ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმე „როსტომაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს

მეხუთე სექციის

გადაწყვეტილება

საქმე „როსტომაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“

(საჩივარი № 13185/07)

სტრასბურგი

2018 წლის 8 ნოემბერი

ძალაში შესვლის თარიღი:

08/02/2019

ეს გადაწყვეტილება საბოლოო გახდა კონვენციის 44-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად. იგი შეიძლება დაექვემდებაროს რედაქციულ გადასინჯვას.

საქმეზე „როსტომაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“,

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს (მეხუთე სექცია) პალატამ, შემდეგი შემადგენლობით:

ანგელიკა ნუსბერგერი, თავმჯდომარე,

იონკო გროზევი,

სიოფრა ო’ლირი,

მარტინშ მიტსი,

გაბრიელე კუჩკო-შტადლმაიერი,

ლატიფ ჰუსეინოვი,

ლადო ჭანტურია, მოსამართლეები,
და კლაუდია ვესტერდიკი, სექციის განმწესრიგებელი,

2018 წლის 9 ოქტომბრის დახურული თათბირის შემდეგ,

გამოიტანა შემდეგი გადაწყვეტილება, რომელიც იმავე დღეს იქნა მიღებული:

პროცედურა

1. საქმის საფუძველია საჩივარი (№13185/07) საქართველოს წინააღმდეგ, რომელიც, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის (შემდგომში „კონვენცია“) 34-ე მუხლის შესაბამისად, 2007 წლის 2 მარტს სასამართლოში წარადგინა საქართველოს მოქალაქემ, ბ-ნმა პაატა როსტომაშვილმა (შემდგომში „მომჩივანი“).

2. მომჩივანს წარმოადგენდა ქ-ნი ს. აბულაძე, ადვოკატი, რომელიც საქმიანობს თბილისში. საქართველოს მთავრობას (შემდგომში „მთავრობა“), ყველაზე ბოლოს, წარმოადგენდა სახელმწიფო წარმომადგენელი იუსტიციის სამინისტროდან ბ-ნი ლ. მესხორაძე.

3. კერძოდ, მომჩივანი აცხადებდა, რომ შიდა სასამართლოებმა ვერ წარმოადგინეს თავიანთი გადაწყვეტილების საფუძვლები სისხლის სამართლის დანაშაულში მისი მსჯავრდებულად ცნობის თაობაზე, რითაც რისკის ქვეშ დადგა სისხლის სამართლის პროცესის სამართლიანობა, რაც ეწინააღმდეგება კონვენციის მე-6 მუხლს.

4. 2009 წლის 20 აპრილს საჩივრის შესახებ ეცნობა მთავრობას.

ფაქტები

I. საქმის გარემოებები

5.  მომჩივანი დაიბადა 1973 წელს და ცხოვრობს სოფელ ახალდაბაში.

ა. სისხლის სამართლის პროცესი  მომჩივნის წინააღმდეგ

6. 2004 წლის 16 აგვისტოს მომჩივანი და ორი სხვა პირი („ძმები“) დააპატიმრეს დამამძიმებელ გარემოებებში მკვლელობისა და ცეცხლსასროლი იარაღის მართლსაწინააღმდეგო დამზადების, შენახვისა და ტარების თაობაზე, ერთი და იმავე ბრალდებით.

7. მომჩივნისა და ძმების მიმართ წაყენებული ბრალდებები ემყარებოდა დაზარალებულის მამის, ბ-ნ ვ. ნ.-ს, მიერ მიცემულ ჩვენებას, რომელიც აცხადებდა, რომ იყო დანაშაულის თვითმხილველი და სხვა მტკიცებულებას, კერძოდ, ხელყუმბარის ამოღებას ძმების სახლიდან, ისევე როგორც სასამართლო ექსპერტიზის რამდენიმე დასკვნას.

8. ბ-ნი ვ. ნ.-ს ჩვენების თანახმად, მის ოჯახსა და  მომჩივნისა და ძმების შესაბამის ოჯახებს შორის დიდი ხნის განმავლობაში მიმდინარეობდა დავა. ორ შემთხვევაში, ერთი, ორი წლის წინ და მეორე, მასზე ერთი წლით ადრე, სამივე ბრალდებული ემუქრებოდა და ცდილობდა მისი ოჯახის გაძარცვას, მაგრამ მან არჩია, რომ არ მიემართა პოლიციისთვის. 2004 წლის 14 აგვისტოს დილით ადრე ბ-ნი ვ. ნ. გავიდა სამუშაოდ ფერმაში სოფელთან ახლოს, სადაც მოგვიანებით მას შეუერთდა მისი ვაჟიშვილი. მკვლელობის დროს, დაახლოებით დილის 10 სთ-ზე, იგი მუშაობდა ფერმის სახლში, ხოლო მისი ვაჟიშვილი იყო გარეთ. როგორც კი გაიგონა სროლის ხმა, იგი მივარდა ფანჯარას და დაინახა, რომ მისი შვილი ეგდო მიწაზე შენობიდან ორმოცი-ორმოცდახუთი მეტრის მანძილზე. ერთ-ერთ ბრალდებულს ეკავა იარაღი, ხოლო მისი ძმა და  მომჩივანი გასძახოდნენ მას, რომ კიდევ გაესროლა, რაც მან გააკეთა. სამივე კაცი შემდეგ გაიქცა. ბ-ნი ვ. ნ.-მ ჯერ მიირბინა თავის ვაჟიშვილთან, რომლის სხეულიც ფართხალებდა, და შემდეგ გაიქცა სახლში, რომ წამოეყვანა მანქანა მის დასახმარებლად. როგორც კი შევიდა სახლში, გამოიტანა იარაღი. ზუსტად ამ მომენტში მასთან მოვიდნენ მეზობლები, რომლებმაც შეატყობინეს მისი შვილის გარდაცვალების ამბავი. ბ-მა ვ. ნ.-მ არ უთხრა მათ არც ის, რომ იგი იმყოფებოდა დანაშაულის ჩადენის ადგილზე და თვითონ დაინახა თავისი შვილის მკვლელობა ან არც ის, იცოდა თუ არა რაიმე  სროლის შესახებ. მან წაიყვანა ისინი ფერმის სახლში გარდაცვლილი შვილის სხეულის სანახავად და მაშინვე, იქ დაიწყო მტკიცება, რომ ძმებმა და  მომჩივანმა მოკლეს იგი, მაგრამ არ ახსენა, რომ იგი დანაშაულის მოწმე იყო. როგორც ჩანს, მოგვიანებით მან უთხრა პოლიციას, რომ იყო ამ დანაშაულის თვითმხილველი.

9. სამმა მოწმემ, მამამ და ვაჟიშვილმა – ბ-ნმა უფროსმა მ. მ.-მ  და ბ-ნმა უმცროსმა მ. მ.-მ და ბ-ნმა ს. პ.-მ, მისცა ჩვენება, რომ ისინი ცხოვრობდნენ იმავე სოფელში, იცნობდნენ დაზარალებულის ოჯახს და 2004 წლის 14 აგვისტოს დილით ისინი მუშაობდნენ ფერმაში დანაშაულის ადგილიდან დაახლოებით ორასი მეტრის მანძილზე. არცერთ მათგანს არ უნახავს დაზარალებულის მამა ფერმაში მკვლელობის წინ ან უშუალოდ მის შემდეგ. თუმცა, მათი ჩვენების თანახმად, დაზარალებულმა დაახლოებით დილის 9 საათზე ჩაუარა მათ ნაკვეთს და თხუთმეტი-ოცი წუთის შემდეგ მათ გაიგონეს სროლის ხმა. ისინი გაიქცნენ დანაშაულის ადგილისაკენ და დაზარალებული გარდაცვლილი იპოვეს. უფროსმა ბ-ნმა მ. მ.-მ  გააგზავნა თავისი ვაჟიშვილი, რომ შეეტყობინებინა ბ-ნ ვ. ნ.-სთვის მკვლელობის ამბავი. გზად მას შეუერთდა ბ-ნი დ. მ., რომელიც არის ბ-ნი ვ. ნ.-ს მეზობელი. მათ ნახეს ბ-ნი ვ. ნ. სახლში. ახალი ამბების გაგებისას ბ-ნმა ვ. ნ. გამოიყვანა თავისი მანქანა და წაიყვანა ბ-ნი უმცროსი მ. მ.  და ბ-ნი დ. მ. დანაშაულის ადგილზე, ისე რომ არც უხსენებია, რომ იგი იყო მკვლელობის თვითმხილველი, ან რაიმე იცოდა ამის შესახებ. როგორც კი ბ-ნი ვ. ნ. მივიდა დანაშაულის ადგილზე, დაიწყო  მომჩივნისა და ძმების დადანაშაულება მკვლელობაში, იმის ხსენების გარეშე, რომ იგი პირადად იყო დანაშაულის თვითმხილველი.

10. რამდენიმე მოწმის ჩვენების თანახმად,  მომჩივანი დაინახეს სოფელში სადღაც დილის 9 და 10 საათს შორის. ქ-მა ტ. მ.-მ განაცხადა, რომ მან დაინახა იგი დილის 9-ის 10 წუთზე. ბ-ნმა დ. კ.-მ განაცხადა, რომ მან იგი დაინახა ქ-ნ ტ. მ.-ს ეზოში 2004 წლის 14 აგვისტოს დილას, ზუსტი დროის მითითების გარეშე. ბ-ნმა გ. გ.-მ გაიხსენა, რომ ნახა იგი სოფლის მაღაზიაში სადღაც დილის 10 და 11 საათს შორის. მან აღნიშნა, რომ მაღაზია მდებარეობდა დანაშაულის ადგილიდან დაახლოებით ორ კილომეტრში. მაღაზიის მეპატრონემ ზუსტი დროის მითითების გარეშე განაცხადა, რომ მომჩივანმა მაღაზიაში დაჰყო ორიდან სამ საათამდე. მან ახალი ამბავი მკვლელობის შესახებ თითქოს იქ გაიგო. იმ დროს იგი არ იმყოფებოდა ძმებთან ერთად.

11. სასამართლო ბიოლოგიური ექსპერტიზის დასკვნამ (№ 140/162), რომელიც ბრალმდებლის დაკვეთით ჩაატარა შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის ცენტრმა 2004 წლის 2 სექტემბერსა და 22 ოქტომბერს შორის, წარმოადგინა ერთ-ერთი ძმის შარვალზე აღმოჩენილი სისხლის ლაქების ანალიზი. სისხლი იყო AB (II) ჯგუფის, იმავე ჯგუფის, რაც დაზარალებულის, მაშინ როდესაც შარვლის მფობელის სისხლი იყო AB (IV) ჯგუფის.

12. ნიადაგის სასამართლო ექსპერტიზის დასკვნამ (№1700/10), რომელიც ბრალმდებლის დაკვეთით ჩაატარა იუსტიციის სამინისტროს ექსპერტიზისა და სპეციალურ გამოკვლევათა ცენტრმა 2004 წლის 7 სექტემბერსა და 6 ოქტომბერს შორის, წარმოადგინა ძმების ფეხსაცმელებზე აღმოჩენილი მიწის ანალიზი დანაშაულის ადგილზე და მის მახლობლად არსებული მიწის მიმართ. ანალიზის შედეგად გამოვლინდა, რომ ძმების სახლიდან ამოღებულ ფეხსაცმელებზე აღებულ მიწის ნაკვალევს ჰქონდა იგივე მახასიათებლები, რაც დანაშაულის ადგილზე არსებულ მიწას.

13. 2006 წლის 8 მაისს თბილისის საოლქო სასამართლომ გაასამართლა  მომჩივანი დამამძიმებელ გარემოებაში ჩადენილი განზრახ მკვლელობისთვის და მიუსაჯა 15-წლიანი პატიმრობა. ძმები გაასამართლეს დამამძიმებელ გარემოებაში ჩადენილი განზრახ მკვლელობისთვის და იარაღის უკანონოდ ფლობისთვის და მიესაჯათ ჩვიდმეტ და თექვსმეტ წლიანი პატიმრობა, შესაბამისად.

14. პირველი ინსტანციის სასამართლო მთლიანად დაეყრდნო ბ-ნი ვ. ნ.-ს ჩვენებას (იხ. პარაგრაფი 8 ზემოთ). შესაბამისად, მან დაადგინა, რომ დანაშაულის ძირითადი მიზეზი იყო ამ სამ კაცს, დაზარალებულსა და მის ოჯახს შორის მიმდინარე დავა. შემდეგ იგი აღნიშნავდა, რომ დაახლოებით დილის 10 სთ.-ზე  მომჩივანი და ძმები მივიდნენ დაზარალებულის ფერმაში და მოკლეს იგი თოფით. ერთ-ერთი ბრალდებულის მიერ პირველი გასროლის შემდეგ მისი ძმა და მომჩივანი უყვიროდნენ მას, რომ კვლავ გაესროლა, რაც მან გააკეთა. თოფი არ უნახავთ. ამასთან ერთად, სასამართლო ეყრდნობოდა ბიოლოგიური ექსპერტიზისა (იხ. პარაგრაფი 11 ზემოთ) და მიწის ექსპერტიზის (იხ. პარაგრაფი 12 ზემოთ) შედეგებს და ექსპერტიზის სხვა მტკიცებულებებს, როგორიცაა მაგალითად, გარდაცვლილის სხეულის და ხელყუმბარის სასამართლო ექსპერტიზა, მაგრამ არ აკონკრეტებდა მათ რელევანტურობას  მომჩივნის ბრალდების მიმართ.

15. სასამართლომ არ მიიღო  მომჩივნის არგუმენტი, რომ მას ჰქონდა ალიბი დანაშაულის სავარაუდო დროისთვის დაცვის მხარის მოწმეების ჩვენების სახით (იხ. პარაგრაფი 10 ზემოთ). იგი აღნიშნავდა, რომ ჩვენებები იყო შეუსაბამო, ურთიერთსაწინააღმდეგო და მიზნად ისახავდა ბრალდებულის დაცვას სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობისგან.

16. 2006 წლის 8 მაისის გადაწყვეტილება მხოლოდ  მომჩივანმა გაასაჩივრა 2006 წლის 13 ივნისს. იგი ხაზგასმით აღნიშნავდა, რომ მისი თანაბრალდებულისაგან განსხვავებით, სისხლის სამართლის საქმეში არსებული ექსპერტიზის დასკვნის არცერთი ნაწილი არ აკავშირებდა მას დანაშაულთან პერსონალურად. იგი ამტკიცებდა, რომ მტკიცებულების ერთადერთი ნაწილი, რომელიც მას აკავშირებდა მკვლელობასთან, იყო თვითმხილველის ჩვენება, მიცემული დაზარალებულის მამის მიერ, თუმცა, საეჭვო იყო, ეს უკანასკნელი საერთოდ იმყოფებოდა თუ არა დანაშაულის ადგილზე, მის მონათხრობსა და მკვლელობის შემდეგ მოწმეების, უმცროსი მ. მ.-სა  და დ. მ.-ს მიერ მიცემულ ჩვენებებს შორის აშკარა წინააღმდეგობის გამო, რომ მათ მკვლელობის შემდეგ მალევე ნახეს იგი სახლში და მას არ უხსენებია, რომ იყო დანაშაულის თვითმხილველი, მიუხედავად იმისა, რომ იგი მათთან ერთად გაემართა დანაშაულის ადგილისაკენ ტრაგიკული ამბის დასაზუსტებლად (იხ. პარაგრაფი 9 ზემოთ). იგი ამტკიცებდა, რომ ბ-ნ ვ. ნ.-ს ვერსია, რომ იგი წავიდა სახლში შვილის მკვლელობის საკუთარი თვალით დანახვის შემდეგ ისე, რომ არავისთვის არ შეუტყობინებია და არც უმცროსი მ. მ.-სთვის და დ. მ.-სთვის არ უთქვამს დანაშაულის ჩადენის ადგილზე ყოფნის თაობაზე, მისი ვერსიის გასამყარებელი მტკიცებულების გარეშე, გააჩინა სერიოზული ეჭვები მისი მტკიცების სანდოობის მიმართ, რომ იგი იყო აღნიშნული მოვლენის მოწმე.  მომჩივანი შემდეგ ამტკიცებდა, რომ მას ჰქონდა ალიბი იმის შედეგად, რომ იგი ნახეს მარტო სოფლის ცენტრში დაახლოებით მკვლელობის დროს, და აღნიშნავდა, რომ ბ-ნი ვ. ნ. შეიძლება მის ჩაბმას დანაშაულში ახორციელებდა შურისძიების გამო. იგი ამტკიცებდა, რომ მის მთავარ არგუმენტებზე რეაგირების ნაკლებობის გათვალისწინებით, პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ წარმოდგენილი ბრალდება ეყრდნობოდა უბრალო ეჭვს, ყოველგვარი მტკიცებულების გარეშე, რითაც დაირღვა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 503-ე მუხლის მე-2 ნაწილი (იხ. პარაგრაფი 31 ქვემოთ).

17. 2006 წლის 21 სექტემბერს უზენაესმა სასამართლომ, როგორც მეორე და საბოლოო ინსტანციის სასამართლომ, განიხილა საქმე და უცვლელად დატოვა ქვედა ინსტანციის სასამართლოს განაჩენი. იგი ასაბუთებდა, რომ ქვედა ინსტანციის სასამართლოს მოქმედება სრულად შეესაბამებოდა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-18 მუხლს (იხ. პარაგრაფი 31 ქვემოთ) და სრულად და ობიექტურად შეაფასა საქმის ფაქტობრივი გარემოებები. ქვედა ინსტანციის სასამართლოს განაჩენის უცვლელად დატოვებისას უზენაესი სასამართლო სრულად დაეყრდნო დაზარალებულის მამის ჩვენებას, სხვა მოწმეების ჩვენებებს, რომლებსაც მან უთხრა, რომ მომჩივანმა მოკლა მისი შვილი, და სასამართლო მტკიცებულებას,  მომჩივნის არგუმენტებზე რეაგირების გარეშე, მათ შორის არგუმენტზე, რომ არცერთი მითითებული მტკიცებულება არ მიანიშნებდა მასზე, და, რომ ქვედა ინსტანციის სასამართლომ რეაგირების გარეშე დატოვა მისი არგუმენტები ამასთან დაკავშირებით.

18. 2016 წლის მაისში, დაუზუსტებელ რიცხვში, მომჩივანი გაათავისუფლეს ციხიდან.

ბ. პატიმრობის პირობები და სამედიცინო მომსახურება სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში

19. 2004 წლის 19 სექტემბერს მომჩივანს შეეფარდა წინასწარი პატიმრობა და მოთავსდა თბილისის № 5 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში. სავარაუდოდ იგი ჰყავდათ გადატვირთულ საკანში, სადაც პატიმრებს მორიგეობით უწევდათ ძილი, და მას არ შეეძლო შხაპის მიღება თვეების განმავლობაში. საკანში ტუალეტი არ იყო გამოყოფილი საცხოვრებელი სივრციდან. იგი აგრეთვე ამტკიცებდა, რომ საკანში იყვნენ მღრღნელები.

20. 2005 წლის დაუზუსტებელ თარიღში, მომჩივანი გადაიყვანეს თბილისის № 1 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, სადაც  მომჩივნის განცხადებით, პირობები იყო ისეთივე.

21. 2006 წლის 31 მარტს იგი თბილისის № 1 სასჯელაღსრულების დაწესებულებიდან გადაიყვანეს რუსთავის ახლად აშენებულ №6 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში.

22. 2006 წლის 16 დეკემბერს მომჩივანი გადაიყვანეს რუსთავის №2 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში. მისი მტკიცებით იქ ყოფნის პერიოდში იგი იმყოფებოდა საზიანო დაბინძურების ზემოქმედების ქვეშ შორიახლოს მდებარე ბეტონის ქარხნიდან. როგორც ჩანს, მას არ უჩივლია სასჯელაღსრულების დაწესებულების ხელმძღვანელობასთან მისი პატიმრობის პირობების რომელიმე საკითხის შესახებ.

23. 2007 წლის 6 აპრილს მომჩივანი დააბრუნეს რუსთავის №6 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში. იგი დარჩა იმ სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში 2009 წლის 11 იანვრამდე, როდესაც იგი გადაიყვანეს სასჯელაღსრულების დაწესებულების საავადმყოფოში (იხ. პარაგრაფი 27 ქვემოთ).

24. საქმის მასალებიდან არ ჩანს, რომ მომჩივანმა წამოჭრა რაიმე საკითხი სასჯელაღსრულების დაწესებულების ადმინისტრაციის ან შიდა ხელისუფლების ორგანოების წინაშე მისი პატიმრობის პირობების შესახებ რომელიმე ზემოაღნიშნულ პენიტენციურ ორგანოში.

25. 2007 წლის 6 აპრილს მომჩივნის რუსთავის № 6 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში განმეორებით დაბრუნებისას (იხ. პარაგრაფი 23 ზემოთ), მან გაიარა სტანდარტული სამედიცინო შემოწმება შესვლისას და დაესვა ნეიროცირკულატორული დისტონია, მაგრამ არ დაუნიშნეს არანაირი მკურნალობა. როგორც ჩანს, მომჩივნის არ შეუტანია საჩივრები ამასთან დაკავშირებით.

26. 2008 წლის 23 ივნისს მომჩივანმა, როგორც ჩანს პირველად, შეიტანა საჩივარი სასჯელაღსრულების დეპარტამენტში, თავის ტკივილების შესახებ და ამასთან დაკავშირებით მოითხოვა ჩაეტარებინათ მისთვის სამედიცინო გამოკვლევა. 2008 წლის 17 დეკემბერს, მომჩივნის საჩივრის გათვალისწინებით, რომ მთავრობამ, სავარაუდოდ, მისი სამედიცინო ჩივილები, თავის ტკივილების ჩათვლით, რეაგირების გარეშე დატოვა, სექციის თავმჯდომარემ გადაწყვიტა მიეთითებინა მთავრობისთვის, რომ სასამართლოს რეგლამენტის 39-ე წესის თანახმად, უნდა ჩატარებულიყო ყველა საჭირო ღონისძიება მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესაფასებლად. მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ინფორმაციიდან ჩანს, რომ 2008 წლის 28 ივლისს მომჩივანი შემოწმდა ნევროპათოლოგის მიერ თავის ტკივილებთან დაკავშირებით. მას დაუდგინდა ნეიროცირკულატორული დისტონია, ჰიპერტენზიული ჰიდროცეფალიის სინდრომი და ტვინის პოსტ-ტრავმული დაზიანება და დაენიშნა სათანადო მკურნალობა. მომჩივანი კვლავ უჩიოდა თავის ტკივილებს 2008 წლის 18 სექტემბერსა და 11 ნოემბერს. მომჩივნის მიერ 2009 წლის 29 იანვარს წარმოდგენილი დოკუმენტების თანახმად, იგი მოინახულა ნევროპათოლოგმა 2008 წლის ოქტომბრის დაუზუსტებელ რიცხვში. რაც შეეხება 2008 წლის 11 ნოემბრის პრეტენზიას, მას არ მოჰყოლია სასწრაფო რეაგირება უფლებამოსილი პირების მხრიდან. 2009 წლის 14 იანვარს მომჩივანი მოინახულა ნევროპათოლოგმა და ჩაუტარდა თავის ქალის რენტგენი. ნევროპათოლოგმა დაასკვნა, რომ არ შეინიშნებოდა პათოლოგიური ცვლილებები და მომჩივანს დაუნიშნა მკურნალობა თავის ტკივილისთვის. თავის ტკივილთან დაკავშირებული საჩივრები, როგორც ჩანს, აღარ წამოყენებულა იმ დღის შემდეგ. რაც შეეხება ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ სხვა საჩივრებს, 2008 წლის 28 ოქტომბერს  მომჩივანი იქნა გამოკვლეული და მას დაუსვეს ნაღვლის ბუშტის ქრონიკული ანთების დიაგნოზი. 2008 წლის 19 ნოემბერს მას ჩაუტარდა ულტრაბგერითი გამოკვლევა, რამაც დაადასტურა ნაღვლის ბუშტის ქრონიკული ანთების დიაგნოზი და დაენიშნა სათანადო მკურნალობა. 2012 წლის 8 თებერვალს დროებითი ღონისძიება მოიხსნა.

27. 2009 წლის 11 იანვარს მომჩივანი გადაიყვანეს სასჯელაღსრულების დაწესებულების საავადმყოფოში, სადაც მან გაიარა მთელი რიგი კვლევები და ტესტები. 2009 წლის 16 იანვარს მას დაუდგინდა ტუბერკულოზის დიაგნოზი. იმავე დღეს იგი დააყენეს უშუალო ზედამხედველობის ქვეშ მკურნალობის მოკლე კურსის (DOTS) პროგრამაზე, რომელიც წარმოადგენს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მიერ ტუბერკულიოზის გამოვლენისა და მკურნალობისათვის რეკომენდირებულ სტრატეგიას.

28. 2009 წლის 12 თებერვალს  მომჩივანი მოათავსეს ქსანში ტუბერკულოზით დაავადებული პატიმრებისთვის განკუთვნილ დაწესებულებაში.

29. 2009 წლის 9 ივლისს იგი გადმოყვანილი იქნა თბილისის № 1 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში და 2009 წლის 21 სექტემბერს წარმატებით დაასრულა მკურნალობა DOTS პროგრამის ფარგლებში.

II. შესაბამისი ეროვნული კანონმდებლობა და სხვა ეროვნული და საერთაშორისო დოკუმენტები

30. საქართველოს კონსტიტუციაში (1995), რომელიც მოქმედებდა შესაბამის პერიოდში, ვკითხულობთ შემდეგს:

მუხლი 40 § 3

„დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალდებო დასკვნა და გამამტყუნებელი განაჩენი უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ“.

31. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში (1998), რომელიც მოქმედებდა შესაბამის დროს, ვკითხულობთ:

მუხლი 10: უდანაშაულობის პრეზუმფცია

„...3 დადგენილება ბრალდებულად სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალდებო დასკვნა, გამამტყუნებელი განაჩენი და ყველა სხვა საპროცესო გადაწყვეტილება უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს.

4. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც არ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ეჭვმიტანილისა და ბრალდებულის სასარგებლოდ.“.

მუხლი 18: საქმის გარემოებათა ყოველმხრივი, ობიექტური და სრული გამოკვლევა

„1. გამომძიებელი, პროკურორი, მოსამართლე და სასამართლო ვალდებულნი არიან უტყუარად დაადგინონ, მოხდა თუ არა დანაშაული, ვინ ჩაიდინა იგი, და გაარკვიონ მტკიცების საგნის ყველა სხვა გარემოება სისხლის სამართლის საქმესთან დაკავშირებით.

2. საქმის გარემოებათა გამოკვლევა უნდა იყოს ყოველმხრივი, ობიექტური და სრული. ერთნაირი გულმოდგინებით უნდა გაირკვეს ეჭვმიტანილისა ან ბრალდებულის როგორც მამხილებელი, ისე გამამართლებელი [გარემოებები], აგრეთვე მათი პასუხისმგებლობის დამამძიმებელი და შემამსუბუქებელი გარემოებანი.

3. ეჭვმიტანილის, ბრალდებულისა და დამცველის ყველა განცხადება და საჩივარი უდანაშაულობისა თუ ნაკლები ბრალის, დანაშაულში სხვა პირთა მონაწილეობის, დანაშაულის გამოძიების ან სასამართლოში საქმის განხილვის დროს კანონიერების სხვა დარღვევების თაობაზე გულდასმით უნდა შემოწმდეს“.

მუხლი 503 § 2

„გამამტყუნებელ განაჩენს არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს ვარაუდი. იგი [ასეთი გადაწყვეტილება] დგინდება მხოლოდ იმ პირობით, თუ სასამართლო განხილვის დროს დამტკიცდა განსასჯელის მიერ დანაშაულის ჩადენა უტყუარ მტკიცებულებათა საფუძველზე...“

სამართალი

I. კონვენციის მე-3 მუხლის სავარაუდო დარღვევა

32.  მომჩივანი ჩიოდა, რომ მისი პატიმრობის პირობები იყო არაადეკვატური და მას არ გაეწია სათანადო სამედიცინო მომსახურება. იგი ეყრდნობოდა კონვენციის მე-3 მუხლს, რომელშიც ვკითხულობთ:

„ადამიანის წამება, არაადამიანური თუ დამამცირებელი დასჯა ან მასთან ასეთი მოპყრობა დაუშვებელია.“

33. მთავრობა არ დაეთანხმა ამ არგუმენტს.

ა. მხარეების არგუმენტები

34. მთავრობა აღნიშნავდა, რომ  მომჩივნის ჯანმრთელობის მდგომარეობა სათანადოდ კონტროლდებოდა და პატიმრობის პერიოდში მას გაეწია შესაბამისი მკურნალობა სათანადო სპეციალისტი ექიმების მიერ. რაც შეეხება საჩივრებს სასჯელაღსრულების დაწესებულების არაადეკვატურ პირობებთან დაკავშირებით, ისინი იყო სრულიად დაუსაბუთებელი.

35. მომჩივანი ამტკიცებდა, რომ მის ჯანმრთელობაზე ზედამხედველობა და მკურნალობა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში არ იყო საკმარისი, ტუბერკულოზის ჩათვლით და, რომ სასჯელაღსრულების დაწესებულების პირობები ნებისმიერ დაწესებულებაში, სადაც კი იგი იმყოფებოდა, არ იყო დამაკმაყოფილებელი.

ბ. სასამართლოს შეფასება

36. სასამართლო აღნიშნავს, რომ მომჩივნის საჩივრები კონვენციის მე-3 მუხლის მიხედვით ეხება მისი პატიმრობაში ყოფნის პირობებს და სათანადო სამედიცინო მომსახურებას სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში. ეს საჩივრები განხილული უნდა იქნას თანმიმდევრობით.

1. პატიმრობის პირობები

(ა) პატიმრობა 2006 წლის 31 მარტამდე

37. სასამართლო განმეორებით აღნიშნავს შესაბამის პრეცედენტებს, რომელთა მიხედვითაც იგი არ თვლის პატიმრობის პირობებს განგრძობად სიტუაციად, იმ გარემოებებში, სადაც  საჩივარი ეხება ეპიზოდს, მოპყრობას ან განსაკუთრებული პატიმრობის რეჟიმს, რომელიც თან ერთვის დადგენილი ვადით პატიმრობას (იხ. Ananyev and Others v. Russia, nos. 42525/07 და 60800/08, §§ 76-78, 2012 წლის 10 იანვარი).

38. მომჩივანი ასაჩივრებდა, რომ მისი პატიმრობის პირობები თბილისის №5 და თბილისის №1 სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში იყო სრულიად არადამაკმაყოფილებელი, ვინაიდან საკანი იყო გადატვირთული და არ აკმაყოფილებდა სტანდარტულ სანიტარიულ პირობებს, სხვა საკითხებთან ერთად (იხ. პარაგრაფები 19-20). სასამართლო აღნიშნავს იმ დროისთვის ახლად აშენებულ რუსთავის №6 სასჯელაღსრულების დაწესებულების პირობების ზოგადად დადებით შეფასებას, რომელიც გააკეთა წამებისა და არაადამიანური ან ღირსების შემლახველი მოპყრობისა თუ დასჯის პრევენციის ევროპულმა კომიტეტმა (CPT) (იხ. მირზაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ, № 26657/07, § 45, 2017 წლის 7 სექტემბერი).

39. ამის გათვალისწინებით, სასამართლო აღნიშნავს, რომ  მომჩივნის პატიმრობა აღნიშნულ ორ სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში დასრულდა მისი გადაყვანით რუსთავის №6 სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში 2006 წლის 31 მარტს. წინამდებარე საჩივარი წარდგენილი იყო სასამართლოში 2007 წლის 2 მარტს.

40. ზემოაღნიშნული გარემოებების გათვალისწინებით, სასამართლოს არ შეუძლია დაასკვნას, რომ არსებობდა განგრძობადი სიტუაცია. ამიტომ თვლის, რომ  მომჩივნის საჩივრის ეს ნაწილი კონვენციის მე-3 მუხლის მიხედვით შემოტანილი იყო ვადის დარღვევით და უარყოფილი უნდა იქნას კონვენციის 35-ე მუხლის პირველი და მე-4 პუნქტების თანახმად (იხ. მირზაშვილი, ციტირებული ზემოთ, §51; გორგილაძე საქართველოს წინააღმდეგ №4313/04, §§ 23-24, 2009 წლის 20 ოქტომბერი; და მაზანაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ, №19882/07, § 40, 2014 წლის 28 იანვარი).

(ბ) რუსთავის №6 სასჯელაღსრულების დაწესებულება და შემდეგი პენიტენციური დაწესებულებები

41. საკუთარ შესაბამის სასამართლო პრაქტიკაზე მითითებით, საქართველოს საპატიმრო დაწესებულებებში პატიმრობის პირობებთან დაკავშირებით, სასამართლო კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს წესს, რომლის მიხედვითაც, თუ მომჩივანს სურდა გაესაჩივრებინა საქართველოს სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში პატიმრობის სავარაუდო არასათანადო მატერიალური პირობები, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ამგვარი საჩივრებისთვის არ იყო აუცილებელი რომელიმე კონკრეტული სისხლის ან სამოქალაქო სამართლებრივი დაცვის საშუალებების სრული და დეტალური ამოწურვა (იხ. შედარებისთვის ალიევი საქართველოს წინააღმდეგ, №522/04, § 62 და 63, 2009 წლის 13 იანვარი, და გოგინაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ, №47729/08, §§ 54 და 57, 2011 წლის 4 ოქტომბერი), მაინც საჭირო იყო, რომ, სულ ცოტა, ერთი პასუხისმგებელი სახელმწიფო ორგანოსთვის მაინც მიეწოდებინათ ინფორმაცია  მომჩივნის იმ სუბიექტური შეფასების შესახებ, რომ კონკრეტული პატიმრობის პირობები ლახავდა ან ამცირებდა მის ადამიანურ ღირსებას. იმის გამო, რომ პირმა, რომელსაც სურდა გაესაჩივრებინა მისი პატიმრობაში ყოფნის პირობები კონვენციის შესაბამისად, ეროვნულ დონეზე არ დაიცვა ზემოხსენებული ძირითადი წესი, სასამართლოს ნამდვილად გაუჭირდებოდა მომჩივნის მიერ ამ ფაქტთან დაკავშირებით წარმოდგენილი ბრალდებების სანდოობის შეფასება (იხ. რამიშვილი და კოხრეიძე საქართველოს წინააღმდეგ, №1704/06, 2007 წლის 26 ივნისი, და ჯანიაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ, №35887/05, § 70, 2012 წლის 27 ნოემბერი).

42. საქმეში არსებული მასალებიდან გამომდინარე, სასამართლო აღნიშნავს, რომ მომჩივანს არასოდეს არ მიუწოდებია ინფორმაცია შესაბამისი უფლებამოსილი პირებისთვის რომელიმე შესაბამის სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში მისი პატიმრობის მატერიალური პირობების რომელიმე კონკრეტულ ასპექტთან დაკავშირებული უკმაყოფილების შესახებ. მიუხედავად ამისა, სასამართლო აღნიშნავს, რომ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ დავუშვებთ, რომ შესაბამის პერიოდში  მომჩივანს გააჩნდა შიდასამართლებრივი გასაჩივრების ქმედითი საშუალება, რომელიც უნდა ამოეწურა (იხ. პარაგრაფი 41 ზემოთ), სასამართლოში მიმდინარე პროცესის დროს, მისი არგუმენტები მხოლოდ ბუნდოვანი და ზოგადი სახის განცხადებები იყო. შესაბამისად, სასამართლო ადგენს, რომ  მომჩივანმა ვერ შეძლო თავისი მტკიცების ტვირთის შესრულება და საჩივრის სათანადოდ დასაბუთება (შეადარეთ, სხვა მრავალ მსგავს საქმესთან ერთად, საქმეებს Muršić v. Croatia [GC], №7334/13, § 127, ECHR 2016; Ananyev and Others, ციტირებული ზემოთ, § 122, 2012 წლის 10 იანვარი; და ილდანი საქართველოს წინააღმდეგ, № 65391/09, §§ 26 და 27, 2013 წლის 23 აპრილი).

43. აქედან გამომდინარეობს, რომ კონვენციის მე-3 მუხლის საფუძველზე მომჩივნის მიერ შეტანილი საჩივრები №6 სასჯელაღსრულების დაწესებულებასა და შემდგომ პენიტენციურ დაწესებულებებში მისი პატიმრობის მატერიალურ პირობებთან დაკავშირებით აშკარად დაუსაბუთებელია და არ უნდა დაკმაყოფილდეს კონვენციის 35-ე მუხლის მე-3 პუნქტის (a) ქვეპუნქტისა და მე-4 პუნქტის შესაბამისად.

2. სამედიცინო მომსახურება სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში

44. სასამართლომ შეაჯამა სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში სამედიცინო მომსახურების შესაბამისობასთან დაკავშირებული სათანადო ზოგადი პრინციპები საქმეებში: Blokhin v. Russia ([GC], №47152/06, §§ 135-140, ECHR 2016, შემდგომი მითითებებით მასზე); გოგინაშვილი (ციტირებული ზემოთ, §§ 69-70); ირაკლი მინდაძე საქართველოს წინააღმდეგ (№17012/09, §§ 39-40, 2012 წლის 11 დეკემბერი,); და ჯელაძე საქართველოს წინააღმდეგ (№1871/08, §§ 41-42, 2012 წლის 18 დეკემბერი).

45. მომჩივანი ასაჩივრებდა სამედიცინო ზედამხედველობისა და მომსახურების ნაკლებობას. სასამართლოს რეგლამენტის 39-ე წესის თანახმად დროებითი ღონისძიების მითითების საპასუხოდ მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ინფორმაციიდან ჩანს, რომ  მომჩივნის საჩივრებზე თავის ტკივილებთან დაკავშირებით მოხდა რეაგირება 2008 წლის 28 ივლისს (იხ. პარაგრაფი 26 ზემოთ). შემდგომში მომჩივანმა აღიარა, რომ 2008 წლის ოქტომბრის დაუზუსტებელ რიცხვში იგი მოინახულა ნევროპათოლოგმა (იხ. იქვე). 2008 წლის 11 ნოემბრის თავის ტკივილებთან დაკავშირებულ საჩივარს არ მოჰყოლია დაუყოვნებლივ რეაგირება და მომჩივანი მოინახულა ნევროპათოლოგმა 2009 წლის 14 იანვარს და მას დაენიშნა სათანადო მკურნალობა. ამ თარიღის შემდეგ თავის ტკივილებთან დაკავშირებით საჩივრებს არ ჰქონია ადგილი (იხ. იქვე). რაც შეეხება ნაღვლის ბუშტის ანთების სიმპტომებს, მათზე რეაგირება მოხდა 2008 წლის 28 ოქტომბერსა და 19 ნოემბერს. შედეგად, მას დაესვა ნაღვლის ბუშტის ქრონიკული ანთების დიაგნოზი და დაენიშნა სათანადო მკურნალობა (იხ. იქვე).

46. რაც შეეხება მის ტუბერკულოზთან დაკავშირებულ მკურნალობას, სასამართლომ ამ საკითხზე საკუთარი სასამართლო პრაქტიკით უკვე აღიარა საქართველოს სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში ტუბერკულოზის პრობლემის სერიოზულობა, ისევე როგორც ტუბერკულოზის სკრინინგის როლი დაავადების გავრცელების შემცირებისთვის (იხ. პოღოსოვი საქართველოს წინააღმდეგ [კომიტეტი], №33323/08, § 29, 2017 წლის 26 ივნისი, შემდგომი მითითებებით). სასამართლო აღნიშნავს, რომ მაშინ როდესაც  მომჩივანს არ ჰქონდა ჩატარებული ტუბერკულოზის სკრინინგი მისი პატიმრობის საწყის პერიოდში, არ ჩანს, რომ მან აღნიშნულთან დაკავშირებით გამოთქვა რაიმე პრეტენზია განსახილველ პერიოდში (შეადარეთ, ილდანი, ციტირებული ზემოთ, §§ 37-38, სადაც ქრონიკული ბრონქიტის დიაგნოზისა და სათანადო სამედიცინო შემოწმების მრავალგზის მოთხოვნის მიუხედავად,   მომჩივანს არ ჩაუტარეს ტუბერკულოზის ტესტი თხუთმეტი თვის განმავლობაში).  მომჩივანს არც გამოუთქვამს პრეტენზია კამერაში ტუბერკულოზით დაავადებულ პატიმართან ერთად მოთავსებასთან დაკავშირებით (შესადარებლად, Vasyukov v. Russia, №2974/05, § 68, 2011 წლის 5 აპრილი).

47. ამის გათვალისწინებით, სასამართლო აღნიშნავს, რომ როგორც კი  მომჩივანს დაუდგინდა ტუბერკულოზის დიაგნოზი 2009 წლის 16 იანვარს, მთავრობამ ჩართო იგი DOTS პროგრამაში და მკურნალობა წარმატებით დასრულდა 2009 წლის 21 სექტემბერს (იხ. პარაგრაფები 27-29ზემოთ).

48. ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სასამართლო ადგენს, რომ საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, როგორც აშკარად დაუსაბუთებელი, კონვენციის 35-ე მუხლის მე-3 პუნქტის (a) ქვეპუნქტისა და მე-4 პუნქტის შესაბამისად.

II. კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის სავარაუდო დარღვევა

49. მომჩივანი ჩიოდა, რომ შიდა სასამართლოებმა ვერ წარმოადგინეს საკმარისი საფუძვლები თავიანთ გადაწყვეტილებაში, რომლითაც იგი ცნეს ბრალდებულად სისხლის სამართლის დანაშაულისთვის, იმის გათვალისწინებით, რომ მათ უყურადღებოდ დატოვეს მისი ძირითადი არგუმენტები და ამით რისკის ქვეშ დააყენეს სისხლის სამართალწარმოების მთლიანი სამართლიანობა.  მომჩივანი ეყრდნობოდა კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პუნქტს, სადაც ვკითხულობთ შემდეგს:

„ყოველი ადამიანი, ... მისთვის წარდგენილი სისხლისსამართლებრივი ბრალდების საფუძვლიანობის გამორკვევისას, აღჭურვილია ... მისი საქმის სამართლიანი ... განხილვის უფლებით ... სასამართლოს მიერ.“

50. მთავრობა არ დაეთანხმა ამ არგუმენტს.

ა. მისაღებობა

51. სასამართლო აღნიშნავს, რომ მოცემული საჩივარი აშკარად დაუსაბუთებელი არ არის კონვენციის 35-ე მუხლის მე-3 პუნქტის (a) ქვეპუნქტის მნიშვნელობის ფარგლებში. სასამართლო ასევე აღნიშნავს, რომ არ არსებობს საჩივრის მიუღებლობის რაიმე სხვა საფუძველი. შესაბამისად, საჩივარი მისაღებად უნდა გამოცხადდეს.

ბ. არსებითი მხარე

1. მხარეთა არგუმენტები

52. მომჩივანი ამტკიცებდა, რომ შიდა გადაწყვეტილებებს, რომლებმაც დაამტკიცა მისი ბრალეულობა, აშკარად აკლდა ჯეროვანი დასაბუთება. იგი ამტკიცებდა, რომ დაზარალებულის მამის მიერ მიცემული ჩვენება – ერთადერთი მტკიცებულება, რომელიც სავარაუდოდ მას მკვლელობასთან აკავშირებდა – მოიცავდა ისეთ აშკარა წინააღმდეგობებს და გაურკვევლობებს, რომ დანაშაულის ადგილზე მისი ყოფნა დგება კითხვის ნიშნის ქვეშ და ცალსახად საჭირო იყო მასზე რეაგირება. შესაბამისად, შიდა სასამართლოების უდავო ნდობამ აღნიშნულის მიმართ, სხვა მტკიცებულებების არარსებობისას, ასევე, ამასთან დაკავშირებით მომჩივნის არგუმენტების თაობაზე სრულმა დუმილმა, მის წინააღმდეგ სისხლის სამართალწარმოების სამართლიანობა დააყენა ეჭვის ქვეშ. იგი ამტკიცებდა, რომ მის არგუმენტებს ალიბისთან დაკავშირებით, არ მოჰყვა სათანადო რეაგირება.

53. მთავრობა ამტკიცებდა, რომ შიდა სასამართლოებმა სათანადოდ განიხილეს საქმის მასალებში არსებული ყველა მტკიცებულება და გამოიტანეს შესაბამისი განაჩენი.

2. სასამართლოს შეფასება

54. სასამართლო კვლავ აცხადებს, რომ კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტი ავალდებულებს შიდა სასამართლოებს საკმარისი სიცხადით მიუთითონ საფუძვლები, რასაც ეყრდნობა მათი გადაწყვეტილებები (იხ. სხვა საქმეებს შორის, Taxquet v. Belgium [GC], №926/05, § 91, ECHR 2010, და Nikolay Genov v. Bulgaria, №7202/09, § 27, 2017 წლის 13 ივლისი). ამგვარი დასაბუთებების გამოყენების ვალდებულების ხარისხი იცვლება გადაწყვეტილების ხასიათის მიხედვით და აუცილებლად უნდა განისაზღვროს საქმის გარემოებებიდან გამომდინარე (იხ. Ruiz Torija v. Spain, 1994 წლის 9 დეკემბერი, § 29, Series A №303-A; García Ruiz v. Spain [GC], №30544/96, § 26, ECHR 1999-I; და Moreira Ferreira v. Portugal (no. 2) [GC] (№19867/12, § 84, 2017 წლის 11 ივლისი).

55. მომჩივნის მიერ წამოყენებულ ყოველ არგუმენტზე დეტალური პასუხის გაცემის მოთხოვნის გარეშე (იხ. Fomin v. Moldova, №36755/06, § 31, 2011 წლის 11 ოქტომბერი), ეს ვალდებულება წინასწარვე გულისხმობს, რომ სამართალწარმოების მხარეებს შეუძლიათ ჰქონდეთ კონკრეტული და ზუსტი პასუხის მიღების მოლოდინი არგუმენტებზე, რომლებიც გადამწყვეტია იმ პროცესების შედეგებისთვის (იხ. სხვა საქმეებს შორის, Moreira Ferreira, ციტირებული ზემოთ, § 84; ჭანკოტაძე საქართველოს წინააღმდეგ, №15256/05, § 103, 2016 წლის 21 ივნისი; და Deryan v. Turkey, №41721/04, § 33, 2015 წლის 21 ივლისი). გადაწყვეტილებიდან ცხადი უნდა იყოს, რომ საქმის არსებითი საკითხები გადაწყდა (იხ. Boldea v. Romania, №19997/02, § 30, 2007 წლის 15 თებერვალი, და Uche v. Switzerland, №12211/09, § 37, 2018 წლის 17 აპრილი).

56. თუ მივუბრუნდებით წინამდებარე საქმის გარემოებებს, სასამართლო პირველ რიგში აღნიშნავს, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ მოახდინა, თუნდაც მოკლედ, რეაგირება  მომჩივნის არგუმენტთან დაკავშირებით ალიბის შესახებ. მან დაასაბუთა, რომ დაცვის მოწმეების მიერ მიცემული ჩვენებები იყო ურთიერთსაწინააღმდეგო და ამის გამო ეს ჩვენებები ჩაითვალა არასაიმედოდ (იხ. პარაგრაფი 15 ზემოთ).

57. საპირისპიროდ,  მომჩივნის მიერ შიდა სასამართლოების წინაშე წამოყენებულ ორ მთავარ არგუმენტს არ გაეცა ზუსტი პასუხი. პირველი – იგი ადასტურებდა, რომ მისი თანაბრალდებულისაგან განსხვავებით, სასამართლო მტკიცებულების არცერთი ნაწილი არ ეხებოდა მას და მის სავარაუდო ქმედებებს, შესაბამისად, არანაირად არ აკავშირებდა მას იმ დანაშაულებთან, რაშიც ბრალი დაედო; და მეორე, მომჩივანი ხაზგასმით აღნიშნავდა, რომ მკვლელობის შემდეგ მალევე მსხვერპლის მამა ნახეს სახლში და აშკარად, მან არ იცოდა შვილის მკვლელობის ამბავი (იხ. პარაგრაფი 9 ზემოთ), და რომ გაუგებარი იყო სავარაუდოდ რატომ აჩვენებდა თავს, რომ მისთვის არ იყო ცნობილი შვილის მკვლელობის ამბავი. სწორედ ეს, რასაც მომჩივანი ამტკიცებდა, იწვევს ეჭვს, იყო თუ არა მოწმე დანაშაულის ადგილას ნამდვილად. ამ არგუმენტებზე დაყრდნობით, მომჩივანი ამტკიცებდა, რომ მის წინააღმდეგ არსებული საბრალდებო საქმე მოკლებული იყო ყოველგვარ ფაქტობრივ და მტკიცებულებით საფუძვლებს და დამყარებული იყო უბრალო ეჭვზე, რითაც დაირღვა შესაბამისი კანონმდებლობა (იხ. პარაგრაფები 16 და 30-31 ზემოთ).

58. სასამართლო იმეორებს, რომ მის ამოცანას არ წარმოადგენს იმ მეთოდის შემოწმება, რომლითაც შიდა სასამართლოები აფასებენ სასამართლოს და მოწმის მტკიცებულებებს. სასამართლოს არც შიდა სასამართლოების მიერ ბრალდებული პირის ბრალეულობის ან უდანაშაულობის დადგენისთვის არის მოწოდებული, ეს საკითხი შიდა სასამართლოების კომპეტენციის ფარგლებშია (იხ. mutatis mutandis, Rohlena v. the Czech Republic [GC], №59552/08, § 55, ECHR 2015, და Popov v. Russia, №26853/04, § 188, 2006 წლის 13 ივლისი). ამასთანავე, სასამართლო აღიარებს, რომ ამ საქმის მსგავს შემთხვევაში, საქმის განმხილველ სასამართლოს, რომელიც ეყრდნობა მოწმის ჩვენებას ბრალდებულის გასამართლებისთვის, შეუძლია გამოიყენოს უშუალო კონტაქტი მოწმესთან, რომლის ჩვენების საიმედოობაც მან სათანადოდ უნდა შეაფასოს. თუმცა სასამართლოს იურისდიქციის ფარგლებშია შეაფასოს შეესაბამებოდა თუ არა კონვენციას სამართალწარმოება მთლიანობაში, მათ შორის შიდა სასამართლოების ვალდებულება დაასაბუთონ თავიანთი გადაწყვეტილებები. ამის გათვალისწინებით, სასამართლო დაიწყებს  მომჩივნის საჩივრის შეფასებას კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად.

59. სასამართლო თვლის, რომ მომჩივნის მიერ შიდა სასამართლოების წინაშე წამოყენებული ორი არგუმენტი (იხ. პარაგრაფი 57 ზემოთ) უკავშირდებოდა მის მიმართ სისხლის სამართლის საქმის ძირითად ნაწილს და მოითხოვდა კონკრეტულ და ზუსტ პასუხს. თუმცა არცერთ შიდა სასამართლო ორგანოს არ მოუხდენია რეაგირება მათზე. შიდა სასამართლოების მიერ გაცემული ზოგადი პასუხი, რომ „საქმის მასალებში არსებული ყველა მტკიცებულება“ საკმარისი იყო მომჩივნის მსჯავრდებისთვის, არ შეიძლება ჩაითვალოს მომჩივნის მიერ მათ წინაშე წარდგენილ ძირითად არგუმენტებზე კონკრეტულ და ზუსტ პასუხად. ასეთი პასუხი წინამდებარე საქმის ფაქტებზე წარმოადგენს დასაბუთების აშკარა ნაკლებობას შიდა სასამართლოების მხრიდან, რადგანაც ფაქტობრივად, სასამართლო მტკიცებულების არცერთი ნაწილი არ უკავშირდებოდა მომჩივანს, და ერთადერთი მოწმის ჩვენება ექვემდებარებოდა განმეორებით დასაბუთებულ ჯერ კიდევ პასუხგაუცემელ გამოწვევებს, რომლებიც კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებდა მის სანდოობას და მამტკიცებელ ღირებულებას. აქედან გამომდინარე, შიდა სასამართლოებმა ვერანაირად ვერ მოახდინეს რეაგირება მომჩივნის დასაბუთებულ არგუმენტებზე (იხ. Fomin, ციტირებული ზემოთ, § 30, და საპირისპიროდ, ყუფარაძე საქართველოს წინააღმდეგ, №30743/09, §§ 72-73, 2017 წლის 21 სექტემბერი).

60. ასეთ გარემოებებში, სასამართლო ადგენს, რომ შიდა სასამართლოებმა მომჩივნის სისხლის სამართლის საქმის გადაწყვეტისას ვერ შეასრულეს საქმის სამართლიანი მოსმენის ერთ-ერთი ძირითადი მოთხოვნა, კერძოდ, შესაბამისად ვერ დაასაბუთეს თავიანთი გადაწყვეტილებები. შესაბამისად, დაირღვა კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტი.

III. კონვენციის სხვა სავარაუდო დარღვევები

61.  მომჩივანი აგრეთვე ჩიოდა კონვენციის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტის (c) ქვეპუნქტის, მე-2 და მე-3 პუნქტების დარღვევის გამო მისი წინასწარი პატიმრობის კანონიერებასა და საფუძვლიანობასთან დაკავშირებით. თუმცა მომჩივნის წინასწარი პატიმრობა დასრულდა პირველი ინსტანციის მიერ მისი მსჯავრდებით 2006 წლის 8 მაისს (იხ, inter alia, Labita v. Italy [GC], №26772/95, § 147, ECHR 2000-IV; Kalashnikov v. Russia, №47095/99, § 110, ECHR 2002-VI; და ჯელაძე, ციტირებული ზემოთ, § 52). ვინაიდან საჩივარი სასამართლოში შეტანილი იქნა 2007 წლის 2 მარტს, იგი მიუღებელია ექვსთვიანი წესის დარღვევის გამო და უარი უნდა ეთქვას კონვენციის 35-ე მუხლის პირველი და მე-4 პუნქტების საფუძველზე.

62. რაც შეეხება მომჩივნის საჩივარს კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-3 პუნქტის (b) ქვეპუნქტის მიხედვით, იმასთან დაკავშირებით, რომ შიდა სასამართლოებმა სავარაუდოდ ვერ უზრუნველყვეს მხარის დასწრება მოვლენების აღდგენისას,  მომჩივანმა აღიარა სასამართლოს წინაშე, რომ მის ადვოკატს შეატყობინეს ამის თაობაზე. შესაბამისად, საჩივარი აშკარად დაუსაბუთებელია და არ უნდა დაკმაყოფილდეს კონვენციის 35-ე მუხლის მე-3 პუნქტის (a) ქვეპუნქტისა და მე-4 პუნქტის შესაბამისად.

IV. შესაბამისობა კონვენციის 34-ე მუხლთან

63. მომჩივანი ჩიოდა, რომ მთავრობამ არ შეასრულა კონვენციის 34-ე მუხლით გათვალისწინებული ვალდებულებები დროებითი ღონისძიებების კონტექსტში, რომელიც მას მიეთითა სასამართლოს რეგლამენტის 39-ე წესის შესაბამისად, რათა მომჩივანს გაწეოდა ადეკვატური სამედიცინო მომსახურება. თუმცა, სასამართლოს დასკვნების გათვალისწინებით, მომჩივნისთვის ადეკვატური სამედიცინო მომსახურების გაწევასთან დაკავშირებით (იხ. პარაგრაფები 44-48 ზემოთ), არ შეიძლება ჩაითვალოს, რომ მოპასუხე სახელმწიფომ ვერ შეასრულა კონვენციის 34-ე მუხლით გათვალისწინებული ვალდებულებები.

V. კონვენციის 41-ე მუხლის გამოყენება

64. კონვენციის 41-ე მუხლში ნათქვამია:

„თუ სასამართლო დაასკვნის, რომ დაირღვა კონვენციით ან მისი ოქმებით გათვალისწინებული უფლება, ხოლო შესაბამისი მაღალი ხელშემკვრელი მხარის შიდა სამართალი დარღვევის მხოლოდ ნაწილობრივი გამოსწორების შესაძლებლობას იძლევა, საჭიროების შემთხვევაში, სასამართლო დაზარალებულ მხარეს სამართლიან დაკმაყოფილებას მიაკუთვნებს.“

ა. ზიანი

65.  მომჩივანმა მორალური ზიანისთვის მოითხოვა 7 000 000 ევრო.

66. მთავრობამ ეს მოთხოვნა ჩათვალა გადაჭარბებულად და დაუსაბუთებლად.

67. სამართლიანობის საფუძველზე გაკეთებული შეფასებით, სასამართლომ  მომჩივანს მიაკუთვნა 3 600 ევრო მორალური ზიანისთვის.

ბ. ხარჯები

68. მომჩივანმა განაცხადა, რომ სასამართლოში გაწეულ ხარჯებს მოიცავდა მოთხოვნილი 7 000 000 ევრო.

69. მთავრობამ განაცხადა, რომ მოთხოვნა იყო გადაჭარბებული და დაუსაბუთებელი.

70. სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მიხედვით,   მომჩივანი უფლებამოსილია გაწეული ხარჯების ანაზღაურება მიიღოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დადასტურებულია, რომ ისინი გაწეულია რეალურად და საჭიროებისამებრ და არის გონივრული ოდენობის. მოცემულ საქმეში სათანადო დოკუმენტების არარსებობისა და ზემოაღნიშნული კრიტერიუმის გათვალისწინებით, სასამართლომ დაადგინა, რომ ამ საკითხზე არ უნდა განხორციელდეს თანხის ანაზღაურება.

გ. საურავი

71. სასამართლო მიზანშეწონილად მიიჩნევს, რომ საურავის განაკვეთი განისაზღვროს ევროპის ცენტრალური ბანკის ზღვრული სასესხო განაკვეთით, რასაც უნდა დაემატოს სამი პროცენტი.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლო ერთხმად

1. აცხადებს მისაღებად კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის საფუძველზე წარმოდგენილ საჩივარს შიდა გადაწყვეტილებების არასათანადო დასაბუთებასთან დაკავშირებით, ხოლო საჩივრის დანარჩენ ნაწილს მიუღებლად;

2. ადგენს, რომ დაირღვა კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტი;

3. ადგენს, რომ მოპასუხე სახელმწიფოს არ დაურღვევია თავისი ვალდებულებები კონვენციის 34-ე მუხლის შესაბამისად;

4. ადგენს:

(ა) რომ მოპასუხე სახელმწიფო ვალდებულია, კონვენციის 44-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, გადაწყვეტილების ძალაში შესვლის დღიდან სამი თვის ვადაში, მოპასუხე სახელმწიფოს ვალუტაში ანგარიშსწორების დღეს არსებული კურსით, მომჩივანს გადაუხადოს 3 600 (სამი ათას ექვსასი) ევრო მორალური ზიანისთვის და აღნიშნულ თანხას უნდა დაემატოს ნებისმიერი გადასახადი, რაც შესაძლოა დაეკისროს მომჩივანს; და

(ბ) რომ ზემოთ ხსენებული სამთვიანი ვადის გასვლის შემდეგ თანხის სრულ გადარიცხვამდე, გადასახდელ თანხას საჯარიმო პერიოდის  განმავლობაში დაერიცხება გადახდის დღეს მოქმედი, ევროპის ცენტრალური ბანკის ზღვრული სასესხო განაკვეთის თანაბარი ჩვეულებრივი პროცენტები, რასაც დაემატება სამი პროცენტი;

5. უარყოფს მომჩივნის მოთხოვნის დარჩენილ ნაწილს სამართლიან დაკმაყოფილებასთან დაკავშირებით.

შესრულებულია ინგლისურ ენაზე და მხარეებს ეცნობათ წერილობით 2018 წლის 8 ნოემბერს სასამართლოს რეგლამენტის 77-ე წესის მე-2 და მე-3 პუნქტების შესაბამისად.

კლაუდია ვესტერდიკი                                            ანგელიკა ნუსბერგერი
სექციის განმწესრიგებელი                                       თავმჯდომარე