კომენტარები

აუცილებელი მოგერიება (28) 1.ქმედების შემადგენლობა ა) ობიექტური შემადგებლობა - ქმედება , შედეგი , მიზეზობრივი კავშირი , ობიექტური შერაცხვა ბ) სუბიექტური შემადგენლობა - მართლწინააღმდეგობა , აუცილებელი მოგერიება ა) გამართლების ობიექტური ნიშნები - აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობა ( ქმედების გამართლებისთვის მართლწინააღმდეგობა და იმწუთიერობა ) მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა , ხელყოფის იმწუთიერობა , აუცილებელი მოგერიების მოქმედება , აუცილებელი მოგერიებ უშუალოდ თავდამსხმელის მიმართ , თავდაცვით ქმედება , აუცილებელი მოგერიების საზღვრები ( არ უნდა იყოს შეუსაბამო თავდასხმა-თავდაცვა ) აუც. მოგ. სოციალურ ეთიკური საზღვრები . ბ) აუცილებელი მოგერიების სუბიექტური მხარე - აუც. მდგომარეობის ცოდნა . თავდაცვის მიზნით მოქმედება ( დეფენზიური თავდაცვა , აგრესიული თავდაცვა )

წინა სასამართლოს სხდომის მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა დაცვის მხარის შუამდგომლობა მოწმეების გაბისონიას და გაბრიჭიძის..
სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143 პრიმა 3 მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედება ტარდება მოსამართლის განჩინებით. განჩინებას პროკურორის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე იღებს გამოძიების ადგილის მიხედვით რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს მოსამართლე. კაზუსიდან დგინდება რომ გამოძიების პროცესში, პროკურორის შუამდგომლობის საფუძველზე, მოსამართლის განჩინებით ჩატარდა ფარული საგამოძიებო მოქმედება ვიდეო და აუდიოჩაწერის სახით. სსსკ -ის 143 პირმა1 მუხლის 1-ლი ნაწილის ე) ქვეპუნქტის მიხედვით კი ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახეა ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ფოტოგადაღება; კაზუსიდან ასევე დგინდება, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედება ჩატარდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლის მეორე ნაწილით გათალისწინებული ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის ფაქტზე, რაც დარღვევაა, რადგან სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143-ე მე-2 პრიმა მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარება შესაძლებელია მხოლოდ ამ კოდექსის 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულის გამოძიებისას. ხოლო 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით არ არის აღნიშნული 154-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული. ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის შესახებ დანაშაული არ წარმოადგენს არც განზრახ მძიმე და არც განსაკუთრებით მძინე დანაშაულს და ასევე არც 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის ჩამონათვალშია მოცემული. შესაბამისად ამ დანაშაულზე ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელება არასწორად უნდა შეფასდეს. კაზუსიდან ასევე დგინდება, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედების შედეგად მოპოვებული ინფორმაცია, არ ეხებოდა პირის დანაშაულებრივ საქმიანობას მაგრამ შეიცავდა პირის მაკომპრომენტირებელ ცნობებს პირადი ცხოვრების შესახებ და ასეთი ინფორმაცია დაერთო საქმეს. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-7 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, საპროცესო მოქმედების ჩამტარებელმა არ უნდა გაამჟღავნოს ცნობები პირადი ცხოვრების შესახებ, ასევე პირადი ხასიათის ცნობები, რომელთა საიდუმლოდ დაცვაც პირს საჭიროდ მიაჩნია. შესაბამისად, პერსონალური ინფორმაციის უკანონოდ გამჟღავნებამ შესაძლოა ზიანი მიაყენოს კონკრეტულ პირებს და ასეთი ინფორმაციის საქმეზე დართვა, რომელიც საერთოდ არ ეხება პირის დანაშაულებრივ საქმიანობას უკანონოა.

ბრასლდებლი პატარაია დაააკავეს-მე-18 მუხლის 1 ნაწილი,174 მ მე-5 ნაწილი, 38 მ 11 ე ნაწ.

აუცილებელი მოგერიების უფლება მოცემულია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში, რომელიც ითვალისწინებს აუცილებელი მოგერიების ორ სახეს: აუცილებელი თვითდაცვა და აუცილებელი დახმარება. კანონმდებელი მათ შორის არ აკეთებს სისხლისსამართლებრივი შედეგების თვალსაზრისით დიდ განსხვავებას. თვითდაცვისაგან განსხვავებით, აუცილებელი დახმარება არის აუცილებლი მოგერიება სხვა პირის დასაცავად. ორივე შემთხვევას საფუძვლად უდევს ე.წ. დუალისტური პრინციპი, რაც ნიშნავს ინდივიდუალური და ზეინდივიდუალური სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის მართლზომიერებას. იგი განსხვავდება აუცილებელი მოგერიების ე.წ. მონიდტური თეორიისგან, რომელიც აღიარებს მხოლოდ ინდივიდუალური სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის შესაძლებლობას აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში. მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფით შეიძლება საფრთხე შეექმნას არა მარტო ინდივიდუალურ სამართლებრივ სიკეთეს, არამედ ასევე საყოველთო სამართლებრივ სიკეთეს, რომელიც წარმოადგენს სამართლებრივი მართლწესრიგის არსებობის საფუძველს, რის გამოც აუცილებელი მოგერიების მართლზომიერების ფარგლებში შეიძლება წარმოიშვას სწორედ ასეთი საყოველთო სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის აუცილებლობა და უფლება. თვითდაცვის პრინციპი, რომელიც წარმოადგენს ინდივიდუალური დაცვის საშუალებას, გულისხმობს, რომ ხელყოფილ ინდივიდს აუცილებელი მოგერიების მართზომიერების პირობებში თავისი ხელყოფილი სიკეთეები შეუძლია თვითონ დაიცვას. საყოველთაო (არაინდივიდუალური) სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის დროს აუცილებელი მოგერიება მიზნად ისახავს დაიცვას სამართალი უმართლობის წინააღმდეგ. აუცილებელი მოგერიების დროს პირი აზიანებს, ხელმყოფს, რომელმაც მართლსაწინააღმდეგო თავდასხმა განახორციელა სამართლებრივი სიკეთის დასაზიანებლად. თავდაცხის მიზანია მომგერიებლის ან სხვა პირის სამართლებრივი სიკეთის დაცვა. მომგერიებელს უფლება აქვს, დააზიანოს ხელმყოფი იმის მიუხედავად , შეუძლია თუ არა მას სხვაგვარად აიცილოს ხელყოფა. აუცილებელი მოგერიების სტრუქტურა ასეთია: იგი შედგება სამი ნიშნისაგან:უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება და თავდაცვის სურვილი. ზოგჯერ არსებობს აუცილებელი მოგერიების მეოთხე პირობაც. იგი მდგომარეობს გარკვეულ შემთხვევებში აუცილებელი მოგერიების უფლების სოციალურ-ეთიკურ შეზღუდვაში. 1. აუცილებელი მოგერიების პირველი ნიშანია: უკიდურესი მდგომარეობა, რომელიც შედგება სამი კომპონენტისგან: სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფა, ხელყოფის იმწუთიერობა და ხელყოფის მართლწინააღმდეგობა რაც, შესაბამისად, გულისხმობს ხელყოფის რეალურ ხასიათს. აუცილებელი მოგერიების დროს ყოველთვის სახეზეა სამართლებრივად დაცული სიკეთის ან ინტერესის ხელყოფა, რომელიც ადამიანის აქტიური ან პასიური ქცევით მოქმედებით ან უმოქმედობით არის გამოწვეული. ასევე შესაძლებელია აუცილებელი მოგერიება ,,გაუფრთხილებლობითი“ ხელყოფის წინააღმდეგ. შესაძლებელია, ესა თუ ის ხელყოფა არ იყოს დანაშაული ან მოგერიების ეტაპზე ჯერ კიდევ არ წარმოადგენდეს სისხლის სამართლის წესით დასჯად ქმედებას, მაგრამ მისი მოგერიება მაინც ჩაითვალოს აუცილებელ მოგერიებად. ხელყოფა უნდა იყოს იმწუთიერი მაშასადამე უშუალოდ დაწყების პროცესში, უკვე დაწყებული ან ჯერ კიდევ მიმდინარე. ეს ნიშნავს იმას რომ ე.წ. პრევენციული აუცილებელი მოგერიება არ არის ნებადართული, რადგან ხელყოფა არ არის იმწუთიერი. მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა გრძელდება და აუცილებელი მოგერიების უფლება არსებობს მანამ სანამ მიუხედავად დანაშაულის იურიდიულად დამთავრებისა, სამართლებრივი სიკეთის დაზიანება ჯერ კიდევ შეიძლება გაღრმავდეს. ასეთ შემთხვევაში დანაშაულის იურიდიული დამთავრება და რეალური დასრულება არ ემთხვევა ერთმანეთს, რის გამოც აუცილებელი მოგერიების უფლება დანაშაულის რეალურად დასრულებამდე არსებობს. ხელყოფა ასევე უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო, რომელიც გულისხმობს რომ იგი ეწინააღმდეგება ცივილიზებულ სახელმწიფოთა კულტურის ნორმებით დადგენილ მართლწესრიგს. იგი უნდა იყოს ობიექტური და არა მხოლოდ მომგერიებლის წარმოდგენაში არსებული ხელყოფის მართლწინააღმდეგობა. აუცილებელი მოგერიების შემდეგ უკიდურესი აუცილებლობა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი მნიშვნელოვანი გარემოებაა. უკიდურესი აუცილებლობა ნიშნავს სხვის დაზიანებას იმ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად, რომელიც ემუქრებოდა თვით დამზიანებელს ან სხვის სამართლებრივ სიკეთეს, თუ ამ საფრთხის თავიდან აცილება არ შეიძლებოდა სხვა საშუალებით და დაზიანებული სიკეთ გადარჩენილზზე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყო. უკიდურესი აუცილებლობის დროს სახეზე გვაქვს სამართლებრივ სიკეთეთა და ინტერესთა ურთიერთშედარება. უკიდურესი აუცილებლობის ნიშნებია: უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება, ინტერესთა ურთიერთშეჯერება და სუბიექტური ნება. უკიდურესი აუცილებლობა ორი სახისაა: 1.დეფენზიური, ანუ თავდაცვით 2.აგრესიული, ანუ თავდასხმით. დეფენზიური უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაში პირი ზიანს აყენებს არა მესამე ძალას, არამედ თვით საფრთხის წყაროს ანუ ხელმყოფს და ამ დროს პირს სამოქალაქო-სამართლებრივი წესით ზიანის ანაზღაურება არ ეკისრება. დეფენზიური (თავდაცვითი) უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაშ მიყენებული ზიანისთვის პირი სამოქალაქო წესით პასუხს არ აგებს. აგრესიული, ანუ თავდასხმითი უკიდურესი აუცილებლობის დროს პირი პასუხს აგებს სამოქალქო წესით. ამ მდგომარეობაში პირი აზიანებს არა ხელმყოფს, არამედ მესამე ძალას, რომელსაც არავითრაი წვლილი არ შეუტანია შექმნილი საფრთხის წარმოშობაში. უკიდურესი აუცილებლობის აუცილებელი პირობაა ის ,რომ დაზიანებული სიკეთე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყოს, ვიდრფე გადარჩენილი სიკეთე. პირის მოქმედება აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობით მხოლოდ მაშინ შეიძლება გამართლდეს, როცა დაცულია სამართლებრივ სიკეთეთა რანგირების პრინციპი: ყველაზე უფრო დიდ სიკეთედ ადამიანის სიცოცხლე ითვლება. ამიტომ ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა არ შეიძლება გამართლებულ იქნეს უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობით. უკიდურესი აუცილებლობა მხოლოდ მაშინ გვაქვს სახეზე, როცა ობიექტური მოქმედება სამართლებრივი სიკეთის გადარჩენის სუბიექტური ნებით არის დეტერმინირებული.

შერაცხადობა). იგი ბრალის შემამსუბუქებელი გარემოებაა.
3.მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ვიწრო გაგებით-სამართლებრივი შეცდომა(შეცდომა აკრძალვაში, როცა პირმა არ იცის ბლანკეტური ნორმის შინაარსი ან შეცდომას უშვებს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების სამართლებრივ მხარეზე, როცა მას გონია, რომ არსებობს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ისეთი გარემოება, რომელიც მის მიერ განხორციელებული ქმედების შემადგენლობას გამართლებულად მიიჩნევს)
4.განზრახვის ელემენტის: მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ფართო გაგებით შეცდომა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების ფაქტობრივ მხარეზე, მაგალითად, მოჩვენებითი მოგერიების დროს. როცა პირს ჰგონია, რომ იგერიებს რეალურ თავდასხმას, სინამდვილეში კი ასეთს ადგილი არ აქვს)
5.ბრძანების ან განკარგულების შესრულება, თუ არსებობს გარკვეული პირობები(ე.წ. პირობათა თეორია)
6.ბრალის გამომრიცხველი სხვა ზეკანონური გარემოებები(ნორმის შესაბამისი შესრულების მოტხოვნის შეუძლებლობა:ტრაგიკული კოლიზია,რომელიც შეიძლება გამოიხატოს საპატიებელ უკიდურეს აუცილებლობაში, მოვალეობათა შესრულების შეუძლებლობასა და სხვა მსგავსი შინაარსის გარემოებებში)

უკიდურესი აუცილებლობის ნიშნებია: უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება, ინტერესთა ურთიერთშეჯერება და სუბიექტური ნება. უკიდურესი აუცილებლობა ორი სახისაა: 1.დეფენზიური, ანუ თავდაცვით 2.აგრესიული, ანუ თავდასხმით. დეფენზიური უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაში პირი ზიანს აყენებს არა მესამე ძალას, არამედ თვით საფრთხის წყაროს ანუ ხელმყოფს და ამ დროს პირს სამოქალაქო-სამართლებრივი წესით ზიანის ანაზღაურება არ ეკისრება. დეფენზიური (თავდაცვითი) უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაშ მიყენებული ზიანისთვის პირი სამოქალაქო წესით პასუხს არ აგებს. აგრესიული, ანუ თავდასხმითი უკიდურესი აუცილებლობის დროს პირი პასუხს აგებს სამოქალქო წესით. ამ მდგომარეობაში პირი აზიანებს არა ხელმყოფს, არამედ მესამე ძალას, რომელსაც არავითრაი წვლილი არ შეუტანია შექმნილი საფრთხის წარმოშობაში. უკიდურესი აუცილებლობის აუცილებელი პირობაა ის ,რომ დაზიანებული სიკეთე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყოს, ვიდრფე გადარჩენილი სიკეთე. პირის მოქმედება აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობით მხოლოდ მაშინ შეიძლება გამართლდეს, როცა დაცულია სამართლებრივ სიკეთეთა რანგირების პრინციპი: ყველაზე უფრო დიდ სიკეთედ ადამიანის სიცოცხლე ითვლება. ამიტომ ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა არ შეიძლება გამართლებულ იქნეს უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობით. უკიდურესი აუცილებლობა მხოლოდ მაშინ გვაქვს სახეზე, როცა ობიექტური მოქმედება სამართლებრივი სიკეთის გადარჩენის სუბიექტური ნებით არის დეტერმინირებული.

დანაშაულის მცდელობა (19) მცდელობის წინაპირობა - შედეგი არ დამდგარა , მცდელობის დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა , ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა , საბოლოო და მყარი გადაწყვეტილების მიღება ქმედების ობიექტური შემადგენლობა -უშაულოდ დაწყება , მართლწინააღმდეგობა, ბრალი დანაშაულის პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლება დანაშაულზე ნებაყოფლობით ხელის აღება -ხელშეშლის მცდელობის არ არსებობა ,დამთავრებული თუ დაუმთავრებელი მცდეობა , საბოლოოდ ხელის აღება -/ მომზადების წინაპირობები - შედეგი არ დამდგარა , მომზადების დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა , ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა , კონკრეტული დანაშაულის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება , ქმედების ობიექტური შემადგენლობა , დანაშაულის ჩადენისთვის პირობების შექმნა , მართლწინააღმდეგობა , ბრალი , / უკიდურესი აუცილებლობა ქმედების შემადგენლობა ობიექტური შემადგენლობა იგივე , წუბიექტური შემადგენლობა მართლწინააღმდეგობა უკიდურესი მდგომარეობა , გამართლების ობიექტური ნიშნები , უკიდურესი მდგომარეობით გამოწვეული მოწვეული მოქმედება , საჭირო მოქმედება , სამართლებრივი სიკეთის შედარება , უკიდურესი მდგომარეობის დამატებითი ჩარჩოები(სოც-ეთიკ) უკიდურესი აუცილებლობის სუბიექტური მხარე , უკ მდგ. ცოდნა , საფრთხის თავიდან აცილების მიზნით მოქმედება , ბრალი

გთხოვთ განმარტოთ, რა განსხვავებაა პირველ და მეორე ნაწილის დისპოზიციას შორის?

1.45 წლის ლელამ იმ მოტივით რომ მისმა 15 წლის შვილმა -ანამ სკოლაში მიიღოდ აბალი შეფასება,ფსიქოლოგიური ძალადობა განახორციელა ბავშვზე.კერძოდ,არასრულწლოვანს მიაყენა სიტყვიერი შეურაცხყოფა.
ანამ პოლიციას მიმართა დასახმარებლად.ქვემო ქართლის პოლიციის დეპარტამენტის რუსთავის საქალაქო სამმართველოს უმცროსი გამომძიებლის მიერ შეფასდა ზალადობის განმეორების რისკები,რა დროსაც დადებითი პასუხი დაფიქსირდა 3 ერთქულიან შეკითხვაზე.
ვინაიდან ქულათა ჯამმა შეადგინა 3 ქულა,უმცროსი გამომძიებლის მიერ ძალადობის განმეორების რისკად შეფასდა საშუალო რისკი.რის საფუძველზეც გამოსცა შემაკავებელი ორდერი 30 დღის ვადით. ვინაიდან სკაითხი არასრუწლოვანს შეეხებოდა უმცროსმა გამომძიებელმა შემაკავებელი ორდერი შეადგინა 4 ეგზემპლარად.ერთი გაეგზავნა მეურვეობის და მზრუნველლოსბის ადგილობრივ ორგანოს. მოძალადის მიერ შემაკავებელი ორდერი გასაჩივრდა მისი ჩაბარებიდან 3 დღის ვადაში მის გამომცემ ორგანოში,კერძოდ რუსტვაის საქალაქო სამმართველოში..(დედის ქმედები კავლიფიკაცია არის 126 პრიმა მუხლის 2 ნ. ა ქვეპ. ანუ არასრულწლოვნის მიმართ. სამი ერთ ქულიანი პასუხი არ არის საშუალო რისკი,რადგან საშუალო რისკი არის როდესაც სამქულიან კითხვაზე იქნება დადებითი პასუხი.შესაბამისად არ უნდ აგამოეწერა ორდერი 30 დღის ვადით.უმცროსი გამომძიებელი არა რის კომპეტენტური პირი.4 ეგზემპლარი???? გასაცივრების ვადა სწორია. სამმართველოში არა,სასამართლოში უნდა გასაჩივრდეს.(შემაკავებელი და დამცავი ორდერი ადმინისტრაციული რეაგირების მექანიზმია ამიტომ უნდა გასაჩივრდეს ადმინისტრაციული წესით.))
2.ერთ-ერთ რაიონში მცხოვრებ 15 წლის ანას მამა თითქმის ყოველდღე მოუწოდებს,რომ აუცილებლად უნდა გაჰყვეს ცოლად 20 წლის ჯემალს.
თავიდან ანა მამის მოტხოვნას ყურადღებას არ აქცევდა,თუმცა შემდეგ მამამ კიდევ უფრო ინტენსიურად დაიწყო შვილის შესწუხება.ემუქრებოდა,რომ თუ მის მოთხოვნას არ შეასრულებდა სკოლიდან გამოიყვანდა და სახლში გამოკეტავდა.ასევე,ეუბნებოდა,რომ თუ არ დაქორქინდებოდა მის ოჯახზე ცუდად იალპარაკებდნენ და ,,თითით საჩვენბლები’’ გახდებოდნენ. (11 პრიმა-150 პრიმა მუხლის მე-2 ნაწ.ა ქვეპ. )
ანამ,მასწავლებლის დახმარებით,პოლიციას შეატყობინა აღნიშნული ფაქტის შესახებ რის გამოც ქორწილი ჩაიშალა. რამდენიმე დღეში,ჯემალიმ,3 მეგობრის დახმარებით,ქორწინების მიზნით მოიტაცა თვაისივე თანასოფლელი 15 წლის გურანდა.(150 პრიმა მუხლის მე-2 ნაწ ა ქვეპ. 143-ე მუხლის მესამე ნაწ. ა და დ ქვეპ.
3. 2021 წლის25 იანვარს,ძმებს კონფლიქტი მოუვიდათ მიწის ნაკვეთთან დაკავშირებით,კერძოდ,გიორგიმ გელა მიატენა სიტყვიერი სეურაცხყოფა და ასევე დაემუქრა სიცოცხლის მოსპობით.
გელა გამოცხადდა შინაგან საქმეთა სამინისტროს 1.თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის გლდანი-ნაძალადევის სამმართველოში და მოითხოვა შეასაბამისი რეაგირება.ამავე სამმაღთველოს უბნის უმცროსმა ინსპექტორ-გამომძიებელმა შეაფასა ძალადობის განმეორების რისკები,რის საფუძველზეც დადებითი პასუხი დაფიქსირდა მხოლოდ ერთქულიან და სამქულიან შეკიტხვებზე.უბნის ინსპექტორ-გამომძიებლის მიერ აღნიშნული რისკი შეფასდა ძალადობის განმეორების მაღალ რისკად,რადგან გელამ გასაუბრებისას მიუთითა ,რომ მისი ძმის მხრიდან განხორციელებული მუქარა რეალურად აღიქვა და ავს საფუძვლიანი შიშI იმისა,რომ ამ მუქარის სისრულეში მოიყვანს.
უბნის უმცროსმა ინსპექტორ-გამომძიებელმა გამოსცა შემაკავებელი ორდერი 20 დღის ვადით,რომელიც შეადგინა ორ ეგზემპლარად.ერთი ეგზემპლარი გადასცა მსხვერპლს,ხოლო მეორე ეგზემპლარი გაუგზავნა შსს მომსახურბეის სააგენტოს,ვინაიდან მოძალადეს შემაკავებელი ორდერით აეკრძალა იარაღის შეძენის ნებართVის მოპოვება.
უბნის უმცრომს აინსპექტორ-გამომძIებელმა გელა სგანუმარტა,რომ ვინაიდან გამოსცა შემაკავებელი ორდერი,ამაის პარალელურად ვერ დაიწყებდა გამოძიებას,ვინაიდან ერთდორულად შეუძლებელი იყო ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი და სისხლის-სამართლებრივი მექანიზმების გამოყენება.
4. 2017 წლის იანვრამდე ნინო ფაქტობრივ ქორწინებაში იმყოფებოდა ლევანთან. დაშორების შემდეგ ნინნო საცხოვრებლად გადავიდა მშობლების სახლში.მიუხედავად ამისა,ლევანი ნინოს სთხოვდა შერიგება.წინააღმდეგ შემტხვევაში მათI საერთო შვილის წართმევით ემუქრებოდა.
ნინო მუშაობდა ერთ-ერთ აფთიაქში ფარმაცევტად.2021 წლის 5 იანვარს,ნასვამ მსგომარეობაში მყოფი ლევანი მივიდა ნინოს სამუშაო ადგილას,მიაყენა სიტყვიერი შეურაცხყოფა და დაემუქრა მოკვლით.
ნინომ დარეკა 112ში.საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის ინსპექტორ-გამომძიებლის მიერ რისკების შეფასების შემდეგ,სადაც დაფიქსირდა ძალადობის განმეორების მაღალი რისკი,გამოსცა შემაკავებელი ორდერი 20 დღის ვადით.
ინსპექტორ-გამომძიებელმა შემაკავებლი ორდერი გამოსცა ორ ეგზემპლარად.იმავე დღესვე შემაკავებელი ორდერის ერთი ეგზემპლარი გადაეცა მოძალადეს,რომელმაც ორდერი 7 დღის ვადაში გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიაში.
5.30 წლის ნინომ,რომელიც ცხოვრობს 1.თბილისში,გრიბოედოვის ქუჩა 30,განცხადება შეიტანა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში,მისი ყოფილი მეუღლის შალვას მიმართ დამცავი ორდერის გამოცემის თაობაზე.
ნინო მოძალადის საცხოვრბეელ და ძალადობის განხორციელების ადგილად მიუთითებდა ქ.ქუთაისს,შესაბამისად,სწორედ აღნიშნულის გათვალისწინებით შეიტანა განცხადება ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში.
სასამართლომ წარმოებასი მიიღო ნინოს განცხადება,რომელიც კანცელარიაში რეგისტრაციიდან 3 დღის ვადაში თანდართულ მასალებთან ერთად გაეგზავნა შალვას,რომლის წინააღმდეგაც იყო განცხადება შეტანილი. 3 დღის ვადის გასვლის შემდეგ,შალვას სასამართლოში რაიმე მტკიცებულება ან დოკუმენტი არ წარუდგენია.
მოსამართლემ ნინოს განცხადების კანცელარიაში რეგისტრაციიდან 20 დღის გასვლის შემდეგ ჩანიშნა სასამართლო განხილვა და მიიღო გადაწყვეტილება 8 თვის ვადით დამცავი ორდერის გამოცემის თაობაზე,რომლის საფუძველზეც მოძალადის მიმართ დააწესა ელექტრონული ზედამხედველობა.საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით უნდა შეეტანა განცხადება ანუ თბილისში.სასამართლოს ვადები არის შეცდომა-3 დღის ნაცვლად 24 საატში უნდა გაეგზვნათ განცხადება და მასალები შალვასთვის.დამცავ ორდერთან ერთად ელექტრონული ზედამხედველობა არ უნდ აგამოეყენებინა სასამართლოს.მისი გამოყენება მხოლოდ შემაკავებელის დროს ხდება და საასამართლოში ცალკე ოქმი მიდის დასამტკიცებლად.)
6.ნინო და ნუკრი იმყოფებიან რეგისტრირებულ ქორწინებაში.2020 წლის თებერვალში ნინო სტუმრად იმყოფებოდა თავისი მაზლის სოოსს სახლში.სოსოს ცოლს,ციალას და ნინოს ყოველთვის დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდათ.კონფლიქტის მიზეზი ძმების ქონება იყო.
თებერვალში ვიზიტის დროს ციალასა და ნინოს შორის კვლავ მოხდა კონფლიქტი,კერძოდ ციალამ ნინოს თაცში ჩაარტყა იატაკის საწმენდი ჯოხი,გამოიწვია ფიზიკური ტკივილი.ნინო დაემუქრა ქონების გადაწვით.აღნიშნული ხმაურის დროს ოტახიდან გამოვიდა ნინოსა და ციალას დედამთილი,რომელმაც სცადა სიტუაციის განმუხტვა და აიღო თავისი კუთვნილი მობილური პოლიციაში დარეკვის მიზნით.ამის დანახვაზე ნინომ გამოგლიჯა ტელეფონი დედამთილს და დაამტვრია,რომლის ღირებულება 151 ლარი იყო.
საბოლოოდ ნინოსა და ციალას დედამთილმა მაინც მოახერხა პოლიციის გამოძახება,პოლიციის ადგილზე გამოცხადები სშემდეგ საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის ინსპექტორ-გამომძიებელმა გამოწერა შემაკავებელი ორდერი ნინოსა და ციალას მიმართ.ერთი ორდერით მსხვერპლად მიჩნეული იქნა ნინო,მოძალადედ ციალა,ხოლო მეორე შემაკავებელი ორდერით ინსპ.გამომძიებელმა მსხვერპლად სცნო ციალა,მოძალადედ ნინო. შემდეგ,ინსპ.გამომძიებელმა 24 საათის ვადაში მიმართა სასამართლოს შემაკავებელი ორდერის გამოცემის თაობაზე.
ნინო და ციალა არ არიან ოჯახის წევრები.ციალას ქმედება დაკვალიფიცირდება 126 მუხლის 1 ნაწილით,ნინოს ქმედება 152 მულით(მუქარა).
მეორე ნაწილი- როცა დედამთილს ტელეფონი გაუტეხა 187 მუხლის 1 ნაწილი. საკუტრების დაზიანება 187 მუხლი 11 პრიმაზე მითითებით.)
შემაკავებელი ორდერი საერტოდ არ უნდ აგამოწერლიყო რადგან ნინო და ციალა არ არიან ოჯახის წევრები.
(.... ინსპექტორს არ უნდა მიემართ სასამართლოსთვის რადგან ამის ვალდებულება არ აქვს.
მსგავსი შემაკავებელი ორდერი როცა იწერება ამას ქვია ჯვარედინი შემ.ორდ. და ამ დროს საჭიროა უფლებამოსილი პირის მიერ დაზუსტდეს თუ ვინ დაიწყო კონფლიქტი პირველმა,ვინ არის უფრო საშიში და მაგის მიხედვით გადაქყვიტოს გამოწერა.)
7.გელა და მაია 10 წლის განმავლობაში იმყოფებოდნენ არარეგისტრირებულ ქორწინებაში.
მაიას ყოველთვის დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდა თავისი მეუღლის დედასთან-ნათელასთან,რომელიც რამდენიმე წლის განმავლობაში მათთან ერთად ცხოვრობდა და მონაწილეობას იღებდა საოჯახო საქმეების წარმოებაში.
შემდგომში მაიამ და გელამ გადაწყვიტეს,რომ საცხოვრებლად ცალკე გადასულიყვნენ.თუმცა,გადასვლიდან მალევე გელამ დაიწყო ალკოჰოლური სასმელის მიღება,რასაც თითქმის ყოველდღიურად მოიხმარდა.ამის გამო,მაიას დაეძაბა მეუღლესთან ურთიერთობა,ვინაიდან გელა სიმთვრალეში ხშIრად აყენებდა სიტყვიერ შეურაცხყოფას,რაც ძალიან დამთრგუნველი და მატრამვირებელი იყო მაიასთვის.-126 პრიმა მუხლის 1 ნაწილი,ფსიქოლოგიური ძალადობა,რადგან მაია სისტემატურად განიცდიდა სულიერ ტანჯვას და დამცირებას.
ამის გამო,მაია მეუღლეს დაშორდა,თუმცა ამის მიუხედავად,გელა არ წყვეტდა ყოფილ ცოლთან კომუნიკაციას,რაც ხშირად,ასევე სიტყვიერი შეურაცხყოფით მთავრდებოდა.მორიგი სატელოფონო საუბრისას გელა მის ყოფილ მეუღლეს დაემუქრა,რომ არ გაახარებდა სადაც შეხვდებოდა იქ გამოასალმებდა სიცოცხლეს,რამაც მაია ძალიან შეაშინა.- 11 პრიმა-151-ე მუხლის მე-2 ნაწილის დ ქვეპუნქტი.მუქარა ოჯახის წევრის მიმართ,კერძოდ სიცოცხლის მოსპობით,რის შემდეგაც მაიას გაუჩნდა რეალური შიში მუქარის განხორციელების.
როდესაც მაიას ბავშვი სკოლიდან გამოჰყავდა,ყოფილმა დედამთილმა ნათელამ მცირეწლოვნის თანდასწრებით ძლიერად მოქაჩა თმები მაიას და ასევე,მიაყენა სიტყვიერი შეურაცხყოფა.- 126 პრიმა მუხლის მე-2 ნაწილის ,,ბ’’ ქვეპუნქტი.
შეშინებულმა მაიამ დასახმარებლად მიმართა პოლიციას. პოლიციას მიმართა არამარტო ყოფილი მეუღლის მხრიდან ჩადენილი ძალადობის ,არამედ გელას დედის მხრიდან განხორციელებული ქმედებების შესახებაც.
8.ესმა და ვალერი კურსელები არიან. ვალერის,მეგობრობის გარდა,გარკვეული სიმპათიები აქვს ესმას მიმართ,რის გამოც მასთან ახორციელებს ხშირ კომუნიკაციას.მიუხედავად იმისა რომ ვალერის სმს შეტყობინებები მომაბეზრებელია ესმასთვის,იგი მაინც ცდილობს,რომ მას თავაზიანად უპასუხოს.
ინტერნეტით კომუნიკაციის გარდა,ვალერი ცდილობს,რომ ესმასთან ფიზიკური სიახლოვე ჰქონდეს.ამის გამო,ყოველთვის უნივერსიტეტის კართან ხვდება ესმას,მიაცილებს აუდიტორიამდე,ელოდება ლექციის დასრულებას და შემდეგ ისევ უკან მიჰყვება გოგონას.-150 პრიმა მუხლის პირველი ნაწილი,ადევნება.
ესმასთვის ეს ყველაფერი შემაწუხებელი გახდა და ვალერის მოუწოდა შეეწყვიტა ეს ქმედებები,რადგან მისთვის იყო დამთრგუნველი და ამსში იწვევდა უარყოფით ემოციებს.ვალერიმ არ გაითვალისწინა ეს თხოვნა და აუხსნა,რომ მას მოსწონდა იგი და არ აპირებდა უკან დახევას.ამან გოგონა კიდევ უფრო შეაშინა და დათრგუნა.
პირველ ეტაპზე,ესმა facebook-ზე დაბლოკა ვალერის პირადი გვერდი,თუმცა ამ უკანასკნელმა მაინც გააგრძელა ესმასთან პირდაპირი ურთიერთობა.უნივერსიტეტის გარდა,იგი სახლში აკიტხავდა გოგონას და სთხოვდა რომ მისთვის მოემსინა და დალაპარაკებოდა.ამ ყველაფრის გამო ესმა გახდა დათრგნული,ჩაიკეტა საკუთარ სახლში და აღარ სურდა უნივერსიტეტში სიარული.
ვალერის ქმედებები ესმასთვის დღითიდღე უფრო აუტანელი ხდებოდა,რის გამოც მან მიმართა პოლიციას და ითხოვა დახმარება,მათ შორის,პოლიციელს სთხოვა შემაკავებელი ორდერის გამოცემა,თუმცა ამ უკანასკნელის განმარტებით,ვერ უზრუნველყოფა ორდერის გამოცემას,რადგან იგი არ იყო ვალერის ოჯახის წევრი.-მართალია შემკავაებლი გამოიცემა ოჯახის წევრებს შორის,თუმცა ასევე მისი გამოცემა შესაძლებელია მაშინ როდესაც სახეზე გვაქვს გენდერული დისკრიმინაციის მოტივი.
პოლიციიდან წამოსვლის შემდეგ,ვალერიმ დაურეკა ესმას და შეხვედრა სთხოვა.ესმა დათანხმდა . შეხვედრისას ვალერიმ ესმას ძლიერად მოქაჩა თმებში და შემტხვევის ადგილიდან გაიქცა.ესმამ მაშინვე დარეკა 112ში და ითხოვა პოლიციის დახმარება. -126 მუხლ. პირვ.ნაწ.

sadxar aqamde siro

ოკ

Hipoteza
Qmedebis subieqti
Qmedebis bobieqti
Qmedebis obieqturi shemadgenloba:
Qmedeba
SHEDEGI
mizezobrivi kavshiri
Obieqturi sheracxva
Qmedebis sub SHEmadgenloba:
Ganzraxva
Martlwinaagmdegoba
Brali

1)legal profession-The legal profession refers to the whole occupations, which are purposely oriented towards of the legal system. But my aim is to highlight all types of the lawyers from the legal occupations. As we know there exists several types of the lawyers who work in legal profession. These are solicitor, barrister, attorney and lawyer itself. Solicitors and barristers are usually practice in England, while attorneys are qualified in USA, where the lawyers do not make this division, and simply known as attorneys.2)contract law-A contract is an agreement which is obligated and recognized by law. For reaching the agreement is the first step of a contract. In general, to reach an agreement, one party must offer some condition/agreement to another party which should be accepted from them.3)what is condiseration-Consideration is what one party promises to do for the other party. Parties need to provide consideration to make a contract valid. Consideration is something of value which is given for a promise and is required in order to make the promise enforceable as a contract.4)What are the elements of contract? Explain each of them-: consideration (conditions and main aims of contract); intention (purpose and plan of the contract); offer (asking party/ies if they would like to have/do something) and acceptance (the action of receiving something that is offered). 5)Precedent - comes from something that is called common law. The common law is one of the main sources of law in England and in the USA. When the whole of England developed the same body of laws instead of each area, having its own local laws that is why is called common. The common law covers both criminal and civil court decisions.6)The law of tort says that everyone has a civil duty to be careful and not to hurt or harm another person. Lawyers call this civil duty, ‘the duty of care’. Sometimes people breach this duty of care. To breach means to break.7)the service offered by bank-In order to use the customers bank services, first of all, they must have a bank account in a given bank. After that they can offer them other things from their range of services, e.g. other bank accounts, or a business account, if a customer have a business, or if they want to save money bank can offer them the saving .8)areas of law-Employment law -The law that deals with people’s rights or pay conditions in the workplace,Maritime law-The law that deals with everything connected with the sea or ships.The law of tort- The law that deals with every citizen’s responsibility not to harm other people in any way, even if it is not a contractual or criminal situation.The law of tort- The law that deals with every citizen’s responsibility not to harm other people in any way, even if it is not a contractual or criminal situation. 9)Barrister is a lawyer who gives legal advice and opinions to solicitors and clients of them. They passed their exams of Bar Council of England at the end of their study. They are specialists in advocacy- which is the skill of acting for someone in court.10)Solicitor is a lawyer who has passed the examinations of law society and has a valid certificate of that practice. They give advices to clients and acts for them in a court Most law students in England becomes solicitors.11)A tortfeasor is a person or entity who is found to be responsible under civil law for an injury caused to another person or entity.12)what is eligible-lt means when someone has the right to do or obtain something. Someone who is eligible for something or to do something is qualified or allowed to do it.13)No win no fee means that If the lawyer loses the case, the employer will not pay him.14)how to start claim-Ts it is necessary to start a claim in the civil court When you are in dispute with another person sometimes. We sometimes call this process ‘filing a claim’ or ‘issuing a claim’. Lawyers also say ‘starting proceedings’.15)Employment/labour law -The law that deals with people’s rights, pay or conditions in the workplace.16)Maritime law-The law that deals with everything connected with the sea or ships.17)Business and company law - The law that deals with the way businesses are set up (created) and run (operated) and how they must work in relation to each other and the general public.18)The law of equity & trusts – The law that deals with situations where someone has control of property for a period of time and must look after it for the benefit of someone else.19) Intellectual property law- The law that deals with the protection of the rights of inventors (who might invent a new drug or machine) or artistes (who might write a book or a song)..20)The law of real property/conveyancing - The law that deals with land, including transferring the ownership of buildings or land from one person to another.21)Contract law - The law that deals with private agreements between people or companies and tries to make sure that no one suffers a loss if an agreement is broken.22)contract and statute – a statue is a law made by parliament , we can say that judges make the common law but parliament creates statutes. A statute passes through three stages:
This is the most powerful of parliaments two chambers. this chambers are usually known as houses.the house of commons has only 427 seats. 23)What is the difference between solicitor and barrister?
Barristers are self-employed lawyers and don’t work in partnerships in the way that solicitors do
24)What is interest ?
This is an additional benefit of the bank when lending to a person
25)What is an overdraft?
it is an amount of monay that you owe to the bank because you withdraw more from your current account than you have in it.
26)Who is jury?
a group of people who have been chosen to listen to all the facts in a trial and give a verdict
27)Defaunted loan?
if someone defaults on a loan it means that they don't pay money back and the bank might have to go to court to try to get its money.28)loan-a thing that is borrowed, especially a sum of money that is expected to be paid back with interest.29)What is atm machine
Atm machine is the machine that give money to bank coustomers.30)What is foreign currency ?
This is the amount of money in circulation in another country.31)Define ‘’ identity theft ‘’ with your own words.
Personal data thief.31)serviced offered by bank Current accounts Most banks offer customers a range of current accounts to choose from. A customer enters into a contract with the bank and must agree to the banks terms and conditions that regulate their particular current account. If you have an overdraft your account can be described as being in the red and the bank may change you for services such as playing bills Loans When bank customers want to take out a loan, they need to find a borrowing arrangement that suits both their circumstances and their budget.32)Loans are usually repaid over a specified period of time, by paying a certain amount each month. Some banks allow a borrower a delay the first repayment fir a few months, although after that the loan will have to be paid in equal monthly instalments over the agreed period of time .if a customer already has a current Account with the bank, the application process is easy Internet banking gives you access to your account 24 hours a day. You can use it whenever you want to check your balance, which is the amount of money that you have in your account Travel money when you travel abroad you will usually need to change your money into a different currency. Before choosing a bank, you should exchange your money.33)14. Bailiff - Can legally take a person’s when that person does not pay money that he or she owns.34)1.Litigation - process of making a claim in the civil court.35)What does suing mean?
suing means starting proceedings in court. it means that person tries to store her or his breached right with help of court.36)DEFINE: LEND AND BORROW OF MONEY
lend is to give something to you and borrow is to take something from someone for example money.37).To sue When a plaintiff sues another person in court. It is the way to starting Process against someone. To take legal action against someone or organization by making a legal claim.38)landlord - is a person who owns a house, lend.39)merged - to combine companies.40)To be in dispute - to have a serious disagreement with another person.41)court fee- to pay a sum of money called a court fee.42)tenant -is a person who pays rent to the owner of a house.43)assetsthings that a person or company owns.

2. საჯარო და კერძო აქტში შესწორების შეტანის წესი.
იმ აქტის დასამოწმებლად მოწმობა იქნება ეს გარიგება და სხვა რომლის ნამდვილობისთვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილია სანოტარო ფორმის დაცვა, თავის მხრივ ნოტარიუსი ვალდებულია შეამოწმოს მხარეთა, წარმომადგენელთა , ვინაობა , ქმედუნარიანობა, უფლებამოსილება, რათქმაუნდა ნების გამოვლენის ნამდვილობა და უნდა უზრუნველყოს შესაბამისი იყოს გარიგება კანონმდებლობასთან. გარიგებაში უნდა იყოს ასახული მხარეთა ნება ადექვატურად, რჩევის მიცემა , ასევე სამართლებრივი შედეგების განმარტება და მხარეთათვის გარიგების შინაარსი. პირს უფლება აქვს საჯარო აქტის ფორმის დაცვით დადოს ის გარიგება, ან ნოტარიუსისგან მოითხოვოს სხვა დოკუმენტის შედგენა რომლის ნამდვილობისთვის საქართველოს კანონმდებლობით არ არის დადგენილი სანოტარო ფორმის დაცვა . საჯარო აქტის ფორმით დოკუმენტის დამოწმებისას ნოტარიუსი ვალდებულია სანოტარო მოქმედების მონაწილეს განუმარტოს სანოტარო აქტის შინაარსი და მისი სამართლებრივი შედეგები. განმარტება შეიძლება გაკეთდეს ზეპირად და არ აისახოს სანოტარო აქტში . მაგრამ კანონმდებლობით გათვალისწინებულია შემთხვევები როდესაც სავალდებულოა წერილობითი განმარტება . თავის მხრივ ნოტარიუსს არ ეკისრება პასუხისმგებლობა კერძო აქტის კანონმდებლობასთან შეუსაბამობის ან კერძო აქტში ხელმომწერის ნების არაადექვატურად ასახვის გამო. კერძო აქტში რიცხვები იწერება ისე როგორც მიზანშეწონილად მიიჩნევს მხარე, სანოტარო აქტში რიცხვები უნდა დაიწეროს სიტყვებით იმ შემთხვევაში როდესაც ის ასახავს სანოტარო მოქმედების შესრულების თარიღს და გარიგების ღირებულებას . საჯარო აქტი უნდა შედგეს სახელმწიფო ენაზე, თუ სანოტარო მოქმედების მონაწილემ არ იცის სახელმწიფო ენა , თარჯიმნის მონაწილეობით სრულდება სანოტარო მოქმედება და სანოტარო აქტი უნდა შედგეს კლიენტისთვის გასაგებ ენაზეც. თუ ნოტარიუსმა იცის შესაბამისი ენა დოკუმენტს თვითონ თარგმნის რასაც მიუთითებს შესაბამის აქტში თუ რათქმაუნდა სანოტარო მოქმედების მონაწილე არ არის წინააღმდეგი . კერძო აქტზე ხწლმოწერის ნამდვილობა შეიძლება დამოწმდეს ისე რომ კერძო აქტი შედგენილი იყოს არასახელმწიფო ენაზე, თუკი ნოტარიუსის წინაშე აცხადებს ხელმომწერი რომ მან იცის აღნიშნული ენა, რომელზედაც შედგენილია კერძო აქტი. ან გაცნობილია დოკუმენტის შინაარს და თარგმნას არ საჭიროებს. ხელმომწერის ეს განცხადება ნოტარიუსის დამადასტურებელ წარწერაში უნდა იქნეს შეტანილი და რომელიც სახელმწიფო ენაზე უნდა შედგეს ყველა შემთხვევაში. საჯარო და კერძო აქტებში ცვლილებების შეტანის წესი: სანოტარო აქტში ცვლილება, ამოღება , დამატების შეტანის წესი, სიტყვა , ასო-ნიშნის, ციფრი , წინადადება , რომელიც უნდა ამოვიღოთ ისე უნდა შემოვხაზოთ რომ შესაძლებელი იყოს შემოხაზული სიტყვის , ასო- ნიშნის , წინადადების , ციფრის , წაკითხვა , და მონიშნილი სიტყვის, ასო-ნიშნის, წინადადების ციფრის, გვერდით დაისმევა ციფრი. ასევე ეს ციფრი უნდა დაისვას დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, მხარეთა ხელმოწერამდე. ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს “ ამოღებულია” შემდეგ უნდა განმეორდეს მონიშნული სიტყვა ასო- ნიშანი , წინადადება , ციფრი . სიტყვა, ასო- ნიშანი, წინადადება , ციფრი რომელიც უნდა შესწორდეს შემოიხაზება და გვერდით დაიამევა ციფრი. დოკუმენტის ტექსტის ბოლოსაც ეს ციფრი უნდა დაისვას, ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს “ამოღებულია” შემდეგ უნდა გამეორდეს მონიშნული სიტყვა, ასო, წინადადება , ციფრი, შემდეგ უნდა მიეთითოს, “უნდა იყოს” და უნდა დაიწეროს ის სიტყვა, ასო-ნიშანი, ციფრი, წინადადება , რომელითაც იცვლება ამოღებული სიტყვა, ასო-ნიშანი, წინადსდება , ციფრი. გამოტოვებული, სიტყვა ასო-ნიშნის, წინადადების, ციფრის ადგილზე უნდა დაისვას ციფრი, ეს ციფრი უნდა დაისვას ასევე დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, მხარეთა ხელმოწერამდე , ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს “დამატებულია” და უნდა დაიწეროს ის სიტყვა, ასო-ნიშანი, წინადადება , ციფრი, რომელიც უნდა ჩაისვას ციფრით აღნიშნულ ადგილზე . ბოლოს ხელს აწერს მხარე და ნოტარიუსი , ხელმოწერის შემდეგ უნდა დაისვას ნოტარიუსის ბეჭედი . შესწორება იმ სანოტარო აქტში რომელიც უკვე ხელმოწერილია მხარეთა მიერ შეიტანება ,
კერძო აქტში - დაშვებული შეცდომის გამოსწორება შეიძლება დამოუკიდებელი კერძო აქტის შედგენით და ამ აქტზე მხარის ან მხარეების ხელმოწეერის ან ხელმოწერების ნამდვილობის დამოწმებით ან იმავე აქტზე მხარის ან მხარეების შესაბამისი შინაარსის მინაწერითა და მინაწერზე მხარის ან მხარეების ხელმოწერის ან ხელმოწერების ნამდვილობის დამოწმებით . კერძო აქტის დამადასტურებელ წარწერაში ანუ ნოტარიუსის ფორმულიარში დაშვებულ შეცდომება ნოტარიუსი თავისი იმიციატივით ასწორებს ან დაინტერესებული პირის მოთხოვნით . შესწორების დამადასტურებელ წარწერაზე დაისმება მხოლოდ ნოტარიუსის ბეჭედი და ხელმოწერა.

3. თემა - კრების( სხდომის) ოქმის დამოწმებისა და რეგიატრაციის საერთო წესები- ნოტარიუსი უფლებამოსულია კანონმდებლობით დადგენილ შემთხვევებში ან კრების სხდომის მონაწილეების თხოვნით დაესწროს სამეწარმეო კომერციული და არასამეწარმეო არაკომერციული იურიდიული პირების, ამხანაგობის, მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებებისა და სხვა ორგანიზაციული წარმონაწმნების დამფუძნწბელ ასევე მმართველ ორგანოთა კრებებს და შეადგინოს ოქმი კრების მიმდინარეობისა და მიღებული გადაწყვეტილებებია ასევე კრების ჩაშლის შესახებ . მოტარიუსს ნებისმიერი მოტივით ეკრძალება უარი განაცხადოს კრებაზე მომხდარი ფაქტებისა და განცხადებების ოქმში შეტანაზე . თუ ფაქტობრივ გარემოებებს აშკარად ეწინააღმდეგება კრებაზე გაკეთებული განცხადებები , რომელთა აღქმაც ნოტარიუსს შეუძლია სპეციალური შემოწმების, ან დოკუმენტის შესწავლის გარეშე ნოტარიუსს ეკისრება ვალდებულება ამის შესახებ კრების ოქმში შეიტანოს თავისი შენიშვნებიდა მიუთითოს ეს ინფორმაცია მისი უშუალო აღქმის შედეგია. შენიშვნები შეტანილი უნდა იქნეს კრების ოქმის ბოლოს კრების თავმჯდომარის და ნოტარიუსის ხელმოწერამდე. ოქმი უნდა შედგეს სანოტარო აქტის ფორმით და მასში უნდა იყოს საჯარო აქტისთვის დადგენილი სავალდებულო რეკვიზიტები, ასევე ოქმში ნოტარიუსმა უნდა მიუთითოს : კრების ჩატარების ადგილი , დრო, დაწყების თარიღი ასევე დასრულების თარიღი, კრების თავმჯდომარის საიდენტიფიკაციო მონაცემები, მიღებული გაფაწყვეტილებები, კრების საერთო მიმდინარეობა, ასევე ოქმის გაცემის თარიღი . წინასწარი ჩანაწერი ლრების ჩატარების შესახებ რათქმაუნდა არ უნდა იყოს მითითებული კრების შინაარსი და გადაწყვეტილებები, სანოტარო რეესტრში შეასრულოს კრების ჩატარების დღესვე ნოტარიუსმა, ხოლო რაც შეეხება დოკუმენტს ის შეიძლება გაიცეს კრების ჩატარების შემდეგ ნებისმიერ დროს. ოქმს ხელს აწერს ნოტარიუსი და კრების თავმჯდომარე, თუ კრებამ დაამტკიცა წესდება ან ცვლილებები წესდებაში დანართის სახით დაერთვის ეს დოკუმენტი კრების ოქმსს და მას ხელს აწერს კრების მონაწილე სხვა პირები ან თავად ნოტარიუსი რასახითაც წარედგინა ნოტარიუსსს დოკუმენტი ყველა უნდა დაერთოს კრების ოქმს თან ესიქნნება დამოწმებული თუ დაუმოწმებელი დედნები, ასლები. თუ კრების თავმჯდომარე ნებისმიერი მოტივით უარს აცხადებს ხელი მოაწეროს კრების ოქმს ან გარდაიცვალა ან დააპატიმრეს ან ავადაა არშეუძლია ოქმზე ხელის მოწერა ნოტარიუსი ამ ყველაფერს აღნიშნავს სანოტაროო რესსტრში და ოქმში და ოქმს გასცემს მხოლოდ თავისი ხელმოწერით ამ ოქმს იურიდიული ძალა აქვს . თავის მხრივ ნოტარიუსი არ არის ვალდებული შეამოწმოს სააქციო საზოგადოების აქციონერთა საერთო კრებაზე დამსწრე აქციონერთა უფლებამოსილება , გარდა იმ შემთხვევისა როდესაც გადაწყვეტილებას კანონმდებლობით დადგენილი წესით ერთპიროვნულად იღებს უფლებამოსილი აქციონერი აქციათა 75 პროცენტზე მეტის მფლობელი. იმ შემთხვევაში თუ კრება რამდენიმე დღის განმავლობაში გაგრძელდა მოთხოვნის შემთხვევაში უფლებამოსილია ნოტარიუსი დასრულებული სხდომის შესახებ გასცეს მოწმობა , შუალედური ოქმი, კრების დასრულების შემდეგ გაიცემა ერთიანი ოქმი. ქვორუმის არარსებობის გამო თუ კრება არ შედგა ნოტარიუსი გასცემს მოწმობას დაინტერესებული პირის მოთცოვნით კრების ჩაშლის ფაქტის დადასტურების შესახებ , მოწმობა გაიცემა მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ მოთხოვნა ნოტარიუსს წარედგინა კრების ჩაშლის დღეს და ამის შესახებ შესაბამისი ჩანაწერი სანოტარო რეესტრში კეთდება , ამ დროს მოწმობა შეიძლება გაიცეს იმავე დღეს ან მომდევნო დღეებში , ნოტარიუსი უფლებამოსილია დაესწროს სამეწარმეო და არასამეწარმეო იურიდიული პირების მმართველი ორგანოების კრებებს რომელიც ტარდება კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით და შეადგინოს კრების ოქმი იმ შემთხვევაში თუ პირდაპირი ელწქტრონული კომუნიკაცია იძლევა კრებაში გადამწყეტი ხმის უფლებით მონაწილე ყველა პირის და ნოტარიუსის ერთდროული პირდაპირი ვიზუალური კონტაქტის საშუალებას და შესაძლებწლია კრებაში მონაწილე პირთა იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება ასეთ შემთხვევაში სანოტარო მოქმედების ჩაწერა სავალდებულოა ვიდეოფაილის სახით ელექტრონული მონაცემების შემნახველ საშუალებებზე უნდა ჩაიწეროს ვიდეო ფაილი რომწლის სანოტარო რეესტრს ან სანოტარო აქტს უნდა დაერთოს თან , თავის მხრივ ნოტარიუსი ვალდებულია ოქმში მიუთითოს ტომ სხდომა ჩატარდა ელექტრონული კომუნიკაციების საშუალებების გამოყენებით , ოქმს ხელს აწერს კტების თავმჯდომარე და მოწმე რომელიც სრულად უნდა დასეწროს სხდომას , როცა ნოტარიუსს წარედგინება არასამეწარმეო არაკომწრციული და სამეწარმეო იურიდიული ოირების მმართველი ორგანოების კრების ოქმი, ნოტარიუსი ხელმომწერი პირების ნამდვილობას ადასტურებს ნოტარიუსი ინსტრუქციით დადგენილი წესით

4) დისტანციური სანოტარო მოქმედებები
მინდობილობა/რწმუნებულება
საქართველო მსოფლიოში ერთადერთი ქვეყანაა, სადაც სანოტარო მოქმედება ონლაინ რეჟიმში სრულდე
ვის შეუძლია, ისარგებლოს ონლაინ სანოტარო მომსახურები
ონლაინ სანოტარო სერვისით სარგებლობის უფლება აქვს საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს ან საქართველოს ბინადრობის მოწმობის მქონე პირს.
რა არის საჭირო მინდობილობა/რწმუნებულების ონლაინში დასამოწმებლ
მინდობილობა/რწმუნებულების ონლაინ რეჟიმში დასამოწმებლად გჭირდებათ: კომპიუტერი, ინტერნეტი, ვებკამერა, ყურსასმენ
სანოტარო აქტის ონლაიში დამოწმებას ახორციელებს საქართველოს ტერიტორიაზე მოქმედი ნებისმიერი ნოტარიუსი კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებით.
როგორ მოვიძიოთ ნოტარიუსის საკონტაქტო ინფორმაცია?
საქართველოს ნოტარიუსთა პალატის ვებგვერდზე notary.ge, ბმულებში: „სანოტარო ბიუროები“ და „ნოტარიუსების რუკა“ მითითებულია ყველა ნოტარიუსის საკონტაქტო ინფორმაცია.
ვინ უნდა ესწრებოდეს ონლაინში სანოტარო აქტის დამოწმების პროცესს?
ონლაინ რეჟიმში მინდობილობა/რწმუნებულების დამოწმების პროცესს უნდა ესწრებოდეს ორი პირი:
1. ხელმომწერი - პირი, რომელიც მარწმუნებლის (მინდობილობის გამცემის) ნაცვლად, მისი თხოვნით ხელს აწერს სანოტარო აქტს. ეს პირი უნდა ესწრებოდეს სანოტარო მოქმედების შესრულებას.
ხელმომწერი შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილის ნათესავი, მაგრამ ამავდროულად არ შეიძლება იყოს სანოტარო აქტის მონაწილე.
2.მოწმე- პირი, რომელიც მოწმის სტატუსით ესწრება სანოტარო მოქმედების შესრულებას და ასევე ხელს აწერს სანოტარო აქტს. მოწმე უნდა იყოს სრულწლოვანი და ქმედუნარიანი, წერა-კითხვის მცოდნე პირი. მას არ უნდა ჰქონდეს შეზღუდული სამოქალაქო ქმედუნარიანობა და სანოტარო მოქმედებით არ უნდა იღებდეს სარგებელს პირდაპირი ან არაპირდაპირი სახით.
მოწმე არ შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილე რომელიმე მხარის და/ან ნოტარიუსის ნათესავი აღმავალი და დამავალი ხაზით მესამე რიგის ჩათვლით, ასევე სანოტარო მოქმედების მონაწილე იურიდიული პირის დაქირავებული პირი.
როგორ დავამოწმოთ ხელშეკრულება ონლაინ რეჟიმში?
ხელშეკრულების ონლაინში დამოწმება შესაძლებელია მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიაზე ორი ან მეტი ნოტარიუსის მონაწილეობით.
ონლაინში ხელშეკრულების გასაფორმებლად ხელშეკრულების მონაწილე მხარეებმა უნდა მიმართონ ნოტარიუსებს მათთვის ხელსაყრელ სანოტარო ბიუროებში.
ნოტარიუსები ხელშეკრულების მონაწილე მხარეების თანდასწრებით დაუკავშირდებიან ერთმანეთს ონლაინ რეჟიმში. დგება ორი ან რამდენიმე სანოტარო აქტი (რამდენი ნოტარიუსიც მონაწილეობს დამოწმების პროცესში)და თითოეულზე ხელს აწერს ის პირი, რომელიც ნოტარიუსთან იმყოფება

1დაახასიათეთ საარჩევნო სამართლის ძირითადი პრინციპები
საარჩევნო სამართალი ხუთ ძირითად პრინციპს ეყრდნობა. ეს პრინციპებია:
საყოველთაო საარჩევნო უფლება; 2. თანასწორი საარჩევნო უფლება; 3. პირდაპირი საარჩევნო უფლება; 4. კენჭისყრის ფარულობა; 5. ნების თავისუფალი გამოვლენა.
თითოეული პრინციპის განმარტებამდე აუცილებელია განიმარტოს ამ პრინციპებთან დაკავშირებული აქტიური და პასიური საარჩევნო უფლებების ცნებები. აქტიური საარჩევნო უფლება ნიშნავს არჩევით სახელმწიფო ორგანოებსა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში კანდიდატების არჩევის უფლებას, აგრეთვე რეფერენდუმსა და პლებისციტში მონაწილეობის უფლებას. პასიური საარჩევნო უფლება ნიშნავს მოქალაქის უფლებას, იყოს არჩეული არჩევით სახელმწიფო ორგანოებსა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში.
საყოველთაო არჩევნების უფლება ამ პრინციპის თანახმად, არჩევნებში, რეფერენდუმსა და პლებისციტში მონაწილეობის უფლება აქვს ყველა სრულწლოვან მოქალაქეს (ასეთია საარჩევნო უფლების საყოველთაოობის პრინციპის ზოგადი განმარტება), მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ქვეყნის მთელი მოსახლეობა მიიღებს მონაწილეობას არჩევნებში, რეფერენდუმსა და პლებისციტში, ვინაიდან საარჩევნო სამართალს შემოაქვს საარჩევნო პროცესის მარეგულირებელი შემზღუდველი ნორმების მთელი სისტემა.
თანასწორი საარჩევნო უფლება ნიშნავს ყველა ამომრჩევლისთვის კანონის ფარგლებში თანასწორ უფლებებს და საარჩევნო უფლების რეალიზაციისთვის თანასწორ პირობებს. ერთი და იმავე საარჩევნო ოლქის ყველა ამომრჩეველს ხმათა თანაბარი რაოდენობა აქვს.
პირდაპირი საარჩევნო უფლება თუ ამომრჩეველი უშუალოდ იმ კანდიდატს აძლევს ხმას, რომელმაც კონკრეტული თანამდებობა უნდა დაიკავოს, მაშინ არჩევნები პირდაპირია, ხოლო თუ მოქალაქეები ირჩევენ ამომრჩევლებს ან სპეციალურ ორგანოს, რომელიც შემდგომ ირჩევს კანდიდატს, მაშინ საქმე არაპირდაპირ (ირიბ) არჩევნებთან გვაქვს.
ფარული კენჭისყრა საქართველოში არჩევნები, რეფერენდუმი და პლებისციტი ფარული კენჭისყრით ტარდება. არჩევნების ფარულობის პირობებში თითოეულ ამომრჩეველს გარანტირებული აქვს იმის შესაძლებლობა, რომ კენჭისყრის კაბინაში (ან სხვა ადეკვატურ პირობებში) თავისი ხელით შეავსოს ყველასთვის ერთნაირი საარჩევნო ბიულეტენი და პირადად ჩააგდოს ის საარჩევნო ყუთში.
ნების თავისუფალი გამოვლენა თანამედროვე სახელმწიფოთა უმრავლესობაში ხმის მიცემა უფლებაა და არა მოვალეობა. საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობით აკრძალულია ნებისმიერი ზემოქმედება, რომელიც ზღუდავს ამომრჩევლის ნების თავისუფალ გამოვლენას. ამომრჩევლის ნების გამოვლენის კონტროლი დაუშვებელია

3-განმარტეთ საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის წევრების (მათ შორის ხელმძღვანელი პირების) არჩევის/დანიშვნის წესი.
ცესკო შედგება არაუმეტეს 17 წევრისგან. მათ შორის არიან ცესკოს თავმჯდომარე, ცესკოს თავმჯდომარის 2 მოადგილე და ცესკოს მდივანი. ცესკოს თავმჯდომარე იმავდროულად არის ცესკოს წევრი. ცესკოს თავმჯდომარის უფლებამოსილების შეწყვეტა იმავდროულად იწვევს მისი წევრობის შეწყვეტას. ცესკოს 7 წევრს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის წარდგინებით, საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტით დადგენილი წესით, სრული შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს საქართველოს პარლამენტი, ხოლო ცესკოს არაუმეტეს 9 წევრს ამ კანონით დადგენილი წესით ნიშნავენ პარტიები.
საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე ამ მუხლით, ამ კანონის მე-12 მუხლითა და საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტით დადგენილი წესით შეარჩევს და საქართველოს პარლამენტს წარუდგენს ცესკოს თავმჯდომარეობის კანდიდატს.
ცესკოს თავმჯდომარეს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის წარდგინებით, საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტით დადგენილი წესით, სრული შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს საქართველოს პარლამენტი. ცესკოს თავმჯდომარის უფლებამოსილების ვადაა 5 წელი.  თუ ცესკოს მოქმედი თავმჯდომარის უფლებამოსილების ვადის გასვლამდე ცესკოს ახალი თავმჯდომარე არ აირჩა, ცესკოს მოქმედი თავმჯდომარის უფლებამოსილების ვადა გრძელდება ცესკოს ახალი თავმჯდომარის არჩევამდე.
ცესკოს თავმჯდომარეობის კანდიდატი შეიძლება იყოს პირი, რომელიც აკმაყოფილებს ამ კანონის მე-12 მუხლის მე-4 და მე-5 პუნქტებისა და „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 27-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მოთხოვნებს.
ცესკოს თავმჯდომარის არჩევის შესახებ საქართველოს პარლამენტის დადგენილება მისი მიღებიდან 7 დღის ვადაში წარედგინება ცესკოს.
ცესკოს თავმჯდომარის 1 მოადგილე და ცესკოს მდივანი არჩეული უნდა იქნენ საქართველოს პარლამენტის მიერ არჩეულ ცესკოს წევრთაგან. მათი კანდიდატურების დასახელების უფლება აქვს ცესკოს არანაკლებ 2 წევრს. ერთი და იმავე კანდიდატურის დასახელება შეიძლება მხოლოდ ორჯერ.
ცესკოს თავმჯდომარის 1 მოადგილე არჩეული უნდა იქნეს ამ კანონის მე-13 მუხლით გათვალისწინებული პარტიების მიერ დანიშნულ ცესკოს წევრთაგან, რომლებიც საქართველოს პარლამენტის საპარლამენტო უმრავლესობაში არ შედიან. კანდიდატის წარდგენა ხდება ამ პუნქტით განსაზღვრული პარტიების მიერ დანიშნულ ცესკოს წევრთა უმრავლესობის გადაწყვეტილებით. თუ ვერცერთმა კანდიდატმა ვერ მიიღო აღნიშნული უმრავლესობის მხარდაჭერა, კანდიდატი გამოვლინდება ამ პუნქტით განსაზღვრული პარტიების მიერ დანიშნულ ცესკოს იმ წევრთაგან წილისყრით, რომლებიც გამოთქვამენ ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილედ არჩევის სურვილს. ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილედ არჩეულად ითვლება ის კანდიდატი, რომელსაც ცესკოს სრული შემადგენლობის უმრავლესობა დაუჭერს მხარს. თუ კანდიდატმა ვერ მიიღო აღნიშნული უმრავლესობის მხარდაჭერა, იმართება ხელახალი კენჭისყრა. ამ კენჭისყრის შედეგად კანდიდატი არჩეულად ითვლება, თუ ის მიიღებს ცესკოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ერთი მესამედის მხარდაჭერას. თუ ამ პუნქტის შესაბამისად ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილე ვერ აირჩა, მისი არჩევის პროცედურა ხელახლა იწყება.
თუ ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილე ან ცესკოს მდივანი ვერ აირჩა, აღნიშნული თანამდებობის პირის არჩევამდე მის მოვალეობას ასრულებს ცესკოს ის წევრი, რომელმაც არჩევისას ყველაზე მეტი ხმა მიიღო, ხოლო ხმათა თანაბრობის შემთხვევაში – მათგან წილისყრით გამოვლენილი პირი.
  მუხლი 11. ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილეებისა და ცესკოს მდივნის არჩევის წესი
 +
1.  ცესკოს თავმჯდომარის 1 მოადგილე და ცესკოს მდივანი არჩეული უნდა იქნენ საქართველოს პარლამენტის მიერ არჩეულ ცესკოს წევრთაგან. მათი კანდიდატურების დასახელების უფლება აქვს ცესკოს არანაკლებ 2 წევრს. ერთი და იმავე კანდიდატურის დასახელება შეიძლება მხოლოდ ორჯერ.
2. ცესკოს თავმჯდომარის 1 მოადგილე არჩეული უნდა იქნეს ამ კანონის მე-13 მუხლით გათვალისწინებული პარტიების მიერ დანიშნულ ცესკოს წევრთაგან, რომლებიც საქართველოს პარლამენტის საპარლამენტო უმრავლესობაში არ შედიან. კანდიდატის წარდგენა ხდება ამ პუნქტით განსაზღვრული პარტიების მიერ დანიშნულ ცესკოს წევრთა უმრავლესობის გადაწყვეტილებით. თუ ვერცერთმა კანდიდატმა ვერ მიიღო აღნიშნული უმრავლესობის მხარდაჭერა, კანდიდატი გამოვლინდება ამ პუნქტით განსაზღვრული პარტიების მიერ დანიშნულ ცესკოს იმ წევრთაგან წილისყრით, რომლებიც გამოთქვამენ ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილედ არჩევის სურვილს. ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილედ არჩეულად ითვლება ის კანდიდატი, რომელსაც ცესკოს სრული შემადგენლობის უმრავლესობა დაუჭერს მხარს. თუ კანდიდატმა ვერ მიიღო აღნიშნული უმრავლესობის მხარდაჭერა, იმართება ხელახალი კენჭისყრა. ამ კენჭისყრის შედეგად კანდიდატი არჩეულად ითვლება, თუ ის მიიღებს ცესკოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ერთი მესამედის მხარდაჭერას. თუ ამ პუნქტის შესაბამისად ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილე ვერ აირჩა, მისი არჩევის პროცედურა ხელახლა იწყება.
3. თუ ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილე ან ცესკოს მდივანი ვერ აირჩა, აღნიშნული თანამდებობის პირის არჩევამდე მის მოვალეობას ასრულებს ცესკოს ის წევრი, რომელმაც არჩევისას ყველაზე მეტი ხმა მიიღო, ხოლო ხმათა თანაბრობის შემთხვევაში – მათგან წილისყრით გამოვლენილი პირი.
 მუხლი 12. ცესკოს წევრების არჩევის წესი
 +
1. საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე ამ მუხლითა და საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტით დადგენილი წესით შეარჩევს და საქართველოს პარლამენტს ასარჩევად წარუდგენს ცესკოს წევრობის კანდიდატებს. საქართველოს პარლამენტის მიერ არჩეული ცესკოს წევრების უფლებამოსილების ვადაა 5 წელი.
2. ცესკოს წევრობის კანდიდატი შეირჩევა ღია კონკურსით. საკონკურსო კომისიის შემადგენლობაში უნდა შედიოდეს საქართველოს პრეზიდენტის 1 წარმომადგენელი.
3. (ამოღებულია - 03.07.2023, №3464).
4. ცესკოს წევრობის კანდიდატი შეიძლება იყოს საქართველოს ქმედუნარიანი მოქალაქე 25 წლის ასაკიდან, რომელიც არის უპარტიო, ბოლო 5 წლის განმავლობაში არ ყოფილა საარჩევნო კომისიაში პარტიის მიერ დანიშნული წევრი, საარჩევნო სუბიექტი, საარჩევნო სუბიექტის წარმომადგენელი ან რომელიმე პარტიის შემომწირველი, აქვს უმაღლესი განათლება, თავისუფლად ფლობს საქართველოს სახელმწიფო ენას, აკმაყოფილებს „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 27-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მოთხოვნებს და აქვს არანაკლებ 5 წლის შრომითი გამოცდილება და საარჩევნო ადმინისტრაციის მოხელის სერტიფიკატი.
5. ცესკოს წევრად არ შეიძლება აირჩეს/დაინიშნოს:
ა) პირი, რომელსაც არ აქვს საარჩევნო ადმინისტრაციის მოხელის სერტიფიკატი;
ბ) პირი, რომელიც საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობის დარღვევის გამო საარჩევნო კომისიამ ან სასამართლომ გაათავისუფლა საქართველოს საარჩევნო ადმინისტრაციაში დაკავებული თანამდებობიდან, – თანამდებობიდან გათავისუფლების დღიდან 4 წლის განმავლობაში;
გ) პირი, რომელიც საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობის დარღვევის გამო სასამართლომ ცნო ადმინისტრაციულ სამართალდამრღვევად, – სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 4 წლის განმავლობაში;
დ) ნასამართლევი პირი;
ე) საარჩევნო სუბიექტი/საარჩევნო სუბიექტობის კანდიდატი, მისი წარმომადგენელი;
ვ) დამკვირვებელი.
8. თუ საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სათანადო კენჭისყრის შედეგად ყველა ვაკანსია არ შეივსო, საქართველოს პრეზიდენტი საქართველოს პარლამენტს თითოეულ დარჩენილ ვაკანტურ თანამდებობაზე ასარჩევად შესაბამის კონკურსში მონაწილე სხვა კანდიდატთაგან 1 კანდიდატურას წარუდგენს.
11. თუ ცესკოს მოქმედი წევრის უფლებამოსილების ვადის გასვლამდე ცესკოს ახალი წევრი არ აირჩა, ცესკოს მოქმედი წევრის უფლებამოსილების ვადა გრძელდება ცესკოს ახალი წევრის არჩევამდე.
12. ცესკოს წევრის არჩევის შესახებ საქართველოს პარლამენტის დადგენილება მისი მიღებიდან 7 დღის ვადაში წარედგინება ცესკოს.
 მუხლი 13. პარტიების მიერ ცესკოს წევრების დანიშვნისა და მათთვის უფლებამოსილების შეწყვეტის წესი
 +
1.  პარტიას უფლება აქვს, დანიშნოს ცესკოს 1 წევრი, თუ პარტია ცესკოს თავმჯდომარის მიერ რეგისტრირებული იყო საქართველოს პარლამენტის არჩევნებში მონაწილეობის მიზნით და მას ამ კანონის 125-ე მუხლის მე-4, მე-5 და მე-9 პუნქტების შესაბამისად მიეკუთვნა საქართველოს პარლამენტის წევრის მანდატი.
2. თუ ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული პარტიების რაოდენობა 9-ზე მეტია, ცესკოს წევრის დანიშვნისას უპირატესობა ენიჭება იმ პარტიას, რომელმაც საქართველოს პარლამენტის არჩევნებში უფრო მეტი ხმა მიიღო.
3. თუ პარტიებმა საქართველოს პარლამენტის არჩევნებში ხმების თანაბარი რაოდენობა მიიღეს, ცესკოს წევრის დანიშვნისას უპირატესობა ენიჭება იმ პარტიას, რომელმაც საარჩევნო რეგისტრაცია უფრო ადრე გაიარა.
4. პარტიას უფლება აქვს, გამოიწვიოს მის მიერ დანიშნული ცესკოს წევრი. დაუშვებელია მისი გამოწვევა არჩევნების დანიშვნიდან შესაბამისი არჩევნების საბოლოო შედეგების შეჯამებამდე. პარტიას უფლება აქვს, აღნიშნული ვადის განმავლობაში ცესკოს ახალი წევრი დანიშნოს მხოლოდ დანიშნული წევრის გადადგომის ან გარდაცვალების შემთხვევაში.

5-განმარტეთ სადამკვირვებლო ორგანიზაციების (როგორც ადგილობრივი, ისე საერთაშორისო) რეგისტრაციის წესი და დამკვირვებლების უფლება-მოვალეობები
დამკვირვებელთა რეგისტრაცია. არჩევნებზე დაკვირვების უფლება აქვთ ადგილობრივ და საერთაშორისო დამკვირვებელ ორგანიზაციებს, რომლებიც გაივლიან რეგისტრაციას საქართველოს ორგანული კანონით „საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“ დადგენილი წესის შესაბამისად
ადგილობრივი დამკვირვებელი ორგანიზაცია შეიძლება იყოს კენჭისყრის დღემდე არაუგვიანეს 1 წლისა რეგისტრირებული ადგილობრივი არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი, რომლის წესდება ან დებულება (სადამფუძნებლო დოკუმენტი) რეგისტრაციაში გატარების მომენტისათვის ითვალისწინებს არჩევნების მონიტორინგს ან/და ადამიანის უფლებათა დაცვას.
საერთაშორისო დამკვირვებელი ორგანიზაცია შეიძლება იყოს სხვა სახელმწიფოს წარმომადგენელი, სხვა სახელმწიფოში რეგისტრირებული ორგანიზაცია ან საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომლის სადამფუძნებლო დოკუმენტი/წესდება ითვალისწინებს არჩევნების მონიტორინგს
საერთაშორისო დამკვირვებელ ორგანიზაციას და იმ ადგილობრივ დამკვირვებელ ორგანიზაციას, რომელიც დაკვირვებას ახორციელებს ერთზე მეტ საარჩევნო ოლქში, რეგისტრაციაში ატარებს ცესკო, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს არჩევნებზე - უსკო
ცესკოს მიერ რეგისტრირებულმა საერთაშორისო დამკვირვებელმა ორგანიზაციამ ცესკოს მდივანს უნდა წარუდგინოს ინფორმაცია დამკვირვებელთა შესახებ და მათი პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტების ასლები
ცესკოს მიერ რეგისტრირებულმა ადგილობრივმა დამკვირვებელმა ორგანიზაციამ ცესკოს მდივანს უნდა წარუდგინოს ცესკოში, საოლქო და საუბნო საარჩევნო კომისიებში დანიშნულ დამკვირვებელთა სია
საოლქო საარჩევნო კომისიის მიერ რეგისტრირებულმა ადგილობრივმა დამკვირვებელმა ორგანიზაციამ საოლქო საარჩევნო კომისიის მდივანს უნდა წარუდგინოს საოლქო და მის ქვემდებარე საუბნო საარჩევნო კომისიებში დანიშნულ დამკვირვებელთა სია
არჩევნების მონიტორინგი ხორციელდება არა მარტო არჩევნების დღეს რამედ მთელი პროცესის განმავლობაში არჩევნების დანიშვნიდან დასრულებამდე.
საქართველოს ორგანული კანონის „საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“ 41-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, დამკვირვებელს უფლება აქვს: დაესწროს და დააკვირდეს საარჩევნო კომისიის სხდომებს; კენჭისყრის დღეს ნებისმიერ დროს იმყოფებოდეს კენჭისყრის შენობაში, შეუზღუდავად გადაადგილდეს საარჩევნო უბნის ტერიტორიაზე და თავისუფლად, დაუბრკოლებლად დააკვირდეს კენჭისყრის პროცესის ყველა ეტაპს ნებისმიერი ადგილიდან; კენჭისყრის დღის ნებისმიერ დროს შეენაცვლოს მისი წარმდგენი ორგანიზაციის სხვა რეგისტრირებულ წარმომადგენელს (ასეთის არსებობის შემთხვევაში); მონაწილეობა მიიღოს საარჩევნო ყუთების შემოწმებაში მათ დალუქვამდე და მათი გახსნის შემდეგ; დააკვირდეს ამომრჩეველთა სიებში ამომრჩეველთა რეგისტრაციას, საარჩევნო ბიულეტენებისა და სპეციალური კონვერტების გაცემას და მათ დამოწმებას კენჭისყრის პროცესისათვის ხელის შეუშლელად; დაესწროს ამომრჩეველთა ხმების დათვლისა და შედეგების შეჯამების პროცედურებს; დააკვირდეს გადასატანი საარჩევნო ყუთის მეშვეობით ხმის მიცემის პროცესს; დააკვირდეს ამომრჩეველთა ხმების დათვლას ისეთ პირობებში, რომლებიც უზრუნველყოფს საარჩევნო ბიულეტენის დანახვას; დააკვირდეს საარჩევნო კომისიის მიერ კენჭისყრის შედეგების შემაჯამებელი ოქმისა და სხვა დოკუმენტების შედგენას;
განცხადებით (საჩივრით) მიმართოს საუბნო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეს ხმის მიცემისა და კენჭისყრის პროცედურებთან დაკავშირებულ საკითხებზე და კონკრეტული დარღვევის დაფიქსირების შემთხვევაში განცხადებით (საჩივრით) მიმართოს საუბნო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეს და მოითხოვოს რეაგირება; მოსთხოვოს ამომრჩეველს, უჩვენოს, რამდენი საარჩევნო ბიულეტენი და სპეციალური კონვერტი აქვს ხელში; გაასაჩივროს საარჩევნო კომისიის ქმედება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით; დააკვირდეს საარჩევნო ყუთს, საარჩევნო ყუთში სპეციალური კონვერტების ჩაყრას, საარჩევნო ყუთების გახსნას, საარჩევნო ბიულეტენების დათვლას და ოქმების შედგენას; გაეცნოს საარჩევნო კომისიების მიერ შედგენილ კენჭისყრისა და არჩევნების შედეგების შემაჯამებელ ოქმებს, შესაბამისი საარჩევნო კომისიისგან მოითხოვოს და მიიღოს ამ ოქმების ასლები.
ფართო უფლებების მიუხედავად, დამკვირვებლები მაინც შეზღუდული არიან და ამ შეზღუდვის მთავარი განმსაზღვრელი მათი ნეიტრალიტეტი და მიუკერძოებლობაა. კერძოდ, დამკვირვებელს არა აქვს უფლება: ჩაერიოს საარჩევნო კომისიის ფუნქციებსა და საქმიანობაში; გავლენა მოახდინოს ამომრჩეველთა მიერ ნების თავისუფალ გამოვლენაზე; აგიტაცია გაუწიოს ამომრჩეველს რომელიმე საარჩევნო სუბიექტის სასარგებლოდ ან საწინააღმდეგოდ; ატაროს რომელიმე საარჩევნო სუბიექტის სიმბოლიკა და ნიშანი; კენჭისყრის დღეს კენჭისყრის შენობაში იმყოფებოდეს სამკერდე ნიშნის გარეშე.

7-საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნები (არჩევნების დანიშნვა; საარჩევნო კოლეგიის შემადგენლობა, კანდიდატის წარდგენა; პასიური საარჩევნო უფლება; არჩევნების პირველი და მეორე ტურები და გამარჯვებულის გამოვლენა; ხელახალი და რიგგარეშე არჩევნები).- 
საქართველოს პრეზიდენტს 5 წლის ვადით დებატების გარეშე ღია კენჭისყრით ირჩევს საარჩევნო კოლეგია. ერთი და იგივე პირი საქართველოს პრეზიდენტად შეიძლება აირჩეს მხოლოდ ორჯერ.
საქართველოს პრეზიდენტად შეიძლება აირჩეს საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს მოქალაქე 40 წლის ასაკიდან, რომელსაც საქართველოში უცხოვრია 15 წელს მაინც.
საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენის უფლება აქვს საარჩევნო კოლეგიის არანაკლებ 30 წევრს
1. საარჩევნო კოლეგიის ერთ წევრს შუძლია მხარი დაუჭიროს მხოლოდ ერთი კანდიდატის წარდგენას.
2. საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენის მიზნით საარჩევნო კოლეგიის არანაკლებ 30-მა წევრმა საარჩევნო კოლეგიის შემადგენლობის დამტკიცების შემდეგ, მაგრამ არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა, განცხადებით უნდა მიმართოს ცესკოს.
3. განცხადებაში მითითებული უნდა იყოს საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის:
ა) სახელი, გვარი;
ბ) დაბადების თარიღი;
დ) თანამდებობა (საქმიანობა);
ე) სამუშაო ადგილი;
ვ) მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით);
ვ​1) საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი;
ზ) პარტიულობა;თ) საქართველოში ცხოვრების ვადა;) წარმდგენი საარჩევნო კოლეგიის წევრებისა და მათი წარმომადგენლის სახელი, გვარი, საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი, თანამდებობა, საკონტაქტო ტელეფონის ნომერი და სხვა რეკვიზიტები (არსებობის შემთხვევაში).
4. განცხადებას უნდა ერთოდეს საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის წერილობითი თანხმობა არჩევნებში მონაწილეობაზე, უფლების ჩამორთმევის შესახებ ცნობა და 3 ფოტოსურათი.
5. განცხადებას უნდა ერთოდეს ასევე საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის ხელწერილი, რომ იგი იმავდროულად არ არის სხვა სახელმწიფოს მოქალაქე. თუ საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატი იმავდროულად სხვა სახელმწიფოს მოქალაქეა, განცხადებას უნდა დაერთოს დოკუმენტი, რომლითაც დასტურდება, რომ საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატმა მიმართა სხვა, შესაბამისი სახელმწიფოს უფლებამოსილ ორგანოს ამ სახელმწიფოს მოქალაქეობიდან გასვლის შესახებ.
6. განცხადებას ხელს აწერს საარჩევნო კოლეგიის შემადგენლობიდან საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის წარმდგენი ყველა წევრი.
საქართველოს პრეზიდენტის მორიგი არჩევნები იმართება პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის კალენდარული წლის ოქტომბერში.
2. საქართველოს პრეზიდენტის მორიგი არჩევნების თარიღს ნიშნავს საქართველოს პარლამენტი არჩევნების დღემდე 60 დღით ადრე. თუ საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების თარიღი ემთხვევა საქართველოს პარლამენტის არჩევნების ან წინა თვეს, საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნები იმართება ახალარჩეული პარლამენტის პირველი სხდომის გამართვიდან 45 დღის განმავლობაში.
3. თუ საქართველოს პრეზიდენტის არჩევის თარიღი ემთხვევა საგანგებო ან საომარ მდგომარეობას, საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნები იმართება ამ მდგომარეობის გაუქმებიდან 45 დღის ვადაში.
4. საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების გამართვას უზრუნველყოფს საქართველოს პარლამენტი ცესკოს მეშვეობით.
5. საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების დანიშვნის შესახებ ცნობა ქვეყნდება საქართველოს პარლამენტისა და ცესკოს ოფიციალურ ვებგვერდებზე არაუგვიანეს არჩევნების დანიშვნის დღის მომდევნო დღისა
საქართველოს პრეზიდენტად შეიძლება აირჩეს საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს მოქალაქე 40 წლის ასაკიდან, რომელსაც საქართველოში უცხოვრია 15 წელს მაინც.
საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენის უფლება აქვს საარჩევნო კოლეგიის არანაკლებ 30 წევრს.
საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნები იმართება საქართველოს პარლამენტის სასახლეში, არჩევნების დღის 9 საათიდან და სრულდება იმავე დღის 14 საათზე, ან ნებისმიერ დროს, თუ საარჩევნო კოლეგიის ყველა წევრმა მისცა ხმა.
2. საქართველოს პრეზიდენტის არჩევაზე დასწრების უფლება აქვთ მხოლოდ საარჩევნო კოლეგიის წევრებს, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის მიერ მოწვეულ პირებს, ცესკოს წევრებს, საქართველოს პარლამენტისა და ცესკოს აპარატის შესაბამის უფლებამოსილ წარმომადგენლებს. საქართველოს პრეზიდენტის არჩევა პირდაპირ გადაიცემა საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში.
3. საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნებისათვის საარჩევნო ბიულეტენში მიეთითება საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის სახელი და გვარი. საარჩევნო ბიულეტენის ტექსტსა და ფორმას განკარგულებით ადგენს ცესკო.
4. საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნებისათვის ცესკო ბეჭდავს საარჩევნო ბიულეტენებს და მათ საარჩევნო კოლეგიის წევრებს გადასცემს, ბეჭდავს საარჩევნო კოლეგიის წევრთა სიას, ლუქავს და ხსნის საარჩევნო ყუთს, ითვლის ხმებს და ადგენს შედეგების შემაჯამებელ ოქმს.
5. საარჩევნო კოლეგიის წევრები საარჩევნო კოლეგიის წევრთა სიაში საკუთარი ხელმოწერებით ადასტურებენ საარჩევნო ბიულეტენის მიღებას, რის შემდეგაც შემოხაზავენ მათთვის სასურველ მხოლოდ 1 კანდიდატს და საარჩევნო ბიულეტენს წინასწარ დალუქულ, გამჭვირვალე საარჩევნო ყუთში ათავსებენ.
6. საარჩევნო ბიულეტენი ბათილად მიიჩნევა, თუ:
ა) ის დაუდგენელი ნიმუშისაა;
ბ) შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელ კანდიდატს მისცა ხმა საარჩევნო კოლეგიის წევრმა;
გ) საარჩევნო კოლეგიის წევრმა ხმა ერთზე მეტ კანდიდატს მისცა;
დ) შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ საარჩევნო კოლეგიის რომელი წევრის მიერ არის ხმა მიცემული.
7. არჩევნების პირველ ტურში არჩეულად ჩაითვლება კანდიდატი, რომელიც მიიღებს საარჩევნო კოლეგიის სრული შემადგენლობის ხმების ორ მესამედს მაინც.
8. თუ არჩევნების პირველ ტურში საქართველოს პრეზიდენტი არ აირჩა, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე იმავე დღეს ან პირველი ტურის გამართვიდან არაუგვიანეს 7 დღისა ნიშნავს საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების მეორე ტურს.
9. არჩევნების მეორე ტურში კენჭი ეყრება პირველ ტურში საუკეთესო შედეგის მქონე 2 კანდიდატს. თუ საუკეთესო შედეგი ორზე მეტ კანდიდატს აქვს, მეორე ტურში მონაწილეთა ვინაობა ვლინდება იმის მიხედვით, თუ ერთნაირი შედეგის მქონე კანდიდატთაგან რომელი უფრო ადრე დარეგისტრირდა საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატად.
10. არჩევნების მეორე ტურში არჩეულად ჩაითვლება კანდიდატი, რომელიც მეტ ხმას მიიღებს. არჩევნების მეორე ტურში კანდიდატების მიერ თანაბარი რაოდენობის ხმების მიღების შემთხვევაში არჩეულად ჩაითვლება ის კანდიდატი, რომელმაც პირველ ტურში მეტი ხმა მიიღო.
11. არჩევნების პირველი ან მეორე ტური შემდგარად ჩაითვლება, თუ მასში მონაწილეობას მიიღებს საარჩევნო კოლეგიის სრული შემადგენლობის ნახევარზე მეტი.
12. თუ არჩევნები არ შედგა ან საარჩევნო კოლეგიამ საქართველოს პრეზიდენტი არ აირჩია, 30 დღის ვადაში იმართება საქართველოს პრეზიდენტის ხელახალი არჩევნები.
13. საქართველოს პრეზიდენტის ხელახალი არჩევნების თარიღს შესაბამისი გარემოების დადგომიდან 3 დღის ვადაში ნიშნავს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე.
14. საქართველოს პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შემთხვევაში საქართველოს პრეზიდენტის რიგგარეშე არჩევნები იმართება უფლებამოსილების შეწყვეტიდან 45 დღის ვადაში.
15. საქართველოს პრეზიდენტის რიგგარეშე არჩევნებს საქართველოს პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტიდან 10 დღის ვადაში ნიშნავს საქართველოს პარლამენტი.
16. საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნებისა და საქართველოს პარლამენტის არჩევნების ერთდროულად ან წინა თვეში გამართვის შემთხვევაში, აგრეთვე საქართველოს პრეზიდენტის ხელახალი არჩევნებისა და რიგგარეშე არჩევნების გამართვისას არჩევნები ტარდება საქართველოს პრეზიდენტის მორიგი არჩევნების გამართვისათვის ამ კანონით დადგენილი წესით. საქართველოს პრეზიდენტის ხელახალი არჩევნებისა და რიგგარეშე არჩევნების დროს საარჩევნო პროცედურები საქართველოს პრეზიდენტის მორიგი არჩევნების გამართვისათვის ამ კანონით დადგენილი ვადების ნაცვლად ხორციელდება არჩევნების დანიშვნიდან არაუგვიანეს მე-2 დღისა ცესკოს განკარგულებით განსაზღვრული ვადების შესაბამისად.

10-მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს და თვითმმართველი ქალაქის/თვითმმართველი თემის მერის არჩევნებისათვის ყოველი მუნიციპალიტეტი ერთი საარჩევნო ოლქია
თვითმმართველი თემებისა და თვითმმართველი ქალაქების (გარდა ქალაქ თბილისისა) საკრებულოების არჩევნები (საარჩევო სისტემა; არჩევნების დანიშნვა; არჩევნებში მონაწილე სუბიექტები; საარჩევნო ცენზები; მანდატების გადანაწილება და გამარჯვებულის გამოვლენა; საკრებულოს გამოკლებული წევრის ადგილმონაცვლეობის წესი) 
მუხლი 138. საარჩევნო სისტემა
მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნები ტარდება პროპორციული და მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემების საფუძველზე
მუხლი 139. საარჩევნო ხმის უფლება
თვითმმართველი ქალაქის/თემის საკრებულოს არჩევნებისას ამომრჩეველს აქვს ერთი ხმის უფლება პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე და ერთი ხმის უფლება მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე.
მუხლი 140. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს შემადგენლობა და მაჟორიტარული ოლქების საზღვრები
1. თვითმმართველი თემებისა და თვითმმართველი ქალაქების (გარდა ქალაქ თბილისისა) საკრებულოების მაჟორიტარული და პროპორციული საარჩევნო სისტემებით არჩეული შემადგენლობები განისაზღვრება ამ კანონის №1 დანართით.
2. თვითმმართველი თემის ადმინისტრაციულ ცენტრში, სადაც ამომრჩეველთა რაოდენობა 7 000-ს არ აღემატება, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით აირჩევა საკრებულოს 1 წევრი. თვითმმართველი თემის ადმინისტრაციულ ცენტრში, სადაც ამომრჩეველთა რაოდენობა 7 000-ზე მეტია, მაგრამ 14 000-ს არ აღემატება, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით აირჩევა საკრებულოს 2 წევრი. თვითმმართველი თემის ადმინისტრაციულ ცენტრში, სადაც ამომრჩეველთა რაოდენობა 14 000-ზე მეტია, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით აირჩევა საკრებულოს 3 წევრი. ამ პუნქტით გათვალისწინებულ ამომრჩეველთა რაოდენობა განისაზღვრება მუნიციპალიტეტის ორგანოთა არჩევნების წლის 1 მაისის მდგომარეობით.
3. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებისთვის თვითმმართველ თემებში (გარდა თემების ადმინისტრაციული ცენტრებისა) ადგილობრივი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქები იქმნება და მათი სახელწოდებები და საზღვრები დგინდება ამ კანონის №2 დანართით, ხოლო ამ ადგილობრივი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქების ნომრები − შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის განკარგულებით.
4. თვითმმართველ ქალაქებში (გარდა ქალაქ თბილისისა) და თვითმმართველი თემების ადმინისტრაციულ ცენტრებში ადგილობრივ მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქებს ქმნიან და მათ საზღვრებს, სახელწოდებებსა და ნომრებს ადგენენ შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიები მუნიციპალიტეტის ორგანოთა არჩევნების წლის არაუგვიანეს 1 აგვისტოსი, ხოლო ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს არჩევნებისთვის 10 ადგილობრივი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქის, რომელთა საზღვრები ემთხვევა ქალაქ თბილისის 10 რაიონის ადმინისტრაციულ საზღვრებს, სახელწოდებებსა და ნომრებს განსაზღვრავს ცესკო.
მუხლი 141. საკრებულოს არჩევნებში მონაწილეობის უფლება და მაჟორიტარ კანდიდატთა წარდგენა
1. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს არჩევნებში მონაწილეობის უფლება აქვს პარტიას, პარტიის, არანაკლებ 5 წევრისგან შემდგარი ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილ მაჟორიტარ კანდიდატს, რომელიც რეგისტრირებულია შესაბამის საარჩევნო კომისიაში.
2. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს მაჟორიტარი კანდიდატის წარდგენის მიზნით პარტიას უფლება აქვს, არჩევნებამდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა განცხადებით მიმართოს შესაბამის საარჩევნო კომისიას.
3. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებისთვის მაჟორიტარი კანდიდატის წარსადგენად არანაკლებ 5 წევრისგან შემდგარმა ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფმა კენჭისყრის დღემდე არაუგვიანეს 47-ე დღისა განცხადებით უნდა მიმართოს შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას, რის შემდეგაც უფლება აქვს, შეაგროვოს მხარდამჭერ ამომრჩეველთა ხელმოწერები.
4. მხარდამჭერ ამომრჩეველთა ხელმოწერების მინიმალური ოდენობები განისაზღვრება ცესკოს განკარგულებით.
5. განცხადებაში მითითებული უნდა იყოს საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატის:
ა) სახელი, გვარი;
ბ) დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი);
ზ) (ამოღედ) თანამდებობა (საქმიანობა);
ე) სამუშაო ადგილი (თუ უმუშევარია, მიეთითება „უმუშევარი“);
ვ) რეგისტრაციის ადგილი;
თ) საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი;
ი) ადგილობრივი მაჟორიტარული ოლქის დასახელება, სადაც იგი მაჟორიტარ კანდიდატადაა წარდგენილი;
კ) წარმდგენი ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის წევრებისა და მათი წარმომადგენლის სახელი, გვარი, საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი, მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით), საკონტაქტო ტელეფონის ნომერი და სხვა რეკვიზიტები (არსებობის შემთხვევაში).
6. განცხადებას, რომელსაც ხელს აწერს პარტიის ხელმძღვანელი პირი/უფლებამოსილი პირი/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის ყველა წევრი, უნდა ერთოდეს მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატის საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან საქართველოს მოქალაქის პასპორტის ფოტოასლი, უფლების ჩამორთმევის შესახებ ცნობა, 2 ფოტოსურათი და მის მიერ ხელმოწერილი სააღრიცხვო ბარათი 2 ცალად. სააღრიცხვო ბარათში კანდიდატის საანკეტო მონაცემებთან (სახელი, გვარი, საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი, მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით), დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი)) ერთად მითითებული უნდა იყოს მისი თანამდებობა, სამუშაო ადგილი, საქართველოში 6 თვის განმავლობაში ცხოვრების ფაქტი, თანხმობა მოცემულ ადგილობრივ მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში კენჭისყრაზე, სააღრიცხვო ბარათის შევსების თარიღი და ხელმოწერა.
7. არაუგვიანეს განცხადების წარდგენის მომდევნო დღისა საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე რეგისტრაციაში ატარებს ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფს. თუ დარღვეულია ამ მუხლის მე-4–მე-6 პუნქტებით დადგენილი მოთხოვნები, საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე ხარვეზის შესახებ დაუყოვნებლივ აცნობებს ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის წარმომადგენელს. შესწორებული საბუთები არაუგვიანეს მომდევნო დღისა უბრუნდება საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეს ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის რეგისტრაციაში გასატარებლად.
8. საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატის რეგისტრაციაში გასატარებლად ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის წარმომადგენელმა კენჭისყრამდე არაუგვიანეს მე-40 დღისა შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას უნდა წარუდგინოს მაჟორიტარი კანდიდატის მხარდამჭერ ამომრჩეველთა სია, რომელიც მოწმდება საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობით დადგენილი წესით, წარდგენიდან 3 დღის ვადაში.
9. საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე რეგისტრაციაში არ გაატარებს პარტიის/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილ საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარ კანდიდატს:
ა) თუ ერთდროულად არსებობს ან არსებობდა საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატის თანხმობა იმავე ან/და ნებისმიერი სხვა მუნიციპალიტეტის საკრებულოს არჩევნებში, იმავე ან/და ნებისმიერი სხვა მუნიციპალიტეტის მერის არჩევნებში კანდიდატის სტატუსით მონაწილეობაზე;
ა​1) თუ მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატი „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის შესაბამისად რეგისტრირებული სხვა პარტიის წევრია;
ბ) თუ არასრულია ან არასწორია ამ მუხლით მოთხოვნილი დოკუმენტაცია ან/და გათვალისწინებული მონაცემები;
გ) თუ მხარდამჭერ ამომრჩეველთა სიაში დადგენილ რაოდენობაზე ნაკლები ამომრჩევლის ხელმოწერა აღმოჩნდება;
დ) თუ არ იქნა წარდგენილი მხარდამჭერ ამომრჩეველთა სიები;
ე) თუ დარღვეულია მხარდამჭერ ამომრჩეველთა სიების წარდგენის ვადა;ვ) ამ კანონით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში.
მუხლი 141​1. მუნიციპალიტეტის ორგანოთა არჩევნებში მონაწილეობის გარანტიები
დამსაქმებელს უფლება არა აქვს, შეზღუდოს დასაქმებულის უფლება, მონაწილეობა მიიღოს კანდიდატად მუნიციპალიტეტის ორგანოთა არჩევნებში, გახდეს საკრებულოს წევრი, მერი. შრომითი ხელშეკრულება, რომელიც შეიცავს შეთანხმებას აღნიშნული საფუძვლით დასაქმებულის უფლების შეზღუდვის შესახებ, ბათილია. აკრძალულია ზემოაღნიშნული საფუძვლით პირის სამსახურიდან გათავისუფლება, დაბალხელფასიან სამუშაოზე გადაყვანა და სხვაგვარი დისკრიმინაცია
მუხლი 142. პარტიების რეგისტრაცია
1. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებში მონაწილეობის უფლების მისაღებად პარტია მისი ხელმძღვანელი პირის (პირების) მიერ ხელმოწერილი სათანადო განცხადებით მიმართავს ცესკოს თავმჯდომარეს:
ა) საკრებულოს არჩევნების დანიშვნის შემდეგ, არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 57-ე დღისა, თუ აკმაყოფილებს ერთ-ერთ შემდეგ პირობას:
ა.ა) რეგისტრირებული იყო ბოლო საპარლამენტო არჩევნებისას;
ა.ბ) არჩევნების დანიშვნის დღისთვის ჰყავს წარმომადგენელი საქართველოს პარლამენტში;
ბ) მუნიციპალიტეტის ორგანოთა არჩევნების წლის 1 იანვრიდან 15 ივლისამდე, თუ ვერ აკმაყოფილებს ამ პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით დადგენილ ვერცერთ პირობას.
2. პარტია, რომელიც ვერ აკმაყოფილებს ამ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით დადგენილ ვერცერთ პირობას, ვალდებულია პარტიის მხარდამჭერთა სიის ნიმუშის მიღებიდან 60 დღის ვადაში, მაგრამ არაუგვიანეს 1 აგვისტოსი, ცესკოს წარუდგინოს მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებში პარტიის მონაწილეობის მხარდამჭერი არანაკლებ 25 000 ამომრჩევლის სია. მხარდამჭერთა სიას ამოწმებს ცესკოს სათანადო სამსახური ამ კანონის 38-ე მუხლით დადგენილი წესით და დადგენილ ვადაში. საარჩევნო პერიოდში ცესკოს სათანადო სამსახური მხარდამჭერთა სიებს ამოწმებს და დასკვნას წარუდგენს ცესკოს თავმჯდომარეს სიების წარდგენიდან 2 დღის ვადაში
4. განცხადებას უნდა დაერთოს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ, ცესკოსთვის განცხადების წარდგენამდე, ბოლო 10 დღის ვადაში გაცემული ამონაწერი მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების (პარტიების) რეესტრიდან, პარტიის ხელმძღვანელობის/წარმომადგენლობის უფლებამოსილების მქონე პირის (პირების) მითითებით. პარტიის რეგისტრაციის მომენტისათვის, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ გაცემული ამონაწერის მონაცემების ნამდვილობის გადამოწმების/დადასტურების მიზნით, ეს სააგენტო ცესკოს უზრუნველყოფს ელექტრონული მონაცემების ბაზებზე წვდომის და გადამოწმების შესაძლებლობით.
5. განცხადებაში უნდა აღინიშნოს პარტიის:
ა) სახელი, რომელიც მიეთითება საარჩევნო ბიულეტენში. ეს სახელი უნდა შეესატყვისებოდეს პარტიის წესდებაში აღნიშნულ სახელწოდებას ან/და მის შემოკლებულ დასახელებას. ამასთანავე, განცხადებაში პარტიის სახელი შეიძლება აღინიშნოს ისე, რომ პარტიის წესდებაში აღნიშნული სახელწოდებიდან ან/და მისი შემოკლებული დასახელებიდან ამოღებულ იქნეს ცალკეული სიტყვები, აბრევიატურები ან/და სასვენი ნიშნები სხვა სიტყვების, აბრევიატურების ან/და სასვენი ნიშნების დამატების გარეშე. სახელი, რომლითაც პარტია დარეგისტრირდა, საარჩევნო ბიულეტენში უცვლელად მიეთითება;
ბ) ხელმძღვანელი პირის/პირების გვარი, სახელი, საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი, მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით), საკონტაქტო ტელეფონის ნომერი, ხელმოწერის ნიმუში;
გ) წარმომადგენლის/წარმომადგენლების გვარი, სახელი, საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი, მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით), საკონტაქტო ტელეფონის ნომერი;
დ) რამდენიმე ხელმძღვანელის არსებობისას – საარჩევნო პროცესთან დაკავშირებულ ურთიერთობებში თითოეულის უფლებამოსილების ფარგლები.
6. ამ მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტში მითითებული პოლიტიკური პარტიის სახელწოდება და მისი შემოკლებული დასახელება არ უნდა ემთხვეოდეს:
ა) საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მიერ რეგისტრირებული სხვა პოლიტიკური პარტიის ოფიციალურ სახელწოდებას და მის შემოკლებულ დასახელებას (თუ ისინი ერთმანეთს ემთხვევა, პოლიტიკურ პარტიას არა აქვს აღნიშნული სახელწოდებისა და მისი შემოკლებული დასახელების გამოყენების უფლება);ბ) ბოლო საპარლამენტო არჩევნებში სხვა პარტიის/საარჩევნო ბლოკის მიერ გამოყენებულ სახელწოდებას და მის შემოკლებულ ფორმას, თუ ამაზე არ არსებობს მისი თანხმობა.
7. ცესკოს სათანადო სამსახური ამოწმებს განცხადებასა და თანდართულ საბუთებს და კომისიაში განცხადების შეტანიდან არა უგვიანეს მომდევნო დღისა დასკვნას წარუდგენს ცესკოს თავმჯდომარეს.
8. ამ მუხლის მე-7 პუნქტში აღნიშნული დასკვნის წარდგენიდან არა უგვიანეს მომდევნო დღისა ცესკოს თავმჯდომარე:
ა) საარჩევნო რეგისტრაციაში გაატარებს პარტიასა და მის წარმომადგენელს, თუ წარდგენილი განცხადება და თანდართული საბუთები შეესაბამება ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებს;
ბ) წერილობით აცნობებს პარტიის წარმომადგენელს განცხადებისა და თანდართული საბუთების ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებთან შეუსაბამობის შესახებ (შეუსაბამობის მითითებით), თუ არსებობს ასეთი შეუსაბამობა. პარტიის წარმომადგენელს განცხადებისა და საბუთების სრულყოფისთვის 3 დღე ეძლევა;
გ) ამ მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში პარტიის საბოლოო რეგისტრაციის საკითხს წყვეტს მხოლოდ მხარდამჭერთა სიების შემოწმების შემდეგ.
9. ამ მუხლის მე-8 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შესწორებული განცხადება და საბუთები მოწმდება და საარჩევნო რეგისტრაციის საკითხი წყდება მათი წარდგენიდან არაუგვიანეს მომდევნო დღისა. თუ შესწორებული განცხადება და საბუთები აკმაყოფილებს ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებს, ცესკოს თავმჯდომარე საარჩევნო რეგისტრაციაში გაატარებს პარტიასა და მის წარმომადგენელს (გარდა ამ მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა). წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი იმავე ვადაში გამოსცემს საარჩევნო რეგისტრაციაზე უარის თქმის შესახებ განკარგულებას (ამ განკარგულებაში ზუსტად უნდა აღინიშნოს რეგისტრაციაზე უარის თქმის მიზეზები და ამ კანონის ის ნორმები, რომელთა დაუკმაყოფილებლობამაც გამოიწვია უარის თქმა). ეს განკარგულება პარტიის წარმომადგენელს დაუყოვნებლივ ეცნობება და მოთხოვნისთანავე გადაეცემა. აღნიშნული პროცედურები მთავრდება არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 37-ე დღისა.
10. თუ ამ მუხლით გათვალისწინებული განცხადება და თანდართული საბუთები (ან შესწორებული განცხადება და საბუთები) და მხარდამჭერთა სიები წარდგენილია ამ კანონით დადგენილ ვადაში და აკმაყოფილებს ამ კანონის მოთხოვნებს, ცესკოს თავმჯდომარე სათანადო სამსახურის დასკვნის საფუძველზე, დასკვნის წარდგენიდან არა უგვიანეს მომდევნო დღისა საარჩევნო რეგისტრაციაში გაატარებს პარტიასა და მის წარმომადგენელს. წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი იმავე ვადაში გამოსცემს განკარგულებას საარჩევნო რეგისტრაციაზე უარის თქმის შესახებ (განკარგულებაში ზუსტად უნდა აღინიშნოს რეგისტრაციაზე უარის თქმის მიზეზები და ამ კანონის ის ნორმები, რომელთა დაუკმაყოფილებლობამაც გამოიწვია უარის თქმა). ეს განკარგულება პარტიის წარმომადგენელს დაუყოვნებლივ ეცნობება და მოთხოვნისთანავე გადაეცემა.
22. არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა ცესკო თავის ოფიციალურ ვებგვერდზე აქვეყნებს რეგისტრირებული პარტიების სიას განცხადებების წარდგენის რიგითობის მიხედვით, აგრეთვე იმ პარტიების სიას, რომელთაც უარი ეთქვათ რეგისტრაციაზე ან რომელთა რეგისტრაციაც გაუქმდა, და ამის მიზეზებს.
მუხლი 143. პარტიული სიის წარდგენა
1. პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებში მონაწილეობის მისაღებად პარტიულ სიებს შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეს წარუდგენენ არჩევნებში მონაწილე პარტიები რეგისტრაციის შემდეგ, კენჭისყრის დღემდე არაუგვიანეს 30 დღისა.
2. არჩევნებში მონაწილე ყოველ პარტიას უფლება აქვს, წარადგინოს 1 პარტიული სია.
3. წარდგენილ პარტიულ სიაში საკრებულოს წევრობის კანდიდატთა რაოდენობა არ უნდა იყოს პროპორციული სისტემით ასარჩევ საკრებულოს წევრთა რაოდენობის ორ მეხუთედზე ნაკლები და არ უნდა აღემატებოდეს ამ რაოდენობის სამმაგ ოდენობას.
4. პარტიულ სიაში შეიძლება შეყვანილ იქნეს მხოლოდ ამ პარტიის წევრი ან/და ის პირი, რომელიც არ არის „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის შესაბამისად რეგისტრირებული სხვა პარტიის წევრი.
5. პარტიული სიის შედგენის წესს განსაზღვრავენ პარტიები. პარტიული სიის შედგენისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს, რომ არჩევნების შედეგების მიხედვით პარტიის მიერ მიღებული მანდატები ნაწილდება თანამიმდევრობით, სიის დასაწყისიდან რიგის მიხედვით, და რომ გენდერული ბალანსის დაცვა უკავშირდება „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით გათვალისწინებულ დამატებით დაფინანსებას.
6. პარტიულ სიაში მითითებული უნდა იყოს თითოეული კანდიდატის:
ა) გვარი, სახელი;
ბ) დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი);
ბ​1) სქესი
დ) თანამდებობა (საქმიანობა);
ე) სამუშაო ადგილი (თუ უმუშევარია, მიეთითება „უმუშევარი“);
ზ) საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი;
თ) მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით);
ი) ადგილობრივ მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში წარდგენის შემთხვევაში − ამ ოლქის დასახელება და ნომერი;
7. პარტიული სია დამოწმებული უნდა იყოს არჩევნებში მონაწილე პარტიის ხელმძღვანელის ხელმოწერით.
8. პარტიულ სიას უნდა ერთოდეს მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს წევრობის ყოველი კანდიდატის საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან საქართველოს მოქალაქის პასპორტის ფოტოასლი, უფლების ჩამორთმევის შესახებ ცნობა, 2 ფოტოსურათი და მის მიერ ხელმოწერილი სააღრიცხვო ბარათი 2 ცალად. სააღრიცხვო ბარათში კანდიდატის საანკეტო მონაცემებთან (სახელი, გვარი, საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი, მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით), დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი)) ერთად მითითებული უნდა იყოს მისი თანამდებობა, სამუშაო ადგილი, საქართველოში 6 თვის განმავლობაში ცხოვრების ფაქტი, თანხმობა ამ პარტიული სიით კენჭისყრაზე, სააღრიცხვო ბარათის შევსების თარიღი და ხელმოწერა.
9. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებისთვის პარტიის წარმომადგენელს სააღრიცხვო ბარათებს წინასწარ გადასცემს შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისია. საბუთების მიღებისთანავე პარტიის წარმომადგენელს ეძლევა დათარიღებული ცნობა საბუთების მიღების შესახებ.
მუხლი 144. საკრებულოს წევრობის კანდიდატთა წარდგენა მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში
1. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებში შესაბამის საარჩევნო ოლქში კანდიდატთა წარდგენის უფლება აქვთ:
ა) არჩევნებში მონაწილე პარტიას;
ბ) არანაკლებ 5 წევრისგან შემდგარ ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფს.
2. საარჩევნო ოლქში მაჟორიტარი კანდიდატის წარსადგენად არჩევნებში მონაწილე პარტიამ კენჭისყრის დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა, ხოლო ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფმა − ამ კანონის 141-ე მუხლის შესაბამისად, სათანადო განცხადებით უნდა მიმართოს შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას.
3. განცხადებაში მითითებული უნდა იყოს მაჟორიტარი კანდიდატის:
ა) გვარი, სახელი;
ბ) დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი);
დ) თანამდებობა (საქმიანობა);
ე) სამუშაო ადგილი (თუ უმუშევარია, მიეთითება „უმუშევარი“);
ვ) საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი;
ზ) მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით);
თ) საარჩევნო ოლქის დასახელება, რომელშიც იგი წარდგენილია მაჟორიტარ კანდიდატად;
4. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატის წარდგენის შესახებ განცხადება გადაეცემა შესაბამის საარჩევნო კომისიას. ეს განცხადება დამოწმებული უნდა იყოს პარტიის უფლებამოსილი პირების ხელმოწერებით.
5. განცხადებას უნდა ერთოდეს მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს წევრობის კანდიდატის საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან საქართველოს მოქალაქის პასპორტის ფოტოასლი, უფლების ჩამორთმევის შესახებ ცნობა, 2 ფოტოსურათი და მის მიერ ხელმოწერილი სააღრიცხვო ბარათი 2 ცალად. სააღრიცხვო ბარათში კანდიდატის საანკეტო მონაცემებთან (სახელი, გვარი, საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი, მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით), დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი)) ერთად მითითებული უნდა იყოს მისი თანამდებობა, სამუშაო ადგილი, საქართველოში 6 თვის განმავლობაში ცხოვრების ფაქტი, თანხმობა მოცემულ ადგილობრივ მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში კენჭისყრაზე, სააღრიცხვო ბარათის შევსების თარიღი და ხელმოწერა.
6. არჩევნებში მონაწილე პარტიის მიერ საარჩევნო ოლქში წარდგენილი მაჟორიტარი კანდიდატი იმავდროულად შეიძლება იყოს შესაბამისი პარტიის პარტიულ სიაში.
მუხლი 145. პარტიული სიებისა და ადგილობრივ მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში წარდგენილ საკრებულოს წევრობის კანდიდატთა რეგისტრაცია
1. საკრებულოს არჩევნების დროს პარტიის მიერ წარდგენილი პარტიული სიისა და ადგილობრივ მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში წარდგენილი საკრებულოს წევრობის კანდიდატის რეგისტრაციისთვის წარდგენილ საბუთებს ამოწმებს შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე, რომელიც საბუთების წარდგენიდან 2 დღის ვადაში, მაგრამ არაუგვიანეს არჩევნების დღემდე 28-ე დღისა:
ა) საარჩევნო რეგისტრაციაში ატარებს პარტიულ სიას, საარჩევნო სუბიექტის მიერ წარდგენილ საკრებულოს წევრობის კანდიდატს, თუ წარდგენილი პარტიული სია და თანდართული საბუთები, აგრეთვე საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატის სარეგისტრაციო დოკუმენტაცია აკმაყოფილებს ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებს;
ბ) წერილობით აცნობებს საარჩევნო სუბიექტის წარმომადგენელს პარტიულ სიასა და თანდართულ საბუთებში, აგრეთვე მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარი კანდიდატის სარეგისტრაციო დოკუმენტაციაში არსებული მონაცემების ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებთან შეუსაბამობის შესახებ (შეუსაბამობის მითითებით), თუ არსებობს ასეთი შეუსაბამობა. პარტიის/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის წარმომადგენელს ზემოაღნიშნული სიისა და საბუთების სრულყოფისთვის 3 დღე ეძლევა.
2. ამ მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტში აღნიშნული შესწორებული მონაცემები მოწმდება და საარჩევნო რეგისტრაციის საკითხი წყდება მონაცემების წარდგენიდან 3 დღის ვადაში.
3. თუ შესწორებული მონაცემები შეესაბამება ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებს, შესაბამისი საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე საარჩევნო რეგისტრაციაში ატარებს საკრებულოს წევრობის მაჟორიტარ კანდიდატს, პარტიულ სიას ან მის იმ ნაწილს, რომელიც შეესაბამება ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებს (თუ სიის ამ ნაწილში კანდიდატთა რაოდენობა დადგენილ მინიმუმზე ნაკლები არ არის), ხოლო დანარჩენი კანდიდატების თაობაზე იმავე ვადაში გამოსცემს განკარგულებას მათთვის საარჩევნო რეგისტრაციაზე უარის თქმის შესახებ (განკარგულებაში ზუსტად აღინიშნება რეგისტრაციაზე უარის თქმის მიზეზები და კანონის ის ნორმები, რომელთა მოთხოვნების დაუკმაყოფილებლობამაც გამოიწვია უარის თქმა). განკარგულება პარტიის/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის წარმომადგენელს დაუყოვნებლივ ეცნობება და მოთხოვნისთანავე გადაეცემა.
4. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს წევრობის კანდიდატთა რეგისტრაციის შემდეგ 3 დღის ვადაში შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე მათ გადასცემს კანდიდატის მოწმობებს.
5. საარჩევნო ოლქში წარდგენილი კანდიდატი რეგისტრაციაში გატარდება, თუ წარდგენილია:
ა) კანდიდატის სააღრიცხვო ბარათი, რომელშიც მითითებულია მისი საქართველოში 6 თვის განმავლობაში ცხოვრების ფაქტი;
ბ) კანდიდატის წარდგენის შესახებ განცხადება, რომელიც დამოწმებულია პარტიების ხელმძღვანელ პირთა ხელმოწერებით;
გ) ორი ფოტოსურათი;
დ) კანდიდატის თანხმობა კენჭისყრაში მონაწილეობაზე.
6. პარტიული სია ან საარჩევნო სუბიექტის მიერ წარდგენილი საკრებულოს წევრობის კანდიდატი რეგისტრაციაში არ გატარდება ამ მუხლის პირველი−მე-3 პუნქტების მოთხოვნების გათვალისწინებით ან საარჩევნო რეგისტრაცია გაუქმდება შესაბამისი საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის განკარგულებით ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით (ამ პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში):
ა) თუ სააღრიცხვო ბარათში მითითებული არ არის:
ა.ა) კანდიდატის სახელი, გვარი;
ა.ბ) კანდიდატის საქართველოს მოქალაქის პირადი ნომერი;
ა.გ) კანდიდატის დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი);
ა.დ) კანდიდატის მისამართი (საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის ან სააგენტოს მონაცემთა ბაზის მიხედვით);
ა.ვ) კანდიდატის თანამდებობა და სამუშაო ადგილი. თუ კანდიდატი უმუშევარია, მიეთითება „უმუშევარი“;
ა.ზ) კანდიდატის საქართველოში 6 თვის განმავლობაში ცხოვრების ფაქტი;
ა.თ) კანდიდატის თანხმობა საკრებულოს წევრად კენჭისყრაზე;
ა.ი) იმ ადგილობრივი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქის დასახელება და ნომერი, რომელშიც იგი წარდგენილია მაჟორიტარ კანდიდატად;
ა.კ) სააღრიცხვო ბარათის შევსების თარიღი;
ბ) თუ პარტიულ სიაში შეყვანილი კანდიდატი „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის შესაბამისად რეგისტრირებული სხვა პარტიის წევრია;
გ) თუ კანდიდატი შეყვანილია ერთზე მეტ პარტიულ სიაში და ერთდროულად არსებობს ან არსებობდა მისი თანხმობა ერთზე მეტ პარტიულ სიაში შეყვანაზე;
დ) თუ პარტიულ სიაში შეყვანილი კანდიდატი წერილობით განაცხადებს თანხმობას სხვა პარტიის/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ კანდიდატად წარდგენაზე;
ე) თუ ერთდროულად არსებობს ან არსებობდა საკრებულოს წევრობის კანდიდატის წერილობითი თანხმობა სხვა საკრებულოს წევრობის, მერობის კანდიდატად წარდგენაზე;
ვ) თუ არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს მე-2 დღისა რეგისტრირებულ პარტიულ სიაში კანდიდატთა რაოდენობა ამ კანონით დადგენილ მინიმუმზე ნაკლები აღმოჩნდა;
ზ) თუ დარღვეულია ამ კანონის 47-ე მუხლის მოთხოვნები.
7. ამ მუხლის მე-5 და მე-6 პუნქტების მოთხოვნათა დარღვევისას კანდიდატს საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე რეგისტრაციაში არ ატარებს.
მუხლი 146. კანდიდატად წარდგენის შესახებ გადაწყვეტილების გაუქმება
1. პარტიას/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფს უფლება აქვს, რეგისტრაციის შემდეგ, კენჭისყრის დღემდე არაუგვიანეს 16 დღისა გააუქმოს თავისი გადაწყვეტილება კანდიდატის წარდგენის შესახებ.
2. კანდიდატს უფლება აქვს, კენჭისყრის დღემდე არაუგვიანეს 16 დღისა მოხსნას თავისი კანდიდატურა. ამისთვის მან სათანადო განცხადებით უნდა მიმართოს შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას.
2​1. ამ მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით დადგენილი წესები არ ვრცელდება არჩევნების მეორე ტურზე.
2​2. არჩევნებში მონაწილე პარტიას უფლება აქვს, ახალარჩეული საკრებულოს უფლებამოსილების დაწყების შემდეგ გააუქმოს თავისი გადაწყვეტილება პარტიულ სიაში დარჩენილი საკრებულოს წევრობის კანდიდატის წარდგენის შესახებ. პარტიას უფლება არა აქვს, პარტიულ სიაში დარჩენილი საკრებულოს წევრობის კანდიდატის წარდგენის შესახებ გადაწყვეტილება გააუქმოს ამ სიით არჩეული საკრებულოს წევრის უფლებამოსილების შეწყვეტისას მისი ადგილმონაცვლის უფლებამოსილების დაწყების საკითხის გადაწყვეტამდე. პარტიის მიერ წარდგენილი საკრებულოს წევრობის კანდიდატი პარტიული სიიდან მოიხსნება შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის განკარგულებით, პარტიის ხელმძღვანელი პირის მიერ ხელმოწერილი განცხადების საფუძველზე, განცხადების წარდგენიდან 3 დღის ვადაში. თუ განცხადება ამ ვადაში არ დაკმაყოფილდა, საკრებულოს წევრობის კანდიდატი პარტიული სიიდან მოხსნილად ჩაითვლება აღნიშნული ვადის გასვლის მომდევნო დღიდან.
2​3. საკრებულოს წევრობის კანდიდატს უფლება აქვს, ახალარჩეული საკრებულოს უფლებამოსილების დაწყების შემდეგ მოხსნას თავისი კანდიდატურა პარტიული სიიდან, რისთვისაც მან სათანადო განცხადება უნდა წარუდგინოს შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას. მისი კანდიდატურა პარტიული სიიდან მოიხსნება შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის განკარგულებით, აღნიშნული განცხადების წარდგენიდან 3 დღის ვადაში. თუ განცხადება ამ ვადაში არ დაკმაყოფილდა, საკრებულოს წევრობის კანდიდატი პარტიული სიიდან მოხსნილად ჩაითვლება აღნიშნული ვადის გასვლის მომდევნო დღიდან.
3. შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისია ცესკოს ოფიციალურ ვებგვერდზე დაუყოვნებლივ აქვეყნებს ცნობას კანდიდატის რეგისტრაციის, კანდიდატის წარდგენის შესახებ გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზე.
მუხლი 146​1. რეგისტრირებული ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის საარჩევნო რეგისტრაციის გაუქმება
მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებისათვის რეგისტრირებული ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის საარჩევნო რეგისტრაცია გაუქმდება შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის განკარგულებით:
ა) საკუთარი განცხადების საფუძველზე;
ბ) თუ რეგისტრაციაში არ გატარდა ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილი საკრებულოს წევრობის კანდიდატი, ან თუ გაუქმდა ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილი საკრებულოს წევრობის კანდიდატის საარჩევნო რეგისტრაცია;
გ) ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფიდან ყველა წევრის გასვლის შემთხვევაში.
მუხლი 147. საარჩევნო ბიულეტენი
1. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებისათვის მზადდება ორი სხვადასხვა სახის საარჩევნო ბიულეტენი.
2. პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებისათვის განკუთვნილ საარჩევნო ბიულეტენში შეიტანება პარტიების სახელწოდებები დადგენილი რიგითობის შესაბამისად.
3. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით ჩასატარებელი არჩევნებისათვის განკუთვნილ საარჩევნო ბიულეტენში შეიტანება შესაბამის ადგილობრივ მაჟორიტარულ ოლქში ასარჩევად წარდგენილი ყველა კანდიდატის რიგითი ნომერი, სახელი და გვარი. პარტიის მიერ წარდგენილი კანდიდატის გვარის გასწვრივ მიეთითება შესაბამისი პარტიის სახელწოდება, ხოლო ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილი კანდიდატის გვარის გასწვრივ მიეთითება „დამოუკიდებელი“. კანდიდატის შესახებ მონაცემები საარჩევნო ბიულეტენში შეიტანება შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის მიერ წილისყრით განსაზღვრული მისი რიგითობის შესაბამისად, არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს მე-10 დღისა.
4. პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებისათვის განკუთვნილ საარჩევნო ბიულეტენში ამომრჩეველი შემოხაზავს არაუმეტეს 1 პარტიის რიგით ნომერს.
5. მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე საკრებულოს არჩევნებისათვის განკუთვნილ საარჩევნო ბიულეტენში, რომელშიც შეტანილია მონაცემები კანდიდატების შესახებ, ამომრჩეველი შემოხაზავს არა უმეტეს 1 კანდიდატის რიგით ნომერს.
მუხლი 148. პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე ჩატარებული არჩევნების შედეგების დადგენა
1. პარტიული სიის მიერ მიღებული მანდატების რაოდენობის დასადგენად პარტიული სიის მიერ მიღებული ხმების რაოდენობა მრავლდება საარჩევნო ოლქში პროპორციული წესით გასანაწილებელი მანდატების რაოდენობაზე და იყოფა იმ პარტიების მიერ მიღებული ხმების რაოდენობათა ჯამზე, რომლებმაც მიიღეს არჩევნებში მონაწილეთა ხმების არანაკლებ 3 პროცენტისა. მიღებული რიცხვის მთელი ნაწილი არის პარტიული სიის მიერ მიღებული მანდატების რაოდენობა. არჩევნებში მონაწილეთა ხმების რაოდენობაში არ ჩაითვლება ბათილად ცნობილი საარჩევნო ბიულეტენებით გათვალისწინებული ხმების რაოდენობა.
2. თუ საარჩევნო ოლქში პარტიული სიების მიერ მიღებული მანდატების რაოდენობათა ჯამი მანდატების საერთო რაოდენობაზე ნაკლები აღმოჩნდება, გაუნაწილებელი მანდატებიდან თითო მანდატი, პირველ რიგში, თანამიმდევრობით მიეკუთვნება უკეთესი შედეგის მქონე იმ პარტიულ სიებს, რომლებმაც ამ მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი წესით ვერ მოიპოვეს მანდატი, მაგრამ მიიღეს არჩევნებში მონაწილეთა ხმების არანაკლებ 3 პროცენტისა. თუ ამის შემდეგ კიდევ დარჩება გაუნაწილებელი მანდატი (მანდატები), თითო მანდატი თანამიმდევრობით მიეკუთვნება იმ პარტიულ სიებს, რომლებსაც ერთი მანდატი მაინც ჰქონდათ მიღებული და სხვებზე დიდი ნაშთი აქვთ. არჩევნებში მონაწილეთა ხმების რაოდენობაში არ ჩაითვლება ბათილად ცნობილი საარჩევნო ბიულეტენებით გათვალისწინებული ხმების რაოდენობა.
3. თუ ამ მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი წესით ვერცერთმა პარტიულმა სიამ ვერ მოიპოვა მანდატი, თითო მანდატი მიეკუთვნება პროპორციული წესით გასანაწილებელი მანდატების რაოდენობის შესაბამის იმ სუბიექტებს, რომლებმაც სხვებზე მეტი ხმა მიიღეს. არჩევნებში მონაწილეთა ხმების რაოდენობაში არ ჩაითვლება ბათილად ცნობილი საარჩევნო ბიულეტენებით გათვალისწინებული ხმების რაოდენობა.
4. თუ იმ 2 ან 2-ზე მეტი პარტიული სიის მიერ მიღებული ხმების რაოდენობები, რომელთაც უნდა გადაეცეთ ერთი მანდატი ამ მუხლის მე-2 ან მე-3 პუნქტით დადგენილი წესით, თანაბარი აღმოჩნდება, მანდატი იმ პარტიულ სიას მიეკუთვნება, რომელმაც საკრებულოს არჩევნებში მონაწილეობის მისაღებად შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიაში უფრო ადრე გაიარა რეგისტრაცია.
5. პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე საკრებულოში არჩეულად ჩაითვლებიან ის კანდიდატები, რომელთა რიგითი ნომრებიც პარტიულ სიაში ნაკლებია ან ტოლია ამ პარტიული სიის მიერ მიღებული მანდატების რაოდენობისა.
6. თუ საკრებულოს წევრობის კანდიდატი არჩეულია როგორც ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქიდან, ისე პარტიული სიით, მაშინ იგი ითვლება ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქიდან არჩეულად, ამოიღება პარტიული სიიდან და სიაში კანდიდატის წანაცვლება განხორციელდება ამ კანონით დადგენილი წესით.
მუხლი 149. მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე ჩატარებული საკრებულოს არჩევნების შედეგების დადგენა
1. მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე საკრებულოს წევრად არჩეულად ჩაითვლება ის კანდიდატი, რომელიც მიიღებს არჩევნებში მონაწილე ამომრჩეველთა ნამდვილი ხმების 40 პროცენტზე მეტს.
2. თუ არჩევნებში მონაწილე ორმა კანდიდატმა თანაბარი რაოდენობის ხმები მიიღო, არჩეულად ჩაითვლება ის კანდიდატი, რომელიც შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიაში უფრო ადრე იყო რეგისტრირებული.
მუხლი 149​1. საკრებულოს არჩევნების მეორე ტური და ხელახალი არჩევნები
1. თუ მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე ჩატარებულ საკრებულოს არჩევნებში ვერცერთმა კანდიდატმა ვერ მიიღო ამ კანონის 149-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული ხმათა საჭირო რაოდენობა, ინიშნება არჩევნების მეორე ტური. არჩევნების მეორე ტურში მონაწილეობს 2 კანდიდატი, რომლებმაც პირველ ტურში სხვებზე მეტი ხმა მიიღეს. თუ ორზე მეტ კანდიდატს ერთნაირი საუკეთესო შედეგი აღმოაჩნდა ან ერთი საუკეთესო შედეგის მქონე კანდიდატის მომდევნო რამდენიმე კანდიდატმა თანაბარი რაოდენობის ხმები მიიღო, არჩევნების მეორე ტურში ყველა ეს კანდიდატი მონაწილეობს.
2. საკრებულოს არჩევნების მეორე ტურს (მეორე ტურებს) ნიშნავს ცესკო პირველი ტურის შედეგების შეჯამებასთან ერთად. საკრებულოს არჩევნების მეორე ტური (მეორე ტურები) ტარდება საკრებულოს არჩევნებიდან მეოთხე შაბათს.
3. არჩევნების მეორე ტურში არჩეულად ჩაითვლება ის კანდიდატი, რომელმაც მეტი ხმა მიიღო. თუ კანდიდატებმა თანაბარი რაოდენობის ხმები მიიღეს, არჩეულად ჩაითვლება ის კანდიდატი, რომელმაც პირველ ტურში მეტი ხმა მიიღო. თუ ხმათა ეს რაოდენობებიც ტოლი აღმოჩნდა, გამარჯვებულად ჩაითვლება ის კანდიდატი, რომელმაც რეგისტრაცია უფრო ადრე გაიარა.
4. თუ არჩევნების მეორე ტურში გასულ ერთ-ერთ ან ორივე კანდიდატს გაუუქმდა რეგისტრაცია ან კანდიდატი გარდაიცვალა, 2 თვის თავზე ტარდება ხელახალი არჩევნები. ხელახალი არჩევნების თარიღს ნიშნავს ცესკო ზემოაღნიშნული ფაქტის დადგომიდან 3 დღის ვადაში.
მუხლი 150. საკრებულოს არჩევნების შედეგების შეჯამება საოლქო საარჩევნო კომისიაში
1. საოლქო საარჩევნო კომისიას შეუძლია კენჭისყრის შედეგები ბათილად ცნოს იმ საარჩევნო უბანში, სადაც უხეშად დაირღვა ეს კანონი. იმ საჩივრების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებამდე, რომელთა საფუძველზედაც შესაძლოა უბანში კენჭისყრის შედეგების ბათილად ცნობა, დაუშვებელია საოლქო საარჩევნო კომისიაში არჩევნების შედეგების შეჯამება.
2. საარჩევნო ოლქში არჩევნები ბათილად იქნება ცნობილი, თუ აღნიშნულ ოლქში ბათილად ცნობილ ბიულეტენთა რაოდენობა ამ ოლქში არჩევნებში მონაწილე ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის ნახევარზე მეტია და გავლენას ახდენს არჩევნების შედეგებზე.
3. საოლქო საარჩევნო კომისია თავის სხდომაზე ადგენს არჩევნების შედეგებს და ადგენს ოქმს.
4. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებში საოლქო საარჩევნო კომისია საუბნო საარჩევნო კომისიებისგან მიღებული ოქმების საფუძველზე ადგენს:
ა) ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობას;
ბ) არჩევნებში მონაწილეთა რაოდენობას;
გ) ბათილად ცნობილი საარჩევნო ბიულეტენების რაოდენობას;
დ) საარჩევნო სუბიექტისათვის მიცემული ხმების რაოდენობას.
5. საოლქო საარჩევნო კომისიის არჩევნების შედეგების შემაჯამებელ ოქმში აღინიშნება ამ კანონის 75-ე მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული მონაცემები. ოქმი დგება 1 ეგზემპლარად, რომელიც არჩევნების შედეგების შეჯამებიდან არაუგვიანეს მომდევნო დღისა გადაეცემა ცესკოს.
6. საკრებულოს არჩევნების შედეგების შემაჯამებელი ოქმის ერთი დამოწმებული ფოტოასლი შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიაში ინახება. ოქმის დამოწმებული ფოტოასლები გადაეცემათ შესაბამისი საკრებულოს სამანდატო კომისიას და პარტიების წარმომადგენლებს.
7. საოლქო საარჩევნო კომისია ვალდებულია არჩევნების შედეგების შემაჯამებელი ოქმის ასლი შედეგების შეჯამებისთანავე, დაუყოვნებლივ გამოაკრას თვალსაჩინო ადგილას საყოველთაო გაცნობისათვის.
8. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს არჩევნების შედეგების შეჯამებიდან 10 დღის ვადაში საოლქო საარჩევნო კომისია ცესკოს ოფიციალურ ვებგვერდზე აქვეყნებს ცნობას შესაბამის ოლქში არჩევნების შედეგების შესახებ. ამ ცნობაში მითითებული უნდა იყოს აგრეთვე არჩევნებში არჩეული საკრებულოს წევრის დაბადების თარიღი (რიცხვი, თვე, წელი), თანამდებობა (საქმიანობა) და სამუშაო ადგილი (არსებობის შემთხვევაში).
მუხლი 151. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს პირველი სხდომის მოწვევა
საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს პირველ სხდომას იწვევს ცესკო არჩევნების საბოლოო შედეგების შეჯამებიდან 30 დღის ვადაში.
მუხლი 152. განმეორებითი და ხელახალი კენჭისყრები
1. თუ საარჩევნო უბანში კენჭისყრა ბათილად იქნა ცნობილი, ცესკო ნიშნავს განმეორებით კენჭისყრას, რომელიც უნდა გაიმართოს კენჭისყრის დღიდან 2 კვირის ვადაში. განმეორებითი კენჭისყრა მხოლოდ იმ შემთხვევაში იმართება, თუ მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობით ორგანოში − საკრებულოში ასარჩევ შესაბამისი რაოდენობის კანდიდატთაგან ბოლო საუკეთესო შედეგის მქონე კანდიდატისა და მომდევნო შედეგის მქონე კანდიდატის მიერ მიღებულ ხმათა შორის სხვაობა ამ საარჩევნო უბნის ან გაბათილებული საარჩევნო უბნების ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობაზე ნაკლებია.
2. განმეორებითი კენჭისყრისას საარჩევნო უბანში კენჭისყრის შედეგების გაბათილების შემთხვევაში შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისია საარჩევნო ოლქში ჩატარებული არჩევნების შედეგებს აჯამებს ამ უბნების გაუთვალისწინებლად.
3. თუ საარჩევნო ოლქში ბათილად იქნა ცნობილი არჩევნები, 2 კვირის ვადაში იმართება ხელახალი კენჭისყრა.
მუხლი 153. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს წევრად არჩეულთა რეგისტრაცია
არჩევნების საბოლოო შედეგების შეჯამებიდან 5 დღის ვადაში შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე რეგისტრაციაში ატარებს მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს წევრად არჩეულ პირებს და გადასცემს მათ შესაბამის მოწმობებს.
.მუხლი 154. საკრებულოს გამოკლებული წევრის ადგილმონაცვლეობის წესი
1. თუ პროპორციული საარჩევნო სისტემით არჩეულ საკრებულოს წევრს ვადამდე შეუწყდა საკრებულოს წევრის უფლებამოსილება, შესაბამის საკრებულოში მის ადგილს 2 კვირის ვადაში იკავებს მისი ადგილმონაცვლე, იმავე პარტიულ სიაში რიგით მომდევნო კანდიდატი, თუ მან შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის შეტყობინებიდან 10 დღეში თანხმობა განაცხადა საკრებულოს წევრობაზე. თუ წარდგენილ პარტიულ სიაში კანდიდატი აღარ არის, მანდატი უქმდება.
3. თუ მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩეულ საკრებულოს წევრს უფლებამოსილება ვადამდე შეუწყდება, ამ კანონით დადგენილი წესით ტარდება შუალედური არჩევნები. თუ საკრებულოს წევრს უფლებამოსილება 15 იანვრიდან 15 ივნისამდე შეუწყდა, შუალედური არჩევნები ტარდება იმავე წლის ოქტომბერში, ხოლო თუ საკრებულოს წევრს უფლებამოსილება 15 ივნისიდან 15 იანვრამდე შეუწყდა − უახლოეს აპრილში. მუნიციპალიტეტის ორგანოების მორიგი არჩევნების წელს საკრებულოს შუალედური არჩევნები არ ტარდება.
4. არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 50-ე დღისა ცესკო განკარგულებით ნიშნავს შუალედური არჩევნების თარიღს და განკარგულებითვე ადგენს საარჩევნო ღონისძიებათა ვადებს ამ მუხლის მე-5 და მე-6 პუნქტებით განსაზღვრული ვადების გათვალისწინებით.
5. საკრებულოს შუალედურ არჩევნებში მონაწილეობის მიზნით ამ კანონის 142-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტში აღნიშნული პარტია, აგრეთვე პარტია, რომელმაც რეგისტრაცია გაიარა მუნიციპალიტეტის ორგანოთა ბოლო არჩევნებში მონაწილეობისთვის, განცხადებით მიმართავს ცესკოს არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 47-ე დღისა. იმავე ვადაში ცესკოს განცხადებით მიმართავს პარტია, რომელიც ვერ აკმაყოფილებს ზემოაღნიშნულ პირობას. ასეთ პარტიას განცხადების მიღებისთანავე ცესკო გადასცემს პარტიის მხარდამჭერთა სიის ნიმუშს მხარდამჭერთა ხელმოწერების შესაგროვებლად. იმავე ვადაში შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას განცხადებით მიმართავს ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფი, რომლის რეგისტრაცია და რომლის მიერ წარდგენილი კანდიდატის რეგისტრაცია ხორციელდება ამ კანონის 141-ე მუხლით დადგენილი წესით.
6. პარტია, რომლის რეგისტრაციაც, ამ მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად, საჭიროებს პარტიის მხარდამჭერთა სიის წარდგენას, ვალდებულია არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს მე-40 დღისა ცესკოს წარუდგინოს საკრებულოს არჩევნებში პარტიის მონაწილეობის მხარდამჭერი ამომრჩევლების სია.
7. შუალედურ არჩევნებში გამარჯვებული კანდიდატი იკავებს შესაბამისი საკრებულოს მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩეული გამოკლებული წევრის ადგილს.
მუხლი 154​1. საკრებულოს რიგგარეშე არჩევნები
1. საკრებულოს უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შემთხვევაში ტარდება შესაბამისი საკრებულოს რიგგარეშე არჩევნები.
2. თუ საკრებულოს უფლებამოსილება ვადამდე შეუწყდება, ამ კანონით დადგენილი წესით ტარდება რიგგარეშე არჩევნები. თუ საკრებულოს უფლებამოსილება 15 იანვრიდან 15 ივნისამდე შეუწყდა, რიგგარეშე არჩევნები ტარდება იმავე წლის ოქტომბერში, ხოლო თუ საკრებულოს უფლებამოსილება 15 ივნისიდან 15 იანვრამდე შეუწყდა − უახლოეს აპრილში. მუნიციპალიტეტის ორგანოების მორიგი არჩევნების წელს საკრებულოს რიგგარეშე არჩევნები არ ტარდება.
3. საკრებულოს რიგგარეშე არჩევნებს ნიშნავს საქართველოს პრეზიდენტი საქართველოს პრემიერ-მინისტრის თანახელმოწერით.
4. საკრებულოს ვადამდე დათხოვნის შემთხვევაში საკრებულოს რიგგარეშე არჩევნები ინიშნება საკრებულოს დათხოვნის შესახებ შესაბამისი სამართლებრივი აქტის ამოქმედებიდან არაუადრეს მე-8 დღისა და არაუგვიანეს მე-10 დღისა. არჩევნები ტარდება არჩევნების დანიშვნიდან არაუგვიანეს 50-ე დღისა.
5. ამ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, თუ, საქართველოს ორგანული კანონის „ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი“ თანახმად, ვადამდე წყდება მუნიციპალიტეტის აღმასრულებელი ორგანოს − მერის უფლებამოსილება, მუნიციპალიტეტის აღმასრულებელი ორგანოს − მერის რიგგარეშე არჩევნები ინიშნება და იმართება ამავე მუხლით დადგენილი წესით და დადგენილ ვადებში.
7. მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს − საკრებულოს რიგგარეშე არჩევნებში პარტია და არანაკლებ 5 წევრისგან შემდგარი ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფი მონაწილეობენ ამ კანონის 154-ე მუხლის მე-5 და მე-6 პუნქტებით დადგენილი წესებით. საკრებულოს რიგგარეშე არჩევნების ჩატარების ვადებს არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 49-ე დღისა განკარგულებით ადგენს ცესკო.

კაზუსი N 1 - საქართველოს პარლმენტმა 2024 წლის 22 აგვისტოს საქართველოს პრეზიდენტის მორიგი არჩევნების თარიღად 2024 წლის 26 ოქტომბერი, შაბათი დღე გამოაცხადა - საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 95-ე მუხლის 1 ნაწილის მიხედვით საქართველოს პრეზიდენტის მორიგი არჩევნები იმართება პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის კალენდარული წლის ოქტომბერში. საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 95-ე მუხლის 2 ნაწილის თანახმად საქართველოს პრეზიდენტის მორიგი არჩევნების თარიღს ნიშნავს საქართველოს პარლამენტი არჩევნების დღემდე 60 დღით ადრე. თუ საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების თარიღი ემთხვევა საქართველოს პარლამენტის არჩევნების ან წინა თვეს, საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნები იმართება ახალარჩეული პარლამენტის პირველი სხდომის გამართვიდან 45 დღის განმავლობაში. ამიტომ კაზუსში დარღვევაა. საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 95 მუხლის 5 ნაწილის თანახმად საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების დანიშვნის შესახებ ცნობა ქვეყნდება საქართველოს პარლამენტისა და ცესკოს ოფიციალურ ვებგვერდებზე არაუგვიანეს არჩევნების დანიშვნის დღის მომდევნო დღისა. კაზუსში ჩანს რომ გამოქვეყნდა 29 აგვისტოს ამიტომ ესეც დარღვევაა . საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 97 -ე მუხლის თანახმად საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენის უფლება აქვს საარჩევნო კოლეგიის არანაკლებ 30 წევრს. კაზუსში ირკვევა რომ საარჩევნო კოლეგია შედგებოდა 20 წევრისგან ამიტომ ესეც დარღვევაა. საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 96 -ე მუხლის თანახმად საქართველოს პრეზიდენტად შეიძლება აირჩეს საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს მოქალაქე 40 წლის ასაკიდან, რომელსაც საქართველოში უცხოვრია 15 წელს მაინც, კაზუსიდან ირკვევა რომ კანდიდატი იყო 39 წლის და 8 წელი უცხოეთში ვხოვრობდა აღნიშნულიც შეუსაბამოა საარჩევნო კოდექსთან . საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 97 ე მუხლის თანახმად აქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატის წარდგენის უფლება აქვს საარჩევნო კოლეგიის არანაკლებ 30 წევრს კაზუსიდან ირკვევა რომ 20 კაცისგან შედგებოდა ამიტომ დარღვევაა საქართველოს საარჩევნო კოდექსის მე- 100 -ე მუხლის თანახმად საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატს რეგისტრაციაში ატარებს ცესკო განკარგულებით, არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს მე-20 დღისა კაზუსში ჩანს რომ 14 ოქტომბერს გაატარა რეგისტრაციაში ესეც დარღვევაა. საქართველოს საარჩევნო კოდექსის მე -100-ე მუხლის მე 8-ე ნაწილის თანახმად საქართველოს პრეზიდენტობის კანდიდატს უფლება აქვს, ნებისმიერ დროს, გარდა ამ მუხლის მე-9 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა, კენჭისყრამდე არაუგვიანეს მე-3 დღისა მოხსნას თავისი კანდიდატურა. ამისთვის მან წერილობითი განცხადებით უნდა მიმართოს ცესკოს, როდესაც პრეზიდენტობის კანდიდატმა თავისი კანდიდატურის მოსახსნელად წერილობით მიმართა ცესკოს სწორად მოიქცა მაგრამ დარღვეულია ვადა ეს უნდა გაეხორციელებინა კენჭისყრამდე არაუგვიანეს მე- 3 ე დღისა , როგორც კაზუსიდან ირკვევა 1 დღე იყო დარჩენილი კენჭისყრამდე ასევე კანონთან შეუსაბამოდ მოიქცა ცესკო როდესაც განცხადება დააკმაყოფილა და კანდიდატს რეგისტრაცია გაუუქმა-----კაზუსი N2 1. 2024 წლის 23 აგვისტოს საქართველოს პრეზიდენტმა საქართველოს პარლამენტის არჩევნები 2024 წლის 26 ოქტომრისთვის დანიშნა- საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 108-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად საქართველოს პარლამენტის მორიგი არჩევნები ტარდება საქართველოს პარლამენტის უფლებამოსილების კალენდარული წლის ოქტომბრის ბოლო შაბათს , როდესაც პრეზიდენტმა პარლამენტის არჩევნები 2024 წლის ოქტომბერს დანიშნა არასწორია , ცესკოს თავმჯდომარესთან მიმართვის საკითხი სწორია . არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა ცეესკო თავის ოფიციალურ ვებ - გვერდზე აქვეყნებს რეგისტრირებული პარტიების სიას, განცხადების წარდგენის რიგის მიხედვით , ასევე იმ პარტიების სიას რომელთა უარი თქვეს რეგისტრაციაზე ან რომელთა რეგისტრაციაც გაუქმდა , შესაბამისად 2024 წლის 30 სექტემბერს რომ გამოაქვეყნა ცეესკომ თავის ოფიციალურ ვებ- გვერდზე რეგისტრირებული პარტიების სია დარღვევაა, საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 113 მუხლის 11-ე ნაწილის მიხედვით . სიის წარდგენას რაც შეეხება - საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 115 -ე მუხლის მე 7-ე ნაწილის მიხედვით უნდა განხორციელდეს არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღეს აღნიშნული საკითხი პარტიამ არასწორად განახორციელა . საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 115-ე მუხლის მე 3-ე ნაწილის მიხედვით არ უნდა იყოს 60 ზე ნაკლები და 200 ზწ მეტი აქ დაირღვა პარტიული სიის წევრების რაოდენობა . ცესკოს თავმჯდომარისთვის უნდა მიეცა 3 დღის ვადა საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 117 -ე მუხლის მე 2-ე ნაწილის საფუძველზე აქ დარღვევაა რადგან 5 დღე მისცა ცესკომ . არჩევნებამდე არაუგვიანეს 20 დღისა ხარვეზი უნდა აღმოიფხვრას 5 დღის ვადაში .---კაზუსი N3 2024 წლის 22 აგვისტოს პრეზიდენტმა თვითმმართველი ქალაქი/თვითმმართველი თემის მერის არჩევნები 2024 წლის 26 ოქტომბრისთვის დანიშნა- საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 133-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად . მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს და თვითმმართველი ქალაქის/თვითმმართველი თემის მერის მორიგი არჩევნები ტარდება მორიგი არჩევნების წლის ოქტომბრის პირველ შაბათს. კაზუსიდან ჩანს რომ 26 ოქტომბერი უწევს ბოლო შაბათს ანუ აღნიშნული დარღვევაა-საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 134 მუხლის 1 ნაწილის თანახმად თვითმმართველი ქალაქის/თვითმმართველი თემის მერად შეიძლება აირჩეს საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს მოქალაქე 25 წლის ასაკიდან, რომელსაც საქართველოში უცხოვრია სულ ცოტა 6 თვის განმავლობაში.- კაზუსიდან ირკვევა რომ მერობის კანდიდატი იყო 23 წლის და წლების განმავლობაში ცხოვრობდა უცხოეთში აღნიშნულიც დარღვევაა. რეგისტრაციაში გატარება ? რეგისტრაციის გაუქმება?---კაზუსი N4 - 2024 წლის 22 აგვიატოს საქართველოს პრეზიდენტმა თვითმმართველი ქალაქის/ თვითმმართველი თემის მწრის არჩევნები 2024 წლის 26 ოქტომბრისთვის დანიშნა “ბედნიერი მომავალი” -საქართველოს საარჩევნო კოდექის 142 მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებში მონაწილეობის უფლების მისაღებად პარტია მისი ხელმძღვანელი პირის (პირების) მიერ ხელმოწერილი სათანადო განცხადებით მიმართავს ცესკოს თავმჯდომარეს კაზუსში ჩანს რომ პარტია “ბედნიერი მომავალი” მა მიმართა თელავის საოლქო საარჩევნო კომისიას და უნდა მიემართა ცესკოს თავმჯდომარისთვის . საქართველოს საარჩევნო კოდექისი 142 მუხლის 1 ნაწილის “ა” ქვე პუნქტის მიხედვით საკრებულოს არჩევნების დანიშვნის შემდეგ, არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 57-ე დღისა, თუ აკმაყოფილებს ერთ-ერთ შემდეგ პირობას. ა.ბ) არჩევნების დანიშვნის დღისთვის ჰყავს წარმომადგენელი საქართველოს პარლამენტში; აღნუშნული დაკმაყოფილებულია რადგან პარტიას “ბედნიერი მომავალი დემოკრატიული ინიციატივა” ჰყავდა მისი წარდგენით არჩეული პარლამენტის წევრი საქართველოს პარლამენტში . საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 142 მუხლის 7 პუნქტის თანახმად ცესკოს სათანადო სამსახური ამოწმებს განცხადებასა და თანდართულ საბუთებს და კომისიაში განცხადების შეტანიდან არა უგვიანეს მომდევნო დღისა დასკვნას წარუდგენს ცესკოს თავმჯდომარეს ამავე მუხლის 8 პუნქტის “ა” ქვეპუნქტის თანახმად ამ მუხლის მე-7 პუნქტში აღნიშნული დასკვნის წარდგენიდან არა უგვიანეს მომდევნო დღისა ცესკოს თავმჯდომარე:

ა) საარჩევნო რეგისტრაციაში გაატარებს პარტიასა და მის წარმომადგენელს, თუ წარდგენილი განცხადება და თანდართული საბუთები შეესაბამება ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებს . საქართველოს საარჩევნო კოდექისი 142 მუხლის 22 ნაწილის თანახმად არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა ცესკო თავის ოფიციალურ ვებგვერდზე აქვეყნებს რეგისტრირებული პარტიების სიას განცხადებების წარდგენის რიგითობის მიხედვით, აგრეთვე იმ პარტიების სიას, რომელთაც უარი ეთქვათ რეგისტრაციაზე ან რომელთა რეგისტრაციაც გაუქმდა, და ამის მიზეზებს. როგორც კაზუსიდან ირკვევა 2024 წლის 7 ოქტომბერს ცესკომ თავის ოფიციალურ ვებ- გვერდზე გამოაქვეყნა რეგისტრირებული პარტიების სია ამიტომ ვადა დარღვეულია . საქართველოს საარჩევნო კოდექისი 143 მუხლის 1 ნაწილის თანახმად პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს არჩევნებში მონაწილეობის მისაღებად პარტიულ სიებს შესაბამისი საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეს წარუდგენენ არჩევნებში მონაწილე პარტიები რეგისტრაციის შემდეგ, კენჭისყრის დღემდე არაუგვიანეს 30 დღისა . კაზუსიდან ჩანს რომ სია 10 ოქტომბერს წარუდგინა ამიტომ ესეც დარღვევაა რაც შეეხება წევრების რაოდენობას საქართველოს საარჩევნო კოდექისი 143 მუხლის 3 ნაწილის თანახმად წარდგენილ პარტიულ სიაში საკრებულოს წევრობის კანდიდატთა რაოდენობა არ უნდა იყოს პროპორციული სისტემით ასარჩევ საკრებულოს წევრთა რაოდენობის ორ მეხუთედზე ნაკლები და არ უნდა აღემატებოდეს ამ რაოდენობის სამმაგ ოდენობას.საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 142 მუხლის 8 ე ნაწილის “ბ” ქვეპუნქტით წერილობით აცნობებს პარტიის წარმომადგენელს განცხადებისა და თანდართული საბუთების ამ კანონით დადგენილ მოთხოვნებთან შეუსაბამობის შესახებ (შეუსაბამობის მითითებით), თუ არსებობს ასეთი შეუსაბამობა. პარტიის წარმომადგენელს განცხადებისა და საბუთების სრულყოფისთვის 3 დღე ეძლევა კაზუაიდან ჩანა რომ 4 დღე დაჭირდა საბუთების სეულყოფისთვის რაც დარღვევაა. ამავე მუხლის 10 პუნქტის თანახმად თუ ამ მუხლით გათვალისწინებული განცხადება და თანდართული საბუთები (ან შესწორებული განცხადება და საბუთები) და მხარდამჭერთა სიები წარდგენილია ამ კანონით დადგენილ ვადაში და აკმაყოფილებს ამ კანონის მოთხოვნებს, ცესკოს თავმჯდომარე სათანადო სამსახურის დასკვნის საფუძველზე, დასკვნის წარდგენიდან არა უგვიანეს მომდევნო დღისა საარჩევნო რეგისტრაციაში გაატარებს პარტიასა და მის წარმომადგენელს. წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი იმავე ვადაში გამოსცემს განკარგულებას საარჩევნო რეგისტრაციაზე უარის თქმის შესახებ (განკარგულებაში ზუსტად უნდა აღინიშნოს რეგისტრაციაზე უარის თქმის მიზეზები და ამ კანონის ის ნორმები, რომელთა დაუკმაყოფილებლობამაც გამოიწვია უარის თქმა). ეს განკარგულება პარტიის წარმომადგენელს დაუყოვნებლივ ეცნობება და მოთხოვნისთანავე გადაეცემა

რა არის აკადმიური წერის საგანის ცნება?
საყოველთაოდ დადგენილი წესებისა და ნორმების მიხედვით შექმნილ ინტელექტუალურ პროდუქცის აღნიშნავს. (კვლევა და წერა)
რომელი დისციპლინა ითვლება აკადემიური წერის საფუძვლად?
რიტორიკა.
რა არის საკვანძო დებულება?
ეს არის წინდადება, რომელიც მოიცავს ესეს ძირითად იდეას. აბზაცის მთავარი წინადადების მსგავსად, საკვანძო დბულბა მოიცავს გამონათქვას, რომლშიც გადოემულია დამოკიდებულბა, მოსაზრბა ან იდეა თემის შესახებ , მაგრამ მთავარი წინადადბის მსგავსად, საკვანძო დებულება მოიცავს გამონათქვამს, რომელშიც გაადმოცმულია დამოკიდებულბა, მოსაზრება ან იდეა თემის შესახებ, მაგრამ მთავარი წინადადბისგან განსხვავბით, საკვანძო დებულება უფრო ფართოა და მასში მთელი ესესათვის არის გადმოემული წამყვანი აზრი.
აბზაცის შემადგენელი წინადადებებია?
მთავარი, ამხსნელი და შემაჯამებელი წინადადებები.
რა არის ესე?
ესე აბზაცთა ჯგუფია, რომელშიც ჩამოყალიბებულია ერთი ძირითადი იდეა
რა განასხვავებს სკვანძო დებულებას მთავარი წინადადებისგან?
მთავარი წინადადბა გამოსცემს აბზაცის ძირითად აზრს. ამავე დროს , ავტორი ამავე წინადადებით აკონტროლებს და შმოსაზღვრავს თავის სათქმელს.
რა შეიძლება იქცეს არგუმენტად?
არუმენტად შეიძლება იქცეს ნებისმიერი დებულება, მოსაზრება, ფაქტი, სტატისტიკური მონაცემი , პრალელი, ანალოგი და ა.შ რომლებიც გამოგვადგება ჩვენი პოზიციის დასამტკიცებლად.
რა არის არგუმენტი?
ნიშნავს მსჯელობისთვის ნათელის მოფენს. არის საბუთი რომელიც რაიმე აზრის დასამტკიცბლად მოჰყავთ.
რას ნიშნავს ტერმინი კრიტიკული?
კრეატიულს, სკეპტიკურს
კრიტიკული აზროვნების ფორმების ტიპები?
წერა, გადახედვა, შჯამება, საკუთარი კრიტიკული პასუხის ჩამოყალიბება, ანალიზი , ინტეპრენტაცია, სინთეზი, შეფასება.
კრიტიკული კითხვის ეტაპებია?
წერა კითხვის პროცესში
გადათვალიერება
ხელმეორედ წაკითხვა
შეჯამება.
რას ვიგებთ გადათვალიერების პროცსში?
რომელი ტესტია ჩვენი საკვლვი თემის რელვანტური(წყაროს შესაბამისობა საკვლევ თემასთან).
რა ეტაპებს მოიცავს კრიტიკული კიტხვის შეჯამება?
შინაარსი, სტრუქტურა, მისი სტილისდეტალური გააზრება და შეფასება (მგონი ასეა, არ ვიცი)
რას გულისხმობს ინტერპრეტაცია?
მოცემულ საკითხზე ავტორის დაშვების მოსაზრებისა თუ რწმენის წვდომას
რა არის მეცნიერება?
მეცნიერება საქმიანობაა, რომელიც ახალ ცოდნას ქმნის.
რა მიეკუთვნბა სოციალურ და ეკონომიკურ მეცნირბას?
სოიოლოგია- სამართალმცოდნობა- პოლიტიკის მეცნიერებები-ფსიქოლოგია-ეთნოლოგია-კომუნიკაციის მცნირებები-ეკონომიკა.
რა შედის დისციპლინათაშორის მცნიერებებში?
მედიცინა, ფარმცია. პრაქტიკული ინფორმატიკა
რის სფუძვლზე იქმნება სამეცნიერო ცოდნა?
კვლევის საფუძველზე.
რომლია სამეცნიერო ტექსტის სახეობები?
საშინაო ნაშრომი, სასემინარო ნაშრომი, საბკალავრო ნაშრომი, სმაგისტრო ნაშრომი, სადოქტორო ნაშრომი, სამეცნიერო სტატია.
რომლი ემთხვევა სამეცნიერო ცოდნას?
მეტაენა.
რა მიზანი აქვს სამეცნიერო ტექსტის სახეობებს?
თავფურცლის მომდევნო გვერდზე იწერებ და მიზნად ისახავს ნაშრომის დაცვას პლაგიატისან.
რას გულისხმობს ინდუქციური მსჯელობა?
კონკრეტული, კერძო ფქტებიდან, დებულებიდან ზოგადი დასკვნის გამოტანა.
რა უნდა აღინიშნოს ბიბლიოგრაფიაში?
ნაშრომში განხილული, დამუშავებული და ციტირებული ყველა წყარო არის აღნუსხული ანბანური თანმიმდევრობით.
რას უნდა მოიცავდეს სამეცნიერო ნაშრომის შესავალი?
საკვლევი პრობლემის აღწერა.
კვლევის აქტუალობას
კვლევის მიზანს
საკვლევ კითხვებს/ჰიპოთეზებს

რა მოცულობის უნდა იყოს შესავალი და დასკვნა?
ნაშრომის ტექსტის შესავალი 15%-, ხოლო დასკვნა ლაკონური და მოკლე უნდა იყოს და ნაშრომის მხოლოდ 10%-ს წარმოადგენდეს.
რა მიზანს ისახავს განათლება?
საკუთარი შეითხვებზე საკუთარი პასუხების მოძიბის უნარის გამომუშავებას
როგორ იქცევა მკვლევარი რომელიც ირჩევს ფორმალურ გზას?
გადააქვს ფურცელზე.
სამეცნიერო ტექსტის მახასიათბელია?
ლაკონურობა, და ტექსტთან ბმულობა.
სად შეიძლება წყაროდ გამოსადეგი ინფორმაციის მოპოვება?
კატალოგები, მონაცმთა ბაზები, სამეცნიერო ელექტრონული ბაზები.
რას წარმოადგენს კვლევითი ნაშრომი?
აკადედემიური პრობლემის წერილობითი ფორმით გადაჭრას
31) რომელია არაადეკვატური წყარო?
ვიკიპედია, ბლოგი, ფორუმები და არაობიექტური და ტენდეციური საიტები.
რას უწოდებენ წყაროთა მოძიების მეთოდს?
ეწოდბა თოვლის გუნდის მეთოდი.
რე შეიძლება მივიჩნიოთ ბიბლიოგრაფიის კვალის გაყოლის ეგრეთწოდებული თოვლის გუნდის მეთოდის უარყოფითი მხარეს?
რომ აღმოაჩენ, მეორედან მესამეზე ბიბლიოგრაფებიდან იზრდბა გუნდა...
ძიების მთავარ სამიზნედ დარგობრივ ჟურნალებთან ერთად რა შეიძლება იქცეს?
ძიების მთავარ სამიზნედ დარგობრივ ჟურნალებთან ერთად შეიძლება იქცეს მონოგრაფები, მრავალავტორიანი პუბლიკაციები, მონაცმთა ბაზები, გამომცმლობბის ბროშურბი. ჟურნლებისა და ახლადგამოქვყნებული პუბლიკაციების რეცენზიები.
წყაროს შეფასებისას რას ექცევა ურადღება?
რამენად შეესაბამება საკვლვ საკითხს წყარო შინაარსობრივად და რამნად სანდოა იგი.
რას ეწოდება პირველადი, მეორეული წყრო?
პირვლადი წყაროები- ყველა საკვლევი საგანი არის პირველადი წყარო. პირველადი წყაროებიდან მოპოვებული მონაცემები გამოიყენება კვლევაში ვარაუდის გასამყარებლად: დედანი ნაწარმოებები, საგნები, მონაცემები. მეორეული წყარობი- კრიიკული სამცნიერო ტექსტები, რომლებიც პირველადი წყაროების შესწავლას ემსახურება და ძირითადად მკვლევრებს ეკუთვნის.
კითხვის რმდენ სტრატეგიას გამოყოფენ?
3
რა არის მნიშვნელოვანი სელექციური კითხვისას?
მთლიან ტქსტშ რომ ვიპოვოთ მნიშვნელოვანი და სასარგებლო ინფორმაცია. წარმატებული სელქციური კითხვისთვის მნიშვნელოვანია: ცნებების განმარტება, რაოდენობრივი მონაცემები, სხვადასხვა ავტორის მსჯელობა სხვადასხვა სამეცნიერო წყაროში.
რა არის მნიშნლოვვანი შემეცნებითი კითხვისას?
მთლიანი ტექსტის შემუშავება და გაანალიზება.
რა ირკვვა შიგა პერსპექტივით კითხვისას?
მკითხველის კრიტიკა ტექსტის ავტორის მოსაზრებებს უკავშირდება და ამის საფუძვლზე ირკვევა, რამდენად თანხვდრაშია ერთმანეთან ავტორისა და მკითხველის მოსაზრებები. მკლვრს საშუალება ეძლევა, ცამოაყალიბოს თავისი თანმიმევრული მოსაზრებები და შეამოწმოს, რამდენად ღირებული (შემოწმებადი) არგუმენტები აქვს ავტორს წარმოდგენილი.
როდის აკვირდება ტექსტს გარე პერსპქტივით მკლევარი?
უკვე ჩამოყალიბებული აქვს თავისი შეხედულებები. იგი ერთმანეთს ადარებს ავტორისა და თავის არგუმენტებს.
რას გულისხმობს შემეცნბითი კითხვა?
შინაარსის სრულყოფილად გაგებას და გადმოცემა.
რომელია კითხვის სტრატეგია?
კურსორული/თვალის გდავლებით კითხვა - საკვლევი თმის შესაბამისი ლიტერატურის კითხვა.
შემეცნბითი კითვა- შინაარსის სრულყოფილად გაგება და გადმოცემა.
რა რის პლაგიატი?
პლაგიატი არის ინტელექტუალური ქურდობაა და გულისხმობს რთი ადამიანის მიერ ნბისმიერი სხვა ადამიანის სიტყვებისა თუ მოსაზრებების გამოყენბას.
კითხვის პროცესი არის საკითხი ასე სწავლის მთავრი ნაწილი რადგან:
სამცნიერო მუშაობა დაგროვებითი (აკუმულაციური) პროცესია-ახალი ცოდნა დაშენბულია მანამე არსებულ ძველ ცოდნაზე . ამ დაგროვებითი პროცესის უწყვეტობისთვის მკვლევარი/ავტორი უნდა ეცნობოდეს საკვლევ თემასთან დაკავშირებული კვლვის სფეროში არსებულ ცოდნას.
სამეცნიერო მუშაობა ინოვაციური პროცსია- კითხვის პროცესი ცოდნის რუკას ქმნის, რომელზეც ნაცნობ ადგილებთან ერთად გზადაგზა ჩნდბა ახალი, უცნობი ,,თეთრი ლაქბი’’, რომლებიც საფუძვლად დაედება ახალ ცოდნს, სწორედ ამის გამოა კითხა წერისთვის უმნიშვმნელოვანესი მოსმზადებელი საფხური. კითხვა მიზაანმიმართული აქტივოაა, რაც გამოიხატება იმაში, რომ უნდა იკითხო ფქტიანად.
რა არის პრეზენტაციის დასკვნითი ნაწილის დანიშნულება?
შემაჯამებელი ნაწილი ისე უნდა მოვამზადოთ, რომ იგი მსმენეელის მეხსიერებაში დარჩეს.
რა მიიჩნევა ბიბლიოგრაფიის სინონიმ სიტყვად?
,,ლიტერატურა’’
რა შეიძლება იქცეს ეფექტური პრეზენტაციის ხელისშემშლელ ბარიერად?
თუ პრეზენტაციას არ აქვს ლოგიკური სტრუქტურა

რა იკვლევა შეცდომად სლაიდ შოუს მოსამზადებლად?
სლაიდებით გადატვირთული პრეზენტაცია, ინფორმაციით გადატვირთული სლაიდები, მცირე ზომის შრიფტი, ტექსტის ვიზუალური გაფორმება , ( მაგალითად: სურათების, ცხრილების, დიაგრამების, გრაფიკების და ა.შ.) ახსნა-განმარტების გარეშე ანიმაციების არამიზნობრივად, დეკორაციული მიზნით გაოყენება.
რა არის ჰენდაუნთი?
მომხმარებელი იყენებს თეზისების ფურცელს, ე.წ. ჰენდაუთს.
რა არის ჰენდაუთის ძირითადი დანიშნულება?
გაუადვილოს მსმენელს პრეზენტაციის გააზრება და შთაბეჭდილება შეუქმნას პრეზენტაციის შესახებ მატ, ვინც სიტყვით გამოსვლას არ დასწრებია
რა შემთხვევაში გამოიყენება დაფა პრეზენტაციისას?
თუ პრეზენტაციისას მოულოდნელად რაღა ხდება : თუ აუდიტორია რომელიმე ასპექტის დაზუსტებას ან უფრო თვალსაცინო განმარტებას ითხოვს ან აუდიტორიაში გაჩენილი კითხვების თავმოყრა რის საჭირო, რათა ნაბიჯნაბიჯ უპასუხოთ მათ.
კარგი ხილვადობისთვის რამდენი შრიფტი უნდა იყოს?
16
რა არის სტილი?
სტილი არის აზრის გადმოსაცემად ენობრივი საშუალებების მიზანმიმართული შერჩევის შედეგი.
რა არის პუბლიცისტური სტილის მიზანი?
მის მიზანი თანამედროვეობის აქტუალური თემების გაშუქება და შესაბამისად, საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბებაა.
რა ახასიათებს მხატვრულ სტილს?
ნეოლოგიზმი- ახალ სიტყვათა წარმოქმნა, მხატვრული ხერხების გამოყენება, ემოციურობა და გამოხატველობა ინდივუალიზმი, გრამატიკული წესების, პუნტუაქციის უგულებელყოფა, განსხვავებული სტილის შერევა.
როგორი სტილს ახასიათებს ნეოლოგიზმები?
მხატვრული ისტილი.
რომელ სტილს ახასიათეს დაუსრულებელი წინადადებები?
სასაუბრო სტილს.
დსაშვებია თუ აარა სამეცნიერო ტექსტებში პირველი პირის ნაცვალსახელის მე ს გამოყენება?
,,მე’’ ნაალსახელი,რადგან ეს უკანასკნლი გამოხატავს, რას ფიქრობს, რას გრძნობს ვტორი, რითიც მკითხველს უნდობლობა უჩნდება ავტორის მიერ მოტანილი არგუმნტის მიმართ.
რა ფორმებს ასრულებს მეტფორები სამეცნიერო ტქსტში?
ხშირ შემთხვევაში სამეცნიერო ტექსტებს მეტაფორები მეცნირულობას აცლის, რადგან ერთმნიშვნელოვანებას უკარგავს მათ და ზოგჯერ შინაარსის გაგბა იტრპრტიზეა დმოკიდებული.
როგორ უნდა იყოს უკუკავშირი რეცენზირების დროს?
კონსრტუქციული , კოკრეტული, ობიექტური, ლაკონური.
უკვე დაწერილი ნაშრომის საბოლოო დანიშნულების რა ეტაპები არსბობს?
3?
რატიპის ხარვეზები სწორდება იმ დროს როდესაც რედაქტირბისას ყურადღებას გაქცევთ რამდენად სწორი ფორმით არის მოცემული ზმნა და არსებითი სახელები?

მორფოლოგიური ხარვეზი.
რამდენი სახის რფერატი არსებობს?
ორი სახის. ეს არის პირველი- მოკლე წერილობითი ან ზეპირი გადმოცემა მეცნიერული ნაშრომისა.
მეორე -მოხსენება, რომელშიც მოცემულია რაიმე საკითხის შესახებ არსებული ლიტერატურის მიმოხილვა.
რა ხდება რეფერატის წაკითხვისას?
ლაკონური ფორმით ვკითხულობთ.
რას ვწერთ რეფერატის დასკვნაში?
ვაჯამებთ ავტორის პოზიციას.
რას უნდა მოვერიდოთ რეფერატზე მუშაობის დროს?
საკუთარი მოსაზრებისა და ინტერპრეტაციების გამოთქმას.
რა უნდა გაიმიჯნოს ერთმანეთისგან რეფერატის წერაში?
ჩვენი მოსაზრება სქოლიოში უნდა გადავიტანოთ და ფრჩხილებში ჩავსვათ, რათა გავმიჯნოთ იგი სხვა მოსაზრებებისგან.
სადაური სიტყვაა რეფერატი?
ლათინური სიტყვა.
რას ითვალისწინებს რეფერირება?

სჭირდებათ თუ არა რეფრატს შესავალი?

რა თქმა უნდა.
რა უნდა გავაკეთოთ რეფერირებისას?
უნდა გადმოვცეთ თხზულების მოკლე შინაარსი, ისე რომ ავტორის პოზიცია არ შვცვალოთ.
რა შეიცავს განცხადებას?
იგი წერილობითი დოკუმნტია, რომელიც იწერება ცალკეულ პირთა მიერ რომლიმე ორგანიზაციის, წარმოება-დაწესებულების ან მისი ხელმძღვნელის სახელზე და შეიცავს თხოვნას, საჩივარს ან რამე ამბის შეტყობინებას.
როგორ უნდა დაიწეროს განცხადება?
პირველ სტრიქონზე, მარჯვენა ნაწილში იწერება ადრესატის ზუსტი მისამართი, მეორე სტრიქონზე იწერება განმცხადებლის სახელი გვარი, მამის სახელი, გარკვეული ინტერვალის შემდეგ იწერება ,,განცხადეა’’ და მის ქვევით აბზაცით იწერება განცხადების შნაარსი.
სად იწერება განცხადებაში ადრესატის ზუსტი მისამართი?
პირველ სტრიქონზე, მარჯვენა ნაწილში.
რამდენი ნაწილისგან შედგება განცხადების შინაარსი?
სამ ნაწილისგან შედგება.
რისი საფუძველი უნდა გახდეს სივი?
იტერვიუზე მიწვევის საფუძველი.
როგორია სივის შებრუნებული ქრონოლოგიური წყობა?
ისეთი ფორმატია, სადაც პირველ ადგილას უახლესი გამოცდილება გადმოგვაქ.
რომელი სტილია სამოტივაციო წერილისთვის დამახასიათებელი?
პუბლიცისტყრი ან პუბლიცისტურისა და ოფიციალურ-საქმიანი სტილის ნაზავი.
რა ითვლება აკადემიური წერის მემკვირედ?
რიტორიკა.
რა არის აბზაცი ?
რამდენიმე წინადადების ერთობლიობა.
რა არის მთავარი წინადადბა?
გადმოსცემს აბზაცის ძირითად აზრს.
რა არის ამხსნელი წინადადება?
ხსნის და აკონკრეტებს, განმარტავს , ავითარებს მთავარ წინადადებას.
შემაჯამებელი წინადადების მიზანი რა არის?
იგი მიგვანიშნებს, რომ აბზაცი მთავრდება და გამოკვეთს აბზაცის მთავარ სათქმელლს .
რას გულისხმობს დედუქციური მსჯელობა?
ზოგადი დებულებიდან/მოვლენიდან კონკრეტული/ კერძო დასკვნის გამოტანას .
რას ნიშნავს კრიტიკული?
ნიშნავს, რომ ეჭვი გვეპარება და ვამოწმებთ სხვების ნათქვამსა და საკუთარ აზრს გამოვთქვამთ.
რას ვიგებთ წიგნის ან ნაშრომის შესახებ ე.წ. გადათვალიერების პროცესში?
მოცემულობას
გამომცემლობას, შინაარს, ავტორს, ჩვენს დამოკიდებულებას ტექსტის მიმართ
კურსორული კითხვამდე გასათვალისწინებელი ელემენტებია?
ავტორი, სათაური სარჩევი, აბსტრაქტი, დასკვნა.
კითხვის რამდენი ნაწილი არის?
კურსორული, სელექციური, შემეცნებითი კითხვა.
რას გულისხმობს შემეცნებითი კითხვა?
შინაარსის სრულყოფილად გაგება და გადმოცემა.
როდის აკვირდება ტექსტს გარე პერსპექტივით მკლევარი?
შემეცნებითი კითხვის პროცესის დროს , როდესაც უკვე ჩამოყალიბებული აქვს თავისი შეხედულებები.
მესამე ხარისხოვანი წყაროებია:
სტატიები, წიგნები, თემატური ენციკლოპედიები გაზეთები, ჟურნალები.
რომელ ტექსტებში გამოიყენება სპეციფიკური ნეიტრალური სტიი და მეტა-ენა?
სამეცნირო ტექსტეპში .
რომელი სტილს ახასიათებს დაუსრულებელი წინადადებები?
სასაუბრო სტილს .
რომელ სტილს ახასიათებს ნეოლოგიზმბი?
მხატვრულ სტილს.
რომელ სტილს ახასიათებს გრმატიკული წესბის, პუნტუაქტიის უგულებელყოფა?
მხატვრული სტილის.
შეცდომაზე ციტატაში , როგორ უნდა მივუთითო?
კვადრატული ფრჩხილებში ჩასმული ლათინური მინიშნებით {si}.
ციტატა ციტტაში როგორ უნდა გამოვყოთ?
ვსვავთ მარტივ ბრჭყალებშივე ე.წ. აპოსტროფებში.
რა თაისებურება ახასიათებს ვრელ ციტატას?
იწერება ბრჭყალების გარეშე შრიფტის ზომა 11 სტრიქონებს შორის დაშორება 1,5 , ძირითად ტექსტს გამოეყოფა 1 ხაზით
მოკლე ციტატა როგორია?
არ აღემატება ოთხ სტრიქონს.
რა არის პლაგიატი?
აკადემიური ნაშრომის მოპარვა.
რომელი სტილია მიჩნეული სამმოტივაციო წერილის დასაწერად?
პუბლიცისტური და ოფიციალურ-საქმიანისტილის ნაზავი.
სივის რამდენი ფორმატი არსებობს?
ფუნქციური და შებრუნებული ქრონოლოგიით.
რისი საფუძველი უნდა გახდეს სივი?
ინტერვიუზე მიწვევის საფუძველი.
რამდენი ნაწილისგან შედგბა განცხადება?
სამი ნაწილისგან შედგბა , შესავალი, ძირითადი ნაწილი და დასკვნა.
როგორი ენით იწერება განცხადება?
ოფიციალურ-საქმიანი.
რა ხდება სინთეზის დროს?
სინთეზის საშუალებით საწყისი მასალისაგან განსხვავებულს, რაღაც ახალს ვქმნით.
რა ხდება შეფასების ეტაპზე?
ამ ეტაპზე ერთად შევკრებთ ჩვენს მოსაზრებებს , განვმარტავთ თუ რატომ არიან ისინი ზოგადად მისაღებნი და მათ დებულების სახით ვაყალიბებთ.
რა შედის ბოლო გვერდებშ?
ბიბლიოგრაფია, დანართი საჭიროების შემთხვევაშ.
პრეზენთაცია დასკვნითი ნაწილის დანიშნულებაა?
მსმენელის ყველაზე უკეთ ამახსოვრდება პრეზენტაციის დასაწყისი და დასასრული.
რა არის ბიბლიოგრაფიის სინონიმი?
გამოყენებული ლიტერატურა, ლიტერატურის ნუსხაა.
ჰარაფრაა როგორ ემატება ?
ჰარაფრაზა არის არაპირდაპირი ციტატა, იგი ბრჭყალების გარეშე ემატება , მისი დასრულების შემდეგ მონაკვეთი ისევ უნდა დავამოწმოთ , როგორც ციტატას ვამოწმებთ.
რა მოცულობის უნდა იყოს დასკვნა?
ნაშრომის 10 პროცენტი
რას უნდა მოიცავდეს შესავალი?
საკვლევი პრობლემის აღწერა, კვლევის აქტუალობა, მნიშვნელობა, კვლევის მიზაანი, საკვლევი კითხვები.
რმელი ენით იწერება სამეცნიერო ნაშრომი?
აღწერითი მეტა ენით .
რა უნდა აღინუსხოს ბიბლიოგრაფიაში?
გამოყენებული ლიტერატურა ანბანური თანმიმდევრობით
რა მოცემულობისაა შესავალი?
ნაშრომის 15 პროცენტი.
118) რას ნიშნავს Peer-Review?
უკუკავშირი, რეცენზირება
119) რა ეწოდება სამეცნიერო ლიტერატურის მიმოხილვისას ტექსტის ვრცელი მონაკვეთების თქვენი სიტყვებით გადმოცემა - შეჯამებას?
რეზიუმირება
120) აკადემიური ნაშრომის რომელ ნაწილს აქვს გადმობრუნებული პირამიდის ფორმა, სადაც საკვლევი საკითხი ზოგადი თეორიული კონტექსტის აღწერიდან ინდივიდუალური საკვლევი კითხვის დასმამდე ვიწროვდება.
შესავალს
121) რეფერატი მეორე მნიშვნელობით არის ტექსტი:
მოხსენება, რომელშიც მოცემულია რაიმე საკითხის შესახებ არსებული ლიტერატურის მიმოხილვა.
122) რომელ ინტერნეტწყაროებთან დაკავშირებით უნდა გამოვიჩინოთ განსაკუთრებული სიფრთხილე, ანუ, რომელ ინტერნეტწყაროში გვხვდება ბევრი არააკადემიური წყარო:
ვიკიპედია, ბლოგები, ფორუმები, ვებგვერდები
123) რას ნიშნავს მკვლევარისთვის გარე პერსპექტივით კითხვა:
ტექსტს გარე პერსპექტივით მაშინ აკვირდება მკვლევარი, როდესაც უკვე ჩამოყალიბებული აქვს თავისი შეხედულებები. (-გარე პერსპექტივით კითხვა სამივე მიზანს მოიცავს)
124) რას გადმოგვცემს დამოუკიდებელი აბზაცი?
1. დამატებით ინფორმაციას გადმოგვცემს
2. არაფერს გადმოგვცემს, უბრალოდ შემაერთებელ ფუნქციას ასრულებს
3. არცერთი პასუხი არარის სწორი
4. ძირითად ინფორმაციას გადმოგვცემს
125) კითხვის რომელ ეტაპზე ხდება საკვლევ თემასთან დაკავშირებული დეტალური ინფორმაციის მოძიება ტექსტში?
სელექციური კითხვის ეტაპზე
126) რა არის მეცნიერულობის განმსაზღვრელი კრიტერიუმები?
<> კეთილსინდისიერება
ობიექტურობა
მნიშვნელოვნება
ორიგინალობა
აზრობრივი და ენობრივი სიცხადე
გადამოწმებადობა/გამჭვირვალობა
127) რას ეწოდება კურსორული კითხვა?
თვალის გადავლებით კითხვას
128) როგორია სამეცნიერო ნაშრომის საწყისი გვერდების შემადგენლობა?
თავფურცელი
განაცხადი
სარჩევი
129) რაში გვეხმარება რეცენზირება?
თანაჯგუფელებთან კომუნიკაციის დამყარებასი, კრიტიკულ აზროვნებაში, შეცდომების გააზრებასა და მატ გამოსწორებაში (ყველა პასუხი სწორია)
130) რომელი მოცემულობაა მართებული?
გამოკვლევაში კვლევის საგანზე რამე ისეთი უნდა ითქვას რაც ადრე არავის ექნება ნათქვამი
131) რომელი დებულებაა მართებული:
ბევრი ციტატა აზიანებს ტექსტს
132) რა საფეხურებს მოიცავს დასკვნა?
დასკვნა სამ ძირითად საფეხურს მოიცავს : 1. კვლევის მიზნის, ჰიპოთეზის, მთავარი კითხვის რეკონსტრუქცია, 2. კონკრეტული შედეგების წარმოდგენა და 3. სამომავლო პერსპექტივების დასახვა.
133. რომელი პერსპექტივით კითხვისას ეცნობა მკვლევარი წყაროს ავტორის არგუმენტებსა და მის პერსპექტივას ითვალისწინებს?
შიგა პერსპექტივით კითხვისას
134) როდის შეიძლება ტერმინების ხშირად გამოყენება?
თუ მსმენელი კონკრეტულად თქვენი დარგის სპეციალისტია
135) რამდენი თემაა ჩამოყალიბებული ერთ აბზაცში?
ერთი
136) რას ექცევა ყურადღება წყაროს შეფასებისთვის:
როგორც ის, სად არის გამოქვეყნებული ინფორმაცია,
ისე გამომცემელი და ციტირების მაჩვენებელი
137) კრიტიკული პასუხის ფორმირების ეტაპებია:
ანალიზი
ინტერპრეტაცია/სინთეზი
შეფასება
138) რაზეა ორიენტირებული თანამედროვე სამეცნიერო სივრცე?
მოკლე და გასაგებ წინადადებებზე
139) რა განიმარტება, როგორც ,,გონებრივ-შემოქმედებითი ნამოღვაწარის ქურდობა’’?
პლაგიატი
140) რისი სახეებია: კლონი, ჰიბრიდი, მოზაიკა, გადამუშავება?
პლაგიატის
141) სასურველია კარგი, ნათლად ჩამოყალიბებული სატაური:
არ შეიცავდეს 12 სიტყვაზე მეტს.
142) ყველა საკვლევი საგანი არის:
პირველადი წყარო
143) რა არის დამახასიათებელი მხატვრული სტილისთვის?
ემოციურობა, ინდივიდუალიზმი, გრამატიკული წესების უგულებელყოფა. (ყველა პასუხი სწორია)
144) როგორ შეიძლება კვლევის სწავლა?
1. საკვლევ საგანზე არსებული სპეციალური ლიტერატურის კითხვით
2. პედაგოგის კონსულტაციების ან სხვათა პრაქტიკის გაცნობა-გათავისებით
3. სამივე მათგანის კომბინირებით (სწორი პასუხი)
4. საკუთარი კვლევითი პრაქტიკით
145) როგორი უნდა იყოს საკვანძო დებულება?
საკვანძო დებულება უნდა იყოს წარმოდგენილი სრული წინადადების სახით და უნდა გამოხატავდეს დასრულებულ აზრს
146) რომელი მოცემულობაა მართებული:
თქვენი დებულების დასადასტურებლად ჯერ უნდა მოიყვანოთ შედარებით სუსტი არგუმენტი ხოლო მსჯელობის ბოლოს - უფრო ძლიერი
147) რეფერატის შექმნისას მნიშვნელოვანია:
უნდა მოვერიდოთ საკუთარი მოსაზრებებისა და ინტერპრეტაციების წარმოდგენას
148) რა მიმართულებით არის საყურადღებო წყაროს შეფასება?
ორივე კრიტერიუმით -
რამდენად შეესაბამება საკვლევ საკითხს წყარო შინაარსობრივად და რამდენად სანდოა იგი
149) უკვე დაწერილი ინდივიადუალური ნასრომის საბოლოო დამუშავების რამდენი დონე არსებობს?
სამი?
150) რეფერატის შესავალში იწერება:
მიზანი და ავტორთა ჩამონათვალი რომელთა ნაშრომების რეფერირებას აპირებთ
151) რის საფუძველზე იქმნება სამეცნიერო ცოდნა?
დაკვირვების
აღმოჩენების,
კვლევა-ძიების ანალიზის შედეგად
ემყარება აქამდე არსებულ ცოდნას.
152) რომელი ენით ხდება სამეცნიერო ცოდნის რეპრეზენტაცია?
სამეცნიერო მეტა ენით
153) რომელი არ არის პრეზენტაციის დაწყების ეფექტური საშუალება?
კითხვის დასმა
154) მეორე ტიპის რეფერატი, რომლის მიზანია ვრცელი ნაშრომის შემოკლებული ვერსიის შექმნა, სათაური უნდა იყოს:
გადავიდეს უცვლელად
155) პრეზენტაციის შესავალ ნაწილში მომხსენებელმა უნდა წარმოადგინოს:
პრეზენტაციის გეგმა
156) რა არის სტუდენტური კვლევის მიზანი?
სტუდენტი დაეუფლოს კვლევის უნარ - ჩვევებს
157) რეფერატის მომზადებისას უნდა გაიმიჯნოს:
მთავარი და მეორეხარისხოვანი ინფორმაცია
158) რაა გასათვალისწინებელი სტილის შერცევისას?
ავტორის მიზანი, სამიზნე აუდიტორია, ტექსტის დანიშნულება (ყველა სწორია)
159) პარაფრაზირებისას, ორიგინალი ტექსტის რამდენ პროცენტს წერთ თქვენი სიტყვებით?
90% - ს
160) რა არის თეზისი?
მოხსენების მოკლე ვერსია
161) რომელი აბზაცია ესეს ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი?
განმავითარებელი აბზაცი
162) პრეზენტაციის მომზადებისას რომელი საკითხით უნდა დაინტერესდეს მომხსენებელი პირველ რიგში?
აუდიტორიის ზომით
163) ციტატასთან დაკავშირებით, რომელი მოცემულობაა მართებული?
გრძელია ციტატა, რომელიც აღემატება ოთხ სტრიქონს და ის იწერება ბრჭყალების გარეშე
164) რა შეიძლება გამოდგეს დებულების დასასაბუთებელ არგუმენტად?
რომელიც კონკრეტულ წყაროებზე დაყრდნობით წარმართულ არგუმენტირებულ მსჯელობას ეყრდნობა
165) რა კითხვები ისმის თქვენ წინაშე, როდესაც იწყებთ ტექსტზე მუშაობას და რას გულისხმობთ თითოეულ კითხვაში?
1. რისთვის წერთ? იგულისხმება მიზანი
რისთვის წერთ? იგულისხმება აუდიტორია
2. ისმის ერთი კითხვა - რას წერთ? იგულისხმება თემა
3. რისთვის წერთ? იგულისხმება აუდიტორია
4. რას წერთ? იგულისხმება თემა
რისთვის წერთ? იგულისხმება მიზანი
რისთვის წერთ? იგულისხმება აუდიტორია
166) როგორ ვამოწმებთ წყაროებს ტექსტში?
1. მხოლოდ ტექსტის გარეთ
2. მხოლოდ ტექსტის შიგნით
3. როგორც ტექსტის შიგნით, ისე გარეთ
167) რა არის სამეცნიერო ნაშრომის მიზანი?
1. მკვლევრის მოსაზრების ჭეშმარიტების დამტკიცება
2. ყველა პასუხი სწორია
3. მკვლევრის დებულების ჭეშმარიტების დამტკიცება
4. მკვლევრის მტკიცების ჭეშმარიტების დამტკიცება
168) რას ეწოდება წყაროების მოძიების ე.წ. ,,თოვლის გუნდის მეთოდი’’?
ეს გახლავთ ბიბლიოგრაფიული კვალის გაყოლის მეთოდი
169) რა ინფორმაცია არ იწერება ჰენდაუთზე?
ვრცელი წინადადებები
170) რეფერატის დანიშნულებაა:
დაეხმაროს მკითხველს მოკლედ, ლაკონურად გაეცნოს ინფორმაციას
171) რა განასხვავებს საკვანძო დებულებას მთავარი წინადადებისგან?
საკვანძო დებულება უფრო ფართოა და მასში გადმოცემულია ესეს წამყვანი აზრი
172) რა არის მეცნიერების განმსაზღვრელი კრიტერიუმები?
კეთილსინდისიერება
ობიექტურობა
მნიშვნელოვნება
ორიგინალურობა
აზრობრივი და ენობრივი სიცხადე
გადამოწმებადობა/გამჭირვალობა
173) როგორი უნდა იყოს რეცენზირების დროს უკუკავშირი?
1. ობიექტური
2. კონკრეტული
3. ყველა პასუხი სწორია
4. კონსტრუქციული
174) რეფერატი ერთი მნიშვნელობით არის ტექსტი:
მოკლე წერილობითი ან ზეპირი გადმოცემა მეცნიერული ნაშრომისა, წაკითხული წიგნის შესახებ.
175) რა მიეკუთვნება სოციალურ და ეკონომიკურ მეცნიერებებს:
სოციოლოგია
სამართალმცოდნეობა
პოლიტიკის მეცნიერებები
ფსიქოლოგია
ეთნოლოგია
კომუნიკაციის მეცნიერებები
ეკონომიკა
176) რა ახასიათებს ოფიციალურ-საქმიან სტილს?
1. ყველა პასუხი სწორია
2. დარგობრივი ტერმინოლოგიის გამოყენება
3. ნეიტრალური (არაემოციური ენა)
4. აზრის ლაკონურობა
177) განვითარების ფაზის რომელი პერიოდი ხასიათდება სიახლისადმი განსაკუთრებული მიდრეკილებით (ედაიზესი)
1. დაარსების პერიოდი
2. ‘’სიჭაბუკის პერიოდი’’
3. ყრმობის პერიოდი
4. ზრდის პერიოდი
178) ინფორმაციის მუდმივი შესწავლა ახალი ტრენდების აღმოსაჩენად
1. გარემოს ზონდირება
2. გარემოს სკანირება
3. გარემოს კომბინირება
4. გარემოს დოზირება
179) როდისაა სამეცნიერო ტექსტში დასაშვები ახალი ტერმინების (ნეოლოგიზმების) წარმოშობა-გამოყენება?
1. არცერთი პასუხი არ არის სწორი
2. თუ მკითხველს ჩვენს თეორიას ვუხსნით
3. თუ უკვე არსებული ლექსიკა სათქმელს სრულფასოვნად ვერ გადმოსცემს
4. თუ ნოვატორობის ჩვენება გვინდა
180) რომელია კითხვის სტრატეგიებში უმაღლესი საფეხური?
1. კურსორული კითხვა
2. შემეცნებითი კითხვა
3. შერჩევითი კითხვა
181) რა მიზანი აქვს სამეცნიერო ნაშრომში განაცხადს?
იცავს პლაგიატისგან
182) რა შეგვიძლია გამოვიყენოთ ესეს შესავალში:
1. ყველა მათგანი
2. ფაქტები, სტატისტიკა
3. რაიმე ამბავი, პირადი გამოცდილება
4. ცნობილი გამონათქვამი, შეკითხვა
183) რას ნიშნავს ცნება ‘’აკადემიური’’
1. ლათინური წარმოშობის სიტყვაა და უნივერსიტეტს ნიშნავს
2. ინტელექტუალურ პროდუქციას, რომლის შექმნაც შესაძლებელია საყოველთაოდ დადგენილი წესებისა და ნორმების უგულებელყოფით
3. საყოველთაოდ დადგენილი წესებისა და ნორმების მიხედვით შექმნილ ინტელექტუალურ პროდუქციას
4. იგი ნიშნავს ისეთი ტექსტის შექმნას, რომელშიც შესაძლებელია დადგენილი ტრადიციებიდან და კანონებიდან გადახრა
184) რომელი ტერმინია ბერძნული წარმოშობის და ნიშნავს წიგნების აღწერას?
1. ბიბლიოგრაფია
2. სქოლიო
3. ბიბლუსი
185) რომელი მოცემულობაა მართებული?
გამოკვლევაში კვლევის საგანზე რამე ისეთი უნდა ითქვას, რაც ადრე არავის ექნება ნათქვამი
186) რა ახასიათებს სამეცნიერო სტილს?
ტერმინები და ცნებები უნდა იყოს განმარტებული
187) რეფერატის მომზადებისას ჯობს დავაჯგუფოთ ის ნომრები:
რომლებშიც მსგავსი მოსაზრებებია გატარებული
188) რა არის სათაურის მიზანი?
1. ინტერესის აღძვრა, საკვლევი თემისთვის შესაბამისი განწყობის შექმნა
2. აუდიტორიის ყურადღების მიპყრობა:
სათაურში ნათლად უნდა იყოს გამოკვეთილი საკვლევი საკითხი
3. ყველა პასუხი სწორია
4. ძირითად იდეაზე აქცენტის გაკეთება
189) რა უწევდა ადრე კაცობრიობას ‘’აკადემიური წერის’’ სამსახურს?
რიტორიკა
190) რომელია ლოგიკური აზროვნების ფორმები?
1. ცნება
2. ყველა მათგანი
3. მსჯელობა
4. დასკვნა
191) რა უნდა შემოწმდეს აკადემიური ტექსტის დონეზე რედაქტირებისას?
ნაშრომის საკვანძო ნაწილები: შესავალი, პირველი აბზაცები და დასკვნა
192) რამდენი სახის სტილს გამოყოფენ წერით მეტყველებაში?
1. 1
2. 3
3. 6
4. 5
193) რისთვის გვჭირდება კვლევის უნარ-ჩვევები?
1. ყველა პასუხი სწორია
2. ინფორმაციის მოსაპოვებლად
3. ამ კვლევის საფუძველზე ახალი ინფორმაციის შესაქმნელად
4. სანდოობის შესამოწმებლად
194) რომელია სამეცნიერო ტექსტის სახეობები:
სასემინარო ნაშრომი
საშინაო ნაშრომი
საბაკალავრო ნაშრომი
სადოქტორო ნაშრომი
195) როგორ უნდა დავწეროთ არგუმენტირებული ესეს ძირითადი ნაწილი?
1. დებულება გავამყაროთ არგუმენტებით
2. გავშალოთ მსჯელობა
3. ყველა პასუხი სწორია
4. ჩამოვაყალიბოთ დებულებები, რომლებიც შეიძლება მსჯელობის საგნად იქცეს
196) რომელი მოცემულობაა მართებული:
ინფორმაციის ძიება გაგიმარტივდებათ,თუ საძიებო სიტყვის დახმარებით
დაავიწროვებთ საძიებო ველს
197) )რა კითხვებს უნდა გავცეთ პასუხი, ვიდრე მოძიების სტრატეგიების განხორციელებას შეუდგებოდეთ?
ყველა კითხვას
198) როგორი უნდა იყოს არგუმენტების თანმიმდევრობა?
1. ყველაზე ძლიერი არგუმენტით დაიწყეთ და ყველაზე სუსტით დაამთავრეთ
2. სიძლიერით მეორე არგუმენტით დაიწყეთ, ყველაზე ძლიერით გააგრძელეთ და ყველაზე სუსტით დაამთავრეთ. 
3. ყველაზე სუსტი არგუმენტით დაიწყეთ, ყველაზე ძლიერით გააგრძელეთ და სიძლიერით მეორე არგუმენტით დაასრულეთ
4. სიძლიერით მეორე არგუმენტით დაიწყეთ, ყველაზე სუსტით გააგრძელეთ და ყველაზე ძლიერით დაამთავრეთ.
199) რომელი მოცემულობა მართებული ესეს შესავალ აბზაცთან მიმართებაში:
1. შესავალ აბზაცში უნდა იყოს გამოკვეთილი მიზანი
2. შესავალი აბზაცი არ უნდა წარადგენდეს თემას
3. შესავალი აბზაცი არ უნდა მიუთითებდეს, როგორ ვშლით ესეში თემას
4. შესავალი აბზაცი არ უნდა მოიცავდეს საკვანძო დებულებას
200) რა არის დასკვნის ფუნქცია?
1. განვითარების ლოგიკური დასასრული
2. დისკუსიის დამთავრება
3. ყველა პასუხი სწორია
4. ესეში გადმოცემული მოსაზრებების შეჯამება და ავტორისეული მიზნის კიდევ ერთხელ ხაზგასმა
201) პრეზენტაციის დასკვნითი ნაწილის დანიშნულებაა ...
1. წარმოჩენა იმისა, რომ აუდიტორიას საკითხი ესმის
2. ახალი ინფორმაციისა და მაგალითების წარმოდგენა 
3. ძირითადი საკითხების მიმოხილვა და შეჯამება
4. პრეზენტაციის გეგმის წარდგენა
202) წინადადებების დონეზე რადაქტირებისას რა ტიპის შეცდომები უნდა გასწორდეს?
1. პუნქტუაციური ხარვეზები
2. სტილისტური ხარვეზები
3. ყველა პასუხი სწორია
4. მორფოლოგიურ-ორთოგრაფიული ხარვეზები

1.რეორგანიზაციის სახეები და პროცედურა
რეორგანიზაცია საჯარო დაწესებულების ეფექტიანად მართვის, მოქნილი და საჭიროებებზე
ორიენტირებული მოწყობის საუკეთესო საშუალებაა.
რეორგანიზაცია არის: საჯარო დაწესებულების ინსტიტუციური მოწყობის შეცვლა, რის
შედეგადაც მიიღება საჯარო დაწესებულების ნაწილობრივ ან მთლიანად ახალი სტრუქტურა;
საჯარო დაწესებულების ცალკეული სტრუქტურული ერთეულის ინსტიტუციური მოწყობის
შეცვლა, რის შედეგადაც მიიღება საჯარო დაწესებულების ნაწილობრივ ან მთლიანად ახალი
სტრუქტურა; საჯარო დაწესებულების არავაკანტური შტატების შემცირება; დასაშვებია,
სამეწარმეო საზოგადოების რეორგანიზაცია განხორციელდეს შემდეგი ფორმებით:
ა) სამეწარმეო საზოგადოების გარდაქმნა;
ბ) სამეწარმეო საზოგადოებების შერწყმა (მიერთება ან გაერთიანება);
გ) სამეწარმეო საზოგადოების გაყოფა (დაყოფა ან გამოყოფა).
პარტნიორთა გადაწყვეტილების საფუძველზე სამეწარმეო საზოგადოება შეიძლება გარდაიქმნას
სხვა სამართლებრივი ფორმის სამეწარმეო საზოგადოებად. გარდაქმნის შემდეგ სამეწარმეო
საზოგადოება აგრძელებს არსებობას ახალი სამართლებრივი ფორმით.
სამეწარმეო საზოგადოების გარდაქმნის შემთხვევაში ახალი სამართლებრივი ფორმის
სამეწარმეო საზოგადოების დაფუძნებასთან დაკავშირებით ამ კანონით დადგენილი მოთხოვნები
გამოიყენება გარდაქმნილი სამეწარმეო საზოგადოების მიმართ.
სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოების პარტნიორები, კომანდიტური
საზოგადოების კომპლემენტარები სოლიდარულად, პირადად, მთელი თავიანთი ქონებით აგებენ
პასუხს აღნიშნული სამეწარმეო საზოგადოების იმ ვალდებულებებისთვის, რომლებიც
სამეწარმეო საზოგადოების გარდაქმნამდე წარმოიშვა, ამასთანავე, მოთხოვნა ვადამოსული გახდა
მის გარდაქმნამდე ან მისი გარდაქმნიდან არაუგვიანეს 5 წლისა.
რეორგანიზაციაში მონაწილე სამეწარმეო საზოგადოებების კრედიტორებს უფლება აქვთ,
რეორგანიზაციის რეგისტრაციიდან 3 თვის ვადაში მოსთხოვონ სამეწარმეო საზოგადოებას მათი
მოთხოვნების უზრუნველყოფა, თუ დაამტკიცებენ, რომ რეორგანიზაცია საფრთხეს უქმნის ამ
მოთხოვნების დაკმაყოფილებას. აღნიშნული უფლება აქვთ იმ კრედიტორებს, რომელთა
მოთხოვნებიც გარდაქმნის შესახებ გადაწყვეტილების ან შერწყმის/გაყოფის გეგმის
გამოქვეყნებამდე წარმოიშვა.
პარტნიორს, რომელმაც საერთო კრებაზე ხმა სამეწარმეო საზოგადოების რეორგანიზაციის
საწინააღმდეგოდ მისცა, უნდა მიეცეს ამ კრების ჩატარებიდან 20 დღის ვადა, რათა სამეწარმეო
საზოგადოებას წერილობით მიმართოს თავისი წილის გამოსყიდვის მოთხოვნით.
რეორგანიზაციის შედეგად ჩამოყალიბებული სამეწარმეო საზოგადოება უფლებამოსილია
რეორგანიზაციიდან 1 წლის განმავლობაში გაყიდოს გამოსყიდული წილები პარტნიორთა მიერ
უპირატესი შესყიდვის უფლებით ან მიიღოს გადაწყვეტილება გამოსყიდული წილების
გაუქმების შესახებ.
პარტნიორს, რომელიც არ არის თანახმა თავისი წილის გამოსყიდვის ფასზე, უფლება აქვს,
წილის გამოსასყიდი ფასის შესახებ შეტყობინების მიღებიდან 20 დღის ვადაში მიმართოს
სასამართლოს წილის სამართლიანი ფასის დადგენის მოთხოვნით. ამ უფლების გამოყენების
შედეგად პარტნიორი კარგავს ყველა უფლებას თავის წილზე, გარდა მის სანაცვლოდ
სამართლიანი ფასის მიღების უფლებისა. სასამართლო განხილვის დროს რეორგანიზაციის
პროცესი არ ჩერდება.

რეორგანიზაციის ყველა ფორმას აერთიანებს ის საერთო ნიშანი, რომ რეორგანიზაცია არ
გულისხმობს სამეწარმეო საზოგადოების დაშლას. რეორგანიზაციები შეიძლება დავყოთ ორ
სახედ ‒ ქონების გადაცემით და გადაცემის გარეშე, ამ უკანასკნელს მიეკუთვნება გარდაქმნა,
რომლის დროსაც სამეწარმეო საზოგადოება (სუბიექტი) აგრძელებს არსებობას სხვა
სამართლებრივი ფორმით, ე.ი. უზრუნველყოფილია სუბიექტის იდენტურობა გარდაქმნამდე და
გარდაქმნის შემდეგ.
ყველა რეორგანიზაცია, რომელიც მოიცავს ქონების გადაცემას, გადაცემა ხდება უნივერსალური
უფლებამონაცვლეობის ფორმით კანონის ძალით, თუმცა ნებაყოფლობით ‒ საწარმოთა
გადაწყვეტილების საფუძველზე.
რეორგანიზებული საწარმოს საგადასახადო ვალდებულებას ასრულებს და საგადასახადო
დავალიანებას გადაიხდის მისი უფლებამონაცვლე.
რამდენიმე საწარმოს შერწყმისას თითოეულის საგადასახადო ვალდებულების შესრულების
უფლებამონაცვლედ ითვლება შერწყმის შედეგად წარმოქმნილი საწარმო.
ერთი საწარმოს მეორე საწარმოსთათან მიერთებისას მიერთებული საწარმოს საგადასახადო
ვალდებულების/დავალიანების შესრულების უფლებამონაცვლედ ითვლება საწარმო, რომელსაც
მიუერთდა ეს საწარმო.
საწარმოს რამდენიმე საწარმოდ გაყოფისას თავდაპირველი საწარმოს საგადასახადო
ვალდებულების/დავალიანების შესრულების უფლებამონაცვლეებად ითვლებიან გაყოფის
შედეგად წარმოქმნილი საწარმოები.
სამართლებრივი ფორმის ისეთი ცვლილებისას, რომლის დროსაც საწარმოს უნარი,
დააკმაყოფილოს კრედიტორები, არ მცირდება, ასევე თუ საწარმოს მიუერთდა მისი 100%-იანი
შვილობილი საწარმო, არ ვრცელდება კანონით დადგენილი გამოქვეყნებისა და შეტყობინების
წესები, ხოლო კრედიტორებს არ წარმოეშობათ ვალების აქსელერაციის მოთხოვნის
უფლებამოსილება.
სააქციო საზოგადოების შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებად გარდაქმნა და
შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების სააქციო საზოგადოებად გარდაქმნა არ მიიჩნევა
კრედიტორთა დაკმაყოფილების უნარის შემცირებად.
2.განთავსებული კაპიტალი, შენატანის ცნება და სახეები , წილის ცნება.
განთავსებულ კაპიტალზე, რომ დავიწყოთ საუბარი, ეს ეწოდება იმ თანხას, რომელზეც
თანხმდებიან დამფუძნებელი პარტნიორები. განთავსებულ კაპიტალზე პარტნიორები უთითებენ
სადამფუძნებლო შეთანხმებაში. ამის მთავარი ფუნქცი გახლავთ, კომპანიის დაფუძნებისას
კაპიტალური ტიპის საზოგადოებებში საზოგადოების საწყისი კაპიტალით აღჭურვა. თუ
კომპანიაში არსერბობს განთავსებული კაპიტალ მაშინ, ის უნდა უდრიდეს განთავსებული
წილების ნომინალურ ღირებულებათა ჯამს.
სამეწარმეო საზოგადოების განთავსებული კაპიტალი წარმოადგენს სამეწარმეო
საზოგადოების მიერ განსაზღვრულ ფულად ოდენობას, რომელიც უნდა იყოს სამეწარმეო
საზოგადოების განთავსებული წილების ნომინალურ ღირებულებათა ჯამის ტოლი,ხოლო თუ
სამეწარმეო საზოგადოებას განთავსებული აქვს ნომინალური ღირებულების არმქონე წილები,
განთავსებული კაპიტალი უნდა აღემატებოდეს განთავსებული წილების ნომინალურ
ღირებულებათა ჯამს.
შენატანი არის სამეწარმეო საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული ქონება,რომლის
ეკონომიკური ღირებულება აისახება სამეწარმეო საზოგადოების ბალანსში. შენატანი

წარმოადგენს ქონებრივ სიკეთეს, რომელიც სამეწარმეო საზოგადოებას პარტნიორის მიერ
გადაეცემა საზოგადოებაში წილის სანაცვლოდ.
შენატანის სახეებს განსაზღვრავს 24 მუხლი რომლის მიხედვითაც შენატანის განხორციელების
ვალდებულება შეიძლება შესრულდეს ფულის გადახდით, ან სხვა მატერიალური ან
არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის გადაცემით. სამუშაოს შესრულება ან მომსახურების გაწევა
შეიძლება იყოს არაფულადი შენატანის საგანი.
წილი ეს არის უფლება,რომელიც გულისხმობს პირის მონაწილეობას სამეწარმეო
საზოგადოების კაპიტალში და რომელთანაც დაკავშირებულია უფლებები და მოვალეობები. წილი
არის საკუთრების საგანი. წილის მემკვიდრეობით გადაცემა ხდება როგორც წესი.
ყოველ პარტნიორს უფლება აქვს თავისუფლად განკარგოს საკუთარი წილი თუ წესდებით სხვა
რამ არ არის განსაზღვრული. თუ წილი რამდენიმე პარნიორის თამასაკუთრებაშია ისინი
მიიჩნევიან როგორც თანაპარტნიორებად. ამ შემთხვევაში წილთან დაკავშირებუკი უფლების
განხორციელება შეიძლება განახორციელოს ერთ ერთმა თანაპარტნიორმა ან მესამე პირმა
რომპებიც განიხლებიან სოლიდარულ კრედიტორებად.წილის გაყიდვა შესაძლებელია
წერილობითი ფორმით და უნდა იყოს ნოტარიულად დამოწმებული.
3.აღწერეთ სამეთვალყურეო საბჭოს არსი, კომოეტენცია, რმელი საწარმოს მიმარტ და რა
შემთხვევაში ადგენს კანონი სამეთვალყურეო საბჭოს არსებობის აუცლებლობას?
მართვის ერთსაფეხურიან სისტემისთვის დამახასიათებელია კანონმდებლობით
გათვალისწინებული მართვის ორი ორგანო, პარტნიორთ საერთო კრება და მის მიერ
დაკომპლექსებული ბორდი ანუ დირექტორთა საბჭო. აქ კორპ უშუალო მართვას ახორციელებს
ბორდი,რომელიც სამეთ საბჭოს ფუნქციებსაც ითავსებს.
კორპორაციული მართვის ორსაფეხურიან მოდელში ერთდროულად არსებობს კორპორაციული
მართვის ორი უმნიშვნელოვანესი ორგანო ‒ დირექტორთა საბჭო და სამეთვალყურეო საბჭო.
დირექტ საბჭო ანგარიშვალდებულია სამეთ საბჭოსა და აქციონერთა საერთო კრებ წინაშე.
სამეთვალყურეო საბჭო ახორციელებს ხელმძღვანელი ორგანოს საქმიანობის კონტროლს და
დადგენილ ფარგლებში თანამშრომლობს მასთან საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი
საკითხების მომზადებისა და გადაწყვეტის პროცესში.
ხელმძღვანელი ორგანოს/პირების საქმიანობის კონტროლის განხორციელების მიზნით
სამეწარმეო საზოგადოებას კანონით ან წესდებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში შეიძლება
ჰყავდეს სამეთვალყურეო საბჭო.
სამეთვალყურეო საბჭო ახორციელებს ხელმძღვანელი ორგანოს/პირების საქმიანობის
კონტროლს და ხელმძღვანელი ორგანოს ფუნქციები მას არ შეიძლება გადაეცეს, გარდა კანონით
გათვალისწინებული შემთხვევისა.
სამეთვალყურეო საბჭოს სხდომა გადაწყვეტილებაუნარიანია, თუ მას ესწრება წევრთა
უმრავლესობა. სამეთვალყურეო საბჭო გადაწყვეტილებას იღებს ხმათა უმრავლესობით, თუ
წესდებით ხმათა უფრო დიდი რაოდენობა არ არის გათვალისწინებული.
სამეთვალყურეო საბჭო ახორციელებს დირექტორთა საბჭოს საქმიანობის ზედამხედველობას
და დადგენილ ფარგლებში თანამშრომლობს მასთან სააქციო საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი
საკითხების მომზადებისა და გადაწყვეტის პროცესში. სამეთვალყურეო საბჭოს ძირითადი
ამოცანა დირექტორთა საბჭოს საქმიანობაზე ზედამხედველობაა. კანონი დეტალურად
განსაზღვრავს საბჭოს კომპეტენციას, რომელიც, ძირითადად, უკავშირდება საბჭოს
უფლებამოსილებას, იყოს სათანადოდ ინფორმირებული და ასეთი ინფორმირებულობის

პირობებში მოახდინოს დირექტორთა საბჭოს ზედამხედველობა, ასევე, წარმოადგინოს
საზოგადოება დირექტორებთან დავაში.
სამეთვალყურეო საბჭო, მართალია, წარმოადგენს კოლეგიურ ორგანოს, თუმცა მისი
დაკომპლექტებისას, როგორც წესი, მხედველობაში მიიღება სააქციო საზოგადოების საოპერაციო
არეალები და კადრები შეირჩევიან დარგობრივი სპეციალიზაციის მიხედვით. სწორედ ამიტომ
კანონპროექტი ითვალისწინებს კანონითა და წესდებით დადგენილ ფარგლებში სამეთვალყურეო
საბჭოს წევრებს შორის ფუნქციათა გადანაწილების და მათ მიერ გადაწყვეტილების მიღების
წესის განსაზღვრის შესაძლებლობას სამეთვალყურეო საბჭოს დებულებით. ასეთ დროს
უზრუნველყოფილი უნდა იყოს მინიმალური აუცილებელი ფუნქციის შენარჩუნება საბჭოს
თითოეული წევრისათვის. თავის მხრივ, მინიმალურ აუცილებელ ფუნქციათა შენარჩუნებად
უნდა მივიჩნიოთ საბჭოს წევრებს შორის უფლებამოსილების იმგვარად გადანაწილება, როდესაც
თითოეული წევრი მინიმალური დოზით მაინც სარგებლობს სსამეთვალყურეო საბჭო
ახორციელებს კონტროლს ხელმძღვანელი ორგანოს/პირების საქმიანობაზე და ხელმძღვანელი
ორგანოს ფუნქციები მას არ შეიძლება გადაეცეს, გარდა კანონით გათვალისწინებული
შემთხვევისა. სამეთვალყურეო საბჭოს სხდომა გადაწყვეტილებაუნარიანია, თუ მას ესწრება
წევრთა უმრავლესობა. სამეთვალყურეო საბჭო გადაწყვეტილებებს იღებს ხმათა უმრავლესობით,
თუ წესდებით გათვალისწინებული არ არის ხმათა უფრო მაღალი უმრავლესობა.ამეთვალყურეო
კომპეტენციით.
სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭოს წევრები არ არიან საზოგადოების
ხელმძღვანელობასა და წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირები.
სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი ვალდებულია კეთილსინდისიერად განახორციელოს
სამეწარმეო საზოგადოების ხელმძღვანელი ორგანოს/პირების საქმიანობის კონტროლი და,
კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში, წარმოადგინოს სამეწარმეო საზოგადოება
ხელმძღვანელ ორგანოებთან/პირებთან ურთიერთობაში.
სამეთვალყურეო საბჭოს სდომებს იწვევს:თავმჯდომარე (მისი არყოფნისას – მისი მოადგილე),
განსაზღვრავს დღის წესრიგს. ოქმს ადგენს თავმჯდომარე ან სხდომის მდივანი.
სამეთვალყურეო საბჭოს სხდომები ტარდება კვარტალში ერთხელ მაინც. მოწვევა უნდა
გაკეთდეს წერილობით, სულ ცოტა 8 დღით ადრე, სავარაუდო დღის წესრიგით. სამეთვალყურეო
საბჭოს წევრები შეიძლება სხვა წევრებით იქნენ წარმოდგენილი, ოღონდ ერთი წევრი – ერთი სხვა
წევრით.
სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭო ახორციელებს სააქციო საზოგადოების
ხელმძღვანელი ორგანოს საქმიანობის კონტროლს და დადგენილ ფარგლებში თანამშრომლობს
მასთან სააქციო საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი საკითხების მომზადებისა და გადაწყვეტის
პროცესში.
სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭოს უფლება აქვს:
ა) სააქციო საზოგადოების ხელმძღვანელ ორგანოს ნებისმიერ დროს მოსთხოვოს სააქციო
საზოგადოების საქმიანობის ანგარიში;
ბ) გამოითხოვოს, განიხილოს, შეამოწმოს და შეისწავლოს სააქციო საზოგადოების საქმიანი
დოკუმენტაცია, მათ შორის, საბუღალტრო დოკუმენტაცია, სააქციო საზოგადოების ქონებრივი
ობიექტები და სალარო; ამ მოქმედებების განხორციელება დაავალოს სამეთვალყურეო საბჭოს
თითოეულ წევრს ან მათ განსახორციელებლად მოიწვიოს ექსპერტები;
გ) შეამოწმოს სააქციო საზოგადოების ხელმძღვანელი ორგანოს წლიური ანგარიშები,
წინადადებები მოგების განაწილების შესახებ, საქმიანობის ანგარიში და ამის თაობაზე მოახსენოს
საერთო კრებას;

დ) წარმოადგინოს სააქციო საზოგადოება ხელმძღვანელ პირთან ურთიერთობაში, მათ შორის,
სასამართლოში;
ე) ამ კანონით ან წესდებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში გაასაჩივროს საერთო კრების
გადაწყვეტილებები.
სავალდებულოობას რაც შეეხება თუ სააქციო საზოგადოება ფასიანი ქაღალდების ბაზრის
შესახებ კანონის მიხედვით არის ანგარიშვალდებული საწარმო, რომლის ფასიანი ქაღალდები
სავაჭროდ არის დაშვებული ფასიანი ქაღალდების ბირჟაზე, სააქციო საზოგადოება საქართველოს
ეროვნული ბანკის მიერ არის ლიცენზირებული, ანდაც სააქციო საზოგადოების აქციონერთა
რაოდენობა აღემატება 100-ს, ამ შემთხვევაში სავალდებულოა სამეთვალყურეო საბჭოს შექმნა, აქ
კი განსაზღვრულია წევრთა რაოდენობაც, რომელიც შედგება არანაკლებ 3 და არა უმეტეს 21
წევრისაგან. დანარჩენ შემთხვევებში სამეთვალყურეო საბჭოს შექმნა არ არის სავალდებულო.
4.საწარმოს დაფუძნება(საწარმოს სადამფუძნებლო დოკუმენტები, მეწარმე სუბიექტის
რეგისტრაცია, რეგისტრაციის წინაპირობა, რეესტრის საჯაროობა)
მეწარმის სახელმწიფო ლეგიტიმაცია და, შესაბამისად, მისი წარმოშობა დაკავშირებულია
რეგისტრაციის ფაქტთან. სწორედ რეგისტრაციის ფაქტის დადგომის შემდგომ წარმოიშობა
სრულფასოვანი მეწარმე სუბიექტი. მეწარმის რეგისტრაცია სავალდებულოა.მეწარმე სუბიექტთა
დაფუძნება ხდება რეგისტრაციის გზით, რეგისტრაცია არის იურიდიული მნიშვნელობის
ფაქტებისა და მოვლენების შეტანა სპეციალურ სახელმწიფო რეესტრში, რომელიც თავის მხრივ
სავალდებულოა. რეგისტრაციის მიზანია სამეწარმეო საქმიანობის განმახორციელებელი
სუბიექტთა აღრიცხვა, ხოლო რეესტრს ახორციელებს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო,
ანუ მეწარმის რეგისტრაციას ახორციელებს მარეგისტრირებელი ორგანო.
რეგისტრაცია მოიცავს როგორც სახელმწიფო ისე საგადასახადო რეგისტრაციას, მეწარმეთა და
არასამეწარმეო იურიდიული პირების რეესტრში დაცული მონაცემების რეგისტრაციის,
რეგისტრირებულ მონაცემებში ცვლილებებისა და მათი გაუქმების შესახებ მარეგისტრირებელი
ორგანოს მიერ ელექტრონულად ეგზავნება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს
მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს - შემოსავლების
სამსახურს.
რეგისტრაციის შესახებ მარეგისტრირებელი ორგანოს გადაწყვეტილება ძალაშია
მარეგისტრირებელი ორგანოს ელექტრონულ პორტალზე განთავსებისთანავე.
რეესტრში რეგისტრაციას ექვემდებარება მხოლოდ სოლიდარული პასუხისმგებლობის
საზოგადოების, კომანდიტური საზოგადოებისა და შეზღუდული პასუხისმგებლობის
საზოგადოების პარტნიორი/დამფუძნებელი. შესაბამისად,სააქციო საზოგადოებები და
კოოპერატივები აქციონერების რეგისტრაციას მოახდენენ და მათ რეესტრს აწარმოებენ
განცალკევებულად, ამავე სამართლებრივი ფორმების თავში გათვალისწინებული წესებით.
კანონპროექტის თანახმად, მეწარმის რეგისტრაციის ექსკლუზიური კომპეტენცია აქვს
საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის
იურიდიულ პირს ‒ საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს. ბიზნესის დაწყების გამარტივების
მიზნით, მარეგისტრირებელი ორგანო ერთდროულად მოახდენს როგორც სახელმწიფო, ისე
საგადასახადო რეგისტრაციას, რის შემდეგაც შესაბამისი მონაცემები მარეგისტრირებელი ორგანოს
მიერ ელექტრონულად ეგზავნება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მმართველობის
სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს ‒შემოსავლების სამსახურს.
მარეგისტრირებელ ორგანოს ევალება წარდგენილი დოკუმენტაციის მხოლოდ ფორმალური
სისწორის, და არა მატერიალური სისწორის, შემოწმება, რაც იმას გულისხმობს, რომ იგი

პასუხისმგებელია რეგისტრირებული მონაცემებისა და მასთან დაცული სარეგისტრაციო თუ სხვა
დოკუმენტაციის ურთიერთშესაბამისობასა და უსაფრთხოებაზე. მარეგისტრირებელ ორგანოში
წარდგენილი მონაცემების/დოკუმენტაციის ნამდვილობაზე, მათი შინაარსის სისწორესა და
შექმნის პროცედურების დაცვაზე პასუხისმგებელია კანონით ან/და სამეწარმეო საზოგადოების
სადამფუძნებლო შეთანხმებით განსაზღვრული, ამ მონაცემებისა და დოკუმენტების შექმნაზე
უფლებამოსილი პირი/ორგანო. აღნიშნული მიდგომა შეესაბამება საერთაშორისო პრაქტიკას,
რომლის მიხედვითაც მარეგისტრირებელი ორგანოს ამოცანას არ წარმოადგენს დოკუმენტების
მიღების პროცედურების სისწორისა და კანონიერების კვლევა (მატერიალური შემოწმება), რაც
კიდევ უფრო გაამარტივებს და დააჩქარებს პირველადი და შემდგომი რეგისტრაციის
პროცედურას. მარეგისტრირებელ ორგანოს უნდა წარედგინოს ორი დოკუმენტი:
• სადამფუძნებლო შეთანხმება;
• ხელმძღვანელობასა და წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი თითოეული პირის თანხმობა
ასეთი ფუნქციის შესრულებაზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ნება გამოხატულია
სადამფუძნებლო შეთანხმებაში.
ელექტრონული პორტალის მეშვეობით მოხდება:
• მარეგისტრირებელ ორგანოში რეგისტრაციის პროცესში წარდგენილი დოკუმენტების
გასაჯაროება;
• სამეწარმეო საზოგადოების მიერ მასზე კანონით დაკისრებული გამოქვეყნების ვალდებულების
შესრულება
• მეწარმის ავტორიზებული მომხმარებლის სივრცის მეშვეობით მეწარმესთან ოფიციალური გზით
კომუნიკაცია და მისთვის სხვადასხვა ელექტრონული სერვისის შეთავაზება.
5. აღწერეთ საწარმოს დაშლის საფუძვლები და დაშლა/ლიკვიდაციის პროცედურა
სამეწარმეო საზოგადოების დაშლის საფუძვლებია:
ა) სამეწარმეო საზოგადოების პარტნიორთა გადაწყვეტილება სამეწარმეო საზოგადოების
დაშლის შესახებ;
ბ) სამეწარმეო საზოგადოების პარტნიორთა სავალდებულო რაოდენობასთან დაკავშირებით ამ
კანონით დადგენილი მოთხოვნის დარღვევა;
გ) იურიდიული პირის ლიკვიდაციის შესახებ სისხლის სამართლის საქმეზე სასამართლოს
განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლა;
დ) სამეწარმეო საზოგადოების პარტნიორის განცხადების/სარჩელის საფუძველზე სასამართლოს
მიერ მიღებული გადაწყვეტილება სამეწარმეო საზოგადოების დაშლის შესახებ;
ე) წესდებით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლები
შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებაში, სააქციო საზოგადოებაში, კოოპერატივში
სამეწარმეო საზოგადოების დაშლის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღება კენჭისყრაში მონაწილეთა
ხმების 3/4-ის უმრავლესობით, ხოლო სხვა შემთხვევაში მას ყველა პარტნიორი ერთხმად იღებს.
მნიშვნელოვანი საფუძვლის არსებობისას, პარტნიორის განცხადების/სარჩელის საფუძველზე
სამეწარმეო საზოგადოება შეიძლება დაიშალოს სასამართლოს გადაწყვეტილებით.
მნიშვნელოვანი საფუძველი არსებობს, თუ ერთ-ერთმა პარტნიორმა განზრახ ან უხეში
გაუფრთხილებლობით დაარღვია კანონით ან წესდებით მისთვის დაკისრებული არსებითი
მოვალეობა, ან თუ პარტნიორი მოვალეობას ვეღარ ასრულებს და სამეწარმეო საზოგადოების
მიზანი ვეღარ მიიღწევა.
სამეწარმეო საზოგადოების დაშლის რეგისტრაცია იწვევს სამეწარმეო საზოგადოების
ლიკვიდაციის პროცესის დაწყებასგარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სამეწარმეო საზოგადოების

ქონების მიმართ დაწყებულია გადახდისუუნარობის საქმის წარმოება,.ლიკვიდაციის პროცესში
მყოფი სამეწარმეო საზოგადოება ინარჩუნებს იურიდიული პირის სტატუსს და იყენებს თავის
საფირმო სახელწოდებას დამატებით „ლიკვიდაციის პროცესში.ლიკვიდაციის პროცესში მყოფი
სამეწარმეო საზოგადოების ორგანოები ინარჩუნებენ თავიანთ უფლებამოსილებებს, გარდა
ხელმძღვანელი პირებისა, რომლებსაც ლიკვიდატორების რეგისტრაციისთანავე უწყდებათ
ხელმძღვანელობითი და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილებები.ლიკვიდატორებმა
მარეგისტრირებელი ორგანოს ერთიან ელექტრონულ პორტალზე ან თავიანთ ვებგვერდზე
განცხადების გამოქვეყნებით დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინონ კრედიტორებს სამეწარმეო
საზოგადოების დაშლის შესახებ და უნდა მოიწვიონ ისინი მოთხოვნების
განსაცხადებლად.საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესს ერთობლივად ხელმძღვანელობენ
ხელმძღვანელი პირები, რომლებიც ინიშნებიან ლიკვიდატორებად.
ლიკვიდაციის პროცესში მყოფი სამეწარმეო საზოგადოების ქონება ნაწილდება პარტნიორთა
შორის მათ წილებთან დაკავშირებული უფლებების შესაბამისად.სამეწარმეო საზოგადოების
ქონების სრულად განაწილება იწვევს საწარმოს ლიკვიდაციის დასრულებას.
6. სააქციო საზოგადოების ცნება, აქციათა სახეები
პირველ რიგში უნდა აღვნიშნოთ ის რომ სააქციო საზოგადოება განეკუთვნება კაპიტალური
ტიპის საზოგადოებას. ამ ტიპის საწარმოებში მნიშვნელოვანია თავად საწარმოს ქონება. რაც
შეეხება პარტნიორთა პასუხისმგებლობას აქ პარტნიორები საზოგადოების
ვალდებულებებისთვის კრედიტორის წინაშე პასუხს არ აგებენ გარდა გამონაკლისი
შემთხვევებისა. თვითონ ეს სააქციო საზოგადოება არის სამეწარმეო საზოგადოება. მისი
კაპიტალი კი დაყოფილია აქციებად. ამასთანავე სააქციო საზოგადოება კრედიტორის წინაშე
მთელი თავისი ქონებით აგებს პასუხს. თვითონ სქციონერთა ვალდებულებას რაც შეეხება თ
თვითონ სააქციო საზოგადოება აქციონერთა ვალდებულებებისთვის პასუხს არ აგებს.
აქ აუცილებელია აღინიშნოს თვითონ აქციის განმარტებაც რადგანაც აქცია განიმარტება როგორც
რეგისტრირებული, ფასიანი ქაღალდი, რომელიც განსაზღვრავს სააქციო საზოგადოების
კაპიტალში პირის მონაწილეობას.
ამ საზოგადოებაში ისევე როგორც დანარჩენ საზოგადოებებში სახეზე გვაქვს შენატანიც. თვითნ
ეს არის საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული ქონება, რომლის ღირებულებაც აისახება
ამ საზოგადოების ბალანსში. სააქციო საზოადოებაში სამუშაოს შესრულება არ შეიძლება იყოს
არაფულადი შენატანის განხორციელების საგანი. მის განხორციელების წესს თვითონ წესდებით
განსაზღვრავენ. როდესაც ხდება სს დაფუძნება ანდაც მისი კაპიტალის გაზრდა ამ დროს შენატანი
უნდა განახორციელოს სააქციო საზოგადოების რეგისტრაციის ან მისი კაპიტალის გაზრდიდან 5
წლის ვადაში. შენატანზე სს ში არის დადგენილი კონკრეტული ოდენობა, რაშიც მოაზრება რომ
პირმა შენატანი უნდა გააკეთოს აქციის ნომინალური ღირებულების 25 პროცენტის ოდენობით
მაინც.
თუ ეს აქციონერი დაარღვევს ფულადი შენატანის განხორციელების ვადას, ამ დროს მას
ერიცხება პროცენტის ორმაგი ოდენობა. ამსთანავე როდესაც პირი დაარღვევს ვადას
ხელმძღვანელ ორგანოს შეუძლია დაიწყოს აქციის ჩამორთმევის პროცესი. ამ დროს სს
ვალდებულია გააფრთხილოს რომ გაფრთხილება მისცეს პირს პროცესის დაწყების შესახებ და
შენატანის განხორციელებისთვის მისცეს 30 დღის ვადა. ამის გასვლის შემდეგ უკვე აქციონერი
სააქციო საზოგადოების სასარგებლოდ კარგავს აქციას.
აქციის სახეებზეც რომ ვისაუბროთ, არსებობს ნებადართული, გამოშვებული და განთავსებული
აქციები.

პირველი განისაზღვრება სადამფუძნებლო შეთანხმებით გათვალისწინებულ განსათავსებელ
აქციათა მაქსიმალური რაოდენობით.
შემდეგს რაც შეეხება აქციებად მიიჩნევა აქციები, რომელთა ზუსტი რაოდენობაც განისაზღვრება
სააქციო საზოგადოების უფლებამოსილი ორგანოს გადაწყვეტილებით.
განთავსებულად კი ის მიიჩნევა რომლებიც გაცემულია სს მიერ სხვა პირისთვის თანხის
გადახდის პირობით, ეს კი აუცილებლად რეგისტრირებულია აქციათა რეესტრში.
ბოლოს მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნაც რომ შეთანხმებით შეიძლება განისაზღვროს
კონკრეტულად ის ღირებულება, რომელზე ნაკლები ღირებულებითაც არ შეიძლება აქციის
გამოშვებაანუ მისი კონკრეტული ნომინალური ღორებულების გარეშე. თუმცაღა სს-ს ასევე
შეუძლია რომ გასცეს აქცია ამ ღირებულების გარეშეც.
7.მეწარმე სუბიექტთა ზოგადი დახასიათება, ამხანაგობისა და კაპიტალური ტიპის საწარმოების
მოკლე დახასიათება
სამეწარმეო ურთიერთობათა სუბიექტები არიან ფიზიკური და იურიდიული პირები,
რომლებსაც კანონმდებლობით აქვთ სამეწარმეო საქმიანობის განხორციელების უფლება და
კანონით ანდა წესდებით მინიჭებული აქვთ უფლებები და მოვალეობები. კანონით სამეწარმეო
ურთიერთობათა „კლასიკური“ მონაწილეები არიან მეწარმე სუბიექტები, რომელთა ჩამონათვალს
გვთავაზობს numerys clausus პრინციპზე დაყრდნობით, საქ-ს კანონი მეწარმეთა შესახებ.აღნიშული
კანონის მე-2 მუხლის, პირველი პუნქტის თანახმად მეწარმე სუბიექტები არიან:
1)ინდივიდუალური მეწარმე, 2)სოლიდალური პასუხისმგებლობის საზოგადოება,
3)კომანდანტური საზოგადოება, 4)შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება, 5)სააქციო
საზოგადოებ 6)კოოპერატივი.
მეწარმე სუბიექტების კლასიფიკაცია წარმოდგენილია სხვადასხვა ნიშნებით, ისინი იყოფიან
ამხანაგობის და კაპირალური ტიპის საზოგადოებებად.
იურიდიულ პირებს წარმოადგენენ: სოლიდალური პასუხისმგებლობის საზოგადოება,
კომანდიტური საზოგადოება და ასევე შეზღუდული და სააქციო საზოგადოებები.აღნიშნულნი
პირობითად დაყოფილნი არიან ორ დიდ ჯფუფად : პირველ დიდ ჯგუფს წარმოადგენს
ამხანაგობის ტიპის საზოგადოებები, ხოლო მეორე ჯგუფს კაპიტალური ტიპის საზოგადოება.
ამხანაგობის ტიპის საზოგადოებებს განეკუთვნებიან: სოლიდარული პასუხისმგებლობის
საზოგადოება და კომანდანტური საზოგადოება, მათი დაფუძნება შეუძლიათ ორ ან მეტ პირს, ამ
ტიპის საზოგადოების შექმნისათვის კანონი არ მოითხოვს რაიმე მინიმალური კაპიტალის
არსებობას, ნებისმიერი გადაწყვეტილება მიიღება პარტნიორთა შეთანხმებით.
განსხვავება ამხანაგობის ტიპის საზოგადოებასა და კაპიტალური ტიპის საზოგადოებას შორის
ის არის, რომ ამხანაგობაში კომპლემენტარები -(პერსონალურად პასუხისმგებელი პარტნიორები)-
საზოგადოების ვალდებულებებისთვის კრედიტორის წინაშე პასუხს აგებენ სოლიდალურად, ანუ
თითოეული პარტნიორი ვალდებულებებისათვის პასუხს აგებს მთელი თავისი ქონებით,
პარტნიორებს შორის შეთანხმება სხვაგვარად ბათილია მესამე პირისათვის.
განსხვავებულია საფირმო სახელის შერჩევის პრინციპიც, მაგალითად ამხანაგობის ტიპის
საზოგადოების საფირმო სახელწოდება ყოველთვის ასოცირდება ერთ- ერთი პარტნიორის
სამოქალაქო სახელთან, მაგრამ უნდა შეიცავდეს სულ ცოტა ერთი პარტნიორის სახელს „სპს“-ს
დამატებით, ხოლო კომანდატურში მათი სახელწოდება უნდა შეიცავდეს სულ ცოტა ერთი
სრული პარტნიორის სახელს „კს“-ს დამატებით. თუ სპს-ში ან კს-ში გაერთიანებული არიან
მხოლოდ იურიდიული პირები მათი სახელწოდება უნდა შეიცავდეს ერთ-ერთი მათგანის
საფირმო სახელწოდებას ამ დამატებებით.

კ ა ზ უ ს ე ბ ი
1. შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება „გვირილას“ 2022 წლის 20 იანვარს, საერთო
კრების გადაწყვეტილებით პარტნიორთა შემადგენლობიდან გაირიცხა კომპანიის მეწილე -
დავითი, იმავე გადაწყვეტილებით კომპანიამ მას დაუდგინა და გადაუხადა წილის კომპენსაცია.
2022 წლის 1 თებერვალს შპს „გვირილამ“ მიმართა მარეგისტრირებელ ორგანოს და მოითხოვა
პარტნიორთა შემადგენლობაში ცვლილებების შეტანა და დავითის პარტნიორთა სიიდან ამოშლა.
მეორე დღეს, 2022 წლის 2 თებერვალს პარტნიორთა საერთო კრებაზე მიღებული იქნა
გადაწყვეტილება, რომ პარტნიორთა შემადგენლობის ცვლილებათა საბოლოო რეგისტრაციამდე
დავითს შეჩერებოდა პარტნიორთა კრებაზე ხმის უფლება. ზემოაღნიშნულთან დაკავშირდებით
დავითმა მიმართა სასამართლოს და მოითხოვა შპს „გვირილას“ 2022 წლის 20 იანვარისა და 2022
წლის 2 თებერვლის პარტნიორთა კრებების გადაწყვეტილებების ბათილად ცნობა. იმსჯელეთ და
მიიღეთ კანონონის შესაბამისი ნორმებით დასაბუთებული გადაწყვეტილება წარმოდგენილ
დავასთან დაკავშირებით.
თავიდან ჩემი აზრით მნშვნელოვანია აღინიშნოს ის რომ პარტნიორის გარიცხვა შეზღუდული
პასიხისმგებლობის საზოგადოებიდან უნდა მომხდარიყო მნიშვნელოვანი საფუძვლის
არსებობისას ეს კი განსაზღვრულია მეწარმეთა შესახებ კანონის 143 მუხლის 1 ნაწილით სადაც
განმარტებულია რომ მნიშვნელოვანი საფუძვლის არსებობისას სასამართლოს შეუძლია
პარტნიორთა გადაწყვეტილების შესაბამისად წარდგენილი შეზღუდული პასუხისმგებლობის
საზოგადოების სარჩელის საფუძველზე მიიღოს გადაწყვეტილება პარტნიორის შეზღუდული
პასუხისმგებლობის საზოგადოებიდან გარიცხვის შესახებ.
ამასთანავე კაზუსის თანახმად არ გვაქვს პარტნიორის გარიცხვის კონკრეტული წინაპირობა
რასაც გათვალისწინებულია 143 მუხლის 2 ნაწილში, რის მიხედვითაც მნიშვნელოვანი
საფუძველი არსებობს, როდესაც პარტნიორის ქმედება მნიშვნელოვან ზიანს აყენებს
შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების ინტერესებს ან მისი პარტნიორად დარჩენა
საზიანოა შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების შემდგომი საქმიანობისთვის, თუ
პარტნიორი შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებამ წერილობით უშედეგოდ
გააფრთხილა შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების ინტერესების დამაზიანებელი
ქმედების შეწყვეტისა და შესაძლო გარიცხვის შესახებ.
თვითონ დავითს რაც შეეხება მისი გარიცხვა ისე მოხდა რომ არ გვქონდა ის საფუძველი რასაც
კანონმდებლობა განმარტავს. შესაბამისად რომ ვიმსჯელოთ დავითის მიმართვა
სასამართლოსთვის იყო სრულიად სწორი.
არ მიმაჩნია კანონთან თანხვედრაში როდესაც საერთო კრებაზე მიღებული იქნა გადაწყვეტილება,
რომლითაც საბოლოო რეგისტრაციამდე დავითს უნდა შეჩერებოდა პარტნიორთა კრებაზე ხმის
მიცემის უფლება. რადგანაც ეს შეეძლო განეხორციელებინა სასამართლოს. ამის
დასადასტურებლად შეგვიძლია მოვიყვანოთ 143 მუხლის 5 ნაწილი, რომლის თანახმადაც
სასამართლოს შეუძლია შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების მოთხოვნით, საქმეზე
საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე პარტნიორს შეუჩეროს ხმის უფლება ან სხვა
არაქონებრივი უფლებები. შესაბამისად მეექვსე ნაწილის მიხედვით კი სასამართლოს მიერ
პარტნიორის შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებიდან გარიცხვის შესახებ
გადაწყვეტილების მიღების შემთხვევაში პარტნიორი გარიცხულად მიიჩნევა სასამართლოს
გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის მომენტიდან.

+ 2.სააქციო საზოგადოება - „ნობათის“ დაფუძნებისას პრტნიორები: ფიზიკური პირი - თემური,
შპს „დიდველი“ და სს „სოფელი“ შეთანხმდნენ, რომ წინდათქმული შენატანს
განახორციეელებდნენ სს-ის დაფუძნებიდან 2 წლის ვადაში, რაც ასახეს თავიანთ წესდებაში, მათ
შორის შპს „დიდველის“ შენატანი შეადგენდა 150.000 ლარის ღირებულების არაფულად შენატანს,
ხოლო თემურის და სს „სოფელის“ შენატანი განისაზღვრა 100.000 ლარით, თითოეულისთვის.
თემურმა დათქმულ დროს ვერ განახორციელა შენატანის სრულად შეტანა, რის გამოც კომპანიამ
ვადის გადაცილებიდან 15 კალენდარულ დღეში, მის მიმართ დაიწყო აქციის ჩამორთმევის
პროცესი. თემურმა განაცხადა, რომ კომპანიამ დაარღვია კანონით გათვალისწინებული
პროცედურა, აქციის ჩამორთმევის დაწყების თაობაზე. იმსჯელეთ და მიიღეთ კანონონის
შესაბამისი ნორმებით დასაბუთებული გადაწყვეტილება.
თავიდან შენატანით ცნებით რომ დავიწოთ, მეწარმეთა შესახებ კანონის 21 მუხლის თანახმად
შენატანის ცნება შენატანი არის სამეწარმეო საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული
ქონება, რომლის ეკონომიკური ღირებულება აისახება სამეწარმეო საზოგადოების ბალანსში.
ამის შემდგომ, როდესაც კაზუსის მიხედვით, პარტნიორები შეთანხმდნენ რომ შენატანს
განახორციელებდნენ 2 წლის ვადაში ეს მოქმედება სწორი იყო, რადგანაც სწორედ 24 მუხლის
მიხედვით არის განსაზღვრული შენატანის ვადა, ეს კი უნდა განხორციელდეს კანონითა და
წესდებით დადგენილი წესით და განსაზღვრულ ვადაში.
ამასთანავე 152 მუხლის თანახმად შენატანის განხორციელების წესი და ვადა განისაზღვრება
კანონით ან/და წესდებით. წინდათქმულ შენატანზეც რომ შეთანხმდენენ 2 წლით ვადითო ესეს
სწორი იყო რადგანაც 152მუხლის მესამე ნაწილით სააქციო საზოგადოების დაფუძნებისას ან
მისი კაპიტალის გაზრდისას აქციონერმა შენატანი უნდა განახორციელოს სააქციო საზოგადოების
რეგისტრაციის ან მისი კაპიტალის გაზრდის მომენტიდან 5 წლის ვადაში, თუ წესდებით უფრო
მცირე ვადა არ არის გათვალისწინებული.
შემდგომ უკვე როდესაც მათ განსაზღვრეს ფულადი და არაფულადი შენატანის არსებობა ეს
ქმედებაც კანონიერად მიმაჩნია რადგანაც, 23 მუხლის მიხედვით შენატანის სახეები შენატანის
განხორციელების ვალდებულება შეიძლება შესრულდეს ფულის გადახდით ან სხვა
მატერიალური ან არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის გადაცემით. სამუშაოს შესრულება ან
მომსახურების გაწევა შეიძლება იყოს არაფულადი შენატანის საგანი.
ამ შემთხვევაში როდესაც თემურმა ვერ განახორციელა შენატანის სრულად შეტანა და შემდგომ
უკვე კომპანიამ ჩამორთმევა დაიწყო არ კანონთან თავსებადი რადგანაც მას უნდა მისცემოდა
არანაკლებ 30 დღე ვადად, რაც უშუალოდ აღნიშნულია 152 მუხლის მეექვსე ნაწილში, სადაც
განმარტებულია რომ აქციონერის მიერ ფულადი შენატანის განხორციელების ვადის დარღვევისას
სააქციო საზოგადოების ხელმძღვანელ ორგანოს შეუძლია დაიწყოს აქციის ჩამორთმევის პროცესი.
ამ შემთხვევაში სააქციო საზოგადოება ვალდებულია გააფრთხილოს აქციონერი აქციის
ჩამორთმევის პროცესის დაწყების შესახებ და ფულადი შენატანის განხორციელებისთვის მისცეს
მას დამატებითი ვადა არანაკლებ 30 დღისა.
+ 3. შპს „ქართული ღვინოს“ პარტნიორთა საერთო კრებამ ხმათა 65%-ის თანხმობით მიიღო
გადაწყვეტილება რეორგანიზაციის თაობაზე, კერძოდ მისივე ფილიალის („თელავის ფილიალი“)
გამოყოფისა და ამ უკანასკნელის სააქციო საზოგადოება -„მარანის“ სახელწოდებით
რეგისტრაციის თაობაზე. პარტნიორებმა შეადგინეს გაყოფის გეგმა და ასახეს ყველა
სავალდებულო მონაცემი, გარდა აქტივებისა და პასივების (ვალდებულებების) დეტალური
ჩამონათვალისა და აღწერისა. გადაწყვეტილების მიღებიდან მეორე დღეს კომპანიამ

გამოაქვეყნა გაყოფის გეგმა, ხოლო გამოქვეყნებიდან მე-10 დღეს ჩაატარა პარტნიორთა საერთო
კრება, სადაც მიიღო საბოლოო გადაწყვეტილება რეორგანიზაციის შესახებ.
თავიდან უნდა აღვნიშნოთ ის რომ ამ კაზუსში სახეზე გვაქვს რეორგანიზააცის ერთ ერთი
ფორმა, რომელიც გათვალისწინებულია 59 მუხლის გ ქვეპუნქტში და მოიცავს სამეწარმეო
საზოგადოების გაყოფას. შემდეგ როდესაც რეორგანიზაციის თაობაზე გადაწყვეტილება მიიღო
პარტნიორთა საერთო კრების 65%-მა ეს არის მეწარმეთა შესახებ კანონის 66 მუხლის პირველი
ნაწილით განსაზღვრული და ეს მოიცავს იმას რომ შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილებას
იღებს შერწყმაში/გაყოფაში მონაწილე ყოველი სამეწარმეო საზოგადოების საერთო კრება. და
ამასთან მესამე პუნქტიც უნდა აღინიშნოს, იქიდან გამომდინარე რომ სახეზეა დარღვევა,
რადგანაც ხმათა რაოდენობა უნდა აყოფილიყო 75 პროცენტი. რადგანაც კანონის თანახმად
შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებაში, სააქციო საზოგადოებაში, კოოპერატივში
შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღება კენჭისყრაში მონაწილეთა ხმების 3/4-ის
უმრავლესობით.
გაყოფის გეგმას რაც შეეხება აუცილებლად უნდა ყოფილიყო აღნიშნული 67მუხლის „ი“
ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დებულება, სადაც წერია რომ გაყოფის შემთხვევაში შემძენი
სამეწარმეო საზოგადოებისთვის/ახლად დაფუძნებული სამეწარმეო საზოგადოებისთვის
გადასაცემი აქტივებისა და ვალდებულებების ამომწურავ აღწერასა და განაწილებას.
შესაბამისად ეს აუცილებლად უნდა ყოფულიყო მითითებული.
როდესაც კომპანიამ გეგმა გამოაქვეყნა მეორე დღესვე მას ამის შესაძლებლობა ჰქონდა რადგანც
მისი დრო შეადგენდა 30 დღეს შესაბამისად სწორი იყო, ამას კი 69 მუხლის მიხედვით ვამბობთ,
სადაც განმარტებულია რომ შერწყმაში/გაყოფაში მონაწილე ყოველი სამეწარმეო საზოგადოების
ხელმძღვანელობაზე უფლებამოსილი ორგანო ვალდებულია გამოაქვეყნოს შერწყმის/გაყოფის
გეგმის პროექტი ან განათავსოს ის სამეწარმეო საზოგადოების ვებგვერდზე იმ საერთო კრებამდე
30 დღის განმავლობაში, რომელმაც უნდა დაამტკიცოს შერწყმის/გაყოფის გეგმა.
შერწყმის/გაყოფის გეგმის პროექტი უფასოდ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი.
ამასთანავე 71 მუხლის მიხედვით შერწყმის/გაყოფის გეგმას ამტკიცებს საერთო კრება ამ
კანონის 61-ე მუხლით დადგენილი წესით. საერთო კრების მიერ შერწყმის/გაყოფის გეგმის
დამტკიცების შემთხვევაში შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილება მიღებულად მიიჩნევა.
+4. შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების პარტნიორთა საერთო კრებამ, თავისი
გადაწყვეტილებით გამოიწვია კომპანიის ერთ-ერთი დირექტორი - თორნიკე, ბორდის სხდომებზე
პერმანენტულად დაუსწრებლობის მიზეზით. თორნიკემ სარჩელით მიმართა სასამართლოს
და მოითხოვა სამსახურში აღდგენა და განაცდურის ანაზღაურება, ამასთან მიუთითა რომ ის არ
წარმოადგენს „მეწარმეთა შესახებ“ კანონით განსაზღვრულ ხელმძღვანელ პირს (დირექტორს),
რომლის მიმართაც არ ვრცელდება შრომის კოდექსი, რადგან დირექტორად ის დაინიშნა
ხელმძღვანელი ორგანოს (დირექტორატის) თავმჯდომარის ბრძანებით, შესააბამისად მასთან არ
დადებულა სასამსახურო ხელშეკრულება და დირექტორად არ არის რეგისტრირებული შესაბამის
რეესტრში. სასამართლომ მიიჩნია, რომ, ვინაიდან თორნიკე დირექტორის სტატუსით
რეგისტრირებული არ ყოფილა სამეწარმეო რეესტრში, შესაბამისად, მას არ გააჩნდა
ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილება და მის მიმართ უნდა გამოყენებულიყო საქართველოს
შრომის კანონთა კოდექსით დადგენილი შრომითი ურთიერთობის მომწესრიგებელი ნორმები.
ითვლება თუ არა თორნიკე შპს-ს ხელმძღვანელი ორგანოს წვვრად (დირექტორად)? სწორია თუ
არა სასამართლოს გადაწყვეტილება. პასუხი დაასაბუთეთ.

როდესაც საერთო კრებამ გამოიწვია დირექტორი და დაუსახელა ამისთვის მიზეზიც, ეს
სრულიად შედიოდა მის უფლებამოსილებებებში რადგანაც 44 მუხლის მიხედვიით, შეზღუდული
პასუხისმგებლობის საზოგადოების ხელმძღვანელ პირს თანამდებობაზე ნიშნავს და
თანამდებობიდან ათავისუფლებს საერთო კრება, თუ მისი დანიშვნა არ განეკუთვნება
სამეთვალყურეო საბჭოს უფლებამოსილებას.
იმ სარჩელში მითითებას, როდესაც თორნიკემ თქვა რომ მასზე არ ვრცელდებოდა შრომის
კოდექსი იყო სწორი რადგანაც 45 პირველი ნაწლით ხელმძღვანელი პირის/სამეთვალყურეო
საბჭოს წევრის თანამდებობაზე დანიშვნის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ
შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებას ხელმძღვანელ პირს/სამეთვალყურეო საბჭოს
წევრს შორის იდება სასამსახურო ხელშეკრულება. მასზე არ ვრცელდება შრომის სამართლის
დებულებები.
ასევე 45 მეორეთი სამეთვალყურეო საბჭოს წევრთან სასამსახურო ხელშეკრულებას დებს
საერთო კრების ის თავმჯდომარე, რომელიც განსაზღვრულია წესდებით ან არჩეულ იქნა იმ
კრების მიერ, რომელმაც მიიღო პირის ხელმძღვანელ პირად არჩევის შესახებ გადაწყვეტილება. (ეს
მუხლი არის დამატებით მარტო 44 ითაც შეიძლება)
5. იაშვილმა, კოკოზაიშვილმა, სპს „კილაძე და კომპანიამ“ და შპს „როლანდმა“ 2020 წლის 1
თებერვალს დააფუძნეს შპს „ბერმუხა“. წესდებით განისაზღვრა თითოეული პარტნიორის
შენატანის მოცულობა და შესაბამისად წილები (თითოეულის შენატანი განისაზღვრა 30.000
ლარით, როგორც ფულადი, ისე არაფულადი შენატანის სახით). ყველა პარტნიორმა განახორციელა
საწარმოს განთავსებულ კაპიტალში შენატანის სრულად შეტანა რეგისტრაციის მომენტში (2020
წლის 1 თებერვალს), გარდა სპს „კილაძე და კომპანიისა“, რომელსაც პარტნიორთა შეთანხმებით
(2020 წლის 2 თებერვლის პარტნიორთა საერთო კრების #1 გადაწყვეტილებით) შენატანის
სრულად შეტანის ვადა გაუგრძელდა 2022 წლის კოკოჩაშვილმა 1 თებერვლამდე. 2020 წლის 1
აგვისტოს, თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებით შპს „ბერმუხას“ დაეკისრა
ჯარიმის გადახდა 25. 000 ლარის ოდენობით შპს „გნოლის“ სასარგებლოდ. შპს „ბერმუხამ“,
კრედიტორის (შპს „გნოლის“) დაკმაყოფილების მიზნით მოსთხოვა პარტნიორს - სპს „კილაძე და
კომპანიას“ დაუყოვნებლივ შეევსო შენატანი სრულად კომპანიის განთავსებულ კაპიტალში. სპს
„კილაძე და კომპანიამ“ მიუთითა პარტნიორთა 2020 წლის 2 თებერვლის #1 გადაწყვეტილებაზე,
რის საფუძველზეც უარი განაცხადა შენატანის ვადაზე ადრე განხორციელებაზე. ამავე დროს
პარტნიორმა იაშვილმა,რომელმაც განახორციელა არაფულადი შენატანი, რომლის ღირებულებაც
აღემატებოდა შეთანხმებულ შენატანს, მოითხოვა შპს "ბერმუხასგან" სხვაობის ფულადი სახით
დაბრუნება 2020 წლის 1 ოქტომბრამდე, რაზეც დანარჩენმა პარტნიორებმა განაცხადეს უარი.
იმსჯელეთ და მიიღეთ გადაწყვეტილება შემდეგ საკითხებზე: ჰქონდათ თუ არა პარტნიორებს
(პარტნიორთა საერთო კრებას) უფლება უარი ეთქვა იაშვილისთვის ზემოხსენებულ
მოთხოვნაზე? ჰქონდათ თუ არა პარტნიორებს შეთანხმებულ დროზე ადრე მოეთხოვათ სპს
„კილაძე და კომპანიასთვის“ შენატანის განხხორციელება? კანონიერია თუ არა სპს „კილაძე და
კომპანიის“ უარი? პასუხი დაასაბუთეთ „მეწარმეთა შესახებ“ კანონის გამოყენებით.
1. თავიდან სწორი იქნება თუ ზოგადად შენატანის ცნებას განვმარტავთ, რადგანაც შენატანი
არის სამეწარმეო საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული ქონება,რომლის ეკონომიკური
ღირებულება აისახება სამეწარმეო საზოგადოების ბალანსში.
რაც შეეხება კაზუსის პირველ ნაწილს: პარტნიორების უარი იაშვილის მოთხოვნაზე იყო
საქართველოს მეწარმეთა კოდექსის 24 -ე მუხლთან შეუსაბამო , რადგანაც მეწარმეთა შესახებ
კანონის 24-ე მუხლის თანახმად, იმ შემთხვევაში როდესაც არაფულადი შენატანის ოდენობა

მეტია შეთანხმებული შემატანის ოდენობაზე, პარტნიორი უფლებამოსილია მოითხოვოს
სხვაობის ფულადი სახით დაბრუნება, ხოლო საზოგადოება უფლებამოსილია ამ ვალდებულების
შესრულება გადაავადოს არაუმეტეს 1 წლით, თუკი მხარეები სხვაგვარად არ შეთანხმდებიან,
აქედან შეიძლება გავაკეთოთ დასკვნა იმაზე რომ პარტნიორებს არ ჰქონდათ უფლება უარი
ეთქვათ იაშვილის მოთხოვმაზე.
2.პარტნიორებს შეთანხმებულ დროზე ადრე არ ჰქონდათ უფლება მოეთხოვათ სპს „კილაძე და
კომპანიასთვის“ შენატანის განხხორციელება რადგანაც საქართველოს კანონის მეწარმეთა
შესახებ-ის 25-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით შენატანი უნდა შესრულდეს კანონით და
წესდებით განსაზღვრულ წესსა და ვადებში. შესაბამისად პარტნიორთა მოთხოვნა იმაზე რომ
შეთანხმებულ დროზე ადრე მოეთხოვათ სპს ,,კილაძე და კომპანიისთვის " შენატანის
განხორციელება არ არის კანონიერი და მართებული, ვინაიდან პარტნიორთა შეთანხმებით და
წესდებით მას შენატანის ვადა განუსაზღვრეს და გაიგრძელეს 2022 წლის 1 თებერვლამდე .
3.ასევე არაკანონიერია ის ფაქტიც, რომ შპს ბერმუხამ მის პარტნიორ სპს კილაძე და კომპანიას
იმის გამო მოსთხოვა ვადაზე ადრე შენატანის განხორციელება რომ კრედიტორი
დაეკმაყოფილებინა. ვინაიდან, მეწარმეთა შესახებ საქართველოს კანონის 27-ე მუხლის 1-ლი
ნაწილის მიხედვით პარტნიორი სამეწარმეო საზოგადოების ვალდებულებებისთვის არ აგებს
პასუხს კრედიტორის წინაშე . შესაბამისად ამ შემთხვევაში უშუალოდ შპს ბერმუხას უნდა ეგო
პასუხი მთელი თავისი ქონებით კრედიტორის წინაშე.
4.კანონიერია უარი, ვინაიდან მას წესდებით ჰქონდა განსაზღვრული ვადა, რა ვადაშიც უნდა
განეხორციელებინა შენატანი. მას უფლება ჰქონდა უარი ეთქვა შენატანის ვადაზე ადრე
განხორციელებაზე.
6. 2015 წელს პარტნიორებმა - კაკაბაძემ, ხმალაძემ და შპს „გვირილამ“ დააფუძნეს სოლიდარული
პასუხისმგებლობის საზოგადოება „ხმალაძე და კომპანია“. თითოეულმა პარტნიორმა
საზოგადოების კაპიტალში შეიტანა 1000 ლარი. შპს „გვირილას“ დამფუძნებელი პარტნიორია
აბაშიძე 100%-იანი წილობრივი მონაწილეობით, ამასთან „გვირილას“ განთავსებული კაპიტალის
ოდენობა 40000 ლარია. 2018 წელს შპს „გვირილა“ გავიდა სპს-ის პარტნიორთა
შემადგენლობიდან. 2020 წელს ერთ-ერთი გარიგების არაჯეროვნად შესრულების საფუძველზე
სპს „ხმალაძე და კომპანიას“ მიმართ მოთხოვნის უფლება წარმოეშვა სს „თბილბანკს“ 20000
ლარის მოცულობით. „თბილბანკმა“ ფულადი ვალდებულების სრული მოცულობით შესრულება
მოსთხოვა შპს „გვირილას“, რადგან მიიჩნია, რომ ეს უკანასკნელი პარტნიორთა შორის ყველაზე
მეტად გადახდისუნარიანი იყო. შპს „გვირილამ“ განაცხადა უარი 20000 ლარის გადახდაზე, რაც
შემდეგნაირად დაასაბუთა: 1. პირველ რიგში „თბილბანკმა“ ვალდებულების შესრულება უნდა
მოსთხოვოს თავად იურიდიულ პირს - სპს „ხმალაძე და კომპანიას“ და არა პარტნიორს, რადგან
გარიგების მხარე იყო სპს „ხმალაძე და კომპანია“; 2. „გვირილა“ არ არის ვალდებული გაიზიაროს
გადახდის ვალდებულება, იმის გამო, რომ 2018 წლიდან ის აღარ არის სპს „ხმალაძე და კომპანიას“
დამფუძნებელი პარტნიორი. იმსჯელეთ და „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კაანონის
გამოყენებით დაასაბუთეთ პასუხი.
თავიდანვე უნდა ავღნიშნოთ ის რომ სახეზე არის სამი პარტნიორი, მათ შორის არიან: კაკაბაძე,
ხმალაძე, შპს გვირილა. ეს სამივე წარმოადგენენ სოლიდარული პასუხისმგებლობის
საზოგადოებას სახელად "შპს ხმალაძე და კომპანია".
დამატებით უნდა ითქვას, ის რომ თითოეულ მათგანს საზოგადოების კაპიტალში შეტანილი
აქვთ გარკვეული თანხა, რომელიც არის 1000ლარი. ჯამში კი წარმოადგენს 3000ლარს.
როგორც მეწარმეთა შესახებ კანონის 94 მუხლში წერია სოლიდარული პასუხისმგებლობის

საზოგადოება არის სამეწარმეო საზოგადოება, რომლის პარტნიორები ერთობლივად, ერთიანი
საფირმო სახელწოდებით ახორციელებენ სამეწარმეო საქმიანობას და ამ საზოგადოების
ვალდებულებებისთვის კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებენ უშუალოდ და შეუზღუდავად,
როგორც სოლიდარული მოვალეები. ამასთანავე უნდა ითქვას ისიც, რომ სოლიდარული ტიპის
საზოგადოება წარმოადგენს ამხანაგობის ტიპის საზოგადოებას.
ამის შესაბამისად პარტნიორები ვალდებულები თანხა კომპანიის ბიუჯეტიდანაც გადაიხადონ
და ასევე თავიანთი სახსრებიდანაც.
რაც შეეხება "თბილბანკის" მოთხოვნას მიმაჩნია რომ არასწორია, რადგანაც მას ჯერ უნდა
მიემართა სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოებისთვის ამას კი ვადასტურებთ 110
მუხლით, რომლის მიხედვითაც რომ ვიმსჯელოთ, ის რომ ვინაიდან გვირილა გავიდა 2018 წელს
ეს არ არის საკმარისი რომ მან უარი თქვას პასუხისმგებლობაზე, რადგანაც 110 მუხლში
აღნიშნულია, რომ გასული უნდა იყოს 3 წელი გვირილას რომ ყველანაირი ვალდებულება
მოეხსნას.
ამასთანავე ისიც მნიშვნელოვანია, რომ კანონიერად არ მიმაჩნია "თბილბანკის" მოთხოვნა
გვირილას მიმართ, რადგანაც ის წარმოადგენდა მისი აზრით სხვა პარტნიორებთან შედარებით
გადახდისუნარიან პარტნიორს.
ვფიქრობ, რომ უპირველესად, თბილბანკს პირდაპირ უნდა მიემართა "შპს ხმალაძე და
კომპანიისათვის" და ამ შემთხვევაში კი სპს გადაიხდიდა იმ 3000ლარს რაც ბიუჯეტში ჰქონდა,
ხოლო რაც დარჩებოდა 17 000ლარი, გადანაწილდებოდა სამ პარტნიორზე.

1. ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თალ ი და ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ის ტე მ ა

ს აერთაშორისო სისტემა, ფარ თო გაგე ბით, მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი
ურთიერთბების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ
არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასშიფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო,
როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი. ამგვარად, საერთაშორისო სისტემის ამცნებაში შედის ყველა საერთაშორისო მოვლენა,
სახელმწიფოთა შორის არსებული ყველა ურთიერთობა. ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ის ტე მ ა , ვ იწ რ ო გაგე ბით, მოიცავს მხოლოდ
სახელმწიფოთაშორისურთიერთობებს, ე. ი. ისეთ ურთიერთობებს, რომლებშიც ძირითადადმოქმედ პირებად, სუბიექტებად, გამოდიან
სახელმწიფოები, როგორც სუვერენული პოლიტიკური ერთეულები, აგრეთვე სახელმწიფოთა მიერ შექმნილი საერთაშორისო
სამთავრობათაშორისო ორგანიზაციები. სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების სუბიექტების გარდა, ეს სისტემა მოიცავს აგრეთვე ამ
ურთიერთობების შედეგად წარმოშობილსამართლებრივ, მორალურ და სხვა ნორმებს (საერთაშორისო სამართალს, საერთაშორისო
ადათს, საერთაშორისო მორალს, საერთაშორისო თავაზიანობას), რომლებიც თავის მხრივ, აქტიურ ზეგავლენას ახდენენ არსებულ
საერთაშორისო ურთიერთობებზე.
ს აერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის - სახელმწიფოთაშორისისისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა
განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისოსამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური,
ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა
სოციალური მოვლენებისგან განსხვავებულხასიათს ანიჭებს. საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს , ან უ ქც ე ვ ის
წ ესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომ ე ლ თა შ ე ს რ ულ ე ბის
უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება.საერთაშორისო
სამართლის ძირითად სუბიექტს წარმოადგენს სახელმწიფოები. ფიზიკური პირი ინდივიდუალური საერთაშორისო სისხლის
სამართლის სუბიექტი ხდება მხოლოდ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში. საერთაშორისო სამართლის რეგულირების
საგანი მხოლოდ სახელმწიფოთა მთავრობათაშორისი ურთიერთობებია. საერთაშორისო სამართლის ობიექტად შეიძლება იყოს
მხოლოდ: ა) სახელმწიფოს მოქმედება; ბ) მოქმედებისგან თავის შეკავება; გ) სახელმწიფოს ტერიტორია. საერთაშორისო სამართის
წყაროებია სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმების შედეგად ჩამოყალიბებული ნორმები - საერთაშორისო ხელშეკრულებები და
საერთაშორისო ჩვეულებანი, ე. ი. საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო
ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისოსამართლის სუბიექტები. ყველა ლოკალური საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა,
მიუხედავად თავისუებურებებისა, უნდა შეესაბამებოდეს საყოველთაო საერთაშორისო სამართის ძირითად პრინციპებს. საერთაშორისო
სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრულებულ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ.
2. გან ს ხვ ავ ე ბა ს აე რ თაშ ო რ ის ო და შ იდას ახე ლ მ წ იფო ე ბრ ივ ს ამ არ თალ ს შ ო რ ის

საერთაშორისო და შიდასახელმწიფოებრივ სამართალს შორის განსხვავება შემდეგშია:1. საერთაშორისო სამართლის ძირითად
სუბიექტს წარმოადგენს სახელმწიფოები. ფიზიკურ პირს მხოლოდ გარკვეულ სფეროებში ვხვდებით: მან შეიძლება დამოუკიდებლად
იმოქმედოს, გამოიყენოს საერთაშორისო სამართალი ადამიანის უფლებების დარღ ვევისას. ფიზიკური პირი ინდივიდუალური
საერთაშორისო სისხლის სამართლის სუბიექტი ხდება მხოლოდ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში. 2. საერთაშორისო
სამართლისრეგულირების საგანი მხოლოდ სახელმწიფოთა მთავრობათაშორისი ურთიერთობებია,ე. ი. ისეთი ურთიერთბები, სადაც
სახელმწიფოები მონაწილეობს, როგორც ერთიანი, უზენაესი, სუვერენული უფლებების მქონე ძალა, ანუ ხელისუფლების მქონე
სუბიექტი. ურთიერთობანი, რომელნიც საზოგადოებრივი, რელიიგური და სხვა ამგვარი ხაზით ხორციელდება, არ ექვემდებარება
საერთაშორისო სამართალს. 3. საერთაშორისო სამართლის ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ: ა) სახელმწიფოს მოქმედება; ბ)
მოქმედებისგან თავის შეკავება; გ) სახელმწიფოს ტერიტორია. 4. საერთაშორისო სამართის წყაროებია სახელმწიფოთაშორისი
შეთანხმების შედეგად ჩამოყალიბებული ნორმები - საერთაშორისო ხელშეკრულებები და საერთაშორისო ჩვეულებანი, ე. ი.

საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო
სამართლის სუბიექტები. 5. იგივე სუბიექტები უზრუნველყოფენ საერთაშორისო სამართლის შესრულებას.

3. ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის ნ ო რ მ ე ბის იე რ არ ქია

საერთაშორისო სამართლის ნორმების იერარქია ამგვარად შევიძლია ჩამოვაყალიბოთ:1. საყოველთაოდ აღიარებული ძირითადი
პრინციპები, რომელნიც ყველა ან თითქმის ყველა სახელმწიფოს მიერაა ცნობილი, ამ ქვეყნების სოციალური სისტემების არსის
მიუხედავად. 2. საყოველთაო საერთაშორისო სამართლის ცალკეულ დარგში გაბატონებული პრინციპები, რომელნიც ძირითად
პრინციპებთან შესაბამისობაში უნდაიყვნენ. 3.ძირითადი და დარგობრივი პრინციპების შესაბამისოში არსებული დარგობრივი ნორმები,
რომელნიცაღნიშნული პრინციპების კონკეტიზაციას წარმოადგენენ. 4. ლოკალური საერთაშორისო-სამართლებრივი პრინციპები და
ნორმები, რომელნიც ორი ანრამდენიმე სახელმწიფოს ურთიერთობებს არეგულირებს და ზემოაღნიშნულპრინციპებს და ნორმებსუნდა
შეესაბამებოდეს.

4. იმ პე რ ატიულ ი და დის პო ზიტიურ ი ნ ო რ მ ე ბი

განასხვავებენ იმპერატიულდა დისპოზიტიურ ნორმებს. დისპოზიტიური საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა ანიჭებს სუბიექტს
უფლებას ურთიერთშეთანხმებითშექმნან განსხვავებულიქცევის წესი, გადაუხვიონ მას. მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მხარეებმა არ
ისარგებლეს ამუფლებით, მათი ურთიერთობა მოწესრიგდება არსებული დისპოზიტიური ნორმით. მაგალითად, ღ ია ზღ ვაში ყველა
სახელმწიფოს ხომალდინაოსნობს თავისი ქვეყნის ალმით და სხვა ქვეყნის ხომალდს არა აქვსუფლება მისი გაჩერების, გაჩხრეკის, თუკი
მეკობრეობის, მონათვაჭრობის და სხვა მსგავსი ეჭვი არ არის, მაგრამ ორან რამდენიმე სახელმწიფოს შეთანხმებით შეუძლიათ მისცენ
უფლება თავიანთსამხედრო ხომალდებს ნებისმიერდროს ჩაატარონ ჩხრეკა სახელმწიფოების სამოქალაქო გემებზე. არსებობს
ნორმები, რომელთა გადახვევა ურთიერთშეთახნმებითაც არ შეიძლება, რადგან მათ მიერ დადგენილი ქცევის წესი ყევლა
სახელმწიფოსათვის, მთელი საერთაშორისოსაზოგადოებისათვის სასიცოცხლო, უმნიშვნელოვანეს ფასეულობას წარმოადგენს. ასეთ
ნორმას იმ პე რ ატიულ ი ხასიათი აქვს.

5. ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის ს ო ც იალ ურ ი ბუნ ე ბა

საერთაშორისო სამართალს, რომელიც მონათმფლობელურ, ფეოდალურ და ბურჟუაზიულ სამყაროს ემსახურებოდა, ეკონომიკურ
ბაზისად ედო ყოველი სოციალურ-ეკონომიკური ფორმაციისთვის დამახასიათებელი საწარმოოურთერთობანი. ესურთიერთობანი ორ

საფეხურიან ხასიათს ატარებდა - ყოველ სახელმწიფოში გაბატონებული ბაზისი განაპირობებდა კონკრეტული სოციალურ-
ეკონომიკური ფორმაციისთვის დამახასიათებელ საერთაშორისო ეკონომიკურ და პოლიტიკურ ურთერთობებს. უკანასკნელთა შორის

საერთაშორისო ეკონომიკური ურთიერთობანი ისეთივე მატერიალური ძალის მქონენი იყვნენ, როგორც სახელმწიფოების შიგნით
გაბატონებული საწარმოო ურთიერთობანი. რასაკვირველია, კაცობრიობის განვითარებასთან ერთად საერთაშორისო ეკონომიკური
ურთიერთობანი ფართოვდებოდადა მრავალფეროვანი ხდებოდა, უფრო და უფრო ბევრ ქვეყანას ახვევდა ქსელში, რაც განაპირობებდა
მთელი პოლიტიკური და იურიდიული ზედნაშენის ხასიათს.ამგვარად შეიძლება ვისაუბროთ მონათმპლობელურ, ფეოდალურ და
ბურჟუაზიულსაერთაშორისო სამართალზე, აგრეთვე ე. წ. „სოციალისტური“ და „კაპიტალისტური“ სახელმწიფოების თანაარსებობის
პერიოდისთვის დამახასიათებელ საერთაშორისო სამართალზე. ახალგაზრდა საბჭოთა სახელმწიფომ საერთაშორისო
ასპარეზზე გასვლისთანავე ხაზი გაუსვა არსებული საერთაშორისო სამართლის დემოკრატიული პრინციპების და ნორმების
მნიშვნელობას და აღ იარა მათი იურიდიული ძალა. ობიექტურად საბჭოთა კავშირის არსებობამ ხელი შეუწო საერთაშორისო
სამართლის შემდგომ ჰუმანიზაციას და დემოკრატიზაციას, კოლონიალიზმის სისტემის დაშლას, თუმცა ყველაფერიეს მიმდინარეობდა
დასავლეთის დიდ სახელმწიფოებთან ზეგავლენის სფეროების განაწილებისთვის გააფთრებული ბრძოლის პირობებში „ცივის ომის“
ნიშნის ქვეშ.

თანამედროვე ეტაპზე ჩამოყალიბდა პროგრესული კაცობრიობის ერთიანი მართლშეგნება, რომელმაც შეიმუშავა ნორმების
კომპლექსი სავალდებულო საერთაშორისო-სამართლებრივ ურთიერთოებებში მონაწილე ყველა სახელმწიფოსათვის. მრავალი მათგანი
დღ ეს საერთაშორისო სამართის შემადგენელ ნაწილად იქცა, ნაწილი კი ჯერჯერობით კვლავ პროგრესული კაცობრიობის
მართლშეგნების სფეროს მიეკუთვნება და იურიდიულად სავალდებულო ძალას მოკლებულია. დღ ეისთვის საყოველთაო
საერთაშორისო სამართალში განმტკიცებულია ყველაფერი საუკეთესო, რაც მოგვცა კაცობრიობის ისტორიულმა განვითარებამ. იგი
გვევლინება იმ პრინციპებისა და ნორმების სისტემად, რომლებიც განამტკიცებენ სახელმწიფოების თანამედროვე საერთაშორისო
საზოგადოების მორალურ ფასეულობებს. ამ ფასეულობებს ზოგადდემოკრატიული ხასიათი აქვთ: ისინი ემსახურებიან სახელმწიფოთა
თანამეგობრობის ნორმალურ ფუნქციონირებას, ყველა სახელმწიფოს, მიუხედავად მისი სოციალურ-პოლიტიკური წყობისა,
კეთილმეზობლური და მშვიდობიანი თანამშრომლობის უზრუნველყოფას.
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი, თავისი სოციალური ბუნებით, ზოგად-დემოკრატიული ხასიათისაა , ყ ო ვ ე ლ ი ნ ო რ მ ა
მ ხოლოდ თანასწორუფლებიანი შეთანხმების შედეგი შეიძლება იყოს იქ, სადაც მხარის ნება სხვა ნებასთან თანასწორია. დაუშ ვ ე ბე ლ ია

ერთი ან რამდენიმე სახელმწიფოს დიქტატი სხვა სახელმწიფოთა მიმართ. სწორედ ამით აიხსნება საერთაშორისო სამ არ თის ზო გად-
დე მ ო კრ ატიულ ი ხას იათი.

6. ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის წ ყ არ ო ე ბი ( ძ ირ ითადი და დამ ხმ არ ე )

საერთაშორისო სამართლის ძირითადი წყაროებია სახელმწიფოთშორისი შეთანხმების შედეგად ჩამოყალიბებული ნორმები -
საერთაშორისო ხელშეკრულებები და საერთაშორისო ჩვეულებები.
ს აერთაშორისო-სამართლებრივი ჩვეულება დაუწერელი ქცევის წესია. იგი ყალიბდება სახელმწიფოთშორისი პრაქტიკის შედეგად,
რომლებიც აღიარებენ ამ ქცევის წესის სავალდებულო ძალას დუმილით ან ოფიციალური განცხადებით. სახელმწიფოთა ქცევის წესი
საერთაშორისო სამართლის ჩვეულებით ნორმად რომ იქცეს, აუცილებელიაგარკვეული პერიოდი (თვე, წელი, ზოგჯერსაუკუნეებიც კი),
რომლის განმავლობაში სახელმწიფოები ერთნაირად იყენებენ ამ ქცევის წესს საერთაშორისო სამართლებრივ პრაქტიკაში. მხოლოდ მას
შემდეგ, რაც სახელმწიფოთაუმრავლესობა აღიარებს ამ ქცევის წესს, იგი იქცევასაერთაშორისო სამართლის წყაროდ. ეს ნორმა მხოლოდ
მათთვისაა სავალდებულო, ვინც მას ცნობს. ლოკალური საერთაშორისო - სამართლებრივი ჩვეულებითი ნორმა არ უნდა
ეწინააღმდეგებოდეს საყოველთაოდ აღიარებულჩვეულებითდა სახელშეკრულებო იმპერატიულ ნორმებს. ს აე რ თაშ ო რ ის ო
ხელშეკრულება თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის მთავარი წყაროა, რადგანაც მხოლოდ დაწერილი ნორმა ქმნის სტაბილურ,
მყარ ქცევის წესს. ს აერთაშორისო სამართლის პრინ ც იპე ბი იურიდიული ძალის მქონე ზოგადი სახელმძღ ვანელო საწყისია,
რომელსაც უნდა ემორჩილებოდეს ან საერთაშორისოსამართლის მთელი სისტემა ან ცალკეული დარგების ნორმები. ეს პრინციპები
საერთაშორისო სამართლის წყაროს წარმოადგენს. საერთაშორისო სამართალი იცნობს ე.წ. დამხმარე წყაროებსაც. ასეთი სახის წყაროები
უშუალოდ არ წარმოადგენს საერთაშორისო სამართლის წყაროს, მაგრამ მნიშვნელოვან ზემოქმედებას ახდენენ საერთაშორისო
სამართლებრივი ნორმის ჩამოყალიბების პროცესზე. ესენია: შიდასახელმწიფოებრივი კანონი, საერთაშორისო ორგანიზაციის
დადგენილებანი და სასამართლო პრეცედენტები და მეცნიერთა ნაშრომები.შ იდასახელმწიფოე ბრ ივ ი კან ო ნ ი. ასეთი კანონ ი
თავისთავად არ შეიძლებაიყოს საერთაშორისო სამართლის წყარო, მაგრამ, თუ სხვა სახელმწიფოები აღ იარებენ ამ ქცევის წესს, იგი
შეიძლება გადაიქცეს საერთაშორისო ხელშეკრულების ან საერთაშორისო ჩვეულების ძალით. ს აე რ თაშ ო რ ის ო ო რ გან იზაც იის
დადგენილებანი. თავისთავად, შიდასახელმწიფოებრივი კანონების მსგავსად, ისინი არ წარმოადგენენ საერთაშორისო სამართლის
წყაროს. ასეთი ორგანზიაციების გადაწყვეტილებანი მიიღება არსებული წესდების შესაბამისად და ვრცელდება მხოლოდ ორგანიზაციის
წევრებზე. საერთაშორისო ორგანიზაციების დადგენილებები, რომელბიც საერთაშორისო სამართლის ქცევის წესებს შეიცავენ,
ძირითადში რეკომენდაციის სახეს ატარებენ და წარმოადგენენ სამართლის წყაროს ნაირსახეობას. სასამარ თლ ო პრ ე ც ე დე ნ ტე ბი და
მ ეცნიერთა შრომები, დასკვნები, გამოკვლევანი, მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის ნორმათა არსებობის დადგენის დამხმარე
საშუალებაა, რასაც იყენებენ საერთაშორისო ორგანოები სახელმწიფო დავების გადაწყვეტის დროს.

7. ს აე რ თაშ ო რ ის ო და შ იდას ახე ლ მ წ იფო ე ბრ ივ ი ს ამ არ თლ ის თან აფარ დო ბის თე ო რ იე ბი
მეცნიერებაში ჩამოყალიბდა საერთაშორისო და შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის თანაფარდობის სამი თეორია: აქედან ორი
მ ონისტური ხასიათისაა, ე. ი. ორივე სამართალს ერთ სამართლებრივ სისტემაში ათავსებს: 1. ა) XIX საუკუნის მეორე ნახევარში
გერმანიაში ჩამოყალიბდა თეორია, რომელიც შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პრიმატს (უპირატესობას) ქადაგებდა. ამ თეორიის
თანახმად, საერთაშორისო სამართალი „საგარეო სახელმწიფოებრივ სამართლად“ ცხადდებოდა, რადგანაც ყოველნორმაში სახელმწიფო
უფლებამოსილი იყო სურვილისამებრ დაერღვია საერთაშორისო-სამართლებრივი ნორმა, როგორც შესაძლო იყო ეს საშინაო სამართის
ნორმის მიმართ. ეს თეორია მოწოდებული იყო იურიდიულად დაესაბუთებინა გერმანული იმპერიალიზმის აგრესიული ზრახვები
მსოფლიოს გადანაწილების მიზნით. ბ)საერთაშორისო სამართის შიდასახელმწიფოებრივზე პრიმატი ზოგიერთისთვის ნიშნავს
საერთაშორისო სამართლის ნორმას, როგორც უფრო მაღლა მდგომი სამართებრივი სისტემის ქცევის წესი. 2. ე. წ. დუალისტური თეორია
ორივე სისტემის დამოუკიდებლობას აღ იარებს, თუმცა შესაძლებლად მიაჩნია მათი ურთიერთზეგავლენა. ამ თეორიის ნაკლი
მდგომარეობს იმაში, რომ იგი იურიდიული კონსტრუქციებით იზღუდება და უგულებელყოფს ამ რგოლის ფუნქციონირების სოციალურ
მხარეს.

8. „თვ ითშ ე მ ს რ ულ ე ბე ლ ი“ და „არ ათვ ითშ ე მ ს რ ულ ე ბე ლ ი“ ნ ო რ მ ე ბი

საერთაშორისო სამართლის ნორმებს, განსაკუთრებითკი საერთაშორისოსახელშეკრულებო ნორმებს, ყოფენ „თვითშემსრულებელ“ და
„არათვითშემსრულებელ“ სამართლებრივ ქცევით ქცევით წესებად. პირველი ტერმინი აღ ნიშნავს ნორმებს, რომლის შინაარსი
ფორმულირებულია ისე, რომ სახელმწიფოს მიერმათი იურიდიული ძალის აღიარების შემდეგ, შესაძლებელი ხდება მათი უშუალო
გამოყენება სასამართლოების და სხვა ორგანოების მიერ, თუ ამას შიდასახელმწიფოებრივი კანონი ითვალისწინებს.
„არათვითშემსრულებელი“ ნორმების იმპლემენტაციისათვის საჭიროა ახალი შიდასახელმწიფოებრივი სამართლებრივი აქტის ან
კონკრეტული ნორმის შექმნა. პრაქტიკაში ხშირად საერთაშორისო სამართლებრივი აქტების ეს ორი სახეობა დაიყვანება მხოლოდ
ერთამდე -„არათვითშემსრულებელი“ ნორმის მცნებამდე, რაც გამოიყენება მნიშვნელოვანი საერთაშორისო-სამართლებრივი
ხელშეკრულების უგულვებელსაყოფად ან გამოშიგვნისათვის ეროვნული კანონმდებლობის მეშვეობით.

9. ტრ ან ს ფო რ მ აც ია

საერთაშორისო სამართლის ნორმების შესრულების პროცესს შიდასახელმწიფოებრივი ნორმების მეშვეობით ხშირად აღ ნიშნავენ
ტერმინ „ტრანსფორმაციით“. პირდაპირი ტრანსფორმაციის დროს ძალაში შესული საერთაშორისო ხელშეკრულების ტექსტი იძენს
კანონის ძალას. ამ აქტის სათანადო გამოქვეყნების შემდეგყველა სასამართლო და სხვა სახელმწიფო ორგანო მოვალეაგამოიყენოს იგი
როგორც უზენაესი სამართლებრივი ნორმა. არაპირდაპირი ტრანსფორმაციის დროს ხელშეკრულების დებულებანი იძენენ კანონის
ძალას მხოლოდ საკანონმდებლო ორგანოს სპეციალური აქტის გამოცემის შემდეგ.
ამ ტერმინოლოგიის მიხედვით, ხელშეკრულების გამოყენებისთვის ქვეყნის შიგნით მოქმედი სუბიექტების მიმართ,ყოველთვის საჭიროა
ამ აქტის შიდასახელმწიფოებრივ ნორმად გადაქცევა. ამიტომუფრომართებულად მიგვაჩნია შეხედულება, რომელიც ხელშეკრულების
იმპლემენტაციის პროცესის საშუალებად ასახელებს მითითებასა და ინკორპორაციას.

10. იმ პლ ე მ ე ნ ტაც ია ( მ ითითე ბითი ნ ო რ მ ა და ინ კო რ პო რ აც ია )

ხელშეკრულების გამოყენებისათვის ქვეყნის შიგნით მოქმედი სუბიექტების მიმართ, ყოველთვის საჭიროა ამ აქტის
შიდასახელმწიფოებრივ ნორმად გადაქცევა. ხელშეკრულების იმპლემენტაციის პროცესის საშუალებებია მითითება და ინკორპორაცია.
მ ითითებითი ნორმა (ან ნორმები) ეროვნული სამართლის შემადგენელი ნაწილია, მაგრამ შიდასახელმწიფოებრივი ურთიერთობების
მოწესრიგებისას იყენებს საერთაშორისო სამართალს, რითაც უკანასკნელი ნორმები „წვდებიან“ შიდასახელმწიფოებრივი

სამართლებრივი ურთიერთობების სუბიექტებს და შეეფარდებიან ამურთიერთბებს. გვხვდებაროგორც ზოგადი მითითება, რომელიც
მთელ საერთაშორისო სამართალს გულისხმობს, ასევე მითითება, რომელიც ეროვნული სამართლის ნორმათა გარკვეულ ჯგუფს
აკავშირებს საერთაშორისო სამართის გარკვეულ ნაწილთან. არსებობს აგრეთვე სპეციალური მითითება, რომელიც კონკრეტულ
საერთაშორისო-სამართებრივ აქტზე მიგვანიშნებს. არცერთზემოაღნიშნულ შემთხვევაში არ ხდება საერთაშორისო-სამართებრივი
ნორმის ტრანსფორმაცია შიდასახელმწიფოებრივში, არამედ სასამართოებსა და სხვა ორგანოებს ეძლევა უფლება გამოიყენონ
საერთაშორისო სამართლის, ე. ი. სხვა სამართლებრივი სისტემის ნორმები კონკრეტულ არასამთავრობათაშორისი სამართლებრივი
ურთიერთობის მოსაწესრიგებლად. სახელმწიფოს ტერიტორიაზე გამოიყენება არა მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის ნორმები,
არამედ უცხო სახელმწიფოს სამართლებრივი ნორმებიც, თუკი ამას ითვალისწინებს შიდასახელმწიფოებრივი კანონმდებლობა და
არცერთი მათგანი არ ხდება შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის შემადგენელ ნაწილად. აქ ხდება სპეციფიკური სამართლებრივი
ურთიერთობების სპეციალური წესით მოწესრიგება. ინ კორპორაცია საერთაშორისო სამართლის ნორმების იმპლემენტაციის მეორე

საშუალებად გვევლინება. ინკორპორაცია არის არსებული, ძალაში შესული ხელშეკრულების ან აღ იარებული საერთაშორისო-
სამართლებრივი ჩვეულების საფუძველზე ახალი შიდასახელმწიფოებრივი სამართლებრივი ნორმების შექმნა, ან არსებულის შეცვლა, ან

სრულიად გაუქმება. სახელმწიფოს შეუძია გამოსცეს სამართლებრივი აქტი, რომელიც ტექსტუალურად იმეორებს საერთაშორისო-
სამართლებრივ ნორმებს (ინდივიდუალური ინკორპორაცია), ან შეუფარდოს უკვე არსებული შიდასახელმწიფოებრივი ნორმები

ხელშეკრულების დებულებათა შესრულების პროცესს (ადაპტაცია), ან მიიღ ოს აქტი საერთაშორისო-სამართლებრივი ნორმების
ფორმულირების კოპირების გარეშ ე (ლეგიტიმაცია). ახალი ნორმების შიდასახელმწიფოებრივისამართლის სისტემაში ჩართვის ყველა
ეს საშუალება ინკორპორაციის ფორმად გვევლინება.
11. ს აე რ თაშ ო რ ის ო და შ იდას ახე ლ მ წ იფო ე ბრ ივ ი ს ამ არ თლ ის ს აკითხი ს აქარ თვ ე ლ ო ს კან ო ნ მ დე ბლ ო ბით
საქართველოს დამოკიდებულება საერთაშორისო სამართლისადა შიდასახელმწიფოებრივი სამართის თანაფარდობისადმი მკაფიოდ
გამოხატულია ფორმულაში: „საერთაშორისო სამართლის პრიმატი საქართველოს რესპუბლიკის კანონების მიმართ და მისი ნო რ მ ე ბის
პირდაპირი მოქმედება საქართველოს ტერიტორიაზე ცხადდება საქართველოს რესპუბლიკის ერთ-ერთ ძირ ითად კო ნ ს ტიტუც იურ
პრ ინციპად“. კონსტიტუციის მე-6 მუხლის თანახმად, „საქართველოს კანონმდებლობა შეესაბამება საერთაშორისო სამართლის
საყოველთაოდ აღიარებულპრინციპებსა და ნორმებს. საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას, თუ იგი არ
ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, აქვსუპირატესი იურიდიული ძალაშიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების
მიმართ“. ამას გარდა „სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულუფლებებსა და თავისუფლებებს , როგორც
წარუვალდა უზენაეს ადამიანურ ღირებულებებს. ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღ უდულია ამ
უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართალი“ (მუხ. 7).
12. ს ა ე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის ძ ირ ითადი პრ ინ ც იპე ბი(ზო გადად და ყ ვ ე ლ ა პრ ინ ც იპი ს ათითაო დ)
 ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის პრ ინ ც იპე ბი ზო გადად
ს აერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები - ყველაზე უფრო ზოგადი, უმნიშვნელოვანესი და საყოველთაოდ აღ იარებული
საერთაშორისო სამართლებრივინორმებია, რომლებიც იქმნებიან საერთაშორისო ხელშეკრულებების ან საერთაშორისო ჩვეულებების
სახით, მაგრამ თავისი ხასიათით სხვა ნორმების მიმართ ისეთივე თანაფარდობაში არიან, როგორც კონსტიტუციური და ჩვეულებრივი
კანონები. საერთაშორისო სამართლის ჩვეულებრივი ნორმები უნდა შეესაბამებოდეს სამართლის ძირითად პრინციპებს. ის ნორმები,

რომლებიც არ შეესაბამებიან ძირითად პრინციპებს, მართლსაწინააღ მდეგო აქტებია და ვერ წარმოშობენ იურიდიულ უფლება-
მოვალეობებს. საერთაშორისო სამართლის ძირითად პრინციპებში ზოგჯერურევენ ”სახელმწიფოთა ძირითად უფლება - მოვალეობებს”.

სახელმწიფოს ძირითადი უფლებები ის უფლებებია, რომლის გარეშე ვერიარსებებს ვერც ერთი სახელმწიფო, როგორც დამოუკიდებელი
პოლიტიკური ორგანიზაცია. ესუფლებები მიენიჭება ყოველ ერს პოლიტიკური დამოუკიდებლობის მიღ წევისას. ენიჭება იგი არა
რომელიმე ორგანიზაციის ან სახელმწიფოს მიერ, არამედ ავტომატურად.

დღ ეისათვის არსებობს მძლავრი მორალურ - პოლიტიკური ფაქტორი - სახელმწიფოს (ხალხთა) ძირითადი უფლებები. ეს ის
უფლებებია, რომელიც ეკუთვნის ყველა ერს ან სახელმწიფოს არსებობის ფაქტიდან გამომდინარე და არავის აქვს უფლება ძალით
წაართვას მათ ეს უფლებები. ამავე დროს აღ ნიშნული უფლებები აკისრებს სახელმწიფოებს მთელ რიგ მოვალეობებს სხვა
სახელმწიფოების მიმართ: სხვა ხალხების თვითგამორკვევის უფლების აღ იარებას, სხვა სახელმწიფოების პოლიტიკური
დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის პატივისცემას, მათი ტერიტორიული მთლიანობის ხელშეუხებლობას და ა.შ .
ყ ველა ეს უფლება-მოვალეობა დღეს ქცეულია საყოველთაო საერთაშორისო სამართლის ძირ ითად პრ ინ ც იპე ბად.
ყოველი ეს პრინციპი მოიცავს მთელ რიგ სხვა მნიშვნელოვან პრინციპებსა და ნორმებს, ამიტომ ევროპაში უშიშროებისა და
თანამშრომლობის ჰელსინკის თათბირზე (1975 წ.) გამოყოფილიქნა 3 დამატებითი პრინციპი - ტერიტორიული მთლიანობა, საზღვრების
დაურღვევლობა, ადამიანის უფლებათა დაცვა. ეს პრინციპები საერთაშორისო სამართლის სისტემის უმნიშვნელოვანესი საწყისებია,
რომლებიც გამოვლინებას პოულობს საერთაშორისო ხელშეკრულებებში, შეთანხმებებსა თუ სხვა წყაროებში. ეს ის ნორმებია,
რომლებსაც უნდაშეესაბამებოდეს ყველა დანარჩენი საერთაშორისო - სამართლებრივი ნორმა. ყველა ძირითადი პრინციპი ამკრძალავი
ნორმის ხასიათს ატარებს და კრძალავს ერთი ან რამდენიმე სახელმწიფოს ყველა იმ ქმედობას და ქმედობისგან თავის შეკავებას,
რომელიც სხვა სახელმწიფოების მიმართ გამოიყენება ამუკანასკნელების სუვერენული უფლებების გათელვა-შევიწროების მიზნით.
 ს ახე ლ მ წ იფო თა ს უვ ე რ ე ნ ულ ი თან ას წ ო რ ო ბის პრ ინ ც იპი
ყოველი სახელმწიფო მიუხედავად მისი ტერიტორიული სიდიდისა და მოსახლეობის რაოდენობისა, სამხედრო - ეკონომიკური
სიძლიერისა ან სისუსტისა, ყველა დანარჩენ ქვეყნებთან ერთად თანაბრად სარგებლობს საერთაშორისო სამართლებრივი
უფლებაუნარიანობით. არც ერთ ძლიერსახელმწიფოს უფლება არა აქვს თავს მოახვიოს სუსტს თავისი ბატონობა ან პრივილეგიურ
მდგომარეობაში დააყენოს თავისი თავი. ყველა საერთაშორისო კონფერენციაზე ყოველ სახელმწიფოს თითო ხმა მიეკუთვნება,
მიუხედავად მისი ეკონომიკური, პოლიტიკური თუ სამხედროსიძლიერისა. ყოველი სუვერენული სახელმწიფო უფლებამოსილია
მიიღ ოს მონაწილეობა საყოველთაო საერთაშორისო სამართლის ნორმების შემუშავებაში, დაესწროს იმ საერთაშორისო კონფერენციებს,
სადაც წყდება ის საკითხები, რომლებიც უშუალოდ ეხება მის ინტერესებს. ამგვარად, ყველა სუვერენული სახელმწიფო იურიდიულად
თანასწორია, ე.ი. თანაბარია საერთაშორისო სამართლის წინაშე. მხოლოდ გაეროს უშიშროების საბჭოში ხუთი დიდი სახელმწიფო (აშშ,
ინგლისი, საფრანგეთი, ჩინეთი, რუსეთი) სარგებლობს გარკვეული პრივილეგიებით. ყოველმათგანს მუდმივი წევრის ადგილი უკავია,
ხოლო მშვიდობის დაცვასთან დაკავშირებულღონისძიებათა მიღების დროს ხუთივე დიდი სახელმწიფოს თანხმობაა საჭირო. გაეროს
წესდება მთავარ პასუხისმგებლობას მშვიდობის დაცვის საქმეში სწორედ დიდ სახელმწიფოებს აკისრებს.
 ძ ალ ის გამ ო ყ ე ნ ე ბაზე ან ძ ალ ით დამ უქრ ე ბაზე უარ ის თქმ ა
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი აგრესიულომს კანონგარეშე აცხადებს. აკრძალულია არამარტო ომის დაწყება, არამედ
ნებისმიერი სახის სამხედრო, ეკონომიკური, ფინანსური, სავაჭრო და სხვაზომების გამოყენება სხვა სახელმწიფოს დაპყრობის ან მისი
პოლიტიკის დაქვემდებარების მიზნით. მეოცე საუკუნის დასაწყისამდე საერთაშორისო სამართალი ომის ინსტიტუტს დავის
გადაჭრ ის ერთ-ერთ საშუალებად ცნობდა. ყოველი სახელმწიფო მოვალეა საერთაშორისო ურთიერთობებში თავს იკავებდეს
ძალისმიერი მუქარის ან ძალის გამოყენებისაგან. აგრესიული ომის წამოწყებისაგან. აგრესიული ომი არის მშვიდობის საწინააღ მდეგო
დანაშაული, რომელიც იწვევს პასუხისმგებლობას საერთაშორისო სამართლით. ყოველი სახელმწიფო მოვალეა თავს იკავებდეს
არარეგულარული ძალების ან შეიარაღებული ბანდების შექმნისაგან ან შექმნის წაქეზებისაგან სხვა სახელმწიფოს ტერიტორიაზე
შესაჭრელად. სახელმწიფოს ტერიტორია არ უნდა იყოს სხვა სახელმწიფოს მიერ შეძენის ობიექტი ძალისმიერი მუქარის ან ძალის
გამოყენების შედეგად. არავითარი ტერიტორიული შეძენა, რომელიც ძალისმიერი მუქარის ან ძალის გამოყენების შედეგია, არ უნდა
იქნეს ცნობილი კანონიერად. აგრე ს იად ჩაითვლება სახელმწიფოს შეიარაღ ებული ძალების გამოყენება სხვა სახელმწიფოს
სუვერენიტეტის, ტერიტორიული ხელშეუხებლობის, ან პოლიტიკური დამოუკიდებლობის წინააღ მდეგ ან გაერო-ს წესდებით
დაუშვებელი სხვარომელიმე სახით. აგრესიულაქტად ითვლება ერთი სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალების შეჭრა ან თავდასხმა სხვა

სახელმწიფოს ტერიტორიაზე და მისი ანექსია, სხვატერიტორიის დაბომბვა, შეიარაღებული ძალების თავდასხმა სხვა სახელმწიფოების
სახმელეთო, საზღვაო ან საჰაერო ძალებზე და ა.შ. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი ყოველსახელმწიფოს უფლებას ანიჭებს
მასზე თავდასხმის შემთხვევაში გამოიყენოს ”ინდივიდუალური ან კოლექტიური თავდაცვის” უფლება, ე.ი შეიარაღ ებულ თავდასხმას
დაუპირისპიროს ან საკუთარი შეიარაღებული ძალები ან მოკავშირე ქვეყნების ძალები. როდესაც ჩაგრული კოლონიური ერი ან ხალხი
განთავისუფლებისთვის მშვიდობიანი საშუალებების ამოწურვის შემდეგ მიმართავს იარაღს, ეს ბრძოლა არ შეიძლება კვალიფიცირებულ
იქნეს როგორც აგრესიული ომი, იგი სამართლიანი შეიარაღ ებული ბრძოლაა, თავდაცვითი ომია.
 ს ახე ლ მ წ იფო ს ტე რ იტო რ იულ ი მ თლ იან ო ბის ხე ლ შ ე უხე ბლ ო ბის პრ ინ ც იპი
ყოველი სუვერენული სახელმწიფოს ტერიტორია შეუვალია სხვა სახელმწიფოს ხელისუფლებისათვის. არც ერთსხვა სახელმწიფოს არ
აქვს უფლება დაარღ ვიოს ეს უზენაესობა და შეუფარდოს საკუთარი იურისდიქცია სხვა სახელმწიფოში მცხოვრებ თავისსავე
მოქალაქეებს, თუ გამონაკლისის სახით თვით ეს სახელმწიფო არ მისცემს ამის თანხმობას.
ტერიტორიული უზენაესობა განუყოფელი ცნებაა,იგი მოიცავს როგორც სახელმწიფოს სუვერენულ უფლებებს ტერიტორიაზე
მცხოვრებ ადამიანებზე,ასევე თვითტერიტორიის მიმართუზენაესი განკარგვის უფლებას. ხმელეთი, მისი წიაღი, შიდა ტერიტორიული
წყლები, ტერიტორიის თავზე მდებარე საჰაერო სივრცე მოცემული სახელმწიფოს სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება.ყოველი აქტი,
რომელიც ზღუდავს ადგილობრივი სახელმწიფოს იურისდიქციას მისი ტერიტორიის რომელიმე ნაწილში ძლიერი სახელმწიფოს
სასარგებლოდ, ეწინააღმდეგებათანამედროვე საერთაშორისო სამართლის ძირითად პრინციპებს. სახელმწიფოს ტერიტორიული
უზენაესობის შეზღუდვადაიშვება მხოლოდ მხარეთათანასწორუფლებიანი, ჭეშმარიტად ნებაყოფლობითი ხასიათის შეთანხმების
საფუძველზე. ასევე ხელშეუხებელია სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობა. ყოველი აქტი, რომელიც ლახავს
სახელმწიფოს საზღვრების მყუდროებას, მართლსაწინააღმდეგოა და უფლებას ანიჭებს დაზარალებულ სახელმწიფოს გამოიყენოს
საერთაშორისო სამართლით გათვალისწინებული საშუალებანი. სახელმწიფოს საზღ ვრების შეცვლა შეიძლება მხოლოდ
თანასწორუფლებიანი შეთანხმების საფუძვლზე. როგორც ვხედავთ, ტერიტორიული მთლიანობისა და
ტერიტორიული უზენაესობის ცნებებიგანსხვავდებიან ერთმანეთისგან. ტერიტორიული უზენაესობაუფროფართო, ყოვლისმომცველი
კატეგორიაა, ტერიტორიული მთლიანობა კი - მისი შემადგენელი ნაწილი. ამიტომ შეიძლება ირღვეოდეს ტერიტორიული უზენაესობა,
ხოლო ტერიტორიული მთლიანობა ხელშეუხებელი რჩებოდეს.
 ს აზღ ვ რ ე ბის ურ ღ ვ ე ვ ო ბის პრ ინ ც იპი
ეს პრინციპი ტერიტორიული მთლიანობის ხელშეუხებლობისა და ძალის გამოყენების პრინციპებთან მჭიდრო კავშირში უნდა
განიხილებოდეს. იგი ევროპაში მეორე მსოფლიო ომის შედეგად მიღწეული პოლიტიკური და ტერიტორიული საკითხების მოგვარების
შედეგების გარანტიის საშუალებაა. ცნობილია, რომ დღ ესაც დასავლეთ ევროპაში განსაკუთრებით გერმანიის ფედერაციულ
რესპუბლიკაში არსებობს ძალები, რომლებიც მოითხოვენ პოლონეთის, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის საზღ ვრების გადასინჯვას.
ჰელსინკის თათბირზე საზღვრების ურღვევობის პრინციპი ცალკე პრინციპად გამოიყო. სახელმწიფოებს ურღ ვევად მიაჩნია
ერთმანეთის მთელი საზღვრები და ამიტომ ისინი ახლაც და მომავალშიც თავს შეიკავებენ ამ საზღვრების ყოველგვარი ხელყოფისაგან.
ისინი შესაბამისად თავს შიკავებენ აგრეთვე ყოველგვარი მოთხოვნებისა და მოქმედებებისაგან, რომელთა მიზანი იქნება ნებისმიერი
მონაწილე სახელმწიფოს ნაწილის თუ მთელი ტერიტორიის დაპყრობა, უზურპაცია.
 ს ხვ ა ს ახე ლ მ წ იფო ს ს აშ ინ აო ს აქმ ე ე ბშ ი ჩ აურ ე ვ ლ ო ბის პრ ინ ც იპი
არც ერთ სახელმწიფოს არ აქვს უფლება ჩაერიოს სხვა სახელმწიფოს „საშინაო საქმეებში“. სახელმწიფოს საშინაო საქმეებში შედის ის
საკითხები, რომლებიც ყოველი ერის ან ხალხის სოციალურ-პოლიტიკურიფორმის არჩევასთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული და
განპირობებულია ამ უფლებით. ყოველი სახელმწიფოს საშინაო ცხოვრება მისი „საშინაო საქმეა“ სანამ თვითონ არ აქცევს მას
საერთაშორისო სამართლებრივინორმის ობიექტად. მაგრამ არსებობს შემთხვევები,როცა სახელმწიფოს „საშინაო საქმე“ საერთაშორისო

სამართლის ნორმას არღვევს და საერთაშორისო კონფლიქტს იწვევს. ეს მაშინ ხდება, როცა „საშინაო საქმე“ საფრთხეს უქმნის მშვიდობისა
და ხალხის უშიშროებას, არღვევს საყოველთაოდ აღიარებულსაერთაშორისო-სამართლებრივ ნორმებს. ამ თვალსაზრისით ყველაზე
თვალსაჩინომაგალითი იყო სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა აპარტეიდის რეჟიმის წინააღ მდეგ.

ჩაურევლობის პრინციპის დარღვევას ინ ტე რ ვ ე ნ ც ია ეწოდება. მის ყველაზე ტიპიურ მაგალითს სამხედრო ჩარევა
წარმოადგენს. არცერთ სახელმწიფოს ან სახელმწიფოთაჯგუფს არ აქვსუფლება ჩაერიოს პირდაპირ თუ არაპირდაპირ, რა მიზეზითაც
უნდა იყოს, სხვა სახელმწიფოს საშინაო და საგარეო საქმეებში. ამგვარი ქმედება, საერთაშორისო სამართლის პრინციპის დარღვევაა. არც
ერთი სახელმწიფო აგრეთვე არ უნდა აწყობდეს, ეხმარებოდეს, აღვივებდეს, აფინანსებდეს, აქეზებდეს შეიარაღ ებულ, ტერორისტულ
საქმიანობას.ყოველსახელმწიფოს აქვსუფლება აირჩიოს თავისი პოლიტიკური, ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული სისტემა
ყოველი სხვა სახემწიფოს მხრივ ამა თუ იმ ფორმით ჩარევის გარეშე.
 ხალ ხთა ( ე რ თა ) თან ას წ ო რ უფლ ე ბიან ო ბის ა და თვ ითგამ ო რ კვ ე ვ ის პრ ინ ც იპი
ყველახალხს აქვს თვითგამორკვევის უფლება - ამ უფლების ძალით ისინი თავისუფლად აწესებენ თავიანთ პოლიტიკურ
სტატუსს და თავისუფლად უზრუნველყოფენ თავიანთ ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ განვითარებას.გაეროს
წესდების პრეამბულა მოითხოვს ყველა სახელმწიფოსგან განავითარონ მეგობრული ურთიერთობანი სახელმწიფოთა შორის ხალხთა
თანასწორობისა და თვითგამორკვევის პატივისცემის პრინციპებზე დაყრდნობით. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი
საწინააღმდეგო აქტად თვლის ყოველხელშეკრულებას, რომელიც ზღ უდავს ერის,ხალხის პოლიტიკურ დამოუკიდებლობას, მისი
თვითგამორკვევის უფლებას.
ხალხის დამონება და ექსპლოატაციაუცხო სახელმწიფოს მიერუარყოფს ადამიანის ძირითად უფლებებს და ეწინააღ მდეგება გაეროს
წესდებას. ყოველი სამხედროან რეპრესიული ზომები, რომლებიც მიზნად ისახავენ დამოუკიდებელი ხალხის მონობაში დატოვებას -
მართლსაწინააღმდეგო აქტია და უნდა შეწყდეს, რათა მისცეს ხალხს საშუალება თავისუფლად, მშვიდობის პირობებში განახორციელოს
თავისი სრული დამოუკიდებლობის მოპოვების უფლება. ყოველი ერი, რომელიც გარკვეულ ტერიტორიაზე ცხოვრობს, ამ
ტერიტორიაზე არსებულ ბუნებრივ სიმდიდრეთა და რესურსების ერთადერთი პატრონია. მხოლოდ თვით ერს აქვს უფლება
განსაზღვროსრა პირობითდა რაწესითშეიძლება ბუნებრივი რესურსების ექსპლოატაცია. არც ერთ ხალხს არავითარ შემთხვევაში არ
შეიძლება წაერთვას სახსრები, რომლებიც მას ეკუთვნის. ამგვარად, ყოველიერის თვითგამორკვევის უფლებათა რეალიზაცია სამ
ძირითად კომპონენტს უნდა შეიცავდეს: ეროვნული და ტერიტორიული მთლიანობა, პლუს ბუნებრივი რესურსების უზენაესი
მესაკუთრეობა. ხალხებს, როცაისინი ცდილობენ განახორციელონ თავიანთი თვითგამორკვევის უფლება, შეუძლიათ გაერთიანებული
ერების ორგანიზაციის წესების მიზნებისა და პრინციპების შესაბამისად გამოითხოვონ და მიიღონ მხარდაჭერა ამგვარი ძალმომრეობითი
ზომების საწინააღმდეგო მოქმედებასა და მათდამი წინააღ მდეგობის გაწევაში.თვითგამორკვევა და გამოყოფა, დამოუკიდებელი
სახელმწიფოს შექმნა, არ არის დღეს დასაშვები, თუ იგი არ იცავს სუვერენული სახელმწიფოს ტერიტორიულ მთლიანობას, არღ ვევს
ისტორიულად შექმნილ საზღვრებს, აზიანებს სახელმწიფოს უშიშროებას და სხვა.
ამიტომ ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სამართალს აგრესიული სეპარატიზმი, რომლის მიზანიაცალმხრივად, ძალის გამოყენებით
ხელყოს სუვერენული დამოუკიდებელი სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობა,ერის თვითგამორკვევის უფლების რეალიზაციის
მოტივით. ამის ნათელი მაგალითია კონფლიქტი, რომელიც მოახვიეს საქართველოს აფხაზმა სეპარატისტებმა.
 ადამ იან ის უფლ ე ბე ბის და ძ ირ ითად თავ ის უფლ ე ბათა პატივ ის ც ე მ ის პრ ინ ც იპი
ადამიანის ძირითადი უფლებები კაცობრიობის განვითარების დღ ევანდელ ეტაპზე განუსხვისებელია ყოველგვარი გონიერი
არსებისაგან, მიუხედავად მისი სქესისა, კანისფერისა, რჯულისა, რასისადა ეროვნებისა. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მნიშვნელოვანი
ნაბიჯები გადაიდგა ადამიანის ძირითადი უფლებების საერთაშორისო-სამართლებრივი აღიარებისა და დაცვის თვალსაზრისით.
ჰელსინკის თათბირის მონაწილე სახელმწიფოებმა შემდეგნაირად განსაზღ ვრეს ამ პრინციპის შინაარსი. სახელმწიფოები
პატივისცემითმოეკიდებიან ადამიანის ძირითად უფლებებსა და თავისუფლებებს ყველასთვის, განუსაზღვრელად რელიგიისა, სქესისა

და რასისა. ამ ფარგლებში სახელმწიფოები ცნობენ და პატივს სცემენ პიროვნების თავისუფლებას იწამოს მარტო ან სხვებთან ერთად
რელიგია, იმოქმედოს საკუთარი სინდისის კარნახის თანახმად სახელმწიფოები, რომელთა ტერიტორიაზე არიან ეროვნული
უმცირესობანი, პატივისცემით მოეკიდებიან კანონის წინაშე ასეთ უმცირესობათა წარმომადგენელი პირების თანასწორობის უფლებას
და ამრიგად დაიცავენ მათკანონიერინტერესებს ამ დარგში. სახელმწიფოები აღ იარებენ ადამიანის უფლებებს და ძირითადი
თავისუფლებების საყოველთაო მნიშვნელობას,რომელთა პატივისცემა არსებითი ფაქტორია მშვიდობის, სამართლიანობის და
კეთილდღ ეობისა. მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ გაეროს კომპეტენტური ორგანოები ჩათვლიან, რომ სახელმწიფოში ადგილი აქვს
ადამიანის უფლებათა მასობრივ და სისტემურ დარღვევას, მათ შეუძლიათ მიმართონ წესდებით გათვალისწინებულ საშუალებებს
შეიარაღ ებული ძალების გამოყენების ჩათვლით.

 ს აე რ თაშ ო რ ის ო დავ ე ბის მ შ ვ იდო ბიან ი მ ო წ ე ს რ იგე ბის პრ ინ ც იპი
თუ საერთაშორისო დავის წარმოშობის შემთხვევაში ყოველი სახელმწიფო მოვალეათავი შეიკავოს ძალის გამოყენებისგან, მხარეების
ერთადერთი გზა რჩებათ - მიმართონ მხოლოდ დავის გადაწყვეტის მშვიდობიან საშუალებას.
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი შეიცავს დავების მშვიდობიანი გადაწყვეტის სპეციალურ ინსტიტუტს, რომელიც მრავალ
საშუალებას ითვალისწინებს - მოლაპარაკება, გამოძიება, შუამავლობა, შერიგება, არბიტრაჟი, სასამართლო პროცესი და სხვ.
ყოველი სახელმწიფო თავის საერთაშორისო დავებს სხვა სახელმწიფოებთან წყვეტს მშვიდობიანი საშუალებებით ისე, რომ საფრთხე
არ შეუქმნას მშვიდობას, უშიშროებას და სამართლიანობას. მოდავე მხარეები ვალდებული არიან, იმ შემთხვევაში, თუ ვერ მიაღ წიეს
დავის გადაწყვეტას ერთ-ერთი ზემოხსენებული მშვიდობიანი საშუალებით, განაგრძონ მისწრაფება დავის მოსაწესრიგებლად
ურთიერთშორის შეთანხმებული სხვა მშვიდობიანი საშუალებით. საერთაშორისო დავების გადაწყვეტა ხდება სახელმწიფოთა
სუვერენული თანასწორობის საფუძველზე და დავების მშვიდობიანიგადაწყვეტის საშუალებათა არჩევის პრინციპების შესაბამისად.
 ს ახე ლ მ წ იფო თა მ ო ვ ალ ე ო ბა ითან ამ შ რ ო მ ლ ო ნ ე რ თმ ან ე თთან წ ე ს დე ბის შ ე ს აბამ ის ად
სახელმწიფოები ვალდებულნი არიან ითანამშრომლონ ერთმანეთთან, მიუხედავად მათი პოლიტიკური, ეკონომიკური და სოციალური
სისტემებისა, საეთაშორისო ურთიერთობათა სხვადასხვადარგებშიიმ მიზნით, რომ დაიცვან საერთაშორისო მშვიდობა და უშიშროება
და ხელი შეუწყონ საერთაშორისო ეკონომიკურ სტაბილურობასადა პროგრესს, ხალხთა საერთო კეთილდღ ეობასა და საერთაშოროს
თანამშრომლობას, რომელიც თავისუფალია ასეთ განსხვავებაზე აღმოცენებული დისკრიმინაციისგან. ამ მიზნით:
ა) სახელმწიფოები თანამშრომლობენ სხვასახელმწიფოებთან საერთაშორისო მშვიდობისა და უშიშროების დაცვაში; ბ)
სახელმწიფოები თანამშრომლობენ ადამიანის ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა საყოველთაო პატივისცემისა და დაცვის
დადგენაში ყველასთვის და რასობრივი დისკრიმინაციისა და რელიგიური შეუწყნარებლობის ყველა ფორმის ლიკვიდაციაში; გ)
სახელმწიფოები ახორციელებენ თავიანთ საერთაშორისო ურთიერთობებს ეკონომიკურ, სოციალურ, კულტურულ, ტექნიკურ და
სავაჭროდარგებშისუვერენული თანასწორობისა და ჩაურევლობის პრინციპების შესაბამისად;დ) გაერთიანებული ერების
ორგანიზაციის წევრი სახელმწიფოები მოვალენი არიან, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციასთან თანამშრომლობით მიიღ ონ
ერთობლივი და ინდივიდუალური ზომები, რომლებსაც წესდების შესაბამისი დებულებანი ითვალისწინებენ.
 ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ით გან ს აზღ ვ რ ულ ვ ალ დე ბულ ე ბათა კე თილ ს ინ დის იე რ ი შ ე ს რ ულ ე ბა
სახელმწიფოები კეთილსინდისიერად უნდა ასრულებდნენ საერთაშორისო სამართითგანსაზღვრულთავიანთ ვალდებულებებს, ისევე
როგორც იმ ვალდებულებებს, რომლებიც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღ იარებული პრინციპებიდან და ნორმებიდან
გამომდინარეობს, აგრეთვე იმ ვალდებულებებს, რომლებიც გამომდინარეობს საერთაშორისო სამართლის შესაბაიმისი
ხელშეკრულებებიდან თუ სხვა შეთანხმებებიდან, რომელთა მონაწილენიც ისინი არიან.

თავიანთ სუვერენულუფლებებს, მათ შორის იმ უფლებებს, რომელთა განხორციელებისათვის საჭიროა შემოიღ ონ თავიანთი
კანონები და ადმინისტრაციული წესები, ისინი უფარდებენ თავიანთ იურიდიულ ვალდებულებებს საერთაშორისო სამართლის
ფარგლებში. თუ გაეროს წევრთა ვალდებულებანი, რომლებიც გათვალისწინებულია გაეროს წესდებით, ეწინააღ მდეგება სხვა
რომელიმე ხელშეკრულებით თუ სხვა საერთაშორისო შეთანხმებით ნაკისრ ვალდებულებებს, გაეროს წესდების თანახმად, უპირატესი
ძალა ეძლევა წესდებით გათვალისწინებულ ვალდებულებებს.

1 3 . ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის ს უბიე ქტის ც ნ ე ბა და ს ახე ე ბი

საერთაშორისო სამართლის ერთ-ერთი ძირითადი თავისებურება ისაა, რომ მისი ძირითადი სუბიექტები სახელმწიფოებია.
ს აერთაშორისო სამართლის სუბიექტი წარმოადგენს სამართლებრივი ურთიერთობის ისეთ მონაწილეს, რომელიც არა მარ ტო ფლ ო ბს
ს აერთაშორისო ნორმებით გათვალისწინებულ უფლება-მოვალეობებს, არამედ ურთიერთობის სხვა მონაწილეებთან ერ თად ქმ ნ ის ამ
ნ ორმებს და უზრუნველყოფს მ ათ შ ე ს რ ულ ე ბას . თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი გარკვეული მოცულობით სუბიექტად
ცნობს აგრეთვე თავისუფლებისათვის მებრძოლ ერს, ან ხალხს. ერი ან ხალხი, რომელიც ითხოვს დამოუკიდებლობას, მაგრამ
მეტროპოლის წინააღმდეგობის გამო იძულებულია მიმართოს იარაღს, თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით
აწარმოებს „შეიარაღებულთავდაცვას“ კოლონიზატორთა აგრესიის წინააღმდეგ. ასეთერს ან ხალხს მიენიჭება მთელი რიგი უფლებანი
და ეკისრება ვალდებულებანი. გაერომოვალეა რაც შეიძლება სწრაფად მოუღ ოს ბოლო წარმოშობილ კონფქლიტს და აიძულოს
კოლონიზატორი ცნოს თავისუფლებისათვის მებრძოლო ერის დამოუკიდებლობა.
თუ ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობა მშვიდობიან ფორმებში მიმდინარეობს, ერის ინტერესებს გამოხატავენ ის
არსებული წარმომადგენლობითი დაწესებულებები, რომლებიც ბრძოლის გარდამავალ ეტაპზე ყალიბდებიან როგორც შინაგანი
თვითმმარველობის ორგანოები. დამოუკიდებლობის მოპოვებამდე აღნიშნული ორგანიზაციები და ორგანოები უფლებამოსილნი არიან:
დაამყარონ საერთაშორისო სამართლებრივი ურთიერთობა სხვა სახელმწიფოებთან. დააარსონ თავისი მუდმივი წარმომადგენლობა
დიპლომატიური სტატუსით, ხელი მოაწერონ საეთაშორისო ხელშეკრულებებს და ა.შ.

ასევე საერთაშორისო სამართლის არაძირითად,განსაკუთრებულსუბიექტს წარმოადგენს საერთაშორისო გაერთიანებანი -
გაერო, მისი სპეციალიზებული დაწესებულებანი. ეს ორგანიზაციები საერთაშორისო ასპარეზზე მათი წესდებით მოქმედებენ.
სახელმწიფო არის პირველადი, ძირითადი სუბიექტი, საერთაშორისო ორგანიზაცია კი მეორადი, არაძირითადი, წარმოებული
სუბიექტია, რომლის უფლებაუნარიანობა ზუსტადაა განსაზღ ვრული საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპებით.
საერთაშორისო სამართლის სპეციფიკურ სუბიექტს წარმოადგენს ვატიკანი,რომელიც აღიარებულია დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ.
იტალიის მთავრობაიძლევაგარანტიას, რომ არ ჩაერევა ვატიკანის საშინაო და საგარეოსაქმეებში, იტალიის ტერიტორიაზე ტრანზიტისა
და კომუნიკაციების გამოყენების ჩათვლით. ვატიკანში ან საზღვარგარეთმიმავალი უცხო სახელმწიფოს ელჩები სარგებლობენ იტალიის
ტერიტორიაზე სრული დიპლომატიური იმუნიტეტით, თუნდაც ამ სახელმწიფოს არ ჰქონდეს დიპლომატიური ურთიერთობა
იტალიასთან. ვატიკანი აქტიურად თანამშრომლობს იმ სახელმწიფოებთან, სადაც ძლიერია კათოლიკური რელიგია, იჩენს ინტერესს
მშვიდობისა და ხალხთაუშიშროების დაცვის პრობლემისადმი, ადამიანის უფლებებისა და სხვა საკითხისადმი.

და ბოლოს, მეცნიერთა მოსაზრების მიხედვით, შესაძლებელია საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი იყოს ფიზიკური
პირიც. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში ფიზიკური პირი სარგებლობს გარკვეული უფლებებით მხოლოდ
სახელმწიფოთშორისი შეთანხმების საფუძველზე.ფიზიკური პირები მოკლებულნი არიან საერთაშორისო სამართლის ნორმათა შექმნისა
და დაცვის უფლებას. ფიზიკური პირები მოქმედებენროგორც გარკვეული სახელმწიფოს მოქალაქენი და მხოლოდ ამიტომ სარგებლობენ
ამ უფლებით. ამ უფლებათადაცვას ახორციელებს არა თვით ფიზიკური პირი, არამედ მისი სახელმწიფო. ფიზიკურ პირს არ აქვს
უფლება მიმართოსრომელიმე საერთაშორისო ორგანიზაციას პრეტენზიებით თავისი ანუცხო სახელმწიფოს მიმართ. მხოლოდ მაშინ,
როცა ფიზიკური პირი აგრესიული სახელმწიფოს ხელმძღვანელიადა მისიბოროტმოქმედება მშვიდობისა და ადამიანობის წინააღ მდეგ
საერთაშორისო ხასიათს ატარებს, მისი გასამართლება ხდება საერთაშორისო სასამართლოში (ტრიბუნალში) და საერთაშორისო

სამართლის ნორმათა საფუძველზე. ამგვარად, თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის ძირითად სუბიექტს მხოლოდ სახელმწიფო
წარმოადგენს.
1 4 . ს უვ ე რ ე ნ ულ ი ს ახე ლ მ წ იფო , რ ო გო რ ც ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის ს რ ულ უფლ ე ბიან ი ს უბიე ქტი
ნ იშან თვისებას, რომელიც გვიჩვენებს სახელმწიფოს ხელისუფლების უზენაესობას, ქვეყნის საშინაო საქმეებში და დამ ო უკიდე ბო ბა ს
რომელიმე უცხო სახელმწიფოსგან საერთაშორისო ასპარეზზე, სახელმწიფო სუვერენიტეტი ეწოდება, ხოლო ამ ნიშან თვისების მ ქო ნ ე
ს ახელმწიფო ს - ს უვ ე რ ე ნ ულ ი ს ახე ლ მ წ იფო . სახელმწიფო სუვერენიტეტისგან განასხვავებენ ეროვნულ სუვენიტეტს - ერის ან
ხალხის თვითგამორკვევის უფლებას. თუ ერი (ხალხი) მოიპოვებს პოლიტიკურ დამოუკიდებლობას, ასგილი ექნება ეროვნული და
სახელმწიფო სუვერენიტეტის შერწყმას. თუ ერი (ხალხი) განმათავისუფლებელ ბრძოლას ეწევა, ეს კოლონიის ეროვნული
სუვერენიტეტისა და მეტროპოლიის სახელმწიფო სუვერენიტეტის ურთიერთშეუთავსებლობას მოწმობს. როგორც უკვე აღ ვნიშნეთ,
სახელმწიფო სუვენიტეტისგან განასხვავებენ სახალხო სუვერენიტეტსაც - ხალხის უფლებას, აირჩიოს, განამტკიცოს და განავითაროს ის
სოციალურ-პოლიტიკური სისტემა და სახელმწიფო ფორმა, რომელიც მას სურს. ამგვარად, სახელმწიფო სუვერენიტეტი არის
ერის(ხალხის) პოლიტიკური ორგანიზაციის უმაღ ლესი ფორმის ნიშან–თვისება, მისი პოლიტიკური დამოუკიდებლობის
სამართლებრივი გამოხატულება.

1 5 . რ თულ ი ს ახე ლ მ წ იფო ე ბი (ფე დე რ აც ია და კო ნ ფე დე რ აც ია )

ფედერაც ია სახელმწიფოებრივი მოწყობის ფორმაა. ფედერალური სახელმწიფო წარმოადგენს ფედერაციის იმ სუბიექტების
გაერთიანებას, რომლებსაც საკუთარი სახელმწიფო ორგანოები აქვთ. თანამედროვე საერთაშორისოპარქტიკაში ვხვდებით ფედერალურ
სახელმწიფოთა განსხვავებულმოდელებს. არის ისეთიფედერაციები, სადაც სუბიექტთა კომპეტენცია მინიმუმამდეა დაყვანილი, და
ისეთებიც, რომელთა სუბიექტებს აქვთ საკუთარი კონსტიტუციები, კანონმდებლობა,მოქალაქეობაც კი. საერთაშორისო სამართლის
მიხედვით, საერთაშორისო სამართის სუბიექტად მხოლოდ ფედერაცია გვევლინება. რაც შეეხებაფედერაციის სუბიექტებს, მათ სრული
სუვერენიტეტი არ აქვთ: მართალია, ისინი გარკვეულშემთხვევაში უფლებამოსილნი არიან მონაწილეობა მიიღ ონ საერთაშორისო
ურთიერთობებშ, მაგრამ იქ, სადაც ასეთი წესი მოქმედებს,ფედერაციის სუბიექტთა საერთაშორისო უფლებამოსილება აფუძნებულია
ფედერაციის შიდა კანონმდებლობაზე. შეუზღუდავი, პირველადი, სრულყოფილი სუბიექტის უფლება შეიძლება ჰქონდეს მხოლოდ
სუვერენულ სახელმწიფოს, ამ შემთხვევაშ - მთელ ფედერაციას. კონფედერაცია არის ორი ან რამდენიმე სახელმწიფოს ისეთი
კავშირი, როდესაც მასში შემავალი სახელმწიფოები სრული სახით ინარჩუნებენ საკუთარ სუვერენიტეტს და რჩებიან სუბიექტებად
საერთაშორისო სამართლისა. ცხადია კონფედერაციათვითონაც მონაწილეობს საერთაშორისო ურთიერთობებში როგორც სუბიექტი და
აქვს საერთაშორისო სამართალსუბიექტობის ნიშნები, მაგრამ შეზღ უდული სახით. კონფედერაციის ჩამოყალიბება ფორმდება
საერთაშორისო ხელშეკრულებით,რომლის საფუძველზეც კონფედერაციას გადაეცემა უფლებამოსილება გარკვეულ სფეროებში,
ჩვეულებრივ ეს სფეროები: ომი და ზავი, საგარეო პოლიტიკა, შეიარაღ ბული ძალები, შესაძლოა მათ განეკუთვნებოდეს აგრეთვე
საფინანსო პოლიტიკა და ა. შ. მაგრამ იმის გამო, რომ კონფედერაციის წევრი სახელმწიფოები სუვერენიტეტს ინარჩუნებენ,
გადაწყვეტილებები კონფედერაციისთვის გადაცემული კომპეტენციის ფარგლებში იქმნება იმის მიხედვით, თუ რა კომპეტენცია
განუსაზღვრეს კონფედერაციის სახელმწიფოებმა, რომლებიც მისი სუბიექტები არიან, თუმცა კონფედერაციის ცნტრალური ორგანოები
სრული სახით მაინც არ ემსგავსბიან სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოებს, რადგან მათი გადაწყვეტილებების იმპლემენტაცია
დამოკიდებულია კონფედერაციის სუბიექტების ნებაზე, რომლებსაც შეუძლიათ უარი განაცხადონ კონფედერაციის მიერ მიღ ებული
გადაწყვეტილებისრეალიზაციაზე. კონფედერაციის გარდამავალი ტიპის რთული სახელმწიფოა, რომელიც ზოგიერთი გამონაკლისის
გარდა ან ფედერაციაშ გადაიზრდება ან იშლება.
1 6 . ს ახე ლ მ წ იფო ს , რ ო გო რ ც ს აე რ თაშ ო რ ის ო ს ამ არ თლ ის ს უბიე ქტის , წ არ მ ო შ ო ბა და გაქრ ო ბა

დროთაგანმავლობაში იქმნება ახალი სახელმწიფოები, ხოლო სხვა სახელმწიფოები ქრებიან ან განიცდიან მნიშვნელოვან ცვლილებას.
საერთაშორისო ურთიერთობების პრაქტიკაგვიჩვენებს ახალი სახელმწიფოების „დაბადების“ სხვადასხვა საშუალებებს. განვიხილოთ
რამდენიმე მათგანი.
 ე რ თი ს ახე ლ მ წ იფო ს რ ამ დე ნ იმ ე ს ახე ლ მ წ იფო დ დაყ ო ფა
1948-1949 წწ. ყოფილი ერთიანი გერმანიის ადგილზე შეიქმნაორი სახელმწიფო - გერმანიისფედერაციული რესპუბლიკა და გერმანიის
დემოკრატიული რესპუბლიკა. 1919 წელს ავსტრია-უნგრეთის ადგილზე შეიქმნა სახელმწიფოები:
უნგრეთი,ჩეხოსლოვაკია,რუმინეთი,იუგოსლავია,პოლონეთი და ავსტრია.
 ე რ ო ვ ნ ულ-გან მ ათავ ის უფლ ე ბე ლ ი ბრ ძ ო ლ ე ბის შ ე დე გად
1989-1991 წწ. დაიშალა სსრ კავშირი და საერთაშორისო ასპარეზზე 15 დამოუკიდებელი სახელმწიფო გამოვიდა.
 რ ამ დე ნ იმ ე ს ახე ლ მ წ იფო ს ე რ თ ს ახე ლ მ წ იფო დ გაე რ თიან ე ბა
1867 წელს ავსტირამ და უნგრეთმა შექმნეს ერთი სახელმწიფო - ავსტრია- უნგრეთი. 1991 წელს გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა
შეუერთდა გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკას.

* * *

რაც შეეხება სახელმწიფოს, როგორც საერთაშორისო სუბიექტის გაქრობას, აღ სანიშნავია შემდეგი ძირითადი შემთხვევები:
1. რ ამ დე ნ იმ ე ს ახე ლ მ წ იფო ს ე რ თ ს ახე ლ მ წ იფო დ გაე რ თიან ე ბა
1867 წელს ავსტრია-უნგრეთის შექმნის შემდეგ ავსტირამ და უნგრეთმა შეწყვიტეს დამოუკიდებელი არსებობა, დაკარგეს თავისი
საერთაშორისო-სამართლებრივი სუბიექტურობა და ერთიან სუბიექტად იქცნენ.
2. ე რ თი ს ახე ლ მ წ იფო ს რ ამ დე ნ იმ ე ს ახე ლ მ წ იფო დ დაყ ო ფა
ავსტრია-უნგრეთის დაშლის შემდეგავსტიამ და უნგრეთმა კვლავ შეიძინეს საერთაშორისო-სამართლებრივი სუბიექტის სტატუსი.
სამაგიეროდ, ავსტია-უნგრეთმა,როგორც საერთაშორისო-სამართლებრივმა სუბიექტმა შეწყვიტა არსებობა. იგივე ითქმის
ჩეხოსლოვაკიაზე.
ასეთია სახელმწიფოს გაქრობის ის გზები,რომელიც არ ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სამართლის ნორმებს. ზოგიერთი მეცნიერი
მიუთითებს ანექსიას,მაგრამ ასეთი შეხედულება ვერჩაითვლება გამართლებულად. მართალია ანექსიის შედეგად სახელმწიფო კარგავს
თავის დამოუკიდებლობას, მაგრამ ეს აქტი ეწინააღმდეგება თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის პრინციპებს და არ შეიძლება იყოს
აღ იარებული სახელმწიფოს, როგორც სუბიექტის გაქრობის საშუალებად. ანექსია დღ ეს კანონგარეშედაა გამოცხადებული.

1 7 . ც ნ ო ბის ს ახე ე ბი

როგორც ვიცით, საერთაშორისო ასპარეზზე დროთა განმავლობაში ჩნდება ახალი სახელმწიფოები, რომლებიც აქტიურად ებმება
საერთაშორისო ურთიერთობებში.
ხშირია შემთხვევები, როცა თვითონ სახელმწიფო რჩებაუცვლელი, მაგრმ ადგილი აქვს სახელმწიფო გადატრიალებას. როდესაც
სახელმწიფოში ამგვარი ვითარებაა, რთულდება მოცემული სახელმწიფოსროგორც საშინაო, ისე საგარეოვითარება და არანორმალური
მდგომარეობაიქმნება მსოლიოს ამათუ იმ რეგიონში. იმისათვის, რომ ახლადწარმოშობილმა სახელმწიფომ ან მთავრობამ დაიკავოს

საერთაშორისო-სამართლებრივ ურთიერთობაში ნორმალური ადგილი, საჭიროადანარჩენი სახელმწიფოები თანახმაიყვნენ დაამყარონ
მასთან საერთაშორისო ურთიერთობა, ანუ ცნონ იგი.
საერთაშორისო სამართალში ცნობის ქვეშიგულისხმება მოცემული სახელმწიფოს ნების გამომჟღ ავნება, რომელიც მიმართულია
ახლად წარმოშობილი სახელმწიფოსთან ურთიერთობის ნორმალიზაციისკენ. აღნიშნულიდან ჩანს თუ რა როლს ასრულებს ცნობის
ინსტიტუტი საერთაშორისო–სამართლებრივი ურთიერთობის ნორმალურად წარმართვის საკითხში. ზოგჯერ, როდესაც ადგილი აქვს
არა უბრალოამბოხებას, არამედ ფართო მასშტაბის შეიარაღებულბრძოლას,სხვა სახელმწიფოებმა შეიძლება აჯანყებული ორგანიზაცია
ცნონ აჯანყებულმხარედ. იმ შემთხვევაში, თუ აჯანყებულმხარედ ცნობს თვითონ დაინტერესებული სახელმწიფო, იგი ავრცელებს
აჯანყებულებზე სამხედრო ტყვეობისრეჟიმს და მას არ აქვსუფლებაგანიხილოს ისინი როგორც სამართალდამრღვევები.
როდესაც აჯანყებაგადადის სამოქალაქო ომში და ძალები შედარებით თანაბრდება, შეიძლება ადგილი ჰქონდეს მეომარ მხარედ
ცნობას. მეომარ მხარედ ცნობახდება ოფიციალური დეკლარაციის საშუალებით. სახელმწიფო, რომელიც ცნობს აჯანყებულებს მეომარ
მხარედ, მოვალეა დაიცვას ნეიტრალიტეტი, წინააღმდეგშემთხვევაში ადგილი ექნება საერთაშორისო სამართლის ნორმების დარღვევას.
ამ სახის ცნობა წარმოიშვა პირველი მსოფლიო ომის დროს. ომის პერიოდში ქვეყნებმა გამოთქვეს დამოუკიდებელი სახელმწიფოს
შექმნის სურვილი. აჯანყებულდა მეომარ მხარედ ცნობადღ ეს არ არის გამართლებული, რადგან საერთაშორისო სამართალი
მოითხოვს ყველა სახელმწიფოსგან აჯანყებისგან თავის შეკავებას.
1 8 . ც ნ ო ბის თე ო რ იე ბი

დე კლარაციული თეორია ჩამოყალიბდა კაპიტალიზმის განვითარების საწყის სტადიაზე, როცა ფეოდალურ სახელმწიფოებს შორის აქა-
იქ წარმოიშობოდა ახალი, ბურჯუაზიული ტიპის სახელმწიფოები.ეს სახელმწიფოები წარმოიშობოდა ან ახალი სახელმწიფოს

ჩამოყალიბებით ანუკვე არსებულსახელმწიფოში ბურჟუაზიული რევოლუციის გზით. დაკლარაციული თეორიის თანახმად, ცნობა
მხოლოდდამხოლოდ აკანონებს ახლად წარმოქმნილი სახელმწიფოს საერთაშორისო ურთიერთობის მონაწილედ გახდომის ფაქტს. ამ
თეორიის მიხედვით, ახლად შექმნილი სახელმწიფო ხდება საერთაშორისოსამართლის სუბიექტიარა იმიტომ, რომ მას ცნობენ, არამედ
იმიტომ, რომ ყოველ ახლად შექმნილ სახელმწიფოს უფლება აქვს გამოვიდეს საერთაშორისო ასპარეზზე და დაიცვას თავისი
ინტერესები. კონსტიტუციური თეორია ამტკიცებს, რომ თითქოს ახლად შექმნილი სახელმწიფო მხოლოდ მაშინ ხდება საერთაშორისო
სამართლის სუბიექტი, როცაროცა მას ცნობენ სხვა სახელმწიფოები. წინააღ მდეგ შემთხვევაში იგი მოკლებულია უფლებას, გახდეს
საერთაშორისო საამრთლის სრულუფლებიანი წევრი. იგი ცდილობს ხელი შეეშალოს ერების თვითგამორკვევის უფლების
განხორციელებას და საექვემდებაროს ყოველი ახალი სახელმწიფოს ,,სამართლიანობის და კანონიერების’’ შეფასებას დიდი
სახელმწიფოებისთვის. სახელმწიფოს ცნობასთან ძალიან ახლოს დგას მთავრობის ცნობის საკითხი. ეს საკითხი დაისმის მაშინ, როდესაც
ახალი მთავრობახელში იღებს ხელისუფლებას არაკონსტიტუციური ანუ სახელმწიფოს გადატრიალების გზით. მაშინ სახელმწიფოები
თავად განსაზღ ვრავენ, რამდენად მიზანშეწონილია ახალი მთავრობის ცნობა.
1 9 . ც ნ ო ბის ფო რ მ ე ბი

საერთაშორისო ურთიერთობების პრაქტიკის ანალიზი საშუალებას გვაძლევს ცნობის ფორმები 2 კატეგორიად დავყოთ-ფაქტობრივი და
ოფიციალური ცნობა.ფაქტო ბრ ივ ი ც ნ ო ბა გულისხმობს ისეთ შემთხვევას, როცა სახელმწიფო ამყარებს ახლად შექმნილ
სახელმწიფოსთან საქმიან კავშირს, მაგრამ ამავე დროს თავს იკავებს მისი ოფიციალური ცნობისგან. მათ შორის წარმოებს მხოლოდ
მოლაპარაკება ამათუ იმ საკითხზე. ოფიციალური იურიდიულ ი ცნობა განსხვავდება ფაქტობრივი ცნობისგან იმით, რომ ახლად
შექმნილი სახელმწიფოს ცნობის ფაქტი გამოხატული უნდაიყოსრომელიმე დოკუმენტში.ოფიციალური ცნობა შეიძლება ორი სახის
იყოს: de factoდა de iure, რომლებიც ერთმანეთისგან განსხვავდებიან სამართლებრივი შედეგების მიხედვით. მთავარი განსხვავება მათ
შორის არის ის, რომ პირველ შემთხვევაში მთვრობა იცნობა როგორც სინამდვილეში არსებული, მაგრამ მასთან არ ამყარებენ
დიპლომატიურ და ზოგჯერსაკონსულოურთიერთობებსაც კი. ურთიერთობა სავაჭრ ო ხელშეკრულებით ამოიწურება. დე ფაქტო
ცნობის დროს დამყარებულურთიერთობას აქვს დროებითი, არასტაბილური ხასიათი. დეფაქტო ცნობა მოკლე ხანში იცვლება დე იურე

ცნობით, რის შემდეგაც ორ სახელმწიფოს შორის სტაბილური ურთიერთობა მყარდება. მყარდება დიპლომატიური და საკონსულო
ურთიერთობანი. ამგვარად, მხოლოდ დე იურე ცნობა ქმნის ჭეშმარიტ ურთიერთობას.

ცნობის ინსტიტუტი ემსახურება მშვიდობიანი თანაარსებობის პრინციპის განმტკიცებას. იგი მოწოდებულია
ხელი შეუწყოს ხალხთა მეგობრული და კეთილმეზობლური ურთიერთობების ჩამოყალიბებას.აღ სანიშნავია, რომ გაეროში
საქართველოს მიღების ფაქტი არ ნიშნავს ჩვენი ქვეყნის ავტომატურ ცნობას ამ ორგანიზაციის ყველა წევრის მიერ. არსებული წესის

მიხედვით სახელმწიფოს გაეროში ან სხვაორგანიზაციაში გაწევრიანება არ ნიშნავს ამ ორგანიზაციის წევრების მიერ ახალი წევრ-
სახელმწიფოს ოფიციალურ ცნობას. ლაპარაკი შეიძლება საქმიან ცნობაზე, რომელიც არავითარ იურიდიულ ვალდებულებას არ

წარმოშობს დე იურე ან დე ფაქტო ცნობისთვის.

2 0 . ს ახე ლ მ წ იფო ს ს ამ არ თალ მ ე მ კვ იდრ ე ო ბა

სახელმწიფოები იბადებიან და კვდებიან. ეს პროცესი წარმოშობს მეტად რთულდა პოლიტიკურად ძალზე მნიშვნელოვან პრობლემას -
ახალი სახელმწიფოს უფლებამემკვიდრეობის საკითხს. ე.ი. საერთაშორისო-სამართლებრივი უფლებამოსილებანი გადადის ძველი
სახელმწიფოდან ახლად შექმნილზე. უფლებამემკვიდრეობის საკითხი შეიძლება წარმოიშვას ასევე ერთი სახელმწიფოს მიერ
მეორისათვის ტერიტორიის გადაცემის შემთხვევაში.
ა . უფლ ე ბამ ე მ კვ იდრ ე ო ბა ს აე რ თაშ ო რ ის ო ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბე ბის მ იმ არ თ
უფლებამემკვიდრეობა სოციალური რევოლუციის პირობებში. მხოლოდ მაშინ, როცა ერთი სახელმწიფოს ფარგლებში ადგილი აქვს
სოციალურ რევოლუციას, წარმოიქმნება უფლებამემკვიდრეობის საკითხი. რაც უფრო ძირფესვიანია რევოლუცია, მით უფრო
რადიკალურია ყოფილი სუბიექტის უფლებათა და მოვალეობათა შემოწმება-გადასინჯვა ახალი სუბიექტის მხრიდან.
დე კოლონიზაციით გამ ო წ ვ ე ულ ი უფლ ე ბამ ე მ კვ იდრ ე ო ბა . ყოველი სახელმწიფო, რომელიც იძენს დამოუკიდებლობას
მეტროპოლისგან ან სხვა სახით არსებულკოლონიური რეჟიმისაგან, თავისუფლდება ყველა სხვახელშეკრულებისაგან, რომელიც დადო
მმართველმა მთავრობამ ამ ტერიტორიის სახელით ან გაავრცელა მასზე. აქ მოქმედებს ე.წ ”ტაბულა რაზას” პრინციპი,რომელიც
ათავისუფლებს მემკვიდრე სახელმწიფოს მეტროპოლის მიერ თავს მოხვეული ვალდებულებისაგან. ყოველი ახალი სახელმწიფო
უფლებამოსილია გადაწყვიტოსრომელხელშეკრულებებს ტოვებს ძალაში და რომელს უარყოფს. ეს როდის ნიშნავს,რომ
სახელმწიფო მემკვიდრე მოვალეა უარყოს ყველა ხელშეკრულება. პირიქით, ახალი სახელმწიფოები უარყოფდნენ მხოლოდ
არათანასწორუფლებიან ხელშეკრულებებს, რომელთა მიხედვით ხდებოდა მათი ტერიტორიის, ბუნებრივი რესურსების უმოწყალო
განიავება და ხალხის სასტიკი ექსპლოატაცია. ორი ან რამდენიმე სახელმწიფოს გაერთიანებით ან ერთი სახელმწიფოს რამდენიმე
ერთეულად გაყოფით გამოწვეულ ი უფლ ე ბამ ე მ კვ იდრ ე ო ბა . პირველ შემთხვევაში გაერთიანებულ სახელმწიფოზე გადადის
წინამორბედი სახელმწიფოს ყველა ხელშეკრულება და შეთანხმება. ავტომატურად გადადის შენაერთზე ის ხელშეკრულებანი,
რომლებიც არეგულირებენ გაერთიანებაში შემავალი ერთეულების სასაზღ ვრო და სხვა ტერიტორიალურ საკითხებს.
იმ შემთხვევაში, როდესაც ერთი სახელმწიფო რამდენიმე სახელმწიფოდ იყოფა, მიუხედავად იმისა განაგრძობს თუ არა წინამორბედი
სახელმწიფო არსებობას, ყველა მის მიერდადებული ხელშეკრულება, რომელიც მთელტერიტორიას ეხებოდა, რჩება ძალაში ყოველი
გამოყოფილი ნაწილის მიმართ, ხოლო კონკრეტული ტერიტორიის მიმართ მოქმედი ხელშეკრულება გადადის მხოლოდ ამ
ტერიტორიის მქონე სახელმწიფოზე.
ბ. უფლებამემკვიდრეობა სახელმწიფო ქონებისა და სახელმწიფო არქივის მიმართ - რასაშუალებითაც არ უნდა ჩამოყალიბდეს ახალი

სახელმწიფო, მასზე გადადის სახელმწიფო საკუთრების ყველა სახე( მოძრავი და უძრავი ქონება) შემდეგი წესით: სახელმწიფო-
მემკვიდრის ტერიტორიაზე მდებარე უძრავი ქონება მასვერჩება. უძრავი ქონეება, რომელიც ამ ტერიტორიას ეკუთვნის, მაგრამ მის

გარეთმდებარეობს და მას თავის დროზე დაეპატრონა წინამორბედი სახელმწიფო, სახელმწიფო-მემკვიდრეს მიეკუთვნება.

მოძრავი ქონება,რომელიც გამოყოფილ ტერიტორიას ეკუთვნოდა, მაგრამ შემდგომ გახდა წინამორბედი სახელმწიფოს ქონება,
უბრუნდება სახელმწიფო-მემკვიდრეს.
სახელმწიფო არქივების საკითხი რთულია და ძირითადად ურთიერთშეთანხმებით წყდება. მაგრამ უდავოდ ითვლება
დებულება,რომელიც მოითხოვს წინამორბედ სახელმწიფოსგან გადასცეს სახელმწიფო-მემკვიდრეს მის ტერიტორიასთან

დაკავშირებული დოკუმენტური და ისტორიული არქივები ან თუ ისინი ორივე მხარეს ეხება, მისაწვდომი გახადონ სახელმწიფო-
მემკვიდრისათვის. უნდა დაისვას საკითხი რუსეთში მყოფი საქართველოს საგანძურისა და არქივების დაბრუნების შესახებ.

გ. უფლ ე ბამ ე მ კვ იდრ ე ო ბა ვ ალ ე ბის მ იმ არ თ
როდესაც ერთი სახელმწიფო იყოფა რამდენიმე ერთეულად, ვალების საკითხი წყდება სახელმწიფოების ურთიერთშეთანხმებით,
როგორც წესი, არსებული ვალი იყოფა გამოყოფილი ერთეულების ეკონომიკური პოტენციალისა და მოსახლეობის რაოდენობის
გათვალისწინებით. თუ კონკრეტული თანხა მთლიანად იყო მოხმარებული გარკვეული ტერიტორიის საკეთილდღ ეოდ, მისი გადახდა
დაეკისრება ამ ტერიტორიის მქონე სახელმწიფოს. მიუხედავად იმისა,რომ საქართველო ძალით იყო გაერთიანებული სსრ კავშირში,
ამ უკანასკნელის დაშლის შემდეგ საქართველოს მიეცა უფლებადაპატრონებოდა ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქონების გარკვეულ წილს,
რადგანაც ქართველი ხალხი მონაწილეობდა სსრ კავშირის ეკონომიკურ და სამხედრო პოტენციალის მშენებლობაში.
ამავე დროს საქართველოსრესპუბლიკამ აიღო ვალდებულება გადაიხადოს სსრკავშირის საზღ ვარგარეთული ვალის გარკვეული
ნაწილი, რომელიც მოხმარდა საქართველოს საჭიროებას.

2 1 . „ტაბულ ა რ აზას “ პრ ინ ც იპი

ყოველი სახელმწიფო, რომელიც იძენდა დამოუკიდებლობას მეტროპოლისგან ან სხვა სახის კოლონიური რეჟიმისგან,
თავისუფლდებოდა ყველა სხვახელშეკრულებსგან, რომელიც დადო მმართველმა მთავრობამ ამტერიტორიის სახელით ან გაავრცელა
მასზე. აქ მოქმედებს ე.წ. „ტაბულარაზას“ („სუფთა დაფა“) პრინციპი, რომელიც ათავისუფლებს მემკვიდრე სახელმწიფოს მეტროპოლიის
მიერ თავ მოხვეული ვალდებულებებისგან. ყოველი ახალი სახელმწიფო უფლებამოსილია თავად გადაწყვიტოსრომელხელშეკრულებას
დატოვებს ძალაში და რომელსუარყოფს. ეს არ ნიშნავს, რომ სახელმწიფო მემკვიდრე მოვალეა უარყოს ყველა ხელშეკრულება. ახალი
სახელმწიფოები უარყოფდნენ მხოლოდ არათანასწორუფლებიან, კაბალურ ხელშეკრულებებს, რომელთა მიხედვით ხდებოდა მათი
ტერიტორიის უმოწყალოდ განიავება. „ტაბულა რაზას“ პრინციპი არ ვრცელდება საერთაშორისო სამართლის ძირითად
პრინციპებზე და სხვა ამკრძალავ ნორმებზე. არც ერთ სახელმწიფოს არა აქვსუფლებაუარყოს საერთაშორისო მართლწესრიგის საყრდენი
პირინციპები და ნორმები, რომელთა გარეშე შეუძლებელი ხდებახალხთაუშიშროების უზრუნველყოფა.საქართველოს რესპუბლიკაც ამ
გზით მიდის. მან აღ იარა გაეროს წესდების ძირითადი პრინციპები და ორგანიზაციაში შესვლის სურვილი გამოთქვა.
2 2 . ს აე რ თაშ ო რ ის ო ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბა , მ ხარ ე ე ბი და მ ათშ ი მ ო ნ აწ ილ ე ო ბის უფლ ე ბა

საერთაშორისო ხელშეკრულებათანამედროვე საერთაშორისო სამართლის ძირითადი წყაროა. საერთაშორისო სახელშეკრულებო
სამართალი არის იმ ნორმათა ერთობლიობა, რომლებიც განსაზღვრავენ საერთაშორისო ხელშეკრულებათა დადებისა და შეწყვეტის წესს,
მ ათი იურიდიული ძალის ნამდვილობის პირობებს. ამ საკითხთან დაკავ შ ირ ე ბულ ი დავ ე ბის მ ო წ ე ს რ იგე ბის ს აშ უალ ე ბე ბს .
საერთაშორისო ხელშეკრულებების მხარედ გვევლინება მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები - სახელმწიფოები,
საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებსაც აქვთ საერთაშორისო-სამართლებრივი უფლებაუნარიანობა.
საერთაშორისო ხელშეკრულება აკისრებს უფლება-მოვალეობებს მხოლოდ მასში მონაწილე მხარეებს. მესამე სახელმწიფოებზე
უფლება-მოვალეობანი არ ვრცელდება. მაგრამ, თუ საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი, რომელიც არის კონკრეტული
ხელშეკრულების მხარე, გამოიყენებს ამ ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ უფლებებს, მას ავტომატურად ეკისრება ამ
ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოვალეობებიც.

გამონაკლისს წარმოადგენს ხელშეკრულებანი, მიმართული აგრესიის წინააღ მდეგ. ვენის კონვენცია აღ იარებს სახელმწიფოთა
უფლებას დადონ ხელშეკრულება აგრესორის პასუხისმგებლობისა და სხვა საკითხების ფიქსაციის მიზნით. ამავე დროს, ყოველი
ხელშეკრულება, რომელიც იდება აგრესორებისადა მათი მოკავშირეების მიერსხვა სახელმწიფოს საზიანოდ, იმთავითვე ჩაითვლება
ბათილად.
ხელშეკრულებები განსხვავდება ერთმანეთისგან მხარეთა რაოდენობის მიხედვით. ო რ მ ხრ ივ ი ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბე ბი
სახელმწიფოთშორისი ურთიერთობების ყველაზე ტიპური სახეა. დღეისთვის მისი რაოდენობა რამდენიმე ასეულ ათასს შეადგენს.
თანამედროვე ეტაპზე სულუფროდიდ და ფართო გამოყენებას პოულობს მრავალმხრივი ხელშეკრულ ე ბე ბი, რომელთა მეშვეობით
იქმნება საერთაშორისო უნივერსალური და რეგიონალური ორგანიზაციები, წესდებები და ა.შ.ხელშეკრულებაში მონაწილეობა
არ ნიშნავს მხარეებთან დიპლომატიური ურთიერთობის დამყარებას, ხოლოხელშეკრულების შეწყვეტა არ ნიშნავს სხვა მხარეებთან
ასეთი ურთიერთობის გაწყვეტას.

2 3 . ალ ტე რ ნ ატის წ ე ს ი (ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბის დადე ბის წ ე ს ი და ს ტადიე ბი)

საერთაშორისო ხელშეკრულების დადების უფლება სუვერენული სახემწიფოს ერთ–ერთი ძირითად უფლებათაგანია. ყოველი
სახელწიფო უფლებამოსილია მიიღოს მონაწილეობა ხელშეკრულების შემმუშავებელ კონფეენციაზე,ან შეუერთდეს უკვე არსებულ
ხელშეკრულებას, თუ იგი დაინტერესებულია ასეთი შეთანხმებით. სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს რომელორგანოს აქვს უფლება
იმოქმედოს საერთაშორისო ასპარეზზე მისი სახელით და დადოს საერთაშორისო ხელშეკრულება. როგორც წესი ეს უფლება
სახელმწიფოს ან მთავრობის მეთაურს ეკუთვნის ან საგარეო საქმეთა მინისტრი ან სპეც. უფლებამოსილებით რწმუნებული.
საერთაშორისო ხელშეკრულებაიდება ან უშუალო დიპლომატიური მოლაპარაკების შედეგად, ან საერთაშორისო კონფერენციის
მოწვევით. მხარეთა მიერ შეთანხმებული და დაზუსტებული ტექსტი ხელმოწერის ობიექტად იქცევა. საერთაშორისო ხელშეკრულების
ხელმოწერა სპეციალური წესის დაცვით ხდება, რომლის მიზანია ასახოს სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის პრინციპი. ამ წესს
ალ ტერნატი ეწოდება.ორმხრივი ხელშეკრულების ხელმოწერის დროს მხარეები სვამენ თავის ხელმოწრას ერთმანეთის გასვწრივ,
მარცხნიდან მარჯვნივ, ან ერთიმეორის ქვევით.პირველშემთხვევაში მარცხენა ადგილი პირველადგილად ითვლება, მეორე შემთხვევაში
ასეთ ადგილად ზედა ადგილი ითვლება. ყოველ ეგზემპლარს პირველ ადგილას აწერს ის მხარე, რომელთანაც რჩება წინამდებარე
ხელშეკრულება. მრავალმხრივი ხელშეკრულების ხელმოწერისას მხარეები სვამენ თავის ხელმოწერას ქვეყნების სახელწოდების
ანბანურიწესის მიხედვით,როგორც წესი, გამოიყენებაინგლისური ანბანი. აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს შორის გამოიყენება რუსული
ანბანი. ხელშეკრულების დანართს ხელს აწერენ დელეგაციის მეთაურები მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იგი ხელშკრულების
განუყოფელ ნაწილად ჩაითვლება (დამატებითი მუხლები და ა. შ.) რაც შეეხება დანართებს, რომლებიც საქონლის ნუსხას, საბუთების
ნიმუშებსადა სხვა ამგვარ აქტებს წარმოადგენს, მათ, როგორც წესი, ან სულარ აწერენ ხელს, ანდა ხელს აწერენ დელეგაციის მდივნები.

2 4 . ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბის ძ ალ აშ ი შ ე ს ვ ლ ის ს აფუძ ვ ლ ე ბი

ხელშეკრულება ძალაში შედის: ა) ხელმოწერის დღიდან; ბ) ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ; გ) სარატიფიკაციო
სიგელების გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ; დ) სარატიფიკაციო სიგელების სათანადო რაოდენობის
დაგროვების დღიდან ან ამ სღ იდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ; ე)ხელშეკრულების დამტკიცების (მიღ ების) დღ იდან ან
გარკვეული ვადის გასვის შემდეგ.

ასეთია ხელშეკრულების როგორც კონკრეტული საერთაშორისო-სამართლებრივი უფლება-მოვალეობის აღ მნუსხველი
აქტის ძალაში შესვლის ძირითადი საშუალებანი, მაგრამ ხელშეგრულების ძალაში შესვლა როდი ნიშნავს იმას, რომ იგი სავალდებულო
ხდება ყველა მხარისთვის. ასეთი ხელშეკრულება სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის, ვინც შეასრულა აქტის ძალაში შეყვანისთვის
გათვალისწინებული ყველა პროცედურა, მაგალითად, მოახდინა მისი რატიფიკაცია, შეუერთდა მას და ა. შ. მაგრამ, სხვებისთვის,
რომლებსაც ასეთი აქტი არ ჩაუტარებიათ, ეს ხელშეკრულება სავალდებულო ძალას არ იძენს, მანამ სანამ ისინი არ გადადგამენ სათანადო
ნაბიჯს.

რ ატიფიკაციის ქვეშიგულისხმება ხელშეკრულების დამტკიცება სახელმწიფოს უზენაესი ხელისუფლების მიერ.სახელმწიფოს უფლება
აქვს უარითქვასრატიფიკაციაზე და ეს ვერჩაითვლება მართლსაწინააღმდეგო აქტად. ყოველი სახელმწიფო თვითონ განსაზღ ვრავს
რატიფიკაციის წესებს და იმ ორგანოს, რომლის კომპეტენციაშიც შედის რატიფიკაციის უფლება. რატიფიკაციის აქტი ფორმდება
სარატიფიკაციოსიგელის სახეით, რომლითაც მეთაური ატყობინებს მეორე მხარეს ხელშეკრულების დამტკიცებისფაქტს და არწმუნებს,
რომ ხელშეკრულება პირნათალად შესრულდება. რატიფიკაციისგან განასხვავებენ ხელშეკრულების დამტკიცებას ანუ მიღ ებას, რასაც
ქვეყნის კონსტიტუცია მიაკუთვნებს ამა თუ იმ კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი ხელშეკრულება არ მოითხოვს სარატიფიკაცია
პროცედურას. თუ ხელშეკრულებაღია ხასიათისაა, ყოველ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს“ უკვე ხელმოწერილ
ხელშეკრულებას, რისთვისაც ის სპეციალურ განცხადებას აკეთებს და შეერთების აქტს სახელმწიფო-დეპოზიტორს აბარებს.
ხელშეკრულება ძალაში შედის „სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლისას“ ან „დეპონირებისთვის გადაცემ ის ას “.
ორმხრივი ხელშეკრულების დადებისას, ერთ ქვეყანაში ხდება ხელშეკრულების ხელმოწერა, ხოლო სარატიფიკაციო სიგელების
გადაცემა ხდება მეორე სახელმწიფოს დედაქალაქში.მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა რატიფიკაციის დროს სარატიფიკაციო სიგელის
შესანახად ამოირჩევა სახელმწიფო-დეპოზიტორი ან სათანადო საერთაშორისო ორგანიზაციის აღ მასრულებელი ორგანო. ყოველი
სახელმწიფო ხელმოწერისას ანრატიფიკაციის დროს უფელბამოსილია გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმ ა . თუ არცერთმა მხარემ არ
განაცხადა პროტესტი, შენიშვნაიურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ. დადებული ხელშეკრულება უნდა იყოს სათანადო
წესით გამოქვეყნებული ანუ პრ ო მ ულ გირ ე ბულ ი ყოველი მხარის მიერ.
2 5 . დათქმ ა

ყოველი სახელმწიფო ხელმოწერისას ან რატიფიკაციის დროსუფლებამოსილია გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმა, რომლის მიზანია
შეზღ უდოსზოგიერთი მუხლის მოქმედება ან შემოფარგლოს მათი მოქმედებაგარკვეული პირობებით. თუ არც ერთმა სხვა მხარემ არ
განაცხადა პრტესტი, შენიშვნა იურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ და ამიერიდან შენიშვნის გამკეთებელსა და
ხელშეკრულების სხვა მონაწილეებს შორის ხელშეკრულება მოქმედებს დათქმის აღ ნიშნული შესწორებებით. თუ მის წინააღ მდეგ
პროტესტს აცხადებს მხოლოდ რამდენიმე სახელმწიფო, დათქმა ვრცელდება დანარჩენ მონაწილეებზე. ერთსულოვანი პროტესტის
შემთხვევაში დათქმა იურიდიულ ძალას არ იძენს და ბათილდება, თუ თავისი ხასიათი დეკლარაციული არ არის.
ზოგჯერ, იშვიათ შემთხვევაში, თვით ხელშეკრულება ნაწილობრივ ან სრულებით კრძალავს შენიშვნის გაკეთებას, რაც შეთანხმების
დემოკრატიული საწყისების ხელშუხებლობის უზრუნველსაყოფად კეთდება.
2 6 . ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბის მ ო ქმ ე დე ბის ვ ადა

ხელშეკრულების მოქმედების ვადა მხარეთა მიერ განისაზღ ვერება. უვადოდ იდება მხოლოდ ის ხელშეკრულებანი, რომლებიც
საერთაშორისო სამართლის კოდიფიკაციის აქტებს წარმოადგენენ ან ომის მდგომარეობას წყვეტენ (საზავო ხელშეკრულეანი). ამ
ხელშეკრულებათა დენონსაცია (გაუქმება)დაუშვებელია. პოლიტიკური სახის ხელშეკრულებანი იდება როგორც წესი 10, 20 და
მეტი წლით, ეკონომიკური, კულტურული და სამართლებრივი სახისა 1-5 წლით, ზოგჯერ განუსაზღ ვრელი ვადით.
ხელშეკრულების ვადა შეიძლებაგაგრძელდეს, რასაც პროლონგაცია ეწოდება. პროლონგაცია ავტომატურ ხასიათს ატარებს მაშინ,
როცა ამას თვითხელშეკრულებაითვალისწინებს. თუ ხელშეკრულების ვადის გასვლამდერამდენიმე თვით ან წლით ადრე არც ერთი
მხარე არ გამოთქვამს მისი გაუქმების სურვილს, იგი ავტომატურად განაგრძნობს მოქმედებას გარკვეული ვადის განმავლობაში.

2 7 . ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბე ბის ნ ამ დვ ილ ო ბის პირ ო ბე ბი

საერთაშორისო ხელშეკრულების ნამდვილობა გულისხმობს მის საერთაშორისო-სამართლებრივ სრულფასოვნებას, მართლზომიერ
ხასიათს. ყოველი აქტი, რომელსაც ჩადის ერთი სახელმწიფო სხვა სახელმწიფოს ნების გამომჟღ ავნების თავისუფლების შეზღ უდვის
მიზნით, მართლსაწინააღმდეგო ქმედებად ითვლება. პირველ რიგში, ასეთ ქმედებად ჩაითვლება ძალით დამუქრების გამოყენება

სახელმწიფოს ან მისი წარმომადგენლობის მიმართ. სადავოდ ხდის ხელშეკრულების ნამდვილობას მოლაპარაკების მონაწილე
სახელმწიფოს წარმოამდგენელთა მოტყუება ან მოსყიდვა, ხელშეკრულებაში გაპარული შეცდომა და ა.შ.
ყველაზე მძიმე დანაშაულად ითვლება ძალის გამოყენება ან სხვარაიმე იძულებითი საშუალებისთვის მიმართვა. ცალკე საკითხს
წარმოადგენს ხელშეკრულების ბათილობა მხარეთა მიერ იმპერატიული ნორმების გადახვევის გამო. ამ შემთხვევაში ორივე
სახელმწიფოს ნების გამომჟღავნების თავისუფლება ეჭვს არ იწვევს, თუმცახელშეკრულებით დადგენილი ქცევითი წესები ”უხვევენ”
არსებულსაყოველთაოდ აღიარებულნორმებს, რომელთა იმპერატიული ხასიათის უგულებელყოფა აკრძალულია. იმპერატიული ნორმა
უკრძალავს მხარეებს ისეთ გადახვევას, რომელიც მათ ურთიერთობას ეხება და ერთმანეთის მიმართ უფლება-მოვალეობებს ადგენს.
ამიტომ ხელშეკრულება, რომელიც ორივე სახელმწიფოს აგრესიულპაქტს წარმოადგენს და მესამე სახელმწიფოს წინააღ მდეგ არის
მიმართული, ჩაითვლება ბათილად არა იმიტომ, რომ ძალის გამოყენების დაუშვებლობას იმპერატიული ხასიათი აქვს, არამედ იმიტომ,
რომ ეს აქტი არღვევს, ლახავს საერთაშორისო სამართლის ამ ძირითად პრინციპს. მაგრამ თუ ორმა სახელმწიფომ დადო ხელშეკრულება,
რომლითაც აღიარებენ მათშორის დავის მოწესრიგების შეიარაღებული ძალების გამოყენების საშუალებით, ასეთი ხელშეკრულება
იმთავითვე ბათილად გვევლინება, რადგანაც ძალის გამოუყენებლობის პრინციპის შეცვლა ურთიერთშეთანხმებითაც არ შეიძლება.

2 8 . ხე ლ შ ე კრ ულ ე ბის შ ე წ ყ ვ ე ტა

როდესაც მხარე ან მხარეები ერთმანეთის მიმართ აქტიურად იყენებენ შეძენილუფლებებს, ხოლო ვალდებულებების შესრულებაზე თავს
არ იწუხებენ, ხელშეკრულება მერყევიხდება და შეიძლება მოხდეს მისიმოქმედების ვადის შეწყვეტა ვადის გასვლამდე. საერთაშორისო
ხელშეკრულების მოქმედების შეწყვეტის რამდენიმე საშუალება არსებობს:ა) როდესაც ხელშეკრულებაში აღ ნიშნული წესის
გათვალისწინებით, ერთი მხარე ატყობინებს მეორე მხარეს ან სახელმწიფო-დეპოზიტორს, რომ მას არ სურს ხელშეკრულების ვადის
გაგრძელება, ამას ხელშეკრულების დე ნ ო ნ ს აც ია ეწოდება. ბ) შესაძლებელია ხელშეკრულების მოქმედების შეწყვეტა მხარეთა
შეთანხმებით მოხდეს. ამ შემთხვევაში ყოველი მხარის თანხმობაა სავალდებულო. თუ ამ შეთანხმებას ახალი შესწორებული
ხელშეკრულების დადება მოყვება შედეგად, ადგილი აქვს საერთაშორისო ხელშეკრულების ნოვაციას. გ) ხელშეკრულება წყდება ასევე
მის მიერ გათვალისწინებული პირობების შესრულებისას ან აღ ნიშნული ვადის ამოწურვისა შესაძლებელია ხელშეკრულების
ცალმხრივიგაუქმებაც,ა) როდესაც ერთ-ერთი მხარე არ იცავს ხელშეკრულებით გათვალისწინებულპირობებს და უხეშად არღვევს მათ,
მეორე მხარესუფლება აქვს გააუქმოს ასეთი შეთანხმება, უკანასკნელის ამ მოქმედებას ხელშეკრულების ან ულ ირ ე ბა ეწოდება.
ბ)ავტომატურად უქმდება ის ხელშეკრულება, რომელიც საერთაშორისო ასპარეზიდან გამქრალ სუბიექტთან იყო დადებული.
ს აერთაშორისო ხელშეკრულების სტრუქტურა და ფორმა
ფორმის მხრივ საერთაშორისოხელშეკრულება წერილობით სახეს ატარებს, ხოლოსტრუქტურის მხრივ სამ ძირითად ნაწილად:
ა) პრეამბულა ანუ შესავალი ნაწილი შეიცავს მხარეთადასახელებას და შეთანხმების მიზანზე მითითებას.
ბ) ძირითადი ნაწილი მუხლობრივად აღნუსხავს მიღწეული შეთანხმების შინაარსს.
გ) დასკვნითი ნაწილი პეოცედურულსაკითხებს შეიცავს: ხელშეკრულების ძალაში შესვლის დრო, მისი მოქმედების ვადა, ვადის
გაგრძელების წესი, ხელშეკრულებასთან შეერთების წესი, ხელშეკრულების გაუქმების ( დენინსაციის ) წესი, რა ენაზეაშედგენილი
ხელშეკრულების ტექსტი, ხელშეკრულების დადების თარიღი და ადგილი. სულბოლოში დაისმის მხარეტა ხელმოწერა და ბეჭდები.
წინათ ხელშეკრულება ან მხოლოდ ლათინურ ანფრანგულან ინგლისურ ენებზე იწერებოდა. დღეს ხელშეკრულების ენა გარკვეულწესს
ემორჩილეაბ – მრავალმხრივი ხელშეკრულებანი იდება ე.წდიპლომატიურ (ინგლისურ, ფრანგულ და რუსულ) ენებზე, ორმხრივი –
მხარეთა არჩევით.
საქართველოს რესპუბლიკაიყენებს ორმხრივი ხელშეკრულების ედგენისას ქართულდა მეორე მხარის ენას,
გაეროშიმიღებულია ექვსი ოფიციალური ენა– რუსული, ინგლისური, ფრანგული, ჩინური, ესპანური, არაბული.
ს აერთაშორისო ხელშეკრულებათა კლასიფიკაცია

საერთაშორისო ხელშეკრულებათა კლასიფიკაცია შეიძლება მოვახდინოთ სამი ნიშნის მიხედვით:
ს აერთაშორისო ხელშეკრულებათა ტიპები. საერთაშორისო ხელშეკრულებათა მრავალათასიანი აქტები თავისი მნიშვნელობითადა
საერთაშორისო მასშტაბურობის თვალსაზრისიტ ყველა თანაბარი როდია. განასხვავებენ საერთაშორისო სამართლის სუბიექტთა
ზოგადი ქცევის მარეგულირებელ შეთანხმებებს, რომლებიც თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის ძირითად ნორმებსა და
პრინციპებს განამტკიცებენ და ხელშეკრულებებს, რომელნიც სახელმწიფოთა შორის კონკრეტულ საკითხებს არეგულირებენ.
ს აერთაშორისო ხელშეკრულებათა სახელწოდებანი. არსებობს საერთაშორისოხელშეკრულებათაუამრავი სახელწოდება:
ხელშეკრულება, ტრაქტატი, პაქტი, კონვენცია, შეთანხმებადა ა.შ. პრინციპში ყველა ამ სახელწოდების ხელშეკრულება არ განსხვავდება
ერთმანეთისაგან იურიდიული ძალის თვალსაზრისით და მხარეებისათვის სათანადო უფლებამოვალეობებს წარმოშობს, ცვლის ან
სპობს, მაგრამ არც ის იქნება სწორი, რომუგულებელვყოთ ის ნიუანსები, რომელსაც ყოველი სახელწოდება ატარებს. განვიხილოთ
ზოგიერთი მათგანი:
ხელშეკრულება ყველაზეფართოდ მიღებული ტერმინია, რომელიც ყველა სახის სახელმწიფოტაშორისო შეთანხმებებს ასახავს.
პაქტი, როგორც წესი, ეწოდებაორმხრივ ან მრავალმხრივ სახელმწიფოთაშორისო აქტებს, რომლებიც იდება მთავრობის მიერან მათი
რწმუნების საფუძველზე და, როგორც წესი,რატიფიკაციას არ საჭიროებენ. მაგრამ იდება ისეთი შეთანხმებებიც, რომელთა რატიფიკაციაც
სავალდებულოა.
შ ეთანხმება – ამ სიტყვის ზუსტი მნიშვნელობით ეწოდება იმ სახელმწიფოთაშორისო აქტებს, რომლებიც იდება მთავრობის მიერან მათი
რწმუნების საფუძველზე და როგოეც წესი, რატიფიკაციას არ საჭიროებენ, მაგრამ იდება ისეთი შეთანხმებებიც, რომელთარატიფიკაციაც
სავალდებულოა.
კონვენცია ძირითადად ისეთი სახის სახელმწიფოთაშორისო შეთანხმებას ეწოდება, რომელიც რაიმე სპეციალური დარგს და სპეციალურ
დანიშნულებით ხასიათს ატარებს.
დე კლარაცია ეწოდებაორი ან რამდენიმე სახელმწიფოს ისეთგანცხადებას, რომელიც მხარეთა საგარეოპოლიტიკის გარკვეულ გეზს
სახავს ან მათშეხედულებას გამოხატავს პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და სხვასფეროში; დეკლარაცია, როგორც წესი, შეიცავს
საერთაშორისო სამართლის ახალ, ძირითად პრინციპებს ან მხარეთა დამოკიდებულებას არსებული პრინციპებისადმი.
ნ ოტების გაცვლა ეწოდება შეთანხმების დადების ისეთ წესს, როდესაც მხარეები ერთმანეთსუგზავნიან იდენტური ტექსტის მქონე
განცხადებებს.
კომპრომისი ეწოდებაისეთ შეთანხმებას, რომლითაც მხარეები თანხმდებიან გადასცენ საერთაშორისოსასამართლოს მათ შორის
წარმოშობილი დავა.
ო ქმის საშუალებით ფორმდება სხვადასხვა სახის შეთანხმებანი, რომელთა მეშვეობით მხარეები ცხადებენ თავის სურვილს შეუერთდნენ
ხელშეკრულებას, განავადონ მისი მოქმედება; ოქმის მეშვეობით მთავრობები აკეთებენ ამათუ იმ დათქმას ხელშეკრულების მიმართ და
ა.შ.
ზოგჯერ ოქმის სახელწოდებას ატარებს შეთანხმება, რომელიც არაფრით არ განსხვავდება ჩვეულებრივი ხელშეკრულებისგან.