეგონოს დისკრიმინაცია, თუმცა ეს შეიძლება დისკრიმინაცია სულაც არ იყოს. ეს მხოლოდ იმის აღიარებაა, რომ ადამიანები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან და მიუხედავად ამისა, მათ მაინც ერთნაირი უფლებები აქვთ. თანასწორობის უზრუნველსაყოფად სხვადასხვა ადამიანისათვის ხშირად განსხვავებული სტრატეგიის გამოყენებაა საჭირო.

2.3. დისკრიმინაცია შეზღუდული შესაძლებლობის ნიშნით.
გაეროს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენცია, დისკრიმინაციას შემდეგი სახით განმარტავს: “დისკრიმინაცია შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე – გულისხმობს შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე აღმოცენებულ ნებისმიერ განსხვავებას, გარიყვას ან აკრძალვას, რომლის მიზანს ან შედეგს წარმოადგენს აღიარების, თანაბარი უფლებებისა და პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ, კულტურულ, სამოქალაქო და ნებისმიერ სხვა სფეროში მათ მიერ ფუნდამენტურ ღირებულებათა რეალიზების მინიმუმამდე დაყვანა ან სრული უარყოფა; იგი მოიცავს დისკრიმინაციის ყველა ფორმას, მათ შორის უარს გონივრულ მისადაგებაზე.”
საქართველოს კანონი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ, კრძალავს დისკრიმინაციას შეზღუდული შესაძლებლობის ნიშნით. ეს კანონი მათ შორის მოიცავს უარს გონივრულ მისადაგებაზე.
მუხლი 5. დისკრიმინაციის დაუშვებლობა
1. “აკრძალულია შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია, რაც დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ საქართველოს კანონითაა განსაზღვრული. დისკრიმინაცია აგრეთვე გულისხმობს უარს ამ კანონის შესაბამისად გონივრულ მისადაგებაზე.”
შესაძლებლობის შეზღუდვაზე დაფუძნებული დისკრიმინაცია დღეს მსოფლიო მოსახლეობის დიდ ნაწილზე ახდენს გავლენას. იგი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემაა ადამიანებისთვის, რომლებსაც რაიმე სახის შეზღუდვა აქვთ ან დაკავშირებული არიან შეზღუდულ შესაძლებლობებთან. აღნიშნული დამოკიდებულება თავს სხვადასხვა ფორმით იჩენს და ზოგჯერ დამღუპველ გავლენასაც ახდენს ადამიანის ცხოვრებაზე.
ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტის ზოგადი კომენტარის No. 5 (1994) მიხედვით:
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დისკრიმინაციას ხანგრძლივი ისტორია აქვს და დროთა განმავლობაში სხვადასხვა ფორმას იღებს. ესენია შეურაცხმყოფელი დისკრიმინაციიდან დაწყებული, როგორიცაა საგანმანათლებლო შესაძლებლობების უარყოფა, დისკრიმინაციის უფრო დახვეწილი ფორმებით დასრულებული, როგორიცაა განცალკევება და იზოლაცია, რომლებიც ფიზიკური და სოციალური ბარიერების დაწესებით მიიღწევა. უგულებელყოფის, უმეცრების, ცრურწმენებისა თუ განსხვავებულობის გარიყვის გამო, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირები ხშირად ვერ ახერხებენ თავიანთი ეკონომიკური, სოციალური, კულტურული და სხვა უფლებების რეალიზებას სხვათა თანაბრად.
შშმ პირთა უფლებების კონვენციაში მოცემულია, როგორც დისკრიმინაციის მე-5 მუხლი, ასევე თანასწორობის მე-12 მუხლი. ამ 2 ნორმის ურთიერთმიმართების უკეთ გაგებაში ამავე კონვენციის გაეროს შშმ პირთა კომიტეტის მე-6 კომენტარი დაგვეხმარება.
სამართლებრივი ქმედუნარიანობა მინიმალური უფლებაა და აუცილებელია კონვენციით გათვალისწინებული ყველა სხვა უფლების, მათ შორის, თანასწორობისა და დისკრიმინაციის დაუშვებლობის რეალიზებისათვის. მე-5 და მე-12 მუხლები ფუნდამენტურად უკავშირდება ერთმანეთს, რადგან კანონის წინაშე თანასწორობა უნდა მოიცავდეს შშმ პირთა მიერ სხვების თანასწორად სარგებლობას სამართლებრივი ქმედუნარიანობით. დისკრიმინაციას სამართლებრივ ქმედუნარიანობაზე უარის მიზეზით შესაძლოა ბევრი ფორმა ჰქონდეს. მათ შორისაა შშმ პირის სტატუსზე დამოკიდებული, ფუნქციური და შედეგზე დამოკიდებული სისტემები. ნებისმიერი ამ სისტემის მეშვეობით, შეზღუდული შესაძლებლობის გამო უარის თქმა გადაწყვეტილების მიღებაზე, დისკრიმინაციაა.
შშმ პირებისათვის შშმ პირთა უფლებების კონვენციის მე-5 მუხლით გათვალისწინებულ გონივრული მისადაგებისა და 12(3) მუხლით გათვალისწინებულ სამართლებრივი ქმედუნარიანობის მხარდაჭერის ვალდებულებებს შორის მთავარი განსხვავება ის არის, რომ 12(3) მუხლში მითითებულ ვალდებულებას არანაირი შეზღუდვა არ აქვს. ფაქტი, რომ ქმედუნარიანობის მხარდაჭერას შეიძლება ახლდეს დაუძლეველი და გაუმართლებელი სირთულე, არ ზღუდავს მისი უზრუნველყოფის მოთხოვნას.

სასამართლოსთვის მიმართვის თარიღი: 2015 წლის 4 აგვისტო
მოთხოვნა: დისკრიმინაციის ფაქტის დადგენა, დისკრიმინაციული ქმედების აღმოფხვრა.
შედეგი: სასამართლომ სრულად დააკმაყოფილა სასარჩელო მოთხოვნა, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისთვის განსხვავებული ტარიფების არსებობა ცნო დისკრიმინაციულად და მიუთითა, რომ განსხვავებულ მოპყრობას არ ჰქონდა გონივრული გამართლება. მოპასუხე მხარეს გადაწყვეტილება არ გაუსაჩივრებია და იგი შევიდა კანონიერ ძალაში. ამჟამად ტარიფებს შორის არ არის განსხვავება.
გ.ბ. ლ.გ.ს წინააღმდეგ საქმე ეხება ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტას შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე.
საქმის ფაქტობრივი გარემოებები: გ.ბ. არის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვი. გ.ბ.-ს დედამ საცხოვრებელი ფართი დაიქირავა. თანხას სრულად ფარავდა ნაძალადევის გამგეობა. საცხოვრებელი ფართის დაქირავების დროს, გამქირავებელი ინფორმირებული იყო ბავშვის შეზღუდული შესაძლებლობის შესახებ. მესაკუთრეს ამასთან დაკავშირებით პრეტენზია არ გამოუთქვამს. ნაქირავებ ფართში გადასვლის დღეს ბავშვმა ღამით იტირა, რადგან მას უჭირდა ახალ გარემოსთან შეგუება. მსგავსი შემთხვევა განმეორდა მომდევნო დღესაც. ბინაში გადასვლიდან მე-6 დღეს გამქირავებელმა განუცხადა დედას, რომ არ სურდა ბავშვის ტირილის მოსმენა, დაუბრუნებდა თანხას, სანაცვლოდ კი ბინა დაუყოვნებლივ უნდა დაეცალა. დედამ უარი განაცხადა ბინის დაცლაზე, რასაც შედეგად მოჰყვა ის, რომ ლ.გ.-მ აიძულა ოჯახი დაეტოვებინათ დაქირავებული ბინა. გამქირავებელი ბავშვს მოიხსენიებდა, როგორც ავადმყოფს და დაჟინებით ითხოვდა, ავადმყოფ ბავშვს დაეტოვებინა მისი სახლი.
აღნიშნულ ფაქტს ესწრებოდა მოსარჩელის ახლობელი, რომელიც გამოვლენილი აგრესიისა და დისკრიმინაციისგან დაცვის მიზნით, დაუკავშირდა სახალხო დამცველის აპარატს, მედიასა და არასამთავრობო ორგანიზაციებს. შექმნილი მდგომარეობის განმუხტვის მიზნით, ასევე გამოძახებულ იქნა საპატრულო პოლიციის ეკიპაჟიც. კონფლიქტური სიტუაციის გამო გ.ბ.-ს განუვითარდა მძიმე ემოციური სტრესული რეაქცია და დაეწყო თვითდაზიანების სიმპტომი. მოპასუხის მიერ ქირავნობის ხელშეკრულების დისკრიმინაციულ საფუძველზე მოშლამ გამოიწვია არასრულწლოვნების, განსაკუთრებით კი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვის, ჯანმრთელობის საგრძნობი გაუარესება.
სასამართლოსთვის მიმართვის თარიღი: 2016 წლის 5 იანვარი
მოთხოვნა: დისკრიმინაციული მოპყრობის ფაქტის დადგენა, მოპასუხის მხრიდან მატერიალური და მორალური ზიანის ანაზღაურება.
შედეგი: პირველი ინსტანციის სასამართლომ მოთხოვნა ნაწილობრივ დააკმაყოფილა. სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოპასუხემ ხელშეკრულება დისკრიმინაციული საფუძვლით მოშალა. სასამართლომ ასევე ჩათვალა, რომ სტერეოტიპული შეხედულება აუტისტი ბავშვის მიერ ქონების დაზიანების შესაძლებლობის შესახებ ვერ ჩაითვლება განსხვავებული მოპყრობის ლეგიტიმურ მიზნად. სასამართლომ მოპასუხეს მორალური ზიანის ანაზღაურების სახით მოსარჩელისთვის 1 000 ლარის გადახდა დაავალა. მოპასუხემ პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრა, თუმცა სააპელაციო სასამართლომ საჩივარი არ დააკმაყოფილა. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს იყო პირველი საქმე კერძო პირის წინააღმდეგ ანტიდისკრიმინაციული მექანიზმის შექმნის შემდეგ საქართველოში. აღნიშნულ საქმესთან დაკავშირებით, ორგანიზაციამ განცხადებით მიმართა სახალხო დამცველსაც. სახალხო დამცველის აპარატმა შეისწავლა საქმის გარემოებები, დაადგინა დისკრიმინაციული მოპყრობის ფაქტი და რეკომენდაციით მიმართა გამქირავებელს.
შშმპ დისკრიმინაციის ნიშნით მორალური ზიანის ანაზღაურებასთან ერთად, ამავე ნიშნით დისკრიმინირებულ მხარეს აქვს კონტრაჰირების იძულების მოთხოვნა, რაც მორალური ზიანის ანაზღაურებასთან ერთად დისკრიმინაციის პრევენციისა და დისკრიმინაციის აღმოფხვრის საშუალებად შეიძლება მივიჩნიოთ.
ამასთან დაკავშირებით, შეიძლება ანალოგიის სახით მაგალითად მოვიყვანოთ უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება, სადაც კონტრაჰირების იძულებად შეაფასა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 604-ე მუხლით გათვალისწინებული მეიჯარის ვალდებულებაც მოიჯარის მოთხოვნის საფუძველზე გააგრძელოს იჯარის ხელშეკრულება.
ევროპული ანტიდისკრიმინაციული სამართლის მიხედვით, პირდაპირი დისკრიმინაცია მსგავსად განიმარტება: “პირდაპირი დისკრიმინაციაა, როცა: პირს არასახარბიელოდ მოეპყრნენ სხვა პირებთან შედარებით, რომელთაც ანალოგიურ სიტუაციაში მოეპყრნენ ან მოეპყრობიან და ამას კონკრეტული საფუძველი აქვს, რომელიც ხვდება დაცულ საფუძვლებს შორის.”

2.6. მრავალმხრივი დისკრიმინაცია
როდესაც დისკრიმინაცია ერთი ან რამდენიმე მიზეზით ხდება, საქმე გვაქვს დამატებით (additive discrimination), შედგენილ (compound discrimination), ინტერსექციულ (intersectional discrimination), კომპლექსურ ან მრავალმხრივ (multiple discrimination), “მრავალგანზომილებიანი დისკრიმინაცია” (multidimensional discrimination) დისკრიმინაციასთან. მიუხედავად იმისა, რომ ერთზე მეტი ნიშნით დისკრიმინაციის აღსაწერად რამდენიმე ტერმინი გამოიყენება და შესაძლოა ხანდახან დაბნეულობას იწვევდეს, იგი აღწერს სხვადასხვა შემთხვებებს, როდესაც პირს განსხვავებულად არა ერთი, არამედ რამდენიმე ნიშნის გამო მოექცნენ და ეს მახასიათებლები ნაკლებად განსაზღვრავდნენ ერთმანეთს. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალი შესაძლოა დისკრიმინაციის მსხვერპლი იყოს როგორც შესაძლებლობათა შეზღუდვის, ისე გენდერული ნიშნის გამო. აღნიშნული ნიშნებით დისკრიმინაცია მოიაზრება, როგორც “დამატებითი”, ან “შედგენილი” დისკრიმინაცია. ამ დროს დისკრიმინაცია დაფუძნებულია ისეთ ნიშნებზე, რომლებიც დამოუკიდებლად არსებობენ და ერთ-ერთის არარსებობა გავლენას არ ახდენს მეორე ნიშნით დისკრიმინაციის წახალისებაზე.
საქართველოს კანონი დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ, მე-2 მუხლის, მე-4 პუნქტი მრავალმხრივ დისკრიმინაციას განმარტავს. 4. “მრავალი ნიშნის მიხედვით დისკრიმინაცია არის დისკრიმინაცია ორი ან მეტი ნიშნის გამო.” შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ქალები ხშირად განიცდიან გენდერსა და შეზღუდულობაზე დაფუძნებულ დისკრიმინაციას, რაც მათ ხშირად აქცევთ მრავალმხრივი დისკრიმინაციის მსხვერპლად. წარმოვიდგინოთ შშმ ქალი, რომელიც ომის შედეგად დაზარალდა. იგი ღარიბი, ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი და ყრუ-უსინათლოა. აღნიშნული სცენარი ძალიან ნაცნობია კონფლიქტებისა და ჰუმანიტარული კრიზისის შედეგად დაზარალებული ქვეყნებისთვის. უფრო მეტიც, კონფლიქტების დროს, ქალები კიდევ უფრო მოწყვლადნი არიან, რადგან ხშირად განიცდიან სექსუალურ ძალადობას.
მრავალმხრივი დისკრიმინაციის განსაკუთრებულ საფრთხეს ქალებში ხაზს უსვამს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა კონვენცია, რომელიც ამ საფრთხეს შემდეგი სახით განმარტავს. მუხლი 6. 1. “მონაწილე სახელმწიფოები აღიარებენ, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალები და გოგონები მრავალგვარი დისკრიმინაციის საფრთხის ქვეშ იმყოფებიან და, ამასთან დაკავშირებით, იღებენ ზომებს მათი უფლებებისა და ძირითად თავისუფლებათა სრული და თანაბარი უზრუნველყოფისათვის.”
საქართველოს კანონი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა შესახებ, ინტერპრეტირებს ზემოთხსენებულ პუნქტს. მუხლი 6. 2. “სახელმწიფო შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალებსა და გოგონებს იცავს დისკრიმინაციისგან საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში და უზრუნველყოფს მათთვის სათანადო პირობების შექმნას ქალისა და მამაკაცის თანასწორი უფლებების, თავისუფლებებისა და შესაძლებლობების რეალიზაციისათვის. ამ კატეგორიის პირთა მიმართ განხორციელებული ნებისმიერი ქმედება უნდა პასუხობდეს გენდერული თანასწორობის პრინციპებს, ქალთა და გოგონათა სპეციფიკური საჭიროებების გათვალისწინებით.”
გაეროს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა კომიტეტის მოსაზრებით, “მრავალგვარი დისკრიმინაცია” გულისხმობს სიტუაციას, რომელშიც პირმა დისკრიმინაცია შეიძლება ორი ან მეტი ნიშნით გამოსცადოს, რაც ამძიმებს ან აღრმავებს ამ პროცესს. ინტერსექციური დისკრიმინაცია მიემართება სიტუაციას, როდესაც რამდენიმე ნიშანი ერთმანეთს განუყოფლად უკავშირდება და ისე მოქმედებს, რომ შესაბამის პირებს აყენებს არახელსაყრელი პირობებისა და დისკრიმინაციის პირისპირ.
პიროვნების მახასიათებლები, რომლებიც ერთმანეთთან მჭიდროდაა დაკავშირებული და დისკრიმინაციულ კონტექსტში ერთმანეთის არსებობას განაპირობებენ, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, თუ ერთ-ერთი მათგანი მაინც არ იარსებებდა, დისკრიმინაციასაც არ ექნებოდა ადგილი. ასეთ შემთხვევას “ინტერსექციულ დისკრიმინაციას” უწოდებენ. იგი სხვადასხვა მახასიათებლების კომბინაციაა, რომელიც პირს ერთდროულად რამდენიმე ნიშნით გამოარჩევს. აკადემიურ ლიტერატურაში “ინტერსექციული დისკრიმინაცია” ფარავს კომპლექსური და შედგენილი დისკრიმინაციის ცნებებს, ხოლო ტერმინი “მრავალმხრივი დისკრიმინაცია” ხშირად გამოიყენება “დამატებითი დისკრიმინაციის” სინონიმად.
მრავალმხრივი დისკრიმინაციის აღმოფხვრის გზაზე, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია აქტიური პოლიტიკისა და სამართლებრივი რეფორმების გატარება და შესაბამისი რეკომენდაციების შემუშავება. აღნიშნული მიმართულებით უნდა ვახსენოთ ევროკავშირი, რომელიც აქტიურად ცდილობს სხვადასხვა რეფორმის ინიცირებით მრავალმხრივი დისკრიმინაციის აღმოფხვრის პოლიტიკის გატარებას. ევროკავშირმა წამოაყენა საკითხი, გადაეხედათ ანტიდისკრიმინაციული კანონმდებლობისთვის და ემსჯელათ სასამართლო მიღწევებსა და კონკრეტულ რეკომენდაციებზე. ასევე დასმული იქნა საკითხი იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა მომხდარიყო მრავალმხრივი დისკრიმინაციის მიმართ სახელმწიფო ორგანოების ყურადღების მიპყრობა. დაარსდა ძირითადი უფლებების ევროკავშირის სააგენტო, რომლის მიზანსაც წარმოადგენს “სქესის, რასობრივი და ეთნიკური წარმომავლობის, რელიგიის, მრწამსის, შეზღუდული შესაძლებლობის, ასაკის თუ სექსუალური ორიენტაციაზე დაფუძნებული ნიშნებით (მრავალმხრივი დისკრიმინაციის) დისკრიმინაციის აღმოფხვრის მიმართულებით მუშაობა”.
მიუხედავად გაწეული ძალისხმევისა, დღემდე მაინც ნარჩუნდება განსხვავებული მოპყრობის მხოლოდ ერთი ნიშნით განხილვის ტენდენცია. როგორც ქვეყნის შიდა, ისე საერთაშორისო სასამართლოები იშვიათად მიმართავენ რამდენიმე ნიშნის ერთობლივად განხილვის მეთოდს, ეს კი, რასაკვირველია, ხელს უშლის მრავალმხრივი დისკრიმინაციის ფაქტის დადგენას და მასთან ბრძოლას.

დისკრიმინაცია გონივრულ მისადაგებაზე უარის თქმის ნიშნით
ვინაიდან, გონივრულ მისადაგებაზე უარი განსაკუთრებული დისკრიმინაციის ნიშანია და იგი არ ჯდება სხვა ტრადიციულ ნიშნებს შორის, ცალკე თავად გამოვყავი. გონივრულ მისადაგებაზე უარი ნოვაციაა ქართული კანონმდებლობისთვის, რომელიც შშმ პირთა კონვენციას უკავშირდება.
გონივრულ მისადაგებაზე უარის თქმა შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთათვის განიხილება როგორც დისკრიმინაციის ფორმა.
საქართველოს კანონი დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ მოიცავს გონივრულ მისადაგებაზე უარს, როგორც დისკრიმინაციის ერთ-ერთ ფორმას. მუხლი 2. 33. “სახელმწიფო, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ საქართველოს კანონის შესაბამისად, გონივრული მისადაგების უზრუნველსაყოფად იღებს ყველა შესაძლო ზომას. გონივრულ მისადაგებაზე უსაფუძვლო უარი აგრეთვე ჩაითვლება დისკრიმინაციად.”
საქართველოს კანონი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა შესახებ აგრეთვე ითვალისწინებს გონივრულ მისადაგებაზე უარს ერთ-ერთ დისკრიმინაციის ფორმად. მუხლი 5. 2. “სახელმწიფო იღებს ყველა შესაბამის ზომას გონივრული მისადაგებით შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თანასწორობის ხელშეწყობისა და დისკრიმინაციის აღმოფხვრის უზრუნველსაყოფად.”
საქართველოს ეროვნულ კანონმდებლობაში, გონივრულ მისადაგებაზე უარი, როგორც დისკრიმინაციის ერთ-ერთ ფორმად გათვალისწინებაში, უმნიშვნელოვანესი წვლილი შეიტანა გაეროს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა კონვენციის რატიფიცირებამ, სადაც მკაფიოდაა განსაზღვრული გონივრული მისადაგებაზე უარი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართ დისკრიმინაციის ერთ-ერთ ფორმად.
კონვენციის მე-2 მუხლში, ტერმინთა განმარტებაში ვკითხულობთ: “დისკრიმინაცია შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე” – გულისხმობს შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე აღმოცენებულ ნებისმიერ განსხვავებას, გარიყვას ან აკრძალვას, რომლის მიზანს ან შედეგს წარმოადგენს აღიარების, თანაბარი უფლებებისა და პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ, კულტურულ, სამოქალაქო და ნებისმიერ სხვა სფეროში მათ მიერ ფუნდამენტურ ღირებულებათა რეალიზების მინიმუმამდე დაყვანა ან სრული უარყოფა; იგი მოიცავს დისკრიმინაციის ყველა ფორმას, მათ შორის უარს გონივრულ მისადაგებაზე. ხოლო, მე-5 მუხლის მე-3 ნაწილი ხელმომწერ სახელმწიფოებს მოუწოდებს ყველანაირი ზომა მიიღონ გონივრული მისადაგების უზრუნველსაყოფად. მუხლი 5. თანასწორუფლებიანობა და დისკრიმინაციის დაუშვებლობა, 3. “თანასწორუფლებიანობის­ ხელშეწყობისა და დისკრიმინაციის აღმოფხვრის მიზნით, მონაწილე სახელმწიფოები იღებენ ყველა შესაბამის ზომას გონივრული მისადაგების უზრუნველყოფისათვის.”
ზემოთხსენებული კონვენცია განმარტავს თუ რა არის გონივრული მისადაგება. “გონივრული მისადაგება” – გულისხმობს ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში იმ აუცილებელი და შესაბამისი მოდიფიკაციებისა და კორექტივების განხორციელებას, რაც არ იწვევს დაუძლეველ და გაუმართლებელ სირთულეებს და უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თანაბარი უფლებებისა და თავისუფლების ფუნდამენტურ ღირებულებათა რეალიზებას. მსგავსად განმარტავს საქართველოს შშმ პირთა შესახებ კანონიც.
“გონივრული მისადაგების პრინციპი” კონკრეტული ინდივიდისთვის წარმოშობს უფლებას, მოითხოვოს კონკრეტული სერვისისა თუ პროდუქტის, ან გარემოს დაუყოვნებელი მოდიფიცირება იმისათვის, რომ მისი გამოყენება შესაძლებელი გახდეს ამ კონკრეტული პირისთვის. ამ უფლებას ex nunc (გაგების, შეტყობინების მომენტიდან წარმოშობილ) მოთხოვნის უფლებას უწოდებენ და გამოიხატება მოვალეობის კონცეფციაში. მისი არსი იმაში მდგომარეობს, რომ პირს შეუძლია გონივრული მისადაგების განხორციელება მოითხოვოს იმ წუთიდან, როდესაც მას უფლების რეალიზაციისას შეფერხება წარმოეშვა. აღნიშნული წინასწარ, შესაძლოა, ვერ გაეთვალისწინებინათ, ვინაიდან ამ პირის ინდივიდუალური საჭიროებები მოითხოვდა გარემოს კიდევ უფრო მეტად მორგებას, ვიდრე ეს ზოგადი მისაწვდომობის სტანდარტითაა გათვალისწინებული. “ანტიდისკრიმინაციული კანონმდებლობის აღსრულება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის თანასწორობის უზრუნველსაყოფად.”
შშმ პირთა უფლებათა კონვენციის მე-5 (3) მუხლთან ერთობლიობაში განხილული მე-2 მუხლში მოცემული გონივრული მისადაგების განსაზღვრების საფუძველზე, ა. ბროდერიკი შემდეგი სახით აყალიბებს მისადაგების ვალდებულების ძირითად თვისებებს:
1. “იმ დაბრკოლებების გამოვლენა და აღმოფხვრა, რომლებიც გავლენას ახდენენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების მიერ ადამიანის უფლებების გამოყენებაზე;”
2. კონკრეტული პირისთვის დამახასიათებელი დაბრკოლებების დასაძლევი ცვლილებებისა და კორექტირებების “აუცილებლობა და მიზანშეწონილობა” (ეფექტიანიანობა);
3. იმ ცვლილებებისა და კორექტირებების მიღება, რომლებიც არ იწვევს პასუხისმგებელ პირზე არაპროპორციული და გაუმართლებლად მძიმე ტვირთის დაწოლას;
4. ისეთი საპასუხო ზომის ან გამოსავლის მოძიების მოთხოვნა, რომელიც მორგებულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის ინდივიდუალურ გარემოებებზე;
5. ფაქტი, რომ მისადაგების არსებითი მიზანია თანასწორობის ხელშეწყობა და დისკრიმინაციის აღმოფხვრა.

1. საქართველოს კანონი დიაკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ 2 შშმ პირთა კონვენცია 3. შეზღუდული შესაძლწბლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ

ამოხსნა
გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.

გარანტირებულ სიმძ₾ავრტის წყაროს ძირითადად წარმოადგენენ ქვანახშირზე და გაზზე მომუშავე თბოელექტროსადგურები,რომლებიც ელექტროენერგიას გამოიმუშავებენ.ასეთი თბოსადგურები სარგებლობენ კომისიის მიერგაცემული ლიცენზიებით და რეგულირებული ორგანაკვეთიანი ტარიფებით.ის მიიჩნევა ქვეყნის ელექტორენერგიით ომარაგების სტაბილურობისა და საიმედობის გარანტად

ელექტროენერგიის წარმოების საქმიანობაში იგულისხმება წარმოების საშუალების მიერთება გადამცემ, გამანაწილებელ ელექტრულ ქსელებთან და ელექტროენერგიის წარმოებასა და ფიზიკურად მიწოდებას.ხოლო ელექტროენერგიის მწარმოებელი ეწოდება ელექტროენერგეტიკულ საწარმოს რომელიც ახორციელებს ელექტროენერგიის წარმოების მოწყობილობის ოპერირებას.საქართველოში ელექტროენერგიას გამოიმუშავებენ როგორც განახლებად ენერგიაზე მომუშავე ელექტროსადგურები, ასევე, ტრადიციულ წყაროებზე მაგ: გაზზე და ქვანახშირზე მომუშავე თბოსადგურები. განახლებადი ენერგიის წყაროები მოიცავს განახლებადი არაწიაღისეული ენერგიის წყაროებს მზე, ქარი, ტალღები, როგორც ცნობილია, საქართველო ყველაზე მდიდარია ჰიდრორესურსებით, შესაბამისად, ელექტროენერგიის ძირითად მწარმოებლებს წარმოადგენენ ჰიდროელექტროსადგურები. ელექტროენერგიის წარმოების საქმიანობა წარმოადგენს ლიცენზირებულ საქმიანობას, რომელიც ხორციელდება სემეკის მიერ გაცემული წარმოების ლიცენზიის საფუძველზე. ეს ლიცენზია უფლებას აძლევს ინდივიდუალურ მეწარმეს აწარმოოს ელექტროენერგია.დერეგულირება გულისხმობს ენერგეტიკული სექტორის რეგულირებისა და მარეგულირებელი ორგანოების ჩარევისგან გათავისუფლებას. დერეგულირება ელექტროენერგეტიკაში არის წარმოების ლიცენზიატისთვის ტარიფის განსაზღვრის გარეშე საქმიანობის უფლების მინიჭება, ხოლო მცირე სიმძლავრის ელექტროსადგურისთვის - ლიცენზიის მოპოვების და ტარიფის განსაზღვრის გარეშე საქმიანობის უფლების მინიჭება. რაც შეეხება ნაწილობრივ დერეგულირებას - ზღვრული ტარიფის დადგენით საქმიანობის უფლების მინიჭება.. ელექტროენერგიის მწარმოებელი შეიძლება დაიყოს მარეგულირებელი სადგურები, რომლებიც საქმიანობენ სემეკის ლიცენზიით და კომისიის მიერ დადგენილი ფიქსირებული ტარიფით.. საქართველოში მარეგულირებელ სადგურებს წარმოადგენს ენნგურჰესი გარანტირებული სიმძლავრის წყაროები რომლებიც სრულად რეგულირებულნი არიან - საქმიანობენ კომისიის მიერ გაცემული ლიცენზიითა. 40 მეგავატამდე სიმძლავრის ელექტროსადგურები - საქმიანობენ კომისიის მიერ გაცემული ლიცენზიითა და თავისუფალი ტარიფებით მცირე (15 მგვტ-მდე) სიმძლავრის ელექტროსადგურები - საქმიანობენ ლიცენზიის გარეშე სრულიად თავისუფალი ტარიფებით.

1.ენერგეტიკის სექტორში საქართველოს მთავრობის ამოცანაა
კონკრეტული და თავისუფალი ენერგოენერგეტიკული ბაზრის განვითარება

3.ელექტროენერგიის განაწილების ლიცენზიატები
უზრუნველყოფენ ელექტტროენერგიის გამანაწილებელი ქსელის ექსპლოატაციასა და ელექტროენერგიის საცალო მომხმარებლამდე ტრანსპორტირებას

ფხაკაძე 120 და 121 მეორე ნაწილი

gamarjoba

ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.

თემები
1.წერილობითი და ნივთიერი მტკიცებულებების წარდგენის წესი.
სამოქალაქო პროცესში წერილობითი მტკიცებულებებია ის საგნები,რომლებიც შეიცავენ
ასოებს,ნიშნებს,ციფრებს,ხაზებს და ასე შემდეგ. წერილობით მტკიცებულებებში გამოხატულია
გარკვეული აზრები,რომლებიც შეიცავენ ცნობებს საქმისათვის მნიშვნელოვანი ფაქტებისა და
გარემოებების შესახებ.
ჩამონათვალი არა რის ამომწურავი-ნახაზები,რუკები,სქემები,ნოტები,ესკიზები...რომელთა
აღქმა,წაკითხვა შესაძლებელლია,რომელთაც აქვთ კავშირი საქმესთან.
დოკუმენტები-ისეთი წერილობითი მტკიცებულებაა,რომელიც გაცემული ან დადასტურებულია
კომპეტენტური ორგანოს მიერ,თავისი უფლება-მოვალეობების ფარგლებში,კანონით დადგენილი
წესით.უნდა ჰქონდეს აუცილებელი რეკვიზიტები.
საქმიანი და პირადი ხასიათის წერილები. ოფიციალური წერიობითი მტკიცებულებები იმით
ხასიათდება რომ ისინი გაცემულია უფლებამოსილი ორგანოების და თანამდებობის პირების
მიერ. არაოფიციალური ეწოდება წერილობით მტკიცებულებას,რომელიც მომდინარეობს
ფიზიკური პირებისგან. სანოტარო წესით დადასტურებული წერილობითი მტკიცებულებების
ნამდვილობას ადასტურებს ნოტარიუსი.წერილობითი მტკიცებულება ფაქტებს ადასტურებს
მასში გადმოცემული აზრების შინაარსის თვალსაზრისით.
წერილობით მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები.თუ მხარემ ვერ შეძლო
წერილობით მტკიცებულებათა მირება იმ პირისგან,ვისთანაც ეს მტკიცებულებები იმყოფება,მას
შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე,რათა სასამართლომ გამოითხოვოს ისინი.
წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვის თაობაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს ასევე
შეუძლია შესაბამისი მხარისგან გამოიტხოვოს ერთგვაროვანი დოკუმენტები კონკრეტული
რეკვიზიტების მითითების გარეშე,იმ ვარაუდით რომ აღნიშნული დოკუმენტებით შიძლება
დადგინდეს საქმისთვის მნიშვნელოვანი გარემოებები.პირი ვალდებულია დაასაბუთოს,თუ
საქმისთვის მნიშვნელოვანი რა გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით და რას
ეფუძნება მისი ვარაუდი,რომ მტკიცებულებ მის მიერ მითითებული პირს ხელთაა. წერილობითი
მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის
განჩინებაში,რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
წერილობითი მტკიცებულება,როგორც წესი,სასამართლოში წარდგენილ უნდა იქნეს დედნის
სახით. თუ წარდგენილია საბუთის ასლი,სასამართლოს,მხარეთა შუამდგომლობით ან თვისი
ინიციატივით,შეუძლია მოითხოვოს დედნის წარგდენა.პირი შეიძლება გათავისუფლდეს დედნის
წარგდენისაგან მხოლოდ იმ შემტხვევაში ,თუ დაამტკიცებს,რომ ასეთი საბუთის წარდგენა
გარკვეული მიზეზით,რომელსაც სასამართლო საფუძვლიანად მიიჩნევს,შეუძლებელია.საბუთის
ასლისთვის მტკიცებულებითი მნიშვნელბის მინიჭება დამოკიდებულია სასამართლოს
შეხედულებაზე. გამოთხოვილ წერილობით მტკიცებულებებს ფიზიკური და იურიდიული პირები
გადაუგზავნიან სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. თუ მათ არ შეუძლიათ ამ ვადაში წარადგინონ
ეს მტკიცებულებები, ისინი ვალდებული არიან, აცნობონ სასამართლოს ამის შესახებ მიზეზების
მითითებით. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ
ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა
წარმოსადგენად.შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც წერილობითი
მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ
შესრულდა, სასამართლო მოქალაქეს ან საწარმოს, დაწესებულების, ორგანიზაციის
ხელმძღვანელს ანდა შესაბამის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით.
დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი
წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან.
წერილობითი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო
აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი

მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია
მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ
ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და
ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს წერილობითი მტკიცებულების
წარდგენაზე.
მხარეს უფლება აქვს საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების სტადიაზე
განაცხადოს, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია. ასეთი განცხადება მას შეუძლია გააკეთოს
აგრეთვე საქმის სასამართლო სხდომაზე განხილვის დროსაც, თუ ეს საბუთი წარდგენილ იქნა ამ
სასამართლო სხდომაზე, ან ადრე წარდგენილი საბუთის სიყალბე მისთვის ცნობილი გახდა
სასამართლო სხდომაზე.
მტკიცებულების წარმდგენ მხარეს შეუძლია სთხოვოს სასამართლოს მტკიცებულებებიდან
სადავო საბუთის ამორიცხვა და საქმის გადაწყვეტა საქმეში არსებული სხვა მტკიცებულებების
საფუძველზე. ასეთი თხოვნის არარსებობის შემთხვევაში სასამართლო შეამოწმებს საბუთის
ნამდვილობას, რისთვისაც შეუძლია დანიშნოს ექსპერტიზა, მოითხოვოს დამატებითი
მტკიცებულებების წარმოდგენა ან გამოითხოვოს სხვა მტკიცებულებები.
თუ სასამართლო მივა იმ დასკვნამდე, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია, მას
მტკიცებულებიდან გამორიცხავს.წარდგენილ წერილობით მტკიცებულებათა ნამდვილობის
შემოწმება შეიძლება სასამართლოს ინიციატივით. თუ დადასტურებულია წარდგენილი საბუთის
სიყალბე, სასამართლო გამოიტანს დასაბუთებულ განჩინებას და ამ დოკუმენტს მისი სიყალბის
დამადასტურებელი მტკიცებულებებით გადასცემს საგამოძიებო ორგანოებს.
სასამართლოში საბუთების წარდგენის სიძნელისას სასამართლოს შეუძლია მოითხოვოს
სათანადო წესით შემოწმებული ამონაწერების წარდგენა ან მოახდინოს წერილობით
მტკიცებულებათა დათვალიერება და გამოკვლევა მათი შენახვის ადგილზე. საქმეში არსებული
დედანი საბუთები სასამართლოში ერთად ინახება. ასეთი საბუთები, მათი წარმდგენის თხოვნით,
შეიძლება დაუბრუნდეს მასვე, მაგრამ საქმეში უნდა დარჩეს მოსამართლის მიერ შემოწმებული
დედანი საბუთების ასლები.
ნივთიერი მტკიცებულება ნებისმიერი ნივთი და საგანია,რომელსაც შეუძლია დაადასტუროს იმ
ფაქტების არსებობა,რომლებიც აუცილებელია საქმის სწორად გადასაწყვეტად.
ნივთ.მტკიცებულებებით სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მიყენებული ზიანის
ოდენობა,მოწოდებული პროდუქციის ხარისხი,შეკვეთის შესრულების ხარისხი. ნივთიერი
მტკიცებულებბია:სარჩელის მატერიალური ობიექტი-ქონება,რომლის გამოტხოვასაც ითხოვს
მოსარცელე;უხარისხო პროდუქცია,გაფუჭებული ნივთები;ყალბი დოკუმენტები არა
შინაარსით,არამედ თვისებებით. საგნების ნაცვლად სხდომაზე შესაძლოა დწარდგენილი იქნეს
მათი ფოტოები.ნივთ.მტკიცებულებათა შემოწმების მიზნით ინიშნება ექსპერტიზა.
ნივთიერ მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. თუ მხარემ ვერ შეძლო
ნივთიერი მტკიცებულების მიღება იმ პირისაგან, ვისაც ხელთა აქვს იგი, მხარეს შეუძლია
იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე მისი გამოთხოვის შესახებ.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი
ვალდებულია აღნიშნოს, საქმის რა მნიშვნელოვანი გარემოების დადგენა შეიძლება ამ
მტკიცებულებით, აღწეროს ეს ნივთი და მიუთითოს, რას ეფუძნება მისი ვარაუდი, რომ
მტკიცებულება მის მიერ მითითებული პირის ხელთაა.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის
განჩინებაში, რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმა უნდა
გადაუგზავნონ უშუალოდ სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. სასამართლოს შეუძლია აგრეთვე
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს მისცეს უფლება
მიიღოს საბუთი სასამართლოში წარსადგენად.
ფიზიკური და იურიდიული პირები ვალდებული არიან, სასამართლოს აცნობონ იმის შესახებ,

რომ არ შეუძლიათ წარადგინონ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ან წარადგინონ იგი
სასამართლოს მიერ დანიშნულ ვადაში. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო
უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა
მტკიცებულებათა წარმოსადგენად. შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც
ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ
შესრულდა, სასამართლო შესაბამის ფიზიკურ პირს ან იურიდიული პირის თანამდებობის პირს
აჯარიმებს 150 ლარით. დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ
გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან. ნივთიერი
მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის
პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი
მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია
მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ
ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და
ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს მის ხელთ არსებული ნივთიერი
მტკიცებულების წარდგენაზე.
2.ვადები,ვადის დრო,სახეები,ვადის გაგრძელება და აღდგენა.
საპროცესო ვადა ეს არის კანონით გათვალისწინეული ან სასამართლოს მიერ დადგენილი
ვადა,რომლის განმავლობაშიც უნდა შესრულდეს ესა თუ ის საპროცესო მოქმედება.იმის
მიხედვით,თუ პროცესის რომელი სუბიექტია კონკრეტული საპროცესო ვადის ადრესატი,ვადები
შეიძლება დაიყოს სამ ჯგუფად:1)სასაამრთლოსთვის დადგენილი ვადები,რომლის
განმავლობაშიც თVითონ სასამართლომ უნდა შეასრულოს ესა თუ ის მოქმედება.
2)ვადები,რომლებიც დადგენილია პროცესის მონაწილეთა მიერ შესაბამისი მოქმედებების
შესასრულებლად. 3)ვადები,რომლებიც დადგენილია სხვა პირთათვის,რომლებიც ვალდებული
არიან შეასრულონ სასამართლოს მითითებბეი ამ ვადებში.
საპროცესო ვადები ორი სახისაა:1)კანონით დადგენილი ვადები და 2) სასამართლოს ან
მოსამართლის მიერ დდგენილი ვადები.მათ შორის განსხვავება ისაა,რომ კანონით დადგენილი
ვადები დაგდენილია როგორც სასამართლოსთვის ,ისე პროცესის მონაწილეთათვის. ასეთი
ვადები არ შეიძლბა შეიცვალოს მხარეთა და სასამართლოს შორის შეთანხმებით.ამგვარი ვადის
გასვლის შემდეგ მხარეები კარგავენ უფლებას შეასრულონ ის,რისი შესრულებაც ვადის
გასვლამდე შეეძლოთ,მეორე სახის ვადები კი დადგენილია მხოლოდ პროცესის მონაწილეთათვის
და ისინი საწიროების შემტხვევაში შეიძლება შეიცვალოს ან გაგრძელდეს თვითონ სასამართლოს
მიერვე.
1) კანონით დაგდენილი საპროცესო ვადები იყოფა ზოგად და სპეციალურ ვადებად.ზოგადი
ვადის შემთხვევაში სამოქალაქო საქმეებს სასამართლოები განიხილავენ განცხასდების
მიღებიდან არა უგვიანეს 2 თვისა,განსაკუთრებით რთულ საქმეზე ვადა შეიძლება გაგრძელდებს
არა უმეტეს 5 თვისა,ხოლო სპეციალური ვადის შესახებ არნიშნულია,რომ საქმეები ალიმენტის
გადახდევინების,დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაიზანებით,აგრეთვე მარჩენალის
სიკვდილით გამოქვეული ზინაის ანაზღაურბეის ,შრომითი ურთიერთობებიდან გამომდინარე
მოთხოვნეის შესახებ განხილულ უნდა იქნეს არაუგვიანეს1 თვისა. თუ კანონით დაგდენილი
ვადა დაარღVია სასამართლომ ეს გავლენას არ მოახდენს პროცესის მსვლელობაზე,ხოლო,თუ ვადა
დაარღვია პროცესის მონაწილემ საპროცესო მოქმედების შესრულების უფლება გაქარწყლდება
კანონით დადგენილი ან სასამაფრთლოს მიერ დანიშნული ვადის გავსლის შემდეგ.საჩივარი ან
საბუთები,რომლებიც შეტანილია საპროცესო ვადის გასვლის შემდეგ,განუხილველი
დარჩება.თუმცა საპროცესო მოქმედების შესასრულებლად კანონით დადგენილი ვადა შეიძლება
აღადგინოს სასამართლომ,თუ ცნობს ,რომ საპროცესო მოქმედების შეუსრულებლობა მოხდა
საპატიოო მიზეზით.საპროცესო კოდექსის თანახმად,სასამართლო გადაწყვეტილებებისა და
განჩინებბის გასაჩივრების ვადები საერტოდ არ შეიძლება აღდგენილ ან გაგრძელებულ იქნეს.

2) სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადები. საპროცესო ვადების ხანგრძლივობას სასამართლო
განსაზღვრავს საქმის გარემოებებისა და იმ დროის გატვალისწინებით,რომელიც აუუცილებელია
საპროცესო მოქმედებების შესასრულებლად. საპროცესო ვადები შეიძლება დადგინდეს იმ პირთა
მიმართაც რომლებიც პროცესის მონაწილენი არ არიან,მაგრამ ,რომლებიც ვალდებულნი არიან
შეასრულონ მოსამართლის მითითებები.
საპატიო მიზეზით გაშვებული საპროცესო ვადა შეიძლება გაგრძელდეს ან აღდგეს.
ვადის გაგრძელება ნიშნავს იმ საპროცესო მოქმედების შესრულებისათვის ,რომელიც არ
შესრულდა დადგენილ ვადაში,ახალი ვადის განსაზღვრას სასამართლოს მიერ. სასამართლოს
ვადის გაგრძელების თხოვნით შეუძლია მიმართოს იმან,ვისტVისაც დანიშნული იყო ამა თუ იმ
მოქმედების შესრულების ვადა.გაშვებული ვადა სასამართლომ თავისი ინიციატივითაც შეიძლება
გააგრძელოს. თუ ვადა დანიშნულია სასამართლოს მიერ კოლეგიურად,ამ ვადას მოსამართლე
ერთპიროვნულად ვერ შეცვლის,ვერ გააგრძელებს და პირიქით,ვადები,რომელბიც დადგენილია
ერთპიროვნულად მოსამართლის მიერ,შეიძლება გაგრძელდეს მის მიერვე.ვადის გაგრძელების
შესახებ საქმის გადაწყვეტისას მხედველობაში მიიღება ის,თუ რამდენად საპატიოა ის
მიზეზი,რომელთ გამოც გაშვებულია ვადა.საპატიოა მიზეზი,რომელიც შეუძლებელს ან რთულს
ხდის დადგენილ ვადაში შესაბამისი მოქმედების შესრულებას.
სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადბეი შეიძლება მხოლოდ გაგრძელდეს,ხოლო კანონით
დადგენილი ვადები აღდგენილ იქნეს.
საერთო წესით სასაამართლოს აღდგენს საპროცესო ვადას თუ სახეზეა ერთობლივად
რამდნეიმე პირობა:1)განცხადება საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ სასამართლოში შეაქვს
იმას,ვინც გადააცილა კანონით დადგენილი საპროცეოს ვადა,ან მის წარმომადგენელს. 2)ეს
განცხადება შეტანილ უნდა იქნეს იმ სასამართლოში,რომელშიც უნდა შესრულებულიყო
საპროცესო მოქმედება.ასეთ განცხადებას სასამართლო დააკმაყოფილებს თუ ცნობს,რომ
საპროცსო ვადის გაშვება საპატიო მიზეზით მოხდა. 3)ვადის აღდგენის შესახებ განცხადების
შეტანასთან ერთადბმხარემ უნდა შეასრულოს ის საპროცესო მოქმედებაც,რომლის შესრულების
ვადაც გაუსლია.მაგ:შეიტანოს სასაჩივარი,შესაგებელი,წარადგინოს დოკუმენტები...
ისევე როგორც საპროცესო ვადის გაგრძელების შემტხვევაში,ვადის აღგდნეის შემტხვევაშიც
აღდგენის საფუძველია ვადის გაშვების საპატიო მიზეზი არსებობა.
3.მესამე პირები,უფლებამონაცვლეობა,მისი სამართლებრივი სტატუსი.
მოსარჩელისა (თანამოსარჩელეთა) და მოპასუხის (თანამოპასუხეთა) გარდა, მხარეთა შორის
დავის გადაწყვეტით შეიძლება დაინტერესებული იყოს და, შესაბამისად, შესაძლებელია პროცესში
მონაწილეობა მიიღოს აგრეთვე სხვა ისეთმა გარეშე პირმა, რომლის ინტერესს საქმე შეეხება. ეს
იქნება მესამე პირის მონაწილეობა.
პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობა იმითაა განპირობებული, რომ სასამართლოს
გადაწყვეტილებამ ამ საქმეზე შეიძლება გავლენა მოახდინოს შემდგომში იმ პირთა ინტერესებსა
და უფლებებზე, რომლებიც მხარეს არ წარმოადგენენ.
მესამე პირებს დავის გადაწყვეტის მიმართ აქვთ იურიდიული ინტერესი.
მესამე პირები არასოდეს თვითონ არ აღძრავენ საქმეს.
მესამე პირები შედიან დაწყებულ პროცესში.
მესამე პირთა უფლებები და ინტერესები ხშირად არ ემთხვევა მხარეთა უფლებებსა და
ინტერესებს.
პროცესში შესვლის საფუძვლების, ასევე საქმის შედეგით დაინტერესების ხარისხის მიხედვით
განასხვავებენ ორი სახის მესამე პირს:
1.მესამე პირები, რომლებიც განაცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე
2. მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე.
პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობის შედეგად: საშუალება ეძლევა სასამართლოს ერთ
საქმეში გააერთიანოს ყველა მტკიცებულებას, ვინაიდან მესამე პირები დაინტერესებულები არიან

მათ მიერ წამოყენებული მოთხოვნების დადასტურებით და შეიძლება მათ ხელთ ჰქონდეთ
შესაბამისი მტკიცებულებები.
სასამართლოს შესაძლებლობა აქვს საქმის ყველა გარემოება სრულად გამოიკვლიოს.
თავიდან იქნება აცილებული სასამართლოს მიერ ურთიერთსაწინააღმდეგო გადაწყვეტილებათა
გამოტანა.
ყველა მოთხოვნის ერთდროულად განხილვით საქმე უფრო სამართლიანად გადაწყდება
მესამე პირს ეძლევა შესაძლებლობა თავისი ინტერესები დროულად დაიცვას.
უზრუნველყოფს პირთა უფლებების და ინტერესების სწრაფად გადაწყვეტას და ამით პროცესის
ეკონომიას.
ორი საქმის ნაცვლად განიხილება ერთი საქმე, ორი გადაწყვეტილების ნაცვალდ გამოვა ერთი
გადაწყვეტილება.
მუხლი 88. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით
1.თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის
საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ
მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე (მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით).
მესამე პირის სარჩელის მიღება და განხილვა წარმოებს საერთო წესების დაცვით. მესამე
პირისა და თავდაპირველი მოსარჩელის სარჩელის გადაწყვეტა ხდება ერთდროულად.
2. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით სარგებლობენ მოსარჩელის
ყველა უფლებით და მათ ეკისრებათ მისი ყველა მოვალეობა.
მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნებს დავის საგანზე,
სარგებლობენ მხარეთა საპროცესო უფლებებით და მათ ეკისრებათ მხარეთა საპროცესო
მოვალეობები, გარდა უფლებისა, გაადიდონ ან შეამცირონ სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა,
შეცვალონ სარჩელის საფუძველი ან საგანი, ცნონ სარჩელი, უარი თქვან სარჩელზე ან
მორიგდნენ, აღძრან შეგებებული სარჩელი, მოითხოვონ სასამართლო გადაწყვეტილების
იძულებითი აღსრულება.
1. სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან
ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის
რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ
მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით. უფლებამონაცვლეობა შესაძლებელია პროცესის
ყოველ სტადიაზე.
2. უფლებამონაცვლისათვის პროცესში მის დაშვებამდე შესასრულებელი ყველა მოქმედება
სავალდებულოა იმ ოდენობით, რაც სავალდებულო იქნებოდა იმ პირისათვის, რომელიც მან
შეცვალა.
3. უფლებამონაცვლეობის შემთხვევაში სასამართლო შეაჩერებს საქმის წარმოებას 279-ე მუხლის
შესაბამისად.
4. უფლებამონაცვლით შეცვლის ან ასეთ შეცვლაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს
განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.
• პირთა შეცვლა სამოქალაქო სამართალწარმოებაში შესაძლებელია არა მხოლოდ
არასათანადო მხარის სათანადოთი შეცვლის წესით, არამედ შესაძლოა პროცესში ერთი
პირის ადგილი დაიჭიროს მეორე პირმა სხვა მიზეზითაც - საპროცესო
უფლებამონაცვლეობის წესით.

• საპროცესო უფლებამონაცვლეობა ხდება მაშინ, როდესაც ერთი პირის უფლება,
რომელთანაც დაკავშირებულია პროცესი, გადადის მეორეზე, რომელიც იკავებს
წინამორბედის საპროცესო მდგომარეობას.
• უფლებამონაცვლეობა შეიძლება შეეხოს მოსარჩელეს, მოპასუხეს და მესამე პირს.
• საპროცესო უფლებამონაცვლეობის საფუძველია - ადამიანის გარდაცვალება, იურიდიული
პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა, ვალის გადაკისრება.
• უნივერსალური უფლებამონაცვლეობის დროს უფლებამონაცვლეზე გადადის
წინამორბედის ყველა სამოქალაქო უფლება და მოვალეობა (მემკვიდრეობა, იურიდიული
პირის რეორგანიზაცია).
• სინგულარული (კერძო მონაცვლეობის ) უფლებამონაცვლეობა გვაქვს, როცა კანონით
დაიშვება ცალკეულ მატერიალურ=სამართლებრივ უფლებათა გადასვლა (მოთხოვნის
დათმობა; ვალის გადაკისრება)
4.სამართლებრივი ურთიერთობა,მისი ელემენტები,მხარე,არასათნადო
მხარე,თანამონაწილეობა
სასამართლოში ყოველი საქმე აღიძვრება ვინმეს მიერ და ჩვეულებრივ მიმართულია ვინმეს
წინააღმდეგ.ის პირი,რომლის სახელიტაც წარმოებს საქმე სასამართლოში და რომელიც
დაინტერესებულია საქმის ბედით,პროცესში მხარედ იწოდება.ამიტომ
მოსამართლე,მოწმე,სპეციალისტი,თარჯიმანი ან ექსპერტი,რომლებიც სხვადასხვა მიზნით
იღებენ პროცესში მოანწილეობას,მხარედ ვერ ჩაითვლებიან.
მხარეები სამოქალაქო პროცესში ეწოდებათ იმ პირებს,რომელთა შორის წამოჭრილი დავა
უფლების შესახებ სასამართლომ უნდა გადაწყვიტოს. მხარე სასარჩელო წარმოების
ძირითადი მონაწილეა.მხარე ორია პროცესში,რამეთუ დავა უფლების შესახებ,უსათუოდ
გულისხმობს ორ მხარეს:ერთია ის ვინც დაიწყო საქმე,ვინც აღძრა მოთხოვნა,მეორეა ის,ვის
წინააღმდეგაც არის წამოყენებული მოთხოვნა,ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.პირველს
ეწოდება მოსარჩელე,მეორეს-მოპასუხე,ხოლო ორივეს-მხარეები.
მოსარჩელის ან მოპასუხის მხარეზე შეიძლება მრავალი პირი მონაწილეობდეს,მაგრამ ამა თუ
იმ მხარეზე მონაწილეთა რაოდენობას არავიტარი მნიშვნელობა არ აქვს,მხარე მხოლოდ ორი
იქნება პროცესში;მაგალითად, სადავო უფლება წილობრივი საკუთრების უფლებით შესაძლოა
ეკუთვნოდეს რამდენიმე პირს.თავიანთი ინტერესების დასაცავად სარცელის აღძვრის
შემთხვევაში,ყველა თანამესაკუთრე ერთი მხარე-მოსარჩელე მხარე იქნება.
მოდავე მხარეები არ არიან მატერიალურ-სამართლებრივი ურთიერთობის
სუბიექტები.ამიტოომ ისინი არასათანადო მხარეები იქნებიან,მაგრამ მაინც მხარეები არიან
პროცესში.
მხარეების ნიშნებია:1)მხარეებს აქვთ ურთიერთსაპირისპირო იურიდიული ინტერესი; 2)აქვთ
საქმის შედეგით იურიდიული დაინტერესება; 3)პროცესში გამოდიან თავისი
სახელით;4)სასამართლო გადაწყვეტილების მიღება ხდება მხარეთა სახელზე; 5)მხარეებზე
ვრცელდება გადაწყვეტილების მატერიალურ-სამართლებრივი ძალა; 6)მხარეებმა უნდა
გასწიონ სასამართლო ხარჯი.
მოსარჩელე პროცესის ის მონაწილეა,რომელიც მოიტხოვს რაიმეს მიკუტვნებას,რაიმე
უფლების ცნობას,მოპასუხისათვის რაიმე მოქმედების აკრძალვას.მან სასარჩელო
განცხადებაში უნდა დაასახელოს როგორც თვაისი სახელი და გვარი,ასევე მოპასუხისაც.
მოპასუხე არის ის ვისაც თავს ესხმის მოსარცელე და ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.
არასათანადო მხარეები არიან პირები,რომლებიც თავდაპირველად ივარაუდებოდნენ
სადავო მატერიალური სამართალურტიერთობის მონაწილეებად,ამგრამ,როგორც საქმის

განხილვის შედეგად გაირკვა,ისინი არ ყოფილან სინამდვილეში ამ ურთიერთობათა
მონაწილენი.85 მუხლის სსაფუძველზე თუ საქმის განხილვისას სასამართლო დაადგენს,რომ
სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის წინააღმდეგ,რომელმაც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე,მას
შეუძლია მოსარჩელის თანხმობით შეცვალოს თავდაპირველი მოპასუხე სათანადო
მოპასუხით. არასათანადო მხარის შეცვლას შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს როგორც სასარჩელო
ისე არასასარჩელო წარმოების საქმეებში და ის ხდება ერთ-ერთი მხარის ინიციატივით.
არასათანადო მხრე უნდა შეიცვალოს იმავე პროცესში,საქმისწარმოების
შეუწყვეტლად.პროცესი უნდა დაიწყოს თავიდან,რომ შეცვლილ მხარეს შეეძლოს საქმისთვის
მომზადება.შეცვლა უნდა მოხდეს პირველი ინსტაციის სასამართლოში.თუ სააპელაციო
სასამართლომ დაადგინა,რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოში მონაწილეობდა
არასათანადო მხარე,მან არასათანადო მხარის მიმართ გამოტანილი გადაწყვეტილება უნდა
გააუქმოს და საქმე ხელახლა განსახილველად უნდა გადასცეს პირველი ინსტანციის
სასამართლოს.
ზოგჯერ სადავო მატერიალური სამართალურთიერთობა სუბიექტთა სიმრავლით
ხასიათდება.ასეთ შემტხვევაში,მოსარჩელის,მოპასუხის, ან ორივე მხარეზე შეიძლება ადგილი
ჰქონდეს პირთა სიმრავლეს,ანუ მონაწილეობდეს რამდენიმე პირი.ამას ეწოდება საპროცესო
თანამონაწილებოა.86-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად სარჩელი შეიძლება წაარდგენილ
იქნეს ერთად რამდნეიმე მოსარჩელის მიერ ან რამდენიმე მოპასუხის წინააღმდეგ.საქმის
განხილვაში რამდენიმე მოსარჩელის ან/და რამდენიმე მოპასუხის მონაწილეობამ შეიძლება
ზოგიერთ შემთხვევაში გაართულოს სამოქალაქო-სამართლებრივი დავის არსებითად
განხილვა და გადაწყვეტა,ამიტომ საპროცესო თანამონაწილეობა დასაშვებია მხოლო იმ
შემტხვევაში,როცა მისი მეშვეობით შესაძლებელი იქნება დავის უფრო სწრაფად და სწორად
გადაწყვეტა..საპრცესო თანამონაწილეობის მიზანია,ერთ საქმეში რამდნეიმე
მოტხოვნის,რამდენნიმე სარჩელის გაერთიანებით და მათი ერთდროეულად განხილვით
გაიოლდეს სასამართლოს მიერ სამოქალაქო საქმეთა განხილვა,უფრო სწრაფად და
ეფექტურად იქნას დაცული პირთა უფლებები. მოსარჩელეებს ეწოდებათ საპროცესო
თანამოსარჩელეები,მოპასუხეებს საპროცესო თანამოპასუხეები. საპროცესო
თანაამონაწილეობა დაიშვება ,როცა მოსარცელეს ან მოპასუხეს აქვთ საერთო უფლებები და
მოვალეობები.
5.სამოქალაქო საპროცესო სამართლის საგანი,წყაროები,პრინციპები.
სამართლის თეორიაში სამართლის ყველა დარგი მატერიალური და საპროცესო სამართლის
დარგებად იყოფა.მატერიალური სამართალი იმ სამართლებრივი ნორმების
სისტემაა,რომელთა დხმარებითაც საზოგადოებაში ხორციელდება ადამიანთა
ურთიერთობებზე ზემოქმედება პირადპისი,უშუალო სამართლებრივი მოწესრიგების
გზით.მატერიალური სამართლის ნორმები განსაზღვრვანე ამ ურთიერთობების მონაწილეთა
ურთიერთ უფლებებსა და მოვალეობებს.
სამოქლაოქ საპროცესო სამართალი იმ საპროცესო სამართლებრივი ნორმების
სისტემაა,რომელიც სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების დროს
სასამართლოსა და პროცესის სხვა ონაწილეებს შორის წარმოშობილ საზოგადოებრივ
ურთიერთობებს აწესრიგებს.
სამოქალაქო პროცესი სასამართლოს საქმიანობაა მართლმსაჯულების განხორციელებასთან
დაკავშირებით,რომელიც განსაზღვრული საპროცესო ფორმით მიმდინარეობს და მისი საგანია
კონკრეტული სამოქალაქო საქმე.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის მეთოდი ეს არის სამართლის მოცემული დარგით

მოწესრიგებულ ურთიერთობებზე ზემოქმედების საშუალებანი,ანუ იურიდიული
საშუალებების სისტემა,რომელთა საშუალებითაც უზრუნველყოფილია საზოგადოებრივ
ურთიერტობათა მოწესრიგება.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროებია მისი გარეგნული გამოხატულების
ფორმები,ანუს ხვადასხვა დონის ის ნორმატიული აქტები,რომლებიც სამართლის მოცემული
დარგის ნორმებს (საპროცესო ნორმებს) შეიცავენ. სამოქალაქო საპროცესო სამართლის
წყაროებისთვის დამახასიათებელია ის,რომ:1)სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროს
სამოქალაქო სამართლისგან განსხვავებით წარმოადგენენ მხოლოდ საკანონმდებლო
აქტები,ანუ კანონები. 2)საქ.კონსტ.მე-3 მუხლის თანახმად,მხოლოდ საქართველოს უმაღლეს
სახელმწიფო ორგანოთა განსაკუთრებულ გამგებლობას მიეკუთვნება საპროცესო
კანონმდებლობის შემუშავება და მიღება. 3)თანდათანობით ფართოვდება სამოქალაქო
საპროცესო სამაღთლის ნორმების შემცველი საკანონმდებლო აქტების წრე.
ფორმალური მნიშვნელობით სამოქ.საპრ.სამ.-ის წყაროებია საკანონმდებლო აქტები და ის
საერთაშორისო ხელშეკრულებები,რომლებშიც საქართველო მონაწილეობს. ეს ნორმატიული
აქტები შეიცავენ სამოქ.საპრ.ნორმებს და ამა თუ იმ ხარისხით აწესრიგებენ
სამოქ.სამარტალწარმოებას,იმისდა მიხედვით თუ რა დონის ნორმატიული აქტია თითოეული
მათგანი.
სამოქ.საპრ.სამ.წყაროთა,ე.ი. საპროცესო ნორმების შემცველი ნორმატიული აქტების
ჩამონათვალი ძალიან ვრცელია,მათი ჩამოთვლა შეუძლებელია.
სამართლის ნებისმიერი დარგის საფუძველია საქართველოს კონსტიტუცია.
საპრ.სამართლის წყაროთა შორის მნიშვნელოვანია საერთო სასამართლოების საქართველოს
ორგანული კანონი.რომელიც ეხება სასამართლოთა მოწყობას,მოსამართლეთა
სტატუსს,პროცესის ძირითად პრინციპებს.
მართლმსაჯულების განხორციელების წესი დაწვრილებითა რის მოცემული
სამოქ.საპრ.კოდექსში.
პროცესის წყაროებია ასევე ის კანონები,რომელთა გამოყენებაც ხდება ერთი რომელიმე სახის
საპროცესო ურთიერთობის,მაგრამ არა მთელი პროცესის მოწესრიგების მიზნით. მაგ;
საქართველოს კანონი სახელმწიფო ბაჟის შესახებ.
სიტყვა “პრინციპი” ლათინური წარმომავლობის სიტყვაა და ნიშნავს “საფუძველს”,
“საწყისს”.
ესაა ზოგადი დებულებები, რომლებიც წარმოადგენენ რომელიმე თეორიის, მოძღვრების, ,
მეცნიერების ძირითად ამოსავალს (სახელმძღვანელოს);
პრინციპები წარმოადგენენ ნორმატიულად ფუძემდებლურ სამართლებრივ იდეებს,
რომლებზეც აგებულია სამოქალაქო პროცესის ყველა ინსტიტუტი და რომლებიც
განსაზღვრავენ პროცესის ბუნებას და სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების
განხორციელების მეთოდებს.
პრინციპების პრაქტიკული მნიშვნელობა იმაში მდგომარეობს, რომ ისინი უზრუნველყოფენ,
გარანტირებულს ხდიან კანონიერი და დასაბუთებული გადაწყვეტილებების გამოტანას და
აღსრულებას, კანონიერ მართლმსაჯულებას.
პრინციპში აისახება პროცესის წყობა, სტრუქტურა, სამოქალაქო სამართალწარმოების
თავისებურებები, სამოქალაქო საპროცესო სამართლის და მისი უმნიშვნელოვანესი
ინსტიტუტების არსებითი ნიშნები.
1. სასამართლოს მიერ მართლმსაჯულების განხორციელების პრინციპი-სამოქალაქო

საპროცესო კოდექსის მუხლი 5. მართლმსაჯულების განხორციელება მხოლოდ სასამართლოს
მიერ მოქალაქეთა თანასწორობის საწყისებზე
მართლმსაჯულებას სამოქალაქო საქმეებზე ახორციელებს მხოლოდ სასამართლო კანონისა
და სასამართლოს წინაშე ყველა პირის თანასწორობის საწყისებზე.
კონსტიტუციის მე-5 მუხლის თანახმად, არავის არ აქვს უფლება მიითვისოს ან უკანონოდ
მოიპოვოს ხელისუფლება, ვერც ერთი ორგანო ვერ მიითვისებს მართლმსაჯულების
ფუნქციას, რადგან ეს ფუნქცია მხოლოდ სასამართლოს ეკუთვნის.
ნოტარიუსი, რეესტრი, არბიტრაჟი, მედიაცია - ზოგიერთი კატეგორიის სამოქალაქო საქმეებთან
მიმართებით იღებენ გადაწყვეტულებებს, თუმცა არ შეიძლება თქმა, რომ ისინი ახორციელებენ
მართლმსაჯულებას, რადგან კონსტიტუციის თანახმად სასამართლოა ერთადერთი სახელმწიფო
ორგანო, რომელიც უფლებამოსილია განახორციელოს მართლმსაჯულება, როგორც სახელმწიფო
ხელისუფლების განსაკუთრებული ფუნქცია.
2. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილების პრინციპი-მუხლი 6.
მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი დამორჩილება
1. მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია და ემორჩილება მხოლოდ საქართველოს
კონსტიტუციასა და კანონს. რაიმე ზემოქმედება მოსამართლეზე ან ჩარევა მის საქმიანობაში
გადაწყვეტილების მიღებაზე ზეგავლენის მიზნით აკრძალულია და ისჯება კანონით.
2. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით, კანონი, რომელიც ამ საქმისათვის უნდა
იქნეს გამოყენებული, არ შეესაბამება ან ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, სასამართლო შეაჩერებს
საქმის განხილვას ამ საკითხზე საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების
მიღებამდე, რის შემდეგაც საქმის განხილვა განახლდება.
3. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით კანონს არ შეესაბამება კანონქვემდებარე
ნორმატიული აქტი, რომლის შემოწმებაც არ შედის საკონსტიტუციო სასამართლოს
კომპეტენციაში, სასამართლო გამოიტანს გადაწყვეტილებას კანონის მიხედვით.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის საფუძველის ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი.
მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილება ფაქტობრივად ორი
დებულებაა, თუმცა შეადგენს ერთ პრინციპს, რადგან მოსამართლეთა დამოუკიდებლობას
განაპირობებს მათი კანონისადმი მორჩილება, ხოლო მოსამართლეთა მხოლოდ კანონისადმი
მორჩილება, თავის მხრივ, მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, როცა მოსამართლე
ნამდვილად დამოუკიდებელია.
მოსამართლე ემორჩილება როგორც მატერიალურ, ისე პროცესუალურ კანონს.
მოსამართლის დამოუკიდებლობა უზრუნველყოფილია პოლიტიკური, ეკონომიკური და
სამართლებრივი გარანტიებით.
მოსამართლე არ შეიძლება იყოს პოლიტიკური პარტიის წევრი და მონაწილეობდეს პოლიტიკურ
საქმიანობაში.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიებია - მართლმსაჯულების
განხორციელების კანონით დადგენილი წესი, მოსამართლის შეუცვლელობა, თანამდებობაზე
მოსამართლის გამწესების წესი.
მოსამართლე არ არის ვალდებული მისცეს რაიმე ახსნა-განმარტება უკვე განხილულ ან მის
წარმოებაში არსებული საქმის ირგვლივ.
სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს მოსამართლის და მისი ოჯახის უსაფრთხოება,
რადგან მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიაა მისი პიროვნების
ხელშეუხებლობა.

3. სასამართლოს და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი- სასამართლოს და კანონის წინაშე
თანასწორობის პრინციპი განმტკიცებულია საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლში.
სასამართლოს და კანონის წინაშე ყველა ადამიანი თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის
ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული,
ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი
მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.
კანონი დიდისა და და პატარისათვის ერთნაირი უნდა იყოს (ილია).
რომაული პრინციპი - კანონი ყველას ერთნაირად (თანაბრად ) ელაპარაკება.
ეს პრინციპი უზრუნველყოფილია იმით, რომ ყოველი საქმე განიხილება ერთი და იგივე წესით,
დადგენილია ერთი და იგივე საპროცესო ფორმა, საქმის მონაწილენი სარგებლობენ თანაბარი
სამართლებრივი გარანტიებით.
მართლმსაჯულება ხორციელდება ყველასათვის ერთიანი სასამართლოს მიერ.
4. მხარეთა საპროცესო თანასწორუფლებიანობის პრინციპი-სასამართლოს დანიშნულებაა
გაარკვიოს სიმართლე და ეს მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, როდესაც საქმეში ორივე მხარეს
ერთნაირ მდგომარეობაში ჩააყენებს.
კანონი მხარეებს თანაბარ შესაძლებლობებს ანიჭებს უფლებების დაცვის საკითხში.
რომაელი იურისტების აზრით - მოსარჩელისათვის არ უნდა იყოს ნებადართული ის, რაც არ არის
ნებადართული მოპასუხისათვის.
სასამართლომ ორივე მხარეს უნდა მიანიჭოს თანაბარი შესაძლებლობები (აუდიატურ ეტ
ალტერა პარს - მოუსმინეთ მეორე მხარესაც).
ეს პრინციპი მჭიდროდაა დაკავშირებული შეჯიბრებითობის პრინციპთან.
5. შეჯიბრებითობის პრინციპი-მუხლი 4. შეჯიბრებითობის პრინციპი
1. სამართალწარმოება მიმდინარეობს შეჯიბრებითობის საფუძველზე.მხარეები სარგებლობენ
თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან
გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ
მტკიცებულებები. მხარეები თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს
საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს
ფაქტები.
2. საქმის გარემოებათა გასარკვევად სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით მიმართოს ამ
კოდექსში გათვალისწინებულ ღონისძიებებს.
შეჯიბრებითობა ნიშნავს შედავებას, შებრძოლებას და გამარჯვებისკენ სწრაფვას.
სამოქალაქო საქმის განხილვა მიმდინარეობს შეჯიბრებითი ფორმით.
სამოქალაქო სამართალწარმოების მიზანია არა ჭეშმარიტების დადგენა, არამედ მხარეთა
შეჯიბრის საფუძველზე სასამართლოს დარწმუნება ამ თუ იმ პოზიციის სისწორეში
საქმის იურიდიული მხარის გამორკვევა, სათანადო კანონის მონახვა და შეფარდება
სასამართლოს მოვალეობა.
მომეცი ფაქტები - მოგცემ სამართალს.
თვით სასამართლო თავისი ინიციატივით არ აგროვებს მტკიცებულებებს, არამედ საქმეს
წყვეტს მხოლოდ იმ ფაქტობრივი მასალის მიხედვით, რომელსაც მას წარუდგენენ მხარეები.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო სამართალში “წმინდა”, “სრული” შეჯიბრებითობა არ
არსებობს (მე-4 მუხლის მეორე ნაწილი).
შეჯიბრებითობის პრინციპი ნიშნავს, რომ მხოლოდ მხარეები წყვეტენ, თუ რომელ გარემოებებსა
და, მაშასადამე, ფაქტებს წარმოადგენენ, ხოლო სამართლებრივი შეფასება კი სასამართლოს
კომპეტენციაა.

სასამართლომ საკუთარი გადაწყვეტილება უნდა დააყრდნოს მოწინააღმდეგე მხარის მიერ
წარმოდგენილ მეორე მხარისთვის ხელსაყრელ ფაქტებს ან მტკიცებულების შეფასების
ხელსაყრელ შედეგებს - თუმცა, შეძლებისდაგვარად მას შემდეგ, რაც შესაბამის სამართლებრივ
მითითებას გააკეთებს - იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სარგებლის მიმღები მხარე ამაზე პირდაპირ არ
უთითებს.
სასამართლო თავისუფალია სამართლებრივი შეფასებისას.
მხარეებს არ შეუძლიათ - არც ცალკე და არც ერთობლივად - სასამართლოს იძულება,
წარმოდგენილი ფაქტობრივი გარემოებები შეამოწმოს მხოლოდ ან უპირატესად ერთი
განსაზღვრული სამართლებრივი ასპექტის ფარგლებში, ან არ განიხილოს მოთხოვნის უფლების
კონკრეტული მატერიალური საფუძველი. განსაკუთრებით მოთხოვნის უფლებათა
კონკურენციის პირობებში, მხოლოდ სასამართლოს საქმეა, გადაწყვიტოს, თუ რომელი
სამართლებრივი ასპექტებით (აგრეთვე, წინდახედულობიდან გამომდინარე, ე.წ. დამატებითი
დასაბუთებებით) დაასაბუთებს გადაწყვეტილებას, რომლითაც აკმაყოფილებს სარჩელს.
როდესაც სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარს ამბობს, სასამართლომ, ამისგან განსხვავებით, უნდა
განიხილოს მოთხოვნის უფლების ყველა ის სამართლებრივი საფუძველი, რომლებსაც შეიძლება
დააყრდნოს თავისი გადაწყვეტილება; მეტიც, ეს უნდა მოხდეს იმისგან დამოუკიდებლად, თუ
რომელ სამართლებრივ შეხედულებებს შეეხნენ მხარეები საქმისწარმოებისას.
6. სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპი-მე-9-ე მუხლის მე- 4-ე
ნაწილი
სამართალწარმოება ხორციელდება სახელმწიფო ენაზე. სახელმწიფო ენის არ მცოდნე პირს
მიეჩინება თარჯიმანი.
საქართველოს სახელმწიფო ენა არის ქართული, ხოლო აფხაზეთში აგრეთვე - აფხაზური.
ნებისმიერი დოკუმენტი სასამართლოს უნდა წარედგინოს სახელმწიფო ენაზე. თუ
დოკუმენტი საჭიროებს სახელწმიფო ენაზე თარგმნას, იგი უნდა ითარგმნოს სახელმწიფო ენაზე,
დამოწმდეს სათანადოდ და ისე წარედგინოს სასამართლოს.
იმ ენის არჩევანის უფლება, რა ენაზეც პირმა უნდა მისცეს ახსნა-განმარტება სასამართლოს,
მხოლოდ ამ პირს ეკუთვნის. სასამართლო არ არის უფლებამოსილი გადაწყვიტოს ეს საკითხი.
თარჯიმნის მომსახურებით სამართალწარმოების არმცოდნე პირი სარგებლობს უსასყიდლოდ.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 213-ე მუხლი.
სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპის დარღვევა განიხილება,
როგორც სამოქალაქო საპროცესო სამართლის ნორმათა არსებითი და უხეში დარღვევა, რაც
შეიძლება საფუძვლად დაედოს სასამართლო გადაწყვეტილების გაუქმებას.
7. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობის პრინციპი-მუხლი 9. სამოქალაქო პროცესის
საქვეყნოობა და სამართალწარმოების ენა
1. სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება
სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა
დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის
მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.
1.1. სასამართლოს შენობაში, ასევე სამოქალაქო საქმის განხილვის ფოტო-, კინო-,
ვიდეოგადაღება, სტენოგრაფირება და აუდიოჩაწერა ხორციელდება „საერთო სასამართლოების
შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესით. (11.07.2007. №5290 ამოქმედდეს
გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს)
2. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვაში მონაწილეობენ მხარეები და მათი

წარმომადგენლები, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში _ მოწმეები, ექსპერტები,
სპეციალისტები და თარჯიმნები.
3. საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული
განჩინება.
პროცესის საქვეყნოობა იმაში მდგომარეობს, რომ ყველა მსურველს უფლება აქვს თავისუფლად
დაესწროს სასამართლო სხდომას, იმყოფებოდეს სხდომის დარბაზში საქმის განხილვის დროს
პროცესის დაწყებიდან , მის დამთავრებამდე.
სამოქალაქო საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის ორი სახე არსებობს:
1.ყველა შემთხვევაში როდესაც ამას უპირობოდ მოითხოვს კანონი.
2.მხარის ან მისი წარმომადგენლის შუამდგომლობით ან სასამართლოს ინიციატივით
მუხლი 131. სასამართლო სხდომის მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით გაშუქება (1.05.2013
N 580)
1. სასამართლო ვალდებულია უზრუნველყოს სასამართლო პროცესის აუდიო-, ვიდეოჩაწერა.
სასამართლომ მოთხოვნისთანავე უნდა უზრუნველყოს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის მხარეებისთვის
ხელმისაწვდომობა. თუ სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის
ნაწილობრივ ან სრულად დახურვის თაობაზე, მხარეები ვალდებული არიან ხელი მოაწერონ
ხელწერილს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის გაუმჟღავნებლობაზე.
2. საზოგადოებრივი მაუწყებელი უფლებამოსილია შეუზღუდავად განახორციელოს
სასამართლო პროცესის ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა, გარდა იმ შემთხვევისა,
როდესაც სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის ნაწილობრივ ან
სრულად დახურვის თაობაზე. საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვალდებულია უზრუნველყოს
ჩანაწერის გადაცემა მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებებისათვის მათი მოთხოვნისთანავე.
3. თუ საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ სარგებლობს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით
განსაზღვრული უფლებამოსილებით, ასეთი უფლებამოსილებით სარგებლობა შეუძლია სხვა
საერთო საეთერო მაუწყებელს სასამართლო სხდომის დაწყების წინ საქმის განმხილველი
მოსამართლისათვის წერილობითი განცხადების წარდგენის საფუძველზე. თუ ასეთი განცხადება
წარდგენილია ერთზე მეტი საერთო საეთერო მაუწყებლის მიერ, მოსამართლე უფლებამოსილ
პირს შეარჩევს წილისყრის საფუძველზე. პირს, რომელიც ახორციელებს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით
განსაზღვრულ უფლებამოსილებას, ეკისრება იმავე პუნქტით განსაზღვრული ვალდებულებაც.
(12.06.2015. N3696 ამოქმედდეს 2015 წლის 17 ივნისიდან)
4. სასამართლო სხდომის დარბაზში ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეოჩაწერა უნდა
განხორციელდეს სასამართლოს მიერ წინასწარ გამოყოფილი ადგილიდან. სასამართლო სხდომის
დარბაზში მყოფ ნებისმიერ პირს აქვს უფლება, სასამართლოს მიერ წინასწარ გამოყოფილი
ადგილიდან განახორციელოს სასამართლო სხდომის აუდიოჩაწერა. აღნიშნული მოქმედებების
განხორციელებისას დაუშვებელია სასამართლო სხდომის დარბაზში მოძრაობა, ხმაური, შუქის ან
სხვა ისეთი ემისიების გამოყოფა, რომლებიც ხელს უშლის მართლმსაჯულების განხორციელების
ნორმალურ პროცესს. ამ წესის დარღვევის შემთხვევაში მოსამართლეს (სასამართლოს) შეუძლია
მიიღოს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო და სამოქალაქო საპროცესო
კანონმდებლობით დადგენილი ზომები.
5. თუ სასამართლო სხდომაში ნაფიცი მსაჯულები მონაწილეობენ, სასამართლო სხდომის
ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა უნდა განხორციელდეს ნაფიცი მსაჯულების
გადაღების, მათი ვინაობის, გარეგნული ნიშნების ან/და სხვა პერსონალური მონაცემების
გამხელის გარეშე.

6. თუ დაზარალებულის ან/და მოწმის უსაფრთხოების ინტერესები ამას მოითხოვს, მხარის
მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს შეუძლია აკრძალოს
დაზარალებულის ან/და მოწმის გადაღება, მისი ვინაობის, გარეგნული ნიშნების ან/და სხვა
პერსონალური მონაცემების გამხელა.
7. ნებადართულია სასამართლოს ეზოსა და შენობის დერეფანში ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-,
აუდიოჩაწერა და ეთერში გადაცემა ყოველგვარი შეზღუდვის გარეშე. დაუშვებელია სასამართლოს
მიერ დადგენილი წესით სასამართლოს შენობაში შესული პირისათვის პირადი ნივთების, მათ
შორის, მობილური ტელეფონის, კომპიუტერის, ფოტო-, კინო-, ვიდეო- ან/და
აუდიოსაშუალებების ჩამორთმევა.
8. კანონიერების პრინციპი- სამოქალაქო პროცესი უფლების დაცვის ერთ-ერთი ფორმაა და
კანონის დარღვევის შემთხვევაში სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს დარღვეული ან სადავო
უფლების სათანადო დაცვა კანონით დადგენილი საპროცესო წესით და ასევე განახორციელოს
მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებაც.
სასამართლო ვალდებულია საქმე საქართველოს კონსტიტუციის და კანონმდებლობის
საფუძველზე გადაწყვიტოს.
სასამართლომ ნებისმიერი აქტის მიღებისას თუ საპროცესო მოქმედების განხორციელებისას
სწორად უნდა გამოიყენოს როგორც მატერიალური (რეგულაციური) სამართლის, ისე საპროცესო
სამართლის შესაბამისი ნორმები.
გადაწყვეტილებაში მითითებული უნდა იქნეს, თუ რომელი კანონის საფუძველზე გადაწყდა ეს
კონკრეტული დავა
კანონიერების პრონციპის განხორციელება უზრუნველყოფილია მთელი რიგი საპროცესო
გარანტიებით. ეს გარანტიებია: მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მხოლოდ კანონისადმი
მათი მორჩილება, კანონისა და სასამართლოს წინაშე მხარეთა თანასწორობა, პროცესის
შეჯიბრებითობა, მხარეთა თანასწორუფლებიანობა, საქმის განხილვის საქვეყნოობა, საქმის
განხილვის უშუალობა და ასე შემდეგ
9. დისპოზიციურობის პრინციპი-მუხლი 3. დისპოზიციურობის პრინციპი
1. მხარეები იწყებენ საქმის წარმოებას სასამართლოში, ამ კოდექსში ჩამოყალიბებული წესების
შესაბამისად, სარჩელის ან განცხადების შეტანის გზით. ისინი განსაზღვრავენ დავის საგანს და
თვითონვე იღებენ გადაწყვეტილებას სარჩელის (განცხადების) შეტანის შესახებ.
2. მხარეებს შეუძლიათ საქმის წარმოება მორიგებით დაამთავრონ. მოსარჩელეს შეუძლია უარი
თქვას სარჩელზე, ხოლო მოპასუხეს - ცნოს სარჩელი.
ვისაც სურს განახორციელოს თავისი უფლებები, თვითონვე უნდა იზრუნოს ამაზე.
პიროვნება თავისუფალია განკარგოს საკუთარი მატერიალური უფლებების და ამ უფლებების
დაცვის საპროცესო საშუალებები
დისპოზიციურობის პრინციპი გერმანულ სამართალშიც შეუზღუდავად მოქმედებს წარმოების
დაწყებისა და დავის საგნის განსაზღვრისას.
დისპოზიციურობის პრინციპი არ აბრკოლებს სასამართლოს პროცესის აქტიურად მართვაში.
სასამართლოსათვის მიმართვის უფლება ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საპროცესო გარანტიაა,
თუმცა, აღნიშნული არ ნიშნავს იმას, რომ სასამართლოსათვის მიმართვის უფლება
აბსოლუტურია, რომლის შეზღუდვა დაუშვებელია. იმ შემთხვევაში, თუ პირი ამ უფლებას
ბოროტად გამოიყენებს, ანუ სასამართლოს უფლების რეალურად დაცვის მიზნით კი არ
მიმართავს, არამედ სასამართლო რესურსის ფუჭად გახარჯვის, მეორე მხარისათვის საპროცესო-
სამართლებრივი დისკომფორტის ან სხვა არაკანონიერი მიზნით და ეს აშკარაა, სასამართლო
უფლებამოსილია მისი განცხადება წარმოებაში არ მიიღოს, რაც დეტალურად უნდა იყოს ასახული

და მოტივირებული იმ საპროცესო დოკუმენტში, რომლის საფუძველზეც მხარის სასამართლო
ხელმისაწვდომობის უფლება შეიზღუდა
სარჩელის მიღებაზე უარის თქმა მარტოოდენ იმ დასაბუთებით, რომ სასარჩელო მოთხოვნას
დაკმაყოფილების პერსპექტივა არ გააჩნია, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6
მუხლის კონტექსტში სასამართლო ხელმისაწვდომობის უფლების უხეშ დარღვევად შეიძლება
ჩაითვალოს.
მხარეების მიერ დავის საგნის განსაზღვრა დისპოზიციურობის პრინციპის ერთ-ერთი
კონკრეტული გამოვლინებაა. ეს იმას ნიშნავს, რომ სასამართლოს უფლება არ აქვს გასცდეს
სასარჩელო მოთხოვნის ფარგლებს, შეცვალოს სარჩელის საგანი და საფუძველი, გაადიდოს
სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა.
აღნიშნული უფლება დისპოზიციურობის პრინციპიდან გამომდინარე, მოსარჩელის
პრეროგატივაა. სწორედ ის არის უფლებამოსილი სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით
გათვალისწინებული წესითა და ფარგლებში საკუთარი სასარჩელო მოთხოვნის მოდიფიცირება
მოახდინოს.
დისპოზიციურობის პრინციპის გამოვლინებას წარმოადგენს არამარტო მოსარჩელის უფლება,
განსაზღვროს დავის საგანი, არამედ გადაწყვიტოს ისიც, თუ ვის მიმართ იქნეს წარდგენილი
მოთხოვნა.
ერთადერთი გამონაკლისი, როდესაც სასამართლო მოპასუხეთა წრის შერჩევაში ერევა,
სავალდებულო თანამოპასუხეობაა, მაგალითად, როდესაც სარჩელის საგანს საერთო უფლება
წარმოადგენს (სსსკ 86.„ა“).
მხარეთა მორიგება დისპოზიციურობის პრინციპის ერთ-ერთი გამოვლინებაა. მხარეები
უფლებამოსილნი არიან თავად განსაზღვრონ აღსასრულებელი აქტით (განჩინებით)
დამტკიცებული შეთანხმების პირობები და მორიგების გზით დაასრულონ დავა. მორიგება
მხარეთა შეთანხმებაა, შესაბამისად, მიიჩნევა, რომ მორიგება სამოქალაქო სამართლებრივი
გარიგებაა, რომელზეც მხარეები ორმხრივად თანხმდებიან და რომელიც სასამართლოს მხრიდან
განჩინებით მტკიცდება, რაც მხარეთა შეთანხმებას სავალდებულოდ შესასრულებელ და
იძულებით აღსასრულებელ დოკუმენტად აქცევს. მხარეებს უფლება აქვთ სამართალწარმოების
ნებისმიერ ეტაპზე მორიგდნენ, მათ შორის, გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის
შემდეგაც. მხარეთა მორიგება მხარეთა უფლებაა, ამავდროულად აღნიშნული გზით დავის
დასრულება სასამართლოს პრიორიტეტია. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით
რეგლამენტირებულია, რომ სასამართლომ ყველა ზომა უნდა მიიღოს დავის მორიგების
დასრულების მიზნით. მათ შორის, სასამართლო უფლებამოსილია მხარეებს დავის გადაწყვეტის
შესაძლო შედეგებზეც მიუთითოს და ამ გზით დავის მორიგებით დასრულების
მიზანშეწონილობაში დაარწმუნოს.
მართალია, მორიგება მხარეთა უფლებაა, რომლის გამოყენება მათ სამართალწარმოების
ნებისმიერ ეტაპზე შეუძლიათ, თუმცა, აღნიშნული.
არ ნიშნავს იმას, რომ მათ სრული, აბსოლუტური (შეუზღუდავი) უფლებები აქვთ მორიგების
პირობების განსაზღვრის კონტექსტში. მორიგების დადებისას მხარეები სამოქალაქო გარიგების
დადების თავისუფლებით.
სარგებლობენ, თუმცა, გარიგება არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს კანონს, ზნეობის ნორმებს და არ
უნდა არღვევდეს მესამე პირის ინტერესებს.
როგორც სარჩელის სასამართლოსათვის მიმართვის უფლებაა დისპოზიციურობის
გამოვლინება, ასევე სარჩელზე უარიც მოსარჩელის დისპოზიციური უფლებაა, რაც იმას ნიშნავს,
რომ მხარეს (მოსარჩელეს) ნებისმიერ დროს აქვს უფლება, უარი თქვას თავის სასარჩელო

მოთხოვნაზე. მხარე უფლებამოსილია, უარი თქვას, როგორც მთლიან სასარჩელო მოთხოვნაზე,
ისე მის ნაწილზე46. თუმცა, ნიშანდობლივია, რომ სასამართლომ მოსარჩელისათვის იმ
სამართლებრივი შედეგების განმარტება უნდა უზრუნველყოს, რომელიც სარჩელზე უარს სდევს
თან.
დისპოზიციურობა, როგორც ნების ავტონომიის საპროცესო გამოხატულებაა.
სარჩელის ცნობას საფუძვლად ედება პრეზუმფცია, რომ მოპასუხე აღიარებს მის მიმართ
წარდგენილ პრეტენზიას და არ აპირებს ამ მოთხოვნისაგან თავდაცვის საპროცესო საშუალების
გამოყენებას.
სარჩელის გამოხმობის უფლებაც დისპოზიციურობის პრინციპის გამოვლინებაა, რა დროსაც,
მოსარჩელე მის მიერ ინიცირებულ სასარჩელო წარმოებაზე უარს ამბობს, თუმცა, აღნიშნული
უარი დროებითი ხასიათისაა და მოსარჩელეს იმავე დავაზე იმავე საფუძვლითა და იმავე მხარის
მიმართ სარჩელის ხელახლა აღძვრის უფლებას უტოვებს.
სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაჩივრება და ასევე უარი მის გასაჩივრებაზე, ასევე
წარმოადგენს მხარის დისპოზიციური უფლების გამოვლინებას.
10. ზეპირობისა და წერილობითობის შეხამების პრინციპი
სამოქალაქო პროცესი აგებულია ამ ორი საწყისის შეხამებაზე.
სასამართლო საქმეს იხილავს როგორც წესი ზეპირად.
სამართალწარმოება სასამართლოში ხორციელდება წერილობითისა და ზეპირი ფორმის
შეხამებით.
11. უშუალობის პრინციპი მტკიცებულებები სასამართლომ უნდა გამოიკვლიოს უშუალოდ,
უშუალო აღქმის საფუძველზე.
სასამართლო გადაწყვეტილება უნდა ეფუძნებოდეს მხოლოდ სასამართლო სხდომაზე
შემოწმებულ და გამოკვლეულ მტკიცებულებას.
სასამართლო პირადად უნდა გაეცნოს მტკიცებულებებს და არა სხვა პირთა მეშვეობით.
უშუალობა იმაში მდგომარეობს, რომ საქმის განხილვის დროს პირველი ინსტანციის
სასამართლო ვალდებულია პირადად, ე.ი. უშუალოდ გამოიკვლიოს მტკიცებულებები, ანუ
უშუალოდ მოისმინოს მხარეთა ახსნა-განმარტებები, მოწმეთა ჩვენებები, ექსპერტთა დასკვნები,
გაეცნოს წერილობით მტკიცებულებებს, დაათვალიეროს ნივთიერი მტკიცებულებები.
12. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულობის პრინციპი
მუხლი 10. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულოობა
კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გადაწყვეტილებები (განჩინებები, დადგენილებები),
აგრეთვე თავისი უფლებამოსილების განსახორციელებლად სასამართლოს მიერ აღძრული
მოთხოვნები და განკარგულებები სავალდებულოა საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ყველა
სახელმწიფო, საზოგადოებრივი თუ კერძო საწარმოსათვის, დაწესებულებისათვის,
ორგანიზაციისათვის, თანამდებობის პირისა თუ მოქალაქისათვის და ისინი უნდა შესრულდეს.
6. სასამართლოს შემადგენლობა და აცილება.
7.განსჯადობა
სასარჩელო განცხადების წარმოებაში მირების შესახებ გადაწყვეტილების მიმრებმა
სასამართლომ სხვა საკიტხებთან ერთად ერთ-ერთი უმტავრესი საკითხიც უნდა
გადაწყვიტოს,კერძოდ განსჯადობის საკიტხი.ე.ი. უნდა განსაზღროს მოცემული საქმე არის თუ
არა მოცემული კონკრეტული სასამართლოს განსჯადი,შეუძლია თუ არა ამ სასამართლოს მისი
განხილვა-გადაწყვეტა. განსჯადობა ეს არის პროცესის ინსტიტუტი,რომელიც აწესრიგებს
სასამართლოებისადმი უწყებრივად ქვემდებარე საქმეების კონკრეტული სასამართლოს
გამგებლობისადმი მიკუთვნების საკიტხს.

ძირითადი ნიშნების მიედვით განასხვავებენ გავრეობით,ანუ საგნობრივ და ტერტორიულ
განსჯადობას.
საქართველოს საერთო სასამართლოთა სისტემას მქნიან:რაიონული,სააპელაციო,უზენაესი
სასამართლოები.გვარეობითი განსჯადობა განსაზღვრავს საერთო სასამართლოების ამ
სხვადასხვა რგოლის სასამართლოთაგან,თუ კონკრეტულად რომელი რგოლის სასამართლომ
უნდა განიხილოს სავა აარსებითად.
საქმეთა გავრის(სახის) გარდა,განსჯადობის განსაზღვრის ნიშანია აგრეთვე
ტერიტორიაც,რომელზედაც ფუნქციონირებს კონკრეტული სასამართლო. ტერიტორიული
განსჯადობა ეწოდება სასამართლოებისადმი საქმეთა განსჯადობას იმ ტერიტორიისდა
მიხედვით,რომელზედაც ვრცელდება მოცემული სასამართლოს საქმიანობა. ტერიტორიული
განსჯადობის ქვესახეები:1) სამოქალაქო საქმეთა საერთო განსჯადობა განისაზღვრება მოპასუხის
საცხოვრებელი ადგილით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება
იურიდილი პირის ადგილსამყოფელის მიხედვით. მოსარცელე ვალდებულია თVითონ მიუთითოს
სარჩელში მოპასუხის მისამართი.თუ მოპასუხეს არ აქვს საცხოვრებელი მაშინ საქმის განხილვა
მოხდება მისი ადგილსამყოფელის მიხედვიტ. თუ მოსარჩელისთვის უცნობია მოპასუხის
ადგილსამყოფელი მაშინ საღცელი აღიძრება მოპასუხის უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის
მიხედვით.
იურიდიულ პირის ადგილსამყოფლად ითვლება მისის ადმინისტრაციიის მდებარეობის
ადგილი. იურიდიულ პირს შესაძლოა ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ადგილსამყოფელი.მისი სხვა
ადგილსმაყოფელი ჩაითVლება ფილიალის ადგილსამყოფელად.
2)ალტერნატიული განსჯადობა,როცა საქმე შეიძლება განხილულ იქნეს კანონში მითითებული
რამდნეიმე სასამართლოდან ერთ-ერთ სასამართლოში მოსარჩელის არჩევით.განსჯადობა
მოსარცელის არჩევით ნიშნავს რომ საქმე არა მხოლოდ მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის
სასამართლოს განსჯადია,არამედ შეიძლება სხვა სასამართლოს განსჯადიც გახდეს.
3)განსაკუთრებული განსჯადობა,რომელიც უშვებს განსაზღვრული კატეგორიის საქმეთა
განხილვას მხოლოდ ერთ რომელიმე,კანონით ზუსტად განსაზღვრულ
სასამართლოში.განსაკუთრებული განსჯადობის სამოქალაქო საქმეებზე სასამართლოს არცევა არ
არის დამოკიდებული მოსარჩელის ნებაზე,არამედ განსჯადი სასამართლო ზუსტად არის
განსაზღვრულიკანონით.
სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს
წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.თუ
მამკვიდრებელი საქართველოს მოქალაქეა,მაგრამ გარდაცვალების დროისთვის იგი
საზღვარგარეთ ცხოვრობდა , სასამართლოში სარჩელი შეიძლება აღიძრას საქართველოში მისი
უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის ან სამკვიდრო ქონების ადგილსამყოფელის მიხევდით.
4)სახელშეკრულებო განსჯადობა ეწოდება მხარეთა შეთანხმებით დადგენილ განსჯადობა.
სახელშეკრულებო განსჯადობა ნიშნავს,რომ მხარეებს ურთიერთშეთანხმებით შეუძლიათ
დაადგინონ მოცემული კონკრეტული სამოქალაქო საქმის ტერიტორიული განსჯადობა.

კ ა ზ უ ს ი
1) ა-მ სარჩელი შეიტანა ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ჯანმრთელობის დაზიანების გამო ზიანის
ანაზღაურება 5000 ლარის ოდენობით,მერე წინასასამართლო სხდომის დასრულებამდე შეამცირა
მოთხოვნა და მოითხოვა 3000.მოსამართლემ დააკმაყოფილა ისე რომ მოპასუხისთVის არაფერი
უკითხავს. მთავარ სხდომაზე მოსარჩელე გარდაიცვალა.მოსამართლემ შეაჩერა განხილვა
უფლებამონაცვლის დანიშვნამდე.მის უფლებამონაცვლედ მისი შვილი დაინიშნა.შემდეგ,ამ

უფლებამონაცვლემ ისევ მოთხოვნის გაზრდა მოითხოვა ისევ 5000 ლარამდე.მოსამართლემ
დააკმაყოფილა.შეაფასეთ საპროცესო მოქმედებები.
83-ე მუხლის მე-2 ნაწილი-სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობის გაზრდის უფლება ჰქონდა
მაგრამ მოპასუხისათVის უნდა შეეტყობინებინა მოსამართლეს.მან კი არ შეატყობინა. 279-ე
მუხლ...მოსამართლეს უნდა შეეჩერებინა საქმისწარმოება. ბოლოს 83-2 მუხლის მე-4 ნაწილი რომ
წინასასამართლო სხდომის დასრულების შემდეგ რომ მოითხოვა ისევ ოდენობის გაზრდა
ამისთვის საჭირო იყო მოპასუხის წინასწარი თანხმობა.
2) უფლებამონაცვლეობაზე,მესამე პირი და არასათანადო მოსარჩელეზე....
3)დავის საგნის ოდენობის შეცვლა პროცესის მიმდინარეობისას
4)ა-მ სარჩელი შეიტანა ბ-ს წინააღმდეგ,რადგან ხელშეკრულებით გაფორმებული ორ სართულიანი
სახლის ნაცვლად 1 სართულიანი აუშენა.ა-მ სარჩელი შეიტანა თბილისში,რადგან ის პირი
ცხოვრობდა თბილისში.მაგრამ განსჯადობის კანონის მიხედვით ბ-მ მოითხოვა საქმის ქუთაისში
გადატანა. გადაიტანეს ქუთაისის სასამართლოში.შემდეგ ისევ დააბრუნეს თბილისში.შეაფასეთ
თითოეული ქმედება.
მოსარჩელეს აქვს უფლება გადაწყვიტოს სად შეიტანს სარჩელს და თუ დავა ქონებას ეხება იმ
ტერიტორიულ ერთეულში სადაც ეს ქონებაა ჩვეულებრივ შეიძლება იმავე ქალაქში მოხდეს ამ
საქმის განხილვა. სასამართლოს არ უნდა გაეგზავნა ეს სარჩელი არც ქუთაისში დ აარც
ქუთაისიდანა რა უნდ ადაბრუნებულიყო თბილისში.

თემები
1.წერილობითი და ნივთიერი მტკიცებულებების წარდგენის წესი.
სამოქალაქო პროცესში წერილობითი მტკიცებულებებია ის საგნები,რომლებიც შეიცავენ ასოებს,ნიშნებს,ციფრებს,ხაზებს და ასე შემდეგ. წერილობით მტკიცებულებებში გამოხატულია გარკვეული აზრები,რომლებიც შეიცავენ ცნობებს საქმისათვის მნიშვნელოვანი ფაქტებისა და გარემოებების შესახებ.
ჩამონათვალი არა რის ამომწურავი-ნახაზები,რუკები,სქემები,ნოტები,ესკიზები...რომელთა აღქმა,წაკითხვა შესაძლებელლია,რომელთაც აქვთ კავშირი საქმესთან.
დოკუმენტები-ისეთი წერილობითი მტკიცებულებაა,რომელიც გაცემული ან დადასტურებულია კომპეტენტური ორგანოს მიერ,თავისი უფლება-მოვალეობების ფარგლებში,კანონით დადგენილი წესით.უნდა ჰქონდეს აუცილებელი რეკვიზიტები.
საქმიანი და პირადი ხასიათის წერილები. ოფიციალური წერიობითი მტკიცებულებები იმით ხასიათდება რომ ისინი გაცემულია უფლებამოსილი ორგანოების და თანამდებობის პირების მიერ. არაოფიციალური ეწოდება წერილობით მტკიცებულებას,რომელიც მომდინარეობს ფიზიკური პირებისგან. სანოტარო წესით დადასტურებული წერილობითი მტკიცებულებების ნამდვილობას ადასტურებს ნოტარიუსი.წერილობითი მტკიცებულება ფაქტებს ადასტურებს მასში გადმოცემული აზრების შინაარსის თვალსაზრისით.
წერილობით მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები.თუ მხარემ ვერ შეძლო წერილობით მტკიცებულებათა მირება იმ პირისგან,ვისთანაც ეს მტკიცებულებები იმყოფება,მას შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე,რათა სასამართლომ გამოითხოვოს ისინი. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვის თაობაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს ასევე შეუძლია შესაბამისი მხარისგან გამოიტხოვოს ერთგვაროვანი დოკუმენტები კონკრეტული რეკვიზიტების მითითების გარეშე,იმ ვარაუდით რომ აღნიშნული დოკუმენტებით შიძლება დადგინდეს საქმისთვის მნიშვნელოვანი გარემოებები.პირი ვალდებულია დაასაბუთოს,თუ საქმისთვის მნიშვნელოვანი რა გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით და რას ეფუძნება მისი ვარაუდი,რომ მტკიცებულებ მის მიერ მითითებული პირს ხელთაა. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში,რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
წერილობითი მტკიცებულება,როგორც წესი,სასამართლოში წარდგენილ უნდა იქნეს დედნის სახით. თუ წარდგენილია საბუთის ასლი,სასამართლოს,მხარეთა შუამდგომლობით ან თვისი ინიციატივით,შეუძლია მოითხოვოს დედნის წარგდენა.პირი შეიძლება გათავისუფლდეს დედნის წარგდენისაგან მხოლოდ იმ შემტხვევაში ,თუ დაამტკიცებს,რომ ასეთი საბუთის წარდგენა გარკვეული მიზეზით,რომელსაც სასამართლო საფუძვლიანად მიიჩნევს,შეუძლებელია.საბუთის ასლისთვის მტკიცებულებითი მნიშვნელბის მინიჭება დამოკიდებულია სასამართლოს შეხედულებაზე. გამოთხოვილ წერილობით მტკიცებულებებს ფიზიკური და იურიდიული პირები გადაუგზავნიან სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. თუ მათ არ შეუძლიათ ამ ვადაში წარადგინონ ეს მტკიცებულებები, ისინი ვალდებული არიან, აცნობონ სასამართლოს ამის შესახებ მიზეზების მითითებით. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად.შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო მოქალაქეს ან საწარმოს, დაწესებულების, ორგანიზაციის ხელმძღვანელს ანდა შესაბამის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით.
დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან.
წერილობითი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე.
მხარეს უფლება აქვს საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების სტადიაზე განაცხადოს, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია. ასეთი განცხადება მას შეუძლია გააკეთოს აგრეთვე საქმის სასამართლო სხდომაზე განხილვის დროსაც, თუ ეს საბუთი წარდგენილ იქნა ამ სასამართლო სხდომაზე, ან ადრე წარდგენილი საბუთის სიყალბე მისთვის ცნობილი გახდა სასამართლო სხდომაზე.
მტკიცებულების წარმდგენ მხარეს შეუძლია სთხოვოს სასამართლოს მტკიცებულებებიდან სადავო საბუთის ამორიცხვა და საქმის გადაწყვეტა საქმეში არსებული სხვა მტკიცებულებების საფუძველზე. ასეთი თხოვნის არარსებობის შემთხვევაში სასამართლო შეამოწმებს საბუთის ნამდვილობას, რისთვისაც შეუძლია დანიშნოს ექსპერტიზა, მოითხოვოს დამატებითი მტკიცებულებების წარმოდგენა ან გამოითხოვოს სხვა მტკიცებულებები.
თუ სასამართლო მივა იმ დასკვნამდე, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია, მას მტკიცებულებიდან გამორიცხავს.წარდგენილ წერილობით მტკიცებულებათა ნამდვილობის შემოწმება შეიძლება სასამართლოს ინიციატივით. თუ დადასტურებულია წარდგენილი საბუთის სიყალბე, სასამართლო გამოიტანს დასაბუთებულ განჩინებას და ამ დოკუმენტს მისი სიყალბის დამადასტურებელი მტკიცებულებებით გადასცემს საგამოძიებო ორგანოებს.
სასამართლოში საბუთების წარდგენის სიძნელისას სასამართლოს შეუძლია მოითხოვოს სათანადო წესით შემოწმებული ამონაწერების წარდგენა ან მოახდინოს წერილობით მტკიცებულებათა დათვალიერება და გამოკვლევა მათი შენახვის ადგილზე. საქმეში არსებული დედანი საბუთები სასამართლოში ერთად ინახება. ასეთი საბუთები, მათი წარმდგენის თხოვნით, შეიძლება დაუბრუნდეს მასვე, მაგრამ საქმეში უნდა დარჩეს მოსამართლის მიერ შემოწმებული დედანი საბუთების ასლები.
ნივთიერი მტკიცებულება ნებისმიერი ნივთი და საგანია,რომელსაც შეუძლია დაადასტუროს იმ ფაქტების არსებობა,რომლებიც აუცილებელია საქმის სწორად გადასაწყვეტად. ნივთ.მტკიცებულებებით სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მიყენებული ზიანის ოდენობა,მოწოდებული პროდუქციის ხარისხი,შეკვეთის შესრულების ხარისხი. ნივთიერი მტკიცებულებბია:სარჩელის მატერიალური ობიექტი-ქონება,რომლის გამოტხოვასაც ითხოვს მოსარცელე;უხარისხო პროდუქცია,გაფუჭებული ნივთები;ყალბი დოკუმენტები არა შინაარსით,არამედ თვისებებით. საგნების ნაცვლად სხდომაზე შესაძლოა დწარდგენილი იქნეს მათი ფოტოები.ნივთ.მტკიცებულებათა შემოწმების მიზნით ინიშნება ექსპერტიზა.
ნივთიერ მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. თუ მხარემ ვერ შეძლო ნივთიერი მტკიცებულების მიღება იმ პირისაგან, ვისაც ხელთა აქვს იგი, მხარეს შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე მისი გამოთხოვის შესახებ.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი ვალდებულია აღნიშნოს, საქმის რა მნიშვნელოვანი გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით, აღწეროს ეს ნივთი და მიუთითოს, რას ეფუძნება მისი ვარაუდი, რომ მტკიცებულება მის მიერ მითითებული პირის ხელთაა.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში, რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმა უნდა გადაუგზავნონ უშუალოდ სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. სასამართლოს შეუძლია აგრეთვე ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს მისცეს უფლება მიიღოს საბუთი სასამართლოში წარსადგენად.
ფიზიკური და იურიდიული პირები ვალდებული არიან, სასამართლოს აცნობონ იმის შესახებ, რომ არ შეუძლიათ წარადგინონ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ან წარადგინონ იგი სასამართლოს მიერ დანიშნულ ვადაში. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად. შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო შესაბამის ფიზიკურ პირს ან იურიდიული პირის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით. დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან. ნივთიერი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს მის ხელთ არსებული ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე.
2.ვადები,ვადის დრო,სახეები,ვადის გაგრძელება და აღდგენა.
საპროცესო ვადა ეს არის კანონით გათვალისწინეული ან სასამართლოს მიერ დადგენილი ვადა,რომლის განმავლობაშიც უნდა შესრულდეს ესა თუ ის საპროცესო მოქმედება.იმის მიხედვით,თუ პროცესის რომელი სუბიექტია კონკრეტული საპროცესო ვადის ადრესატი,ვადები შეიძლება დაიყოს სამ ჯგუფად:1)სასაამრთლოსთვის დადგენილი ვადები,რომლის განმავლობაშიც თVითონ სასამართლომ უნდა შეასრულოს ესა თუ ის მოქმედება. 2)ვადები,რომლებიც დადგენილია პროცესის მონაწილეთა მიერ შესაბამისი მოქმედებების შესასრულებლად. 3)ვადები,რომლებიც დადგენილია სხვა პირთათვის,რომლებიც ვალდებული არიან შეასრულონ სასამართლოს მითითებბეი ამ ვადებში.
საპროცესო ვადები ორი სახისაა:1)კანონით დადგენილი ვადები და 2) სასამართლოს ან მოსამართლის მიერ დდგენილი ვადები.მათ შორის განსხვავება ისაა,რომ კანონით დადგენილი ვადები დაგდენილია როგორც სასამართლოსთვის ,ისე პროცესის მონაწილეთათვის. ასეთი ვადები არ შეიძლბა შეიცვალოს მხარეთა და სასამართლოს შორის შეთანხმებით.ამგვარი ვადის გასვლის შემდეგ მხარეები კარგავენ უფლებას შეასრულონ ის,რისი შესრულებაც ვადის გასვლამდე შეეძლოთ,მეორე სახის ვადები კი დადგენილია მხოლოდ პროცესის მონაწილეთათვის და ისინი საწიროების შემტხვევაში შეიძლება შეიცვალოს ან გაგრძელდეს თვითონ სასამართლოს მიერვე.
1) კანონით დაგდენილი საპროცესო ვადები იყოფა ზოგად და სპეციალურ ვადებად.ზოგადი ვადის შემთხვევაში სამოქალაქო საქმეებს სასამართლოები განიხილავენ განცხასდების მიღებიდან არა უგვიანეს 2 თვისა,განსაკუთრებით რთულ საქმეზე ვადა შეიძლება გაგრძელდებს არა უმეტეს 5 თვისა,ხოლო სპეციალური ვადის შესახებ არნიშნულია,რომ საქმეები ალიმენტის გადახდევინების,დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაიზანებით,აგრეთვე მარჩენალის სიკვდილით გამოქვეული ზინაის ანაზღაურბეის ,შრომითი ურთიერთობებიდან გამომდინარე მოთხოვნეის შესახებ განხილულ უნდა იქნეს არაუგვიანეს1 თვისა. თუ კანონით დაგდენილი ვადა დაარღVია სასამართლომ ეს გავლენას არ მოახდენს პროცესის მსვლელობაზე,ხოლო,თუ ვადა დაარღვია პროცესის მონაწილემ საპროცესო მოქმედების შესრულების უფლება გაქარწყლდება კანონით დადგენილი ან სასამაფრთლოს მიერ დანიშნული ვადის გავსლის შემდეგ.საჩივარი ან საბუთები,რომლებიც შეტანილია საპროცესო ვადის გასვლის შემდეგ,განუხილველი დარჩება.თუმცა საპროცესო მოქმედების შესასრულებლად კანონით დადგენილი ვადა შეიძლება აღადგინოს სასამართლომ,თუ ცნობს ,რომ საპროცესო მოქმედების შეუსრულებლობა მოხდა საპატიოო მიზეზით.საპროცესო კოდექსის თანახმად,სასამართლო გადაწყვეტილებებისა და განჩინებბის გასაჩივრების ვადები საერტოდ არ შეიძლება აღდგენილ ან გაგრძელებულ იქნეს.
2) სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადები. საპროცესო ვადების ხანგრძლივობას სასამართლო განსაზღვრავს საქმის გარემოებებისა და იმ დროის გატვალისწინებით,რომელიც აუუცილებელია საპროცესო მოქმედებების შესასრულებლად. საპროცესო ვადები შეიძლება დადგინდეს იმ პირთა მიმართაც რომლებიც პროცესის მონაწილენი არ არიან,მაგრამ ,რომლებიც ვალდებულნი არიან შეასრულონ მოსამართლის მითითებები.
საპატიო მიზეზით გაშვებული საპროცესო ვადა შეიძლება გაგრძელდეს ან აღდგეს.
ვადის გაგრძელება ნიშნავს იმ საპროცესო მოქმედების შესრულებისათვის ,რომელიც არ შესრულდა დადგენილ ვადაში,ახალი ვადის განსაზღვრას სასამართლოს მიერ. სასამართლოს ვადის გაგრძელების თხოვნით შეუძლია მიმართოს იმან,ვისტVისაც დანიშნული იყო ამა თუ იმ მოქმედების შესრულების ვადა.გაშვებული ვადა სასამართლომ თავისი ინიციატივითაც შეიძლება გააგრძელოს. თუ ვადა დანიშნულია სასამართლოს მიერ კოლეგიურად,ამ ვადას მოსამართლე ერთპიროვნულად ვერ შეცვლის,ვერ გააგრძელებს და პირიქით,ვადები,რომელბიც დადგენილია ერთპიროვნულად მოსამართლის მიერ,შეიძლება გაგრძელდეს მის მიერვე.ვადის გაგრძელების შესახებ საქმის გადაწყვეტისას მხედველობაში მიიღება ის,თუ რამდენად საპატიოა ის მიზეზი,რომელთ გამოც გაშვებულია ვადა.საპატიოა მიზეზი,რომელიც შეუძლებელს ან რთულს ხდის დადგენილ ვადაში შესაბამისი მოქმედების შესრულებას.
სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადბეი შეიძლება მხოლოდ გაგრძელდეს,ხოლო კანონით დადგენილი ვადები აღდგენილ იქნეს.
საერთო წესით სასაამართლოს აღდგენს საპროცესო ვადას თუ სახეზეა ერთობლივად რამდნეიმე პირობა:1)განცხადება საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ სასამართლოში შეაქვს იმას,ვინც გადააცილა კანონით დადგენილი საპროცეოს ვადა,ან მის წარმომადგენელს. 2)ეს განცხადება შეტანილ უნდა იქნეს იმ სასამართლოში,რომელშიც უნდა შესრულებულიყო საპროცესო მოქმედება.ასეთ განცხადებას სასამართლო დააკმაყოფილებს თუ ცნობს,რომ საპროცსო ვადის გაშვება საპატიო მიზეზით მოხდა. 3)ვადის აღდგენის შესახებ განცხადების შეტანასთან ერთადბმხარემ უნდა შეასრულოს ის საპროცესო მოქმედებაც,რომლის შესრულების ვადაც გაუსლია.მაგ:შეიტანოს სასაჩივარი,შესაგებელი,წარადგინოს დოკუმენტები...
ისევე როგორც საპროცესო ვადის გაგრძელების შემტხვევაში,ვადის აღგდნეის შემტხვევაშიც აღდგენის საფუძველია ვადის გაშვების საპატიო მიზეზი არსებობა.
3.მესამე პირები,უფლებამონაცვლეობა,მისი სამართლებრივი სტატუსი.
მოსარჩელისა (თანამოსარჩელეთა) და მოპასუხის (თანამოპასუხეთა) გარდა, მხარეთა შორის დავის გადაწყვეტით შეიძლება დაინტერესებული იყოს და, შესაბამისად, შესაძლებელია პროცესში მონაწილეობა მიიღოს აგრეთვე სხვა ისეთმა გარეშე პირმა, რომლის ინტერესს საქმე შეეხება. ეს იქნება მესამე პირის მონაწილეობა.
პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობა იმითაა განპირობებული, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილებამ ამ საქმეზე შეიძლება გავლენა მოახდინოს შემდგომში იმ პირთა ინტერესებსა და უფლებებზე, რომლებიც მხარეს არ წარმოადგენენ.
მესამე პირებს დავის გადაწყვეტის მიმართ აქვთ იურიდიული ინტერესი.
მესამე პირები არასოდეს თვითონ არ აღძრავენ საქმეს.
მესამე პირები შედიან დაწყებულ პროცესში.
მესამე პირთა უფლებები და ინტერესები ხშირად არ ემთხვევა მხარეთა უფლებებსა და ინტერესებს.
პროცესში შესვლის საფუძვლების, ასევე საქმის შედეგით დაინტერესების ხარისხის მიხედვით განასხვავებენ ორი სახის მესამე პირს:
1.მესამე პირები, რომლებიც განაცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე
2. მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე.

პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობის შედეგად: საშუალება ეძლევა სასამართლოს ერთ საქმეში გააერთიანოს ყველა მტკიცებულებას, ვინაიდან მესამე პირები დაინტერესებულები არიან მათ მიერ წამოყენებული მოთხოვნების დადასტურებით და შეიძლება მათ ხელთ ჰქონდეთ შესაბამისი მტკიცებულებები.
სასამართლოს შესაძლებლობა აქვს საქმის ყველა გარემოება სრულად გამოიკვლიოს.
თავიდან იქნება აცილებული სასამართლოს მიერ ურთიერთსაწინააღმდეგო გადაწყვეტილებათა გამოტანა.
ყველა მოთხოვნის ერთდროულად განხილვით საქმე უფრო სამართლიანად გადაწყდება
მესამე პირს ეძლევა შესაძლებლობა თავისი ინტერესები დროულად დაიცვას.
უზრუნველყოფს პირთა უფლებების და ინტერესების სწრაფად გადაწყვეტას და ამით პროცესის ეკონომიას.
ორი საქმის ნაცვლად განიხილება ერთი საქმე, ორი გადაწყვეტილების ნაცვალდ გამოვა ერთი გადაწყვეტილება.
მუხლი 88. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით
1.თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე (მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით). მესამე პირის სარჩელის მიღება და განხილვა წარმოებს საერთო წესების დაცვით. მესამე პირისა და თავდაპირველი მოსარჩელის სარჩელის გადაწყვეტა ხდება ერთდროულად.
2. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით სარგებლობენ მოსარჩელის ყველა უფლებით და მათ ეკისრებათ მისი ყველა მოვალეობა.
მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნებს დავის საგანზე, სარგებლობენ მხარეთა საპროცესო უფლებებით და მათ ეკისრებათ მხარეთა საპროცესო მოვალეობები, გარდა უფლებისა, გაადიდონ ან შეამცირონ სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა, შეცვალონ სარჩელის საფუძველი ან საგანი, ცნონ სარჩელი, უარი თქვან სარჩელზე ან მორიგდნენ, აღძრან შეგებებული სარჩელი, მოითხოვონ სასამართლო გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება.
1. სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით. უფლებამონაცვლეობა შესაძლებელია პროცესის ყოველ სტადიაზე.
2. უფლებამონაცვლისათვის პროცესში მის დაშვებამდე შესასრულებელი ყველა მოქმედება სავალდებულოა იმ ოდენობით, რაც სავალდებულო იქნებოდა იმ პირისათვის, რომელიც მან შეცვალა.
3. უფლებამონაცვლეობის შემთხვევაში სასამართლო შეაჩერებს საქმის წარმოებას 279-ე მუხლის შესაბამისად.
4. უფლებამონაცვლით შეცვლის ან ასეთ შეცვლაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.
პირთა შეცვლა სამოქალაქო სამართალწარმოებაში შესაძლებელია არა მხოლოდ არასათანადო მხარის სათანადოთი შეცვლის წესით, არამედ შესაძლოა პროცესში ერთი პირის ადგილი დაიჭიროს მეორე პირმა სხვა მიზეზითაც - საპროცესო უფლებამონაცვლეობის წესით.
საპროცესო უფლებამონაცვლეობა ხდება მაშინ, როდესაც ერთი პირის უფლება, რომელთანაც დაკავშირებულია პროცესი, გადადის მეორეზე, რომელიც იკავებს წინამორბედის საპროცესო მდგომარეობას.
უფლებამონაცვლეობა შეიძლება შეეხოს მოსარჩელეს, მოპასუხეს და მესამე პირს.
საპროცესო უფლებამონაცვლეობის საფუძველია - ადამიანის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა, ვალის გადაკისრება.
უნივერსალური უფლებამონაცვლეობის დროს უფლებამონაცვლეზე გადადის წინამორბედის ყველა სამოქალაქო უფლება და მოვალეობა (მემკვიდრეობა, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია).
სინგულარული (კერძო მონაცვლეობის ) უფლებამონაცვლეობა გვაქვს, როცა კანონით დაიშვება ცალკეულ მატერიალურ=სამართლებრივ უფლებათა გადასვლა (მოთხოვნის დათმობა; ვალის გადაკისრება)

4.სამართლებრივი ურთიერთობა,მისი ელემენტები,მხარე,არასათნადო მხარე,თანამონაწილეობა
სასამართლოში ყოველი საქმე აღიძვრება ვინმეს მიერ და ჩვეულებრივ მიმართულია ვინმეს წინააღმდეგ.ის პირი,რომლის სახელიტაც წარმოებს საქმე სასამართლოში და რომელიც დაინტერესებულია საქმის ბედით,პროცესში მხარედ იწოდება.ამიტომ მოსამართლე,მოწმე,სპეციალისტი,თარჯიმანი ან ექსპერტი,რომლებიც სხვადასხვა მიზნით იღებენ პროცესში მოანწილეობას,მხარედ ვერ ჩაითვლებიან.
მხარეები სამოქალაქო პროცესში ეწოდებათ იმ პირებს,რომელთა შორის წამოჭრილი დავა უფლების შესახებ სასამართლომ უნდა გადაწყვიტოს. მხარე სასარჩელო წარმოების ძირითადი მონაწილეა.მხარე ორია პროცესში,რამეთუ დავა უფლების შესახებ,უსათუოდ გულისხმობს ორ მხარეს:ერთია ის ვინც დაიწყო საქმე,ვინც აღძრა მოთხოვნა,მეორეა ის,ვის წინააღმდეგაც არის წამოყენებული მოთხოვნა,ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.პირველს ეწოდება მოსარჩელე,მეორეს-მოპასუხე,ხოლო ორივეს-მხარეები.
მოსარჩელის ან მოპასუხის მხარეზე შეიძლება მრავალი პირი მონაწილეობდეს,მაგრამ ამა თუ იმ მხარეზე მონაწილეთა რაოდენობას არავიტარი მნიშვნელობა არ აქვს,მხარე მხოლოდ ორი იქნება პროცესში;მაგალითად, სადავო უფლება წილობრივი საკუთრების უფლებით შესაძლოა ეკუთვნოდეს რამდენიმე პირს.თავიანთი ინტერესების დასაცავად სარცელის აღძვრის შემთხვევაში,ყველა თანამესაკუთრე ერთი მხარე-მოსარჩელე მხარე იქნება.
მოდავე მხარეები არ არიან მატერიალურ-სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტები.ამიტოომ ისინი არასათანადო მხარეები იქნებიან,მაგრამ მაინც მხარეები არიან პროცესში.
მხარეების ნიშნებია:1)მხარეებს აქვთ ურთიერთსაპირისპირო იურიდიული ინტერესი; 2)აქვთ საქმის შედეგით იურიდიული დაინტერესება; 3)პროცესში გამოდიან თავისი სახელით;4)სასამართლო გადაწყვეტილების მიღება ხდება მხარეთა სახელზე; 5)მხარეებზე ვრცელდება გადაწყვეტილების მატერიალურ-სამართლებრივი ძალა; 6)მხარეებმა უნდა გასწიონ სასამართლო ხარჯი.
მოსარჩელე პროცესის ის მონაწილეა,რომელიც მოიტხოვს რაიმეს მიკუტვნებას,რაიმე უფლების ცნობას,მოპასუხისათვის რაიმე მოქმედების აკრძალვას.მან სასარჩელო განცხადებაში უნდა დაასახელოს როგორც თვაისი სახელი და გვარი,ასევე მოპასუხისაც.
მოპასუხე არის ის ვისაც თავს ესხმის მოსარცელე და ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.
არასათანადო მხარეები არიან პირები,რომლებიც თავდაპირველად ივარაუდებოდნენ სადავო მატერიალური სამართალურტიერთობის მონაწილეებად,ამგრამ,როგორც საქმის განხილვის შედეგად გაირკვა,ისინი არ ყოფილან სინამდვილეში ამ ურთიერთობათა მონაწილენი
5.სამოქალაქო საპროცესო სამართლის საგანი,წყაროები,პრინციპები.
სამართლის თეორიაში სამართლის ყველა დარგი მატერიალური და საპროცესო სამართლის დარგებად იყოფა.მატერიალური სამართალი იმ სამართლებრივი ნორმების სისტემაა,რომელთა დხმარებითაც საზოგადოებაში ხორციელდება ადამიანთა ურთიერთობებზე ზემოქმედება პირადპისი,უშუალო სამართლებრივი მოწესრიგების გზით.მატერიალური სამართლის ნორმები განსაზღვრვანე ამ ურთიერთობების მონაწილეთა ურთიერთ უფლებებსა და მოვალეობებს.
სამოქლაოქ საპროცესო სამართალი იმ საპროცესო სამართლებრივი ნორმების სისტემაა,რომელიც სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების დროს სასამართლოსა და პროცესის სხვა ონაწილეებს შორის წარმოშობილ საზოგადოებრივ ურთიერთობებს აწესრიგებს.
სამოქალაქო პროცესი სასამართლოს საქმიანობაა მართლმსაჯულების განხორციელებასთან დაკავშირებით,რომელიც განსაზღვრული საპროცესო ფორმით მიმდინარეობს და მისი საგანია კონკრეტული სამოქალაქო საქმე.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის მეთოდი ეს არის სამართლის მოცემული დარგით მოწესრიგებულ ურთიერთობებზე ზემოქმედების საშუალებანი,ანუ იურიდიული საშუალებების სისტემა,რომელთა საშუალებითაც უზრუნველყოფილია საზოგადოებრივ ურთიერტობათა მოწესრიგება.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროებია მისი გარეგნული გამოხატულების ფორმები,ანუს ხვადასხვა დონის ის ნორმატიული აქტები,რომლებიც სამართლის მოცემული დარგის ნორმებს (საპროცესო ნორმებს) შეიცავენ. სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროებისთვის დამახასიათებელია ის,რომ:1)სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროს სამოქალაქო სამართლისგან განსხვავებით წარმოადგენენ მხოლოდ საკანონმდებლო აქტები,ანუ კანონები. 2)საქ.კონსტ.მე-3 მუხლის თანახმად,მხოლოდ საქართველოს უმაღლეს სახელმწიფო ორგანოთა განსაკუთრებულ გამგებლობას მიეკუთვნება საპროცესო კანონმდებლობის შემუშავება და მიღება. 3)თანდათანობით ფართოვდება სამოქალაქო საპროცესო სამაღთლის ნორმების შემცველი საკანონმდებლო აქტების წრე.
ფორმალური მნიშვნელობით სამოქ.საპრ.სამ.-ის წყაროებია საკანონმდებლო აქტები და ის საერთაშორისო ხელშეკრულებები,რომლებშიც საქართველო მონაწილეობს. ეს ნორმატიული აქტები შეიცავენ სამოქ.საპრ.ნორმებს და ამა თუ იმ ხარისხით აწესრიგებენ სამოქ.სამარტალწარმოებას,იმისდა მიხედვით თუ რა დონის ნორმატიული აქტია თითოეული მათგანი.
სამოქ.საპრ.სამ.წყაროთა,ე.ი. საპროცესო ნორმების შემცველი ნორმატიული აქტების ჩამონათვალი ძალიან ვრცელია,მათი ჩამოთვლა შეუძლებელია.
სამართლის ნებისმიერი დარგის საფუძველია საქართველოს კონსტიტუცია.
საპრ.სამართლის წყაროთა შორის მნიშვნელოვანია საერთო სასამართლოების საქართველოს ორგანული კანონი.რომელიც ეხება სასამართლოთა მოწყობას,მოსამართლეთა სტატუსს,პროცესის ძირითად პრინციპებს.
მართლმსაჯულების განხორციელების წესი დაწვრილებითა რის მოცემული სამოქ.საპრ.კოდექსში.
პროცესის წყაროებია ასევე ის კანონები,რომელთა გამოყენებაც ხდება ერთი რომელიმე სახის საპროცესო ურთიერთობის,მაგრამ არა მთელი პროცესის მოწესრიგების მიზნით. მაგ; საქართველოს კანონი სახელმწიფო ბაჟის შესახებ.
სიტყვა “პრინციპი” ლათინური წარმომავლობის სიტყვაა და ნიშნავს “საფუძველს”, “საწყისს”.
ესაა ზოგადი დებულებები, რომლებიც წარმოადგენენ რომელიმე თეორიის, მოძღვრების, , მეცნიერების ძირითად ამოსავალს (სახელმძღვანელოს);
პრინციპები წარმოადგენენ ნორმატიულად ფუძემდებლურ სამართლებრივ იდეებს, რომლებზეც აგებულია სამოქალაქო პროცესის ყველა ინსტიტუტი და რომლებიც განსაზღვრავენ პროცესის ბუნებას და სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების მეთოდებს.
პრინციპების პრაქტიკული მნიშვნელობა იმაში მდგომარეობს, რომ ისინი უზრუნველყოფენ, გარანტირებულს ხდიან კანონიერი და დასაბუთებული გადაწყვეტილებების გამოტანას და აღსრულებას, კანონიერ მართლმსაჯულებას.
პრინციპში აისახება პროცესის წყობა, სტრუქტურა, სამოქალაქო სამართალწარმოების თავისებურებები, სამოქალაქო საპროცესო სამართლის და მისი უმნიშვნელოვანესი ინსტიტუტების არსებითი ნიშნები.
1. სასამართლოს მიერ მართლმსაჯულების განხორციელების პრინციპი-სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მუხლი 5. მართლმსაჯულების განხორციელება მხოლოდ სასამართლოს მიერ მოქალაქეთა თანასწორობის საწყისებზე
მართლმსაჯულებას სამოქალაქო საქმეებზე ახორციელებს მხოლოდ სასამართლო კანონისა და სასამართლოს წინაშე ყველა პირის თანასწორობის საწყისებზე.
კონსტიტუციის მე-5 მუხლის თანახმად, არავის არ აქვს უფლება მიითვისოს ან უკანონოდ მოიპოვოს ხელისუფლება, ვერც ერთი ორგანო ვერ მიითვისებს მართლმსაჯულების ფუნქციას, რადგან ეს ფუნქცია მხოლოდ სასამართლოს ეკუთვნის.
ნოტარიუსი, რეესტრი, არბიტრაჟი, მედიაცია - ზოგიერთი კატეგორიის სამოქალაქო საქმეებთან მიმართებით იღებენ გადაწყვეტულებებს, თუმცა არ შეიძლება თქმა, რომ ისინი ახორციელებენ მართლმსაჯულებას, რადგან კონსტიტუციის თანახმად სასამართლოა ერთადერთი სახელმწიფო ორგანო, რომელიც უფლებამოსილია განახორციელოს მართლმსაჯულება, როგორც სახელმწიფო ხელისუფლების განსაკუთრებული ფუნქცია.
2. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილების პრინციპი-მუხლი 6. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი დამორჩილება
1. მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია და ემორჩილება მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციასა და კანონს. რაიმე ზემოქმედება მოსამართლეზე ან ჩარევა მის საქმიანობაში გადაწყვეტილების მიღებაზე ზეგავლენის მიზნით აკრძალულია და ისჯება კანონით.
2. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით, კანონი, რომელიც ამ საქმისათვის უნდა იქნეს გამოყენებული, არ შეესაბამება ან ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, სასამართლო შეაჩერებს საქმის განხილვას ამ საკითხზე საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღებამდე, რის შემდეგაც საქმის განხილვა განახლდება.
3. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით კანონს არ შეესაბამება კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი, რომლის შემოწმებაც არ შედის საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციაში, სასამართლო გამოიტანს გადაწყვეტილებას კანონის მიხედვით.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის საფუძველის ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი.
მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილება ფაქტობრივად ორი დებულებაა, თუმცა შეადგენს ერთ პრინციპს, რადგან მოსამართლეთა დამოუკიდებლობას განაპირობებს მათი კანონისადმი მორჩილება, ხოლო მოსამართლეთა მხოლოდ კანონისადმი მორჩილება, თავის მხრივ, მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, როცა მოსამართლე ნამდვილად დამოუკიდებელია.
მოსამართლე ემორჩილება როგორც მატერიალურ, ისე პროცესუალურ კანონს.
მოსამართლის დამოუკიდებლობა უზრუნველყოფილია პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამართლებრივი გარანტიებით.
მოსამართლე არ შეიძლება იყოს პოლიტიკური პარტიის წევრი და მონაწილეობდეს პოლიტიკურ საქმიანობაში.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიებია - მართლმსაჯულების განხორციელების კანონით დადგენილი წესი, მოსამართლის შეუცვლელობა, თანამდებობაზე მოსამართლის გამწესების წესი.
მოსამართლე არ არის ვალდებული მისცეს რაიმე ახსნა-განმარტება უკვე განხილულ ან მის წარმოებაში არსებული საქმის ირგვლივ.
სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს მოსამართლის და მისი ოჯახის უსაფრთხოება, რადგან მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიაა მისი პიროვნების ხელშეუხებლობა.
3. სასამართლოს და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი- სასამართლოს და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი განმტკიცებულია საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლში.
სასამართლოს და კანონის წინაშე ყველა ადამიანი თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.
კანონი დიდისა და და პატარისათვის ერთნაირი უნდა იყოს (ილია).
რომაული პრინციპი - კანონი ყველას ერთნაირად (თანაბრად ) ელაპარაკება.
ეს პრინციპი უზრუნველყოფილია იმით, რომ ყოველი საქმე განიხილება ერთი და იგივე წესით, დადგენილია ერთი და იგივე საპროცესო ფორმა, საქმის მონაწილენი სარგებლობენ თანაბარი სამართლებრივი გარანტიებით.
მართლმსაჯულება ხორციელდება ყველასათვის ერთიანი სასამართლოს მიერ.
4. მხარეთა საპროცესო თანასწორუფლებიანობის პრინციპი-სასამართლოს დანიშნულებაა გაარკვიოს სიმართლე და ეს მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, როდესაც საქმეში ორივე მხარეს ერთნაირ მდგომარეობაში ჩააყენებს.
კანონი მხარეებს თანაბარ შესაძლებლობებს ანიჭებს უფლებების დაცვის საკითხში.
რომაელი იურისტების აზრით - მოსარჩელისათვის არ უნდა იყოს ნებადართული ის, რაც არ არის ნებადართული მოპასუხისათვის.
სასამართლომ ორივე მხარეს უნდა მიანიჭოს თანაბარი შესაძლებლობები (აუდიატურ ეტ ალტერა პარს - მოუსმინეთ მეორე მხარესაც).
ეს პრინციპი მჭიდროდაა დაკავშირებული შეჯიბრებითობის პრინციპთან.
5. შეჯიბრებითობის პრინციპი-მუხლი 4. შეჯიბრებითობის პრინციპი
1. სამართალწარმოება მიმდინარეობს შეჯიბრებითობის საფუძველზე.მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები.
2. საქმის გარემოებათა გასარკვევად სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით მიმართოს ამ კოდექსში გათვალისწინებულ ღონისძიებებს.
შეჯიბრებითობა ნიშნავს შედავებას, შებრძოლებას და გამარჯვებისკენ სწრაფვას.
სამოქალაქო საქმის განხილვა მიმდინარეობს შეჯიბრებითი ფორმით.
სამოქალაქო სამართალწარმოების მიზანია არა ჭეშმარიტების დადგენა, არამედ მხარეთა შეჯიბრის საფუძველზე სასამართლოს დარწმუნება ამ თუ იმ პოზიციის სისწორეში
საქმის იურიდიული მხარის გამორკვევა, სათანადო კანონის მონახვა და შეფარდება სასამართლოს მოვალეობა.
მომეცი ფაქტები - მოგცემ სამართალს.
თვით სასამართლო თავისი ინიციატივით არ აგროვებს მტკიცებულებებს, არამედ საქმეს წყვეტს მხოლოდ იმ ფაქტობრივი მასალის მიხედვით, რომელსაც მას წარუდგენენ მხარეები.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო სამართალში “წმინდა”, “სრული” შეჯიბრებითობა არ არსებობს (მე-4 მუხლის მეორე ნაწილი).
შეჯიბრებითობის პრინციპი ნიშნავს, რომ მხოლოდ მხარეები წყვეტენ, თუ რომელ გარემოებებსა და, მაშასადამე, ფაქტებს წარმოადგენენ, ხოლო სამართლებრივი შეფასება კი სასამართლოს კომპეტენციაა.
სასამართლომ საკუთარი გადაწყვეტილება უნდა დააყრდნოს მოწინააღმდეგე მხარის მიერ წარმოდგენილ მეორე მხარისთვის ხელსაყრელ ფაქტებს ან მტკიცებულების შეფასების ხელსაყრელ შედეგებს - თუმცა, შეძლებისდაგვარად მას შემდეგ, რაც შესაბამის სამართლებრივ მითითებას გააკეთებს - იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სარგებლის მიმღები მხარე ამაზე პირდაპირ არ უთითებს.
სასამართლო თავისუფალია სამართლებრივი შეფასებისას.
მხარეებს არ შეუძლიათ - არც ცალკე და არც ერთობლივად - სასამართლოს იძულება, წარმოდგენილი ფაქტობრივი გარემოებები შეამოწმოს მხოლოდ ან უპირატესად ერთი განსაზღვრული სამართლებრივი ასპექტის ფარგლებში, ან არ განიხილოს მოთხოვნის უფლების კონკრეტული მატერიალური საფუძველი. განსაკუთრებით მოთხოვნის უფლებათა კონკურენციის პირობებში, მხოლოდ სასამართლოს საქმეა, გადაწყვიტოს, თუ რომელი სამართლებრივი ასპექტებით (აგრეთვე, წინდახედულობიდან გამომდინარე, ე.წ. დამატებითი დასაბუთებებით) დაასაბუთებს გადაწყვეტილებას, რომლითაც აკმაყოფილებს სარჩელს. როდესაც სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარს ამბობს, სასამართლომ, ამისგან განსხვავებით, უნდა განიხილოს მოთხოვნის უფლების ყველა ის სამართლებრივი საფუძველი, რომლებსაც შეიძლება დააყრდნოს თავისი გადაწყვეტილება; მეტიც, ეს უნდა მოხდეს იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რომელ სამართლებრივ შეხედულებებს შეეხნენ მხარეები საქმისწარმოებისას.
6. სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპი-მე-9-ე მუხლის მე- 4-ე ნაწილი
სამართალწარმოება ხორციელდება სახელმწიფო ენაზე. სახელმწიფო ენის არ მცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.
საქართველოს სახელმწიფო ენა არის ქართული, ხოლო აფხაზეთში აგრეთვე - აფხაზური.
ნებისმიერი დოკუმენტი სასამართლოს უნდა წარედგინოს სახელმწიფო ენაზე. თუ დოკუმენტი საჭიროებს სახელწმიფო ენაზე თარგმნას, იგი უნდა ითარგმნოს სახელმწიფო ენაზე, დამოწმდეს სათანადოდ და ისე წარედგინოს სასამართლოს.
იმ ენის არჩევანის უფლება, რა ენაზეც პირმა უნდა მისცეს ახსნა-განმარტება სასამართლოს, მხოლოდ ამ პირს ეკუთვნის. სასამართლო არ არის უფლებამოსილი გადაწყვიტოს ეს საკითხი.
თარჯიმნის მომსახურებით სამართალწარმოების არმცოდნე პირი სარგებლობს უსასყიდლოდ.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 213-ე მუხლი.
სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპის დარღვევა განიხილება, როგორც სამოქალაქო საპროცესო სამართლის ნორმათა არსებითი და უხეში დარღვევა, რაც შეიძლება საფუძვლად დაედოს სასამართლო გადაწყვეტილების გაუქმებას.
7. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობის პრინციპი-მუხლი 9. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობა და სამართალწარმოების ენა
1. სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.
1.1. სასამართლოს შენობაში, ასევე სამოქალაქო საქმის განხილვის ფოტო-, კინო-, ვიდეოგადაღება, სტენოგრაფირება და აუდიოჩაწერა ხორციელდება „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესით. (11.07.2007. №5290 ამოქმედდეს გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს)
2. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვაში მონაწილეობენ მხარეები და მათი წარმომადგენლები, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში _ მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები.
3. საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.
პროცესის საქვეყნოობა იმაში მდგომარეობს, რომ ყველა მსურველს უფლება აქვს თავისუფლად დაესწროს სასამართლო სხდომას, იმყოფებოდეს სხდომის დარბაზში საქმის განხილვის დროს პროცესის დაწყებიდან , მის დამთავრებამდე.
სამოქალაქო საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის ორი სახე არსებობს:
1.ყველა შემთხვევაში როდესაც ამას უპირობოდ მოითხოვს კანონი.
2.მხარის ან მისი წარმომადგენლის შუამდგომლობით ან სასამართლოს ინიციატივით
მუხლი 131. სასამართლო სხდომის მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით გაშუქება (1.05.2013 N 580)
1. სასამართლო ვალდებულია უზრუნველყოს სასამართლო პროცესის აუდიო-, ვიდეოჩაწერა. სასამართლომ მოთხოვნისთანავე უნდა უზრუნველყოს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის მხარეებისთვის ხელმისაწვდომობა. თუ სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის ნაწილობრივ ან სრულად დახურვის თაობაზე, მხარეები ვალდებული არიან ხელი მოაწერონ ხელწერილს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის გაუმჟღავნებლობაზე.
2. საზოგადოებრივი მაუწყებელი უფლებამოსილია შეუზღუდავად განახორციელოს სასამართლო პროცესის ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის ნაწილობრივ ან სრულად დახურვის თაობაზე. საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვალდებულია უზრუნველყოს ჩანაწერის გადაცემა მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებებისათვის მათი მოთხოვნისთანავე.
3. თუ საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ სარგებლობს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრული უფლებამოსილებით, ასეთი უფლებამოსილებით სარგებლობა შეუძლია სხვა საერთო საეთერო მაუწყებელს სასამართლო სხდომის დაწყების წინ საქმის განმხილველი მოსამართლისათვის წერილობითი განცხადების წარდგენის საფუძველზე. თუ ასეთი განცხადება წარდგენილია ერთზე მეტი საერთო საეთერო მაუწყებლის მიერ, მოსამართლე უფლებამოსილ პირს შეარჩევს წილისყრის საფუძველზე. პირს, რომელიც ახორციელებს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრულ უფლებამოსილებას, ეკისრება იმავე პუნქტით განსაზღვრული ვალდებულებაც. (12.06.2015. N3696 ამოქმედდეს 2015 წლის 17 ივნისიდან) 7. ნებადართულია სასამართლოს ეზოსა და შენობის დერეფანში ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა და ეთერში გადაცემა ყოველგვარი შეზღუდვის გარეშე. დაუშვებელია სასამართლოს მიერ დადგენილი წესით სასამართლოს შენობაში შესული პირისათვის პირადი ნივთების, მათ შორის, მობილური ტელეფონის, კომპიუტერის, ფოტო-, კინო-, ვიდეო- ან/და აუდიოსაშუალებების ჩამორთმევა.
8. კანონიერების პრინციპი- სამოქალაქო პროცესი უფლების დაცვის ერთ-ერთი ფორმაა და კანონის დარღვევის შემთხვევაში სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს დარღვეული ან სადავო უფლების სათანადო დაცვა კანონით დადგენილი საპროცესო წესით და ასევე განახორციელოს მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებაც.
სასამართლო ვალდებულია საქმე საქართველოს კონსტიტუციის და კანონმდებლობის საფუძველზე გადაწყვიტოს.
სასამართლომ ნებისმიერი აქტის მიღებისას თუ საპროცესო მოქმედების განხორციელებისას სწორად უნდა გამოიყენოს როგორც მატერიალური (რეგულაციური) სამართლის, ისე საპროცესო სამართლის შესაბამისი ნორმები.
გადაწყვეტილებაში მითითებული უნდა იქნეს, თუ რომელი კანონის საფუძველზე გადაწყდა ეს კონკრეტული დავა
კანონიერების პრონციპის განხორციელება უზრუნველყოფილია მთელი რიგი საპროცესო გარანტიებით. ეს გარანტიებია: მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მხოლოდ კანონისადმი მათი მორჩილება, კანონისა და სასამართლოს წინაშე მხარეთა თანასწორობა, პროცესის შეჯიბრებითობა, მხარეთა თანასწორუფლებიანობა, საქმის განხილვის საქვეყნოობა, საქმის განხილვის უშუალობა და ასე შემდეგ
9. დისპოზიციურობის პრინციპი-მუხლი 3. დისპოზიციურობის პრინციპი
1. მხარეები იწყებენ საქმის წარმოებას სასამართლოში, ამ კოდექსში ჩამოყალიბებული წესების შესაბამისად, სარჩელის ან განცხადების შეტანის გზით. ისინი განსაზღვრავენ დავის საგანს და თვითონვე იღებენ გადაწყვეტილებას სარჩელის (განცხადების) შეტანის შესახებ.
2. მხარეებს შეუძლიათ საქმის წარმოება მორიგებით დაამთავრონ. მოსარჩელეს შეუძლია უარი თქვას სარჩელზე, ხოლო მოპასუხეს - ცნოს სარჩელი.
ვისაც სურს განახორციელოს თავისი უფლებები, თვითონვე უნდა იზრუნოს ამაზე.
პიროვნება თავისუფალია განკარგოს საკუთარი მატერიალური უფლებების და ამ უფლებების დაცვის საპროცესო საშუალებები
დისპოზიციურობის პრინციპი გერმანულ სამართალშიც შეუზღუდავად მოქმედებს წარმოების დაწყებისა და დავის საგნის განსაზღვრისას.
დისპოზიციურობის პრინციპი არ აბრკოლებს სასამართლოს პროცესის აქტიურად მართვაში.
.
10. ზეპირობისა და წერილობითობის შეხამების პრინციპი
სამოქალაქო პროცესი აგებულია ამ ორი საწყისის შეხამებაზე.
სასამართლო საქმეს იხილავს როგორც წესი ზეპირად.
სამართალწარმოება სასამართლოში ხორციელდება წერილობითისა და ზეპირი ფორმის შეხამებით.
11. უშუალობის პრინციპი მტკიცებულებები სასამართლომ უნდა გამოიკვლიოს უშუალოდ, უშუალო აღქმის საფუძველზე.
სასამართლო გადაწყვეტილება უნდა ეფუძნებოდეს მხოლოდ სასამართლო სხდომაზე შემოწმებულ და გამოკვლეულ მტკიცებულებას.
სასამართლო პირადად უნდა გაეცნოს მტკიცებულებებს და არა სხვა პირთა მეშვეობით.
უშუალობა იმაში მდგომარეობს, რომ საქმის განხილვის დროს პირველი ინსტანციის სასამართლო ვალდებულია პირადად, ე.ი. უშუალოდ გამოიკვლიოს მტკიცებულებები, ანუ უშუალოდ მოისმინოს მხარეთა ახსნა-განმარტებები, მოწმეთა ჩვენებები, ექსპერტთა დასკვნები, გაეცნოს წერილობით მტკიცებულებებს, დაათვალიეროს ნივთიერი მტკიცებულებები.
12. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულობის პრინციპი
მუხლი 10. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულოობა
კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გადაწყვეტილებები (განჩინებები, დადგენილებები), აგრეთვე თავისი უფლებამოსილების განსახორციელებლად სასამართლოს მიერ აღძრული მოთხოვნები და განკარგულებები სავალდებულოა საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ყველა სახელმწიფო, საზოგადოებრივი თუ კერძო საწარმოსათვის, დაწესებულებისათვის, ორგანიზაციისათვის, თანამდებობის პირისა თუ მოქალაქისათვის და ისინი უნდა შესრულდეს.
6. სასამართლოს შემადგენლობა და აცილება.
7.განსჯადობა
სასარჩელო განცხადების წარმოებაში მირების შესახებ გადაწყვეტილების მიმრებმა სასამართლომ სხვა საკიტხებთან ერთად ერთ-ერთი უმტავრესი საკითხიც უნდა გადაწყვიტოს,კერძოდ განსჯადობის საკიტხი.ე.ი. უნდა განსაზღროს მოცემული საქმე არის თუ არა მოცემული კონკრეტული სასამართლოს განსჯადი,შეუძლია თუ არა ამ სასამართლოს მისი განხილვა-გადაწყვეტა. განსჯადობა ეს არის პროცესის ინსტიტუტი,რომელიც აწესრიგებს სასამართლოებისადმი უწყებრივად ქვემდებარე საქმეების კონკრეტული სასამართლოს გამგებლობისადმი მიკუთვნების საკიტხს.
ძირითადი ნიშნების მიედვით განასხვავებენ გავრეობით,ანუ საგნობრივ და ტერტორიულ განსჯადობას.
საქართველოს საერთო სასამართლოთა სისტემას მქნიან:რაიონული,სააპელაციო,უზენაესი სასამართლოები.გვარეობითი განსჯადობა განსაზღვრავს საერთო სასამართლოების ამ სხვადასხვა რგოლის სასამართლოთაგან,თუ კონკრეტულად რომელი რგოლის სასამართლომ უნდა განიხილოს სავა აარსებითად.
საქმეთა გავრის(სახის) გარდა,განსჯადობის განსაზღვრის ნიშანია აგრეთვე ტერიტორიაც,რომელზედაც ფუნქციონირებს კონკრეტული სასამართლო. ტერიტორიული განსჯადობა ეწოდება სასამართლოებისადმი საქმეთა განსჯადობას იმ ტერიტორიისდა მიხედვით,რომელზედაც ვრცელდება მოცემული სასამართლოს საქმიანობა. ტერიტორიული განსჯადობის ქვესახეები:1) სამოქალაქო საქმეთა საერთო განსჯადობა განისაზღვრება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდილი პირის ადგილსამყოფელის მიხედვით. მოსარცელე ვალდებულია თVითონ მიუთითოს სარჩელში მოპასუხის მისამართი.თუ მოპასუხეს არ აქვს საცხოვრებელი მაშინ საქმის განხილვა მოხდება მისი ადგილსამყოფელის მიხედვიტ. თუ მოსარჩელისთვის უცნობია მოპასუხის ადგილსამყოფელი მაშინ საღცელი აღიძრება მოპასუხის უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.
იურიდიულ პირის ადგილსამყოფლად ითვლება მისის ადმინისტრაციიის მდებარეობის ადგილი. იურიდიულ პირს შესაძლოა ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ადგილსამყოფელი.მისი სხვა ადგილსმაყოფელი ჩაითVლება ფილიალის ადგილსამყოფელად.
2)ალტერნატიული განსჯადობა,როცა საქმე შეიძლება განხილულ იქნეს კანონში მითითებული რამდნეიმე სასამართლოდან ერთ-ერთ სასამართლოში მოსარჩელის არჩევით.განსჯადობა მოსარცელის არჩევით ნიშნავს რომ საქმე არა მხოლოდ მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის სასამართლოს განსჯადია,არამედ შეიძლება სხვა სასამართლოს განსჯადიც გახდეს.
3)განსაკუთრებული განსჯადობა,რომელიც უშვებს განსაზღვრული კატეგორიის საქმეთა განხილვას მხოლოდ ერთ რომელიმე,კანონით ზუსტად განსაზღვრულ სასამართლოში.განსაკუთრებული განსჯადობის სამოქალაქო საქმეებზე სასამართლოს არცევა არ არის დამოკიდებული მოსარჩელის ნებაზე,არამედ განსჯადი სასამართლო ზუსტად არის განსაზღვრულიკანონით.
სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.თუ მამკვიდრებელი საქართველოს მოქალაქეა,მაგრამ გარდაცვალების დროისთვის იგი საზღვარგარეთ ცხოვრობდა , სასამართლოში სარჩელი შეიძლება აღიძრას საქართველოში მისი უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის ან სამკვიდრო ქონების ადგილსამყოფელის მიხევდით.
4)სახელშეკრულებო განსჯადობა ეწოდება მხარეთა შეთანხმებით დადგენილ განსჯადობა. სახელშეკრულებო განსჯადობა ნიშნავს,რომ მხარეებს ურთიერთშეთანხმებით შეუძლიათ დაადგინონ მოცემული კონკრეტული სამოქალაქო საქმის ტერიტორიული განსჯადობა.

8 სასამართლო შეტყობინება და დაბარება
მხარეს ან მის წარმომადგენელს სასამართლო უწყებით ეცნობება სასამართლო სხდომის ან ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების დრო და ადგილი, უწყება მხარისათვის და მისი წარმომადგენლისათვის ჩაბარებულად ჩაითვლება, თუ იგი ჩაბარდება ერთ ერთ მათგანს ხოლო ჩაბარების განსხვავებულ, გონივრულ წესზე მხარეთა შეთანხმების არსებობის შემთხვევაში ამ შეთანხმებით გათვალისწინებული წესით. წარმომადგენელი ვალდებულია უწყების ჩაბარების შესახებ აცნობოს მხარეს. სასამართლო უწყებით სასამართლოში იბარებენ აგრეთვე მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებსა და თარჯიმნებს.მხარეებს ან მათ წარმომადგენლებს სასამართლო უწყება უნდა ჩაჰბარდეთ იმ ვარაუდით, რომ მათ ჰქონდეთ სასამართლოში დროულად გამოცხადებისა და საქმის მომზადებისათვის გონივრული ვადა მხარეები, მათი წარმომადგენლები, აგრეთვე მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები შეიძლება დაიბარონ ტელეფონით, ფაქსით, სხვა ტექნიკური საშუალებით ,სასამართლო უწყება ადრესატს ბარდება მხარის მიერ მითითებული ძირითადი მისამართის (ფაქტობრივი ადგილსამყოფლის), ალტერნატიული მისამართის, სამუშაო ადგილის, სასამართლოსთვის ცნობილი სხვა მისამართის ან მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესის მიხედვით,თუ მოსარჩელის მიერ მითითებული თავისი ან მოპასუხის მისამართი არასწორი აღმოჩნდა, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ.

9 პროცესის ხარჯები

სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების თავისებურება იმაშიმდგომარეობს,რომ იგი ფასიანია.მხარეები და მესამე პირები სახელმწიფოს სასარგებლოდ იხდიან ფულად თანხებს,ნებისმიერ სასამართლოს შესასრულებელი საპროცესო მოქმედებაზე.სამოქალაქო საქმეთა წარმოებასთან დაკავშირებით მხარეთამიერ გადახდილ ფულად თანხებს სასამართლო ხხარჯები ეწოდება, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის თანახმად პროცესის ხარჯები ორი სახისაა- სასამართლო ხარჯები და სასამართლოს გარეშე ხარჯები.სასამართლო ხარჯებს შეადგენს სახელმწიფო ბაჟი და საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები. საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯების გაანგარიშების წესი და მათიოდენობა განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოსგადაწყვეტილებით.სასამართლოს გარეშე ხარჯებს წარმოადგენს ადვოკატისათვისგაწეული ხარჯები, დაკარგული ხელფასი (განაცდური), მტკიცებულებათაუზრუნველსაყოფად გაწეული ხარჯები, აგრეთვე მხარეთა სხვა აუცილებელი ხარჯები, რაც შეეხება სახელმწიფო ბაჟს
სახელმწიფო ბაჟი არის შენტანი,რომელსაც იხდიან ფიზიკური და იურიდიულიპირები სახელმწიფოს მიერ მათი ინტერესების შესაბამისი იურიდიულიმნიშნელობის მქონე მოქმედებების შესრულებისა და სათანადო საბუთებისგაცემისთვის.სახელმწიფო ბაჟი მხარეებს შეაქვთ საქართველოს იუსტიციისუმაღლესი საბჭოს საერთო სასამართლოების დეპარტამენტის სადეპოზიტოანგარიშზე .სახელმწიფო ბაჟის ორი სახე არსებობს ესაა მარტივ და პროპორციული. მარტივიბაჟი გადახდევინება ხდება ლარებში და თეთრებში განსაზღვრული განაკვეთისმიხედვით ხოლო პროპორციული ბაჟის გამოითვლება პროცენტულად და მისოდენობა დამოკიდებულია სადავო თანხაზე, საჩივრის, სარჩელის ფასზე.რაც შეეხება ბაჟის ოდენობას,იგი ძირითადად წარმოადგენს დავის საგნისღირებულების 3%-ს,მაგრამ არანაკლებ 100ლარისა.ირველი ინსტანციის სასამართლოში არ უნდა აღემატებოდეს

10 მტკიცება და მტკიცებულებები
მტკიმტკიცების ცნება განუყოფლადაა დაკავშირებული მტკიცებულებებთან
სასამართლო მტკიცება იმაში მდგომარეობს, რომ ჯერ უნდა განისაზღვროს, თუ რომელს გარემოებებს აქვთ არსებითი მნიშვნელობა. ამისათვის კი უნდა ვიხელმძღვანელოთ მატერიალური სამართლის იმ ნორმის ჰიპოთეზით და დისპოზიციით, რომელიც უნდა იქნეს გამოყენებული.
მტკიცებულების შეფასება მხოლოდ სასამართლოს კომპეტენციაა.
მტკიცების ტვირთის განაწილებაში არსებით როლს თამაშობს პრეზუმფციები, რაც ნიშნავს ვარაუდს, ესაა ვარაუდი, რომელიც უტყუარად ითვლება მანამდე, სანამ საწინააღმდეგო არ დამტკიცდება
მტკიცებულებათა გამოკვლევა გულისხმობს მათ ყოველმხრივ შესწავლას, ანალიზს სასამართლოს, საქმის მონაწილეთა და მათი წარმომადგენლის მიერ მტკიცებულებათა შესახებობის, დასაშვებობის, უტყუარობის და საკმარისობის მიზნით.
მტკიცებულებათა შეფასება ეს არის მტკიცებულებათა შესახებობის, დასაშვებობის, უტყუარობის, საკმარისობის და მტკიცებულებებს შორის ურთიერთკავშირის არსებობის განსაზღვრა. ყოველი მტკიცებულება ფასდება ცალ-ცალკე და ყველა ერთმანეთთან კავშირში, რაც სასამართლოს შესაძლებლობას აძლევს შეაპირისპიროს ისინი ამ მტკიცებულებებს შორის წინააღმდეგობის აღმოფხვრის მიზნით.
მეცნიერთა აზრით მტკიცებულებათა შეფასება აზროვნების აქტია, ლოგიკური ოპერაციაა. მტკიცებულების შეფასებას ლოგიკური და სამართლებრივი მხარე აქვს.
მტკიცებულებებს საბოლოოდ აფასებს სასამართლო სათათბირო ოტახში, რაც ნებითი აქტის - სასამართლო გადაწყვეტილების მიღების საფუძველია. მტკიცებულებატა საბოლოო შეფასების მიზანია ფაქტების დადგენა მოცემულ საქმეზე.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში არ არის მოცემული მტკიცებულებების ცნება.
მტკიცებულებებია კანონით დადგენილი წესით მიღებული ცნობები ფაქტების შესახებ, რომელთა საფუძველზე სასამართლო ადგენს იმ გარემოებების არსებობას ან არარსებობას, რომლებიც ასაბუთებენ მხარეთა მოთხოვნებს და შესაგებელს და სხვა იმ გარემოებების არსებობას ან არარსებობას, რომელთაც მნიშვნელობა აქვთ საქმის სწორად განხილვისა და გადაწყვეტისათვის.

11 ადგილზე დათვალიერება
სამოქალაქო პროცესში, სასამართლოს მიერ ნივთიერი ან წერილობითი მტკიცებულების გაცნობა უშუალოდ ადგილზე, როდესაც მათი სასამართლოში წარდგენა შეუძლებელი ან მეტად ძნელია (მაგალითად, თუ ეს არის საცხოვრებელი ბინა, რომლის გაყოფას მოითხოვენ მხარეები, დაზგა, რომელზეც მუშა დაშავდა, დიდძალი საბუხჰალტრო დავთრები და მისთ.). ადგილზე დათვალიერებაში მონაწილეობს სასამართლოს მთელი შემადგენლობა. საქმის მონაწილე პირებსა და მათ წარმომადგენლებს აცნობებენ დათვალიერების დროსა და ადგილს. ადგილზე დათვალიერების შედეგი აისახება ოქმში, რომელსაც დათვალიერების ყველა მონაწილე აწერს ხელს. ოქმს დაერთვის ადგილზე შედგენილი ან შემოწმებული საბუთები; გვგმა, ნახაზი, სურათი და სხვ,,ადგილზე დათვალიერებას აწარმოებს საქმის განმხილველი მოსამართლე. თუ საქმეს სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობა იხილავს, ადგილზე დათვალიერების მოვალეობა, ამ სასამართლოს თავმჯდომარის გადაწყვეტილებით, შეიძლება დაეკისროს მის ერთ-ერთ წევრს. ფაქტების კონსტატაციის მიზნით ადგილზე დათვალიერების ჩატარება სასამართლომ შეიძლება დაავალოს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს − აღსრულების ეროვნულ ბიუროს.

12 მხარის ახსნა განმარტება
საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების დადგენის პროცესი იწყება მხარეთა (მესამე პირთა, თანამონაწილეთა, კანონისმიერ წარმომადგენელთა) ახსნაგანმარტების მიღებით: მხარეები იძლევიან ახსნა-განმარტებებს მათთვის ცნობილი და საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა შესახებ. მხარეებს უფლება აქვთ, სასამართლოს წინასწარი ნებართვის გარეშე დაუსვან შეკითხვები მოწინააღმდეგე მხარეს და მის წარმომადგენელს. სასამართლო ნებართვას იძლევა მხოლოდ შეკითხვების დასმის პროცედურის დაწყების თაობაზე. თუ შეკითხვა უადგილოა ან შეუფერებელია და არ ემსახურება საქმის გარემოებების გამოკვლევასა და დადგენას, სასამართლოს, მხარის თხოვნით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია მოხსნას ასეთი შეკითხვა. შეკითხვის უადგილოდ ან შეუფერებლად მიჩნევა და მისი მოხსნა შეუძლია მოსამართლეს ერთპიროვნულად, ხოლო როცა საქმეს კოლეგიური სასამართლო იხილავს, მაშინ – სხდომის თავმჯდომარეს ასევე არ შეიძლება ახსნა-განმარტების მიღება:
ისეთი პირისაგან, რომელსაც თავისი ფიზიკური ნაკლის ან ფსიქიკური აშლილობის გამო არ შეუძლია სწორად აღიქვას ფაქტები და მისცეს მათ შესახებ სწორი ჩვენება;
სასულიერო პირისაგან ისეთი გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს;
თანამდებობის პირისაგან ისეთ გარემოებებზე, რომელთა შესახებ საიდუმლოების დაცვაც მის სამსახურებრივ მოვალეობაში შედის, თუ იგი განთავისუფლებული არ არის ასეთი საიდუმლოების დაცვისაგან.

13 მოწმის ჩვენება

სამოქალაქო პროცესის ერთ-ერთი მხარის შუამდგომლობით, მოწმედ შეიძლება გამოძახებული იყოს ნებისმიერი პირი, რომელსაც შეუძლია მიაწოდოს სასამართლოს ცნობები საქმის გარემოებების შესახებ.

მოწმე არ შეიძლება იყოს:

1) პირი, რომელსაც თავისი ფიზიკური ნაკლის ან ფსიქიკური აშლილობის გამო არ შეუძლია სწორედ აღიქვას ფაქტები და მისცეს მათ შესახებ სწორი ჩვენება.

2) სასულიერი პირები- იმ გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს.

3) წარმომადგენლები სამოქალაქო და სისხლის სამართლის საქმეებზე, ისეთ გარემოებებთან დაკავშირებით, რომლებიც მათთვის ცნობილი გახდა მათ მიერ წარმომადგენლის მოვალეობის შესრულებისას.

4) მედიატორი- მედიატორის მოვალეობის შესრულებისას გაგებული გარემოებების შესახებ.

მოწმედ დაბარებული პირი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში და მისცეს სწორი ჩვენება. ამ ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა, კერძოდ მოწმის სასამართლოში არასაპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში იგი დაჯარიმდება 50 ლარით. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მოწმის იძულებითი მიყვანა.

ამავდროულად ჩვენების მიცემაზე უარის თქმისა და განზრახ არასწორი ჩვენების მიცემისათვის მოწმეს შეიძლება დაეკისროს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა.

თუმცა აქაც არსებობს გამონაკლისი, კერძოდ ჩვენების მიცემაზე უარი შეუძლია თქვან:

ა) მხარეთა მეუღლეებმა;

ბ) ახლო ნათესავებმა – შვილები, შვილიშვილები, ძმები, დები, მშობლები, მშვილებლები, შვილობილები, მზრუნველები, მეურვეები, ბებიები, პაპები;

გ) პირებმა, რომლებიც თავიანთი სამსახურებრივი მდგომარეობის გამო ვალდებულნი არიან დაიცვან საიდუმლოება, თუ ისინი განთავისუფლებულნი არ არიან ამ მოვალეობისაგან.

მათ შეუძლიათ უარის თქმა მხოლოდ მაშინ, თუ:

1) ჩვენების მიცემა გამოიწვევს მოწმის ან მისი ახლო ნათესავის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას.

ან/და

2) მიაყენებს მათ ქონებრივ ზიანს.
როგორც წესი მოწმის დაკითხვა ხორციელდება სასამართლოს მთავარ სხდომაზე, მაგრამ მოწმე შეიძლება დაიკითხოს მის ადგილსამყოფელზეც, თუ არსებობს კანონით განსაზღვრული გამონაკლისი შემთხვევები. მაგალითად, ავადმყოფობის გამო არ შეუძლია გამოცხადდეს.

მოწმეები უნდა დაიკითხონ ცალ-ცალკე, რათა მათ არ მოახდინონ გავლენა ერთმანეთზე ჩვენების მიცემისას. ასევე ისინი სხდომის დამთავრებამდე უნდა იმყოფებოდნენ დარბაზში, რადგან შესაძლოა საჭირო გახდეს მათი განმეორებით დაკითხვა ან სხვა მოწმეებთან დაპირისპირება.

14 ექსპერტის დასკვნა
თუ საქმის განხილვასთან დაკავშირებულ საკითხზე მოსამართლეს სპეციალური ცოდნა არ გააჩნია, სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით დანიშნოს ექსპერტიზა საქმის განხილვის ნებისმიერ სტადიაზე, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნული საკითხის განმარტებას არსებითი მნიშვნელობა აქვს საქმის გადაწყვეტისათვის და მის გარეშე გადაწყვეტილების გამოტა ნა შეუძლებელია. ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება. მხარეებს შეუძლიათ სასამართლოსგან დამოუკიდებლად უზრუნველყონ ექსპერტიზის ჩატარება. ასეთ შემთხვევაში ექსპერტის დასკვნა სასამართლოს უნდა წარედგინოს სასამართლოში საქმის აღძვრის ან საქმის მომზადების სტადიაზე. სარჩელის (შესაგებლის) წარდგენისას მხარეს უფლება აქვს, მოითხოვოს ვადა ექსპერტის დასკვნის წარმოსადგენად.საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას ექსპერტის დასკვნა მხარემ შეიძლება წარმოადგინოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო განხილვისათვის საქმის მომზადების სტადიაზე მისთვის ექსპერტის დასკვნის წარდგენის საჭიროება ობიექტური მიზეზებით ვერ იქნებოდა ცნობილი და ასეთი საფუძველი წარმოიშვა ამ სხდომაზე, ან თუ მხარემ საპატიო მიზეზით ვერ უზრუნველყო შესაბამისი ექსპერტის დასკვნის წარმოდგენა საქმის მომზადების სტადიაზე.