Document structure
View explanations
Referenced documents
Document Highlights
Consolidated publications
Return back Consolidated versions (13/07/2020 - 16/03/2021)
მუხლი 1. კანონის რეგულირების სფერო
1. ეს კანონი განსაზღვრავს საზოგადოებრივ თუ პირად ცხოვრებაში ქალთა მიმართ ძალადობისათვის ან/და ოჯახში ძალადობისათვის დამახასიათებელ ქმედებათა ერთობლიობას, ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთის სამართლებრივ და ორგანიზაციულ საფუძვლებს, აგრეთვე მსხვერპლთა სოციალური და სამართლებრივი დაცვისა და დახმარების გარანტიებს.
2. ეს კანონი, ამ კანონით დადგენილ თავისებურებათა გათვალისწინებით, ვრცელდება ასევე იმ ურთიერთობებზე, რომლებითაც ირღვევა არასრულწლოვნის კონსტიტუციური უფლებები და თავისუფლებები უგულებელყოფით ან/და ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, სექსუალური ძალადობით ან იძულებით.
საქართველოს 2016 წლის 22 ივნისის კანონი № 5446 - ვებგვერდი, 12.07.2016წ.
საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის კანონი №761 - ვებგვერდი, 25.05.2017წ.
ამ კანონის მიზანია:
ა) ოჯახის წევრთა უფლებრივი თანასწორობის აღიარებით მათი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ხელშეუხებლობის, ოჯახური ღირებულებების დაცვის საკანონმდებლო გარანტიების შექმნის უზრუნველყოფა;
ა1) ქალთა უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის, ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური და ეკონომიკური ხელშეუხებლობის საკანონმდებლო გარანტიების შექმნის უზრუნველყოფა;
ბ) ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის გამოვლენისათვის, აღკვეთისა და თავიდან აცილებისათვის ეფექტიანი საკანონმდებლო მექანიზმების შექმნა;
გ) მსხვერპლთათვის მართლმსაჯულების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფის სისტემის შექმნა;
დ) მსხვერპლთა დაცვის, დახმარებისა და რეაბილიტაციის საფუძვლების შექმნა;
ე) ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის თავიდან აცილებისათვის და ძალადობის წინააღმდეგ საბრძოლველად სხვადასხვა ინსტიტუტს შორის თანამშრომლობის უზრუნველყოფა;
ვ) მოძალადეთა დამოკიდებულებებისა და ქცევის კორექციისკენ მიმართული ღონისძიებების განხორციელების ხელშეწყობის უზრუნველყოფა.
ოჯახში ძალადობა გულისხმობს ოჯახის ერთი წევრის მიერ მეორის კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების დარღვევას უგულებელყოფით ან/და ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, სექსუალური ძალადობით ან იძულებით.
საქართველოს 201 4 წლის 17 ოქტომბრის კანონი №2697 - ვებგვერდი, 31.10 .2014 წ.
მუხლი 31. ქალთა მიმართ ძალადობა
1. ქალთა მიმართ ძალადობა გულისხმობს საზოგადოებრივ თუ პირად ცხოვრებაში ქალების მიმართ გენდერული ნიშნით ჩადენილი ძალადობისათვის დამახასიათებელ ყველა ქმედებას, რომელთაც შედეგად მოჰყვება ან შეიძლება მოჰყვეს ქალებისთვის ფიზიკური, ფსიქოლოგიური ან სექსუალური ტანჯვის ან ეკონომიკური ზიანის მიყენება, მათ შორის, ასეთი ქმედებების ჩადენის მუქარა, ქალების იძულება ან მათთვის თავისუფლების თვითნებური აღკვეთა.
2. ამ კანონის მიზნებისთვის ქალად მიიჩნევა აგრეთვე 18 წელს მიუღწეველი მდედრობითი სქესის არასრულწლოვანი.
მუხლი 4. კანონში გამოყენებულ ტერმინთა განმარტება
ამ კანონში გამოყენებულ ტერმინებს აქვთ შემდეგი მნიშვნელობა:
ა) ფიზიკური ძალადობა – ცემა, წამება, ჯანმრთელობის დაზიანება, თავისუფლების უკანონო აღკვეთა ან სხვა ისეთი მოქმედება, რომელიც იწვევს ფიზიკურ ტკივილს ან ტანჯვას; ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებული მოთხოვნების დაუკმაყოფილებლობა, რაც იწვევს მსხვერპლის ჯანმრთელობის დაზიანებას ან სიკვდილს;
ბ) ფსიქოლოგიური ძალადობა – შეურაცხყოფა, შანტაჟი, დამცირება, მუქარა ან სხვა ისეთი მოქმედება, რომელიც იწვევს ადამიანის პატივისა და ღირსების შელახვას;
გ) იძულება – ადამიანის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური იძულება, შეასრულოს ან არ შეასრულოს მოქმედება, რომლის განხორციელება ან რომლისგან თავის შეკავება მისი უფლებაა, ანდა საკუთარ თავზე განიცადოს თავისი ნება-სურვილის საწინააღმდეგო ზემოქმედება;
დ) სექსუალური ძალადობა – სქესობრივი კავშირი ძალადობით, ძალადობის მუქარით ან მსხვერპლის უმწეობის გამოყენებით; სქესობრივი კავშირი ან სექსუალური ხასიათის სხვაგვარი მოქმედება ან გარყვნილი ქმედება არასრულწლოვნის მიმართ;
ე) ეკონომიკური ძალადობა – ქმედება, რომელიც იწვევს საკვებით, საცხოვრებელი და ნორმალური განვითარების სხვა პირობებით უზრუნველყოფის, საკუთრებისა და შრომის უფლებების განხორციელების, აგრეთვე თანასაკუთრებაში არსებული ქონებით სარგებლობისა და კუთვნილი წილის განკარგვის უფლების შეზღუდვას;
ე1) არასრულწლოვნის კანონიერი ინტერესების უგულებელყოფა − მშობლის (მშობლების), სხვა კანონიერი წარმომადგენლის ან/და სხვა პასუხისმგებელი პირის მიერ არასრულწლოვნის ფიზიკური და ფსიქოლოგიური საჭიროებების დაუკმაყოფილებლობა, საფრთხისაგან დაუცველობა, საბაზისო განათლების უფლების შეზღუდვა, დაბადების რეგისტრაციის, სამედიცინო და სხვა მომსახურებებით სარგებლობისათვის აუცილებელი მოქმედებების განუხორციელებლობა, თუკი მშობელს (მშობლებს), სხვა კანონიერ წარმომადგენელს ან/და სხვა პასუხისმგებელ პირს აქვს (აქვთ) სათანადო ინფორმაცია და შესაძლებლობა და ხელი მიუწვდება (მიუწვდებათ) შესაბამის მომსახურებაზე;
ვ) მსხვერპლი – ქალი, აგრეთვე ოჯახის ნებისმიერი წევრი, რომელთა კონსტიტუციური უფლებები და თავისუფლებები დაირღვა უგულებელყოფით ან/და ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური ან სექსუალური ძალადობით ან იძულებით და რომლებსაც მსხვერპლის სტატუსი განუსაზღვრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისმა სამსახურმა, სასამართლო ორგანომ ან/და გენდერული თანასწორობის, ქალთა მიმართ ძალადობისა და ოჯახში ძალადობის საკითხებზე მომუშავე უწყებათაშორის კომისიასთან არსებულმა ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის სტატუსის განმსაზღვრელმა ჯგუფმა (შემდგომ − მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფი). მსხვერპლად მიიჩნევა აგრეთვე არასრულწლოვანი, რომლის კანონიერი ინტერესები უგულებელყოფილია და რომელსაც მსხვერპლის სტატუსი განუსაზღვრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისმა სამსახურმა, სასამართლო ორგანომ ან/და მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფმა. ამ კანონის მე-14 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებისა და მე-3 პუნქტის მე-2 წინადადების, 142 მუხლის, მე-16 მუხლის მე-3 პუნქტის „ი“ ქვეპუნქტისა და მე-6 პუნქტის მიზნებისთვის მსხვერპლად მიიჩნევა აგრეთვე არასრულწლოვანი, რომელიც სამართლებრივი აქტის ან სამოქალაქოსამართლებრივი გარიგების საფუძველზე ან მათ გარეშე ფაქტობრივად იმყოფება/ცხოვრობს სხვა პასუხისმგებელ პირთან ან ნებისმიერ სხვა პირთან, რომელმაც დაარღვია მისი კონსტიტუციური უფლებები და თავისუფლებები უგულებელყოფით ან/და ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური ან ეკონომიკური ძალადობით ან იძულებით, და რომელიც მოძალადისგან სოციალურმა მუშაკმა განაცალკევა. მსხვერპლად მიიჩნევა აგრეთვე ბავშვი, რომელიც ძალადობის მოწმეა;
ვ1) სავარაუდო მსხვერპლი – პირი, რომელსაც მიაჩნია, რომ არის მსხვერპლი, და რომელიც მსხვერპლის სტატუსის განსაზღვრის მიზნით შესაბამის სამსახურს/ორგანოს/მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფს მიმართავს;
ზ) ოჯახის წევრი – ამ კანონის მიზნებისთვის, დედა, მამა, პაპა, ბებია, მეუღლე, არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი პირი, შვილი (გერი), მინდობით აღსაზრდელი, მინდობით აღმზრდელი (დედობილი, მამობილი), დედინაცვალი, მამინაცვალი, შვილიშვილი, და, ძმა, მეუღლის მშობელი, არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი პირის მშობელი, შვილის მეუღლე (მათ შორის, არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი), ყოფილი მეუღლე, წარსულში არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი პირი, მეურვე, მზრუნველი, მხარდამჭერი, მეურვეობისა და მზრუნველობის ქვეშ მყოფი პირი, მხარდაჭერის მიმღები, აგრეთვე პირები, რომლებიც მუდმივად ეწევიან ან ეწეოდნენ ერთიან საოჯახო მეურნეობას;
ზ1) სხვა პასუხისმგებელი პირი – პირი (გარდა ამ მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირებისა), რომელთანაც სამართლებრივი აქტის ან სამოქალაქოსამართლებრივი გარიგების საფუძველზე ფაქტობრივად იმყოფება/ცხოვრობს არასრულწლოვანი, რომელზე ზრუნვისა და რომლის კანონიერი ინტერესების დაცვის ვალდებულებაც დაეკისრა აღნიშნულ პირს იმავე სამართლებრივი აქტის ან სამოქალაქოსამართლებრივი გარიგების საფუძველზე;
ზ2) სოციალური მუშაკი – ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურებით განსაზღვრული სოციალური მუშაკი;
თ) მოძალადე – ოჯახის წევრი, რომელიც არღვევს ოჯახის სხვა წევრის კონსტიტუციურ უფლებებსა და თავისუფლებებს უგულებელყოფით ან/და ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური ან ეკონომიკური ძალადობით ან იძულებით. მოძალადედ მიიჩნევა აგრეთვე ოჯახის წევრი ან ნებისმიერი სხვა პირი, რომელიც საზოგადოებრივ თუ პირად ცხოვრებაში ქალის მიმართ გენდერული ნიშნით ახორციელებს ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ, სექსუალურ ან ეკონომიკურ ძალადობას ან იძულებას. ამ კანონის მე-14 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებისა და მე-3 პუნქტის მე-2 წინადადების, 142 მუხლის, მე-16 მუხლის მე-3 პუნქტის „ი“ ქვეპუნქტისა და მე-6 პუნქტის მიზნებისთვის მოძალადედ მიიჩნევა აგრეთვე სხვა პასუხისმგებელი პირი ან ნებისმიერი სხვა პირი, რომელიც არღვევს სამართლებრივი აქტის ან სამოქალაქოსამართლებრივი გარიგების საფუძველზე ან მათ გარეშე მასთან ფაქტობრივად მყოფი/მცხოვრები არასრულწლოვნის კონსტიტუციურ უფლებებსა და თავისუფლებებს უგულებელყოფით ან/და ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური ან ეკონომიკური ძალადობით ან იძულებით;
ი) თავშესაფარი – მსხვერპლთა დროებითი საცხოვრებელი ან საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში ან/და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ბაზაზე არსებული მსხვერპლთა დროებითი განთავსების ადგილი, რომელიც ემსახურება მსხვერპლთა ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას, იურიდიულ და სამედიცინო დახმარებას და დაცვას;
კ) მოძალადის დამოკიდებულებებისა და ქცევის კორექციისკენ მიმართული ღონისძიებები – ძალადობრივი დამოკიდებულებისა და ქცევის შეცვლაზე ორიენტირებული სავალდებულო სწავლების კურსი;
ლ) კრიზისული ცენტრი – სავარაუდო მსხვერპლთა და მსხვერპლთა დროებითი განთავსების ადგილი, რომელიც ემსახურება მათ ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას, პირველად და გადაუდებელ სამედიცინო მომსახურებას და სამართლებრივ დახმარებას. კრიზისულ ცენტრში პირის და მასზე დამოკიდებული პირების განთავსება შესაძლებელია მსხვერპლის სტატუსის განსაზღვრამდე და ამ სტატუსის განსაზღვრის შემდეგ, თუ მსხვერპლი არ გამოთქვამს საცხოვრებლად მისი თავშესაფარში განთავსების სურვილს და საჭიროებს მხოლოდ ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას, პირველად და გადაუდებელ სამედიცინო მომსახურებას და სამართლებრივ დახმარებას თავშესაფარში ცხოვრების გარეშე;
მ) (ამოღებულია - 04.05.2017, №761).
ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ საქართველოს კანონმდებლობა ემყარება საქართველოს კონსტიტუციას, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებს, ამ კანონსა და საქართველოს სხვა ნორმატიულ აქტებს.
თავი II. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენცია
მუხლი 6. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმები
1. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმები გულისხმობს იმ სოციალურ, ეკონომიკურ, სამართლებრივ და სხვა ღონისძიებათა ერთობლიობას, რომლებიც მიმართულია ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის მიზეზებისა და წინაპირობების თავიდან აცილებისკენ, ძალადობის აღკვეთისკენ, მოძალადის სამართლებრივი დევნისკენ, მისი დამოკიდებულებებისა და ქცევის კორექციისკენ, მსხვერპლის რეაბილიტაციისა და ადაპტაციისკენ.
2. სახელმწიფო თავისი უფლებამოსილი ორგანოების მეშვეობით ხელს უწყობს და უზრუნველყოფს ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმების დანერგვასა და განხორციელებას.
3. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმები გულისხმობს:
ა) იმ ფაქტორების ანალიზს, შესწავლასა და შეფასებას, რომლებიც ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის მიზეზებია;
ბ) ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის გამოსავლენად და აღსაკვეთად ეფექტიანი სამართლებრივი მეთოდების დანერგვას;
გ) შესაბამისი სტატისტიკის წარმოებას;
დ) იმ პირთა მიმართ პრევენციული ღონისძიებების განხორციელებას, რომლებიც ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ჩამდენ რისკჯგუფებს განეკუთვნებიან ან რომლებმაც ქალთა მიმართ ძალადობა ან/და ოჯახში ძალადობა ჩაიდინეს;
ე) სათანადო საინფორმაციო-საგანმანათლებლო კამპანიის წარმართვას, რათა ადამიანებს ჰქონდეთ ინფორმაცია თავიანთი უფლებებისა და თავისუფლებების, მოვალეობების, აგრეთვე შესაბამისი დაცვის გარანტიების თაობაზე, მათ შორის, იმ უფლებებისა და მოვალეობების შესახებ, რომლებიც ოჯახის წევრთა თანასწორობასა და ურთიერთვალდებულებებს უზრუნველყოფს;
ვ) ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში მოძალადის პასუხისმგებლობის, მსხვერპლის უფლებების და ამ უფლებების დაცვის გარანტიების შესახებ ინფორმაციის გავრცელებასა და ხელმისაწვდომობას;
ზ) ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში მსხვერპლისათვის დახმარებისა და დაცვის ღონისძიებების, ხოლო მოძალადისათვის – დამოკიდებულებებისა და ქცევის კორექციისკენ მიმართული ღონისძიებების განხორციელებას;
თ) ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის უზრუნველსაყოფად დაინტერესებულ ინსტიტუტებთან ერთად ერთობლივი პროგრამების შექმნასა და მხარდაჭერას.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
მუხლი 7. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების განხორციელება
1. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების განხორციელებას თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, ამ კანონით დადგენილი წესით უზრუნველყოფენ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო, საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო, საქართველოს პროკურატურის ორგანოები და სასამართლო ორგანოები.
2. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების განხორციელებისას შესაბამისმა სახელმწიფო ორგანოებმა შეიძლება ითანამშრომლონ ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობისა და ადამიანის უფლებების დაცვის საკითხებზე მომუშავე დაინტერესებულ ინსტიტუტებთან და უზრუნველყონ ერთობლივი პროექტების დაგეგმვა და განხორციელება.
3. გენდერული თანასწორობის, ქალთა მიმართ ძალადობისა და ოჯახში ძალადობის საკითხებზე მომუშავე უწყებათაშორისი კომისია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ ფარგლებში უზრუნველყოფს მონიტორინგისა და შეფასების ღონისძიებათა განხორციელებას, რომლებიც მიმართულია ამ კანონის რეგულირების სფეროში შემავალი ძალადობის ყველა ფორმის პრევენციისა და აღკვეთისკენ.
4. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა პირველადი იდენტიფიკაცია, გამოვლენა, მათი დაცვა, დახმარება, რეაბილიტაცია და ამ მიზნით სახელმწიფო ორგანოებისა და სხვა შესაბამისი სუბიექტების დროული, კოორდინირებული (ურთიერთშეთანხმებული) საქმიანობა განისაზღვრება „ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა გამოვლენის, მათი დაცვის, დახმარებისა და რეაბილიტაციის ეროვნული რეფერირების პროცედურებით“, რომლებსაც ამტკიცებს საქართველოს მთავრობა.
5. სახელმწიფო უზრუნველყოფს ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციისკენ მიმართული კომპონენტების ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების (სკოლების), პროფესიული და უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების საგანმანათლებლო პროგრამებში გათვალისწინებას.
საქართველოს 2016 წლის 19 თებერვლის კანონი № 4744 - ვებგვერდი, 25.02.2016წ.
მუხლი 8. სოციალური მომსახურება
1. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო თავისი კომპეტენციის ფარგლებში უზრუნველყოფს სოციალურ მომსახურებას ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების განხორციელებისათვის.
2. სოციალური მომსახურება მოიცავს:
ა) ოჯახური დავების მიზეზების შესწავლას, შესაბამის ანალიზს და დავების დაძლევაში ოჯახის წევრთა დახმარებას;
ბ) მსხვერპლთა მხარდაჭერისა და თანადგომის ღონისძიებების განხორციელებას;
გ) შესაბამის სახელმწიფო ორგანოებთან ერთად მოძალადეთა რისკჯგუფების გამოვლენას და მათთან დაკავშირებული პრობლემების გადაჭრაში ხელშეწყობას;
დ) დამცავი ორდერის გაცემის პროცესში მონაწილეობას;
ე) დამცავი და შემაკავებელი ორდერებით გათვალისწინებული საკითხების აღსრულების მონიტორინგის პროცესში მონაწილეობას;
ვ) მსხვერპლთათვის დახმარებისა და სოციალური რეაბილიტაციის პროგრამების შემუშავებას და მათი განხორციელების ხელშეწყობას.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
თავი III. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთის მექანიზმები
მუხლი 9. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთის მექანიზმები
1. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთისათვის გამოიყენება სისხლისსამართლებრივი, სამოქალაქოსამართლებრივი და ადმინისტრაციულსამართლებრივი მექანიზმები.
2. სისხლისსამართლებრივი მექანიზმები გამოიყენება იმ შემთხვევაში, როდესაც ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტი სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებს შეიცავს.
3. სამოქალაქოსამართლებრივი მექანიზმები გამოიყენება ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შედეგად მიყენებული ზიანის საქართველოს სამოქალაქო კანონმდებლობით დადგენილი წესით ასანაზღაურებლად.
4. ადმინისტრაციულსამართლებრივი მექანიზმები გამოიყენება შემაკავებელი ორდერის/დამცავი ორდერის გამოცემით, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც სამართალდარღვევის ხასიათი, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, არ იწვევს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას და მისი აღკვეთა შესაძლებელია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ნორმების გამოყენებით.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
მუხლი 91. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შემთხვევის გამოვლენა
ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შემთხვევის გამოვლენას და მასზე შესაბამის რეაგირებას უზრუნველყოფენ სამართალდამცავი ორგანოები და სასამართლო ორგანოები, აგრეთვე ამ კანონით დადგენილი წესით − მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფი. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტის პირველადი იდენტიფიკაციის და მასზე რეაგირების მიზნით შესაბამისი ორგანოებისათვის მიმართვის ვალდებულება აკისრიათ სამედიცინო დაწესებულებების, არასრულწლოვანთა შემთხვევაში − აგრეთვე საგანმანათლებლო და სააღმზრდელო დაწესებულებების, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს უფლებამოსილ თანამშრომლებს და საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა სუბიექტებს.
მუხლი 10. დამცავი და შემაკავებელი ორდერები
1. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტზე ოპერატიული რეაგირებისათვის უფლებამოსილი ორგანოს მიერ მსხვერპლის დაცვისა და მოძალადის გარკვეული მოქმედებების შეზღუდვის უზრუნველსაყოფად შესაძლებელია დროებითი ღონისძიების სახით გამოიცეს შემაკავებელი ორდერი ან დამცავი ორდერი.
11. პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომლის მიერ მსხვერპლის დაცვისა და მოძალადის გარკვეული მოქმედებების შეზღუდვის უზრუნველსაყოფად დროებითი ღონისძიების სახით შემაკავებელი ორდერის გამოცემა სავალდებულოა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 108-ე, 109-ე, 115-ე, 117-ე, 118-ე, 120-ე, 126-ე, 137-ე და 138-ე მუხლებით, 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტითა და მე-4 ნაწილით, 144-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტითა და მე-3 ნაწილით, 1441−1443 და 151-ე მუხლებით, 160-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტითა და მე-3 ნაწილით და 3811 მუხლით გამოძიების დაწყების ან გამოძიების მიმდინარეობის შემთხვევაში.
12. ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტის შესახებ შეტყობინების მიღების შემდეგ, თუ არ არსებობს გამოძიების დაწყების საფუძველი და, შესაბამისად, არ გამოიყენება ამ მუხლის 11 პუნქტით დადგენილი წესი, პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომელი საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით დადგენილი წესით აფასებს ქალის მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის განმეორების რისკს და ამ რისკის სიმძიმის მიხედვით იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:
ა) შემაკავებელი ორდერის გამოცემის შესახებ;
ბ) შემაკავებელი ორდერის გამოცემაზე უარის თქმის შესახებ.
2. დამცავი ორდერი არის პირველი ინსტანციის სასამართლოს (მოსამართლის) მიერ ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით გამოცემული აქტი, რომლითაც განისაზღვრება მსხვერპლის დაცვის დროებითი ღონისძიებები.
3. შემაკავებელი ორდერი არის პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომლის მიერ გამოცემული აქტი, რომლითაც განისაზღვრება ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში მსხვერპლის დაცვის დროებითი ღონისძიებები. შემაკავებელი ორდერი გამოიცემა საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით დამტკიცებული შემაკავებელი ორდერის ოქმით განსაზღვრული რისკების შეფასების კითხვარის საფუძველზე.
31. შემაკავებელ ორდერში მიეთითება:
ა) მისი გამოცემის თარიღი და ადგილი;
ბ) გარემოებები, რომლებიც საფუძვლად დაედო მის გამოცემას;
გ) მოძალადის სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი და ადგილი, პირადი ნომერი, პროფესია და საცხოვრებელი ადგილი;
გ1) მსხვერპლის სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი და პირადი ნომერი;
დ) ამ მუხლის 32 პუნქტით გათვალისწინებული იმ მოქმედებების ჩამონათვალი, რომელთა განხორციელებაც ეკრძალება მოძალადეს.
32. შემაკავებელ ორდერს ხელს აწერენ მისი გამოცემის უფლების მქონე პირი, მსხვერპლი და მოძალადე. შემაკავებელი ორდერი შეიძლება ითვალისწინებდეს:
ა) მოძალადის მსხვერპლის საცხოვრებელი სახლიდან გარიდების საკითხს, მიუხედავად იმისა, მოძალადე ამ სახლის მესაკუთრეა თუ არა;
ბ) მსხვერპლისა და მასზე დამოკიდებული პირის მოძალადისგან გარიდებისა და თავშესაფარში მოთავსების საკითხებს;
გ) მოძალადისთვის თანასაკუთრებით ერთპიროვნულად სარგებლობის უფლების აკრძალვას;
დ) მოძალადის არასრულწლოვანისაგან განცალკევების საკითხს;
ე) მსხვერპლთან, მის სამსახურთან და სხვა იმ ადგილებთან, სადაც მსხვერპლი იმყოფება, მოძალადის მიახლოების საკითხს;
ვ) ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების საკითხს;
ზ) მოძალადისთვის ამ ორდერის მოქმედების პერიოდში ან ამ ორდერით განსაზღვრულ პერიოდში იარაღით (მათ შორის, სამსახურებრივ-საშტატო იარაღით) სარგებლობის უფლების შეზღუდვას ან აკრძალვას, იარაღის შეძენის ან მისი შეძენისთვის ნებართვის ან ლიცენზიის მოპოვების უფლების აკრძალვას და პირად საკუთრებაში არსებული იარაღის ან/და კუთვნილი იარაღის (მათ შორის, სამსახურებრივ-საშტატო იარაღის) შენახვის ან დროებით ჩამორთმევის პირობებს;
თ) მოძალადის გაფრთხილებას ამ ორდერით გათვალისწინებული მოთხოვნებისა და ვალდებულებების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მისთვის საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული პასუხისმგებლობის დაკისრების შესახებ;
ი) სხვა საკითხებს, რომელთა გადაწყვეტაც აუცილებელია მსხვერპლის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად.
33. თუ მსხვერპლი ან/და მოძალადე რაიმე მიზეზის გამო ხელს არ/ვერ აწერს შემაკავებელ ორდერს, მას ხელს აწერს მხოლოდ შემაკავებელი ორდერის გამოცემის უფლების მქონე პირი. ამ შემთხვევაში შემაკავებელ ორდერში სათანადო ჩანაწერი კეთდება და მიეთითება მსხვერპლის ან/და მოძალადის მიერ მის ხელმოწერაზე უარის თქმის/მისი ხელმოწერის შეუძლებლობის მიზეზი.
34. შემაკავებელ ორდერში შესაძლებელია მიეთითოს ამ მუხლის 32 პუნქტით გათვალისწინებული ერთ-ერთი, რამდენიმე ან ყველა საკითხი, ძალადობის ფაქტის ადეკვატურად. შემაკავებელ ორდერში სავალდებულოა ამ მუხლის 32 პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული იარაღით სარგებლობის უფლების შეზღუდვის მითითება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 108-ე, 109-ე, 115-ე, 117-ე, 118-ე, 120-ე, 126-ე, 137-ე და 138-ე მუხლებით, 143-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტით, 144-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტით, 1441−1443 და 151-ე მუხლებით, 160-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტითა და მე-3 ნაწილით და 3811 მუხლით გამოძიების დაწყების ან გამოძიების მიმდინარეობის შემთხვევაში.
35. შემაკავებელი ორდერი იწერება სამართალწარმოების ენაზე, ცხადად და გასაგებად. იგი შეიძლება დაიწეროს ხელით ან დაიბეჭდოს ტექნიკური საშუალების გამოყენებით.
36. შემაკავებელი ორდერი ამოქმედდება გამოცემისთანავე. იგი 24 საათის განმავლობაში ეგზავნება/ჰბარდება მსხვერპლსა და მოძალადეს, ხოლო შემაკავებელი ორდერის ერთი ეგზემპლარი რჩება მის გამომცემ ორგანოში.
37. შემაკავებელი ორდერის ასლი დაუყოვნებლივ ეგზავნება:
ა) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს:
ა.ა) ტერიტორიული ორგანოს შესაბამის საუბნო სამსახურს მსხვერპლის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, შემაკავებელი ორდერით გათვალისწინებული მოთხოვნებისა და ვალდებულებების დარღვევაზე რეაგირების მიზნით;
ა.ბ) შესაბამის სტრუქტურულ ქვედანაყოფს, ინფორმაციის სათანადო ელექტრონულ მონაცემთა ბაზაში შეტანის, დარღვევებზე სწრაფი და ეფექტიანი რეაგირებისა და სტატისტიკური მონაცემების აღრიცხვის მიზნით;
ა.გ) საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოს, თუ შემაკავებელი ორდერი იარაღთან დაკავშირებულ საკითხებს შეეხება;
ა.დ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს – საზოგადოებრივი უსაფრთხოების მართვის ცენტრ „112“-ს (შემდგომ − სსიპ − „112“), თუ შემაკავებელი ორდერი ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებას ითვალისწინებს;
ბ) მეურვეობისა და მზრუნველობის შესაბამის ადგილობრივ ორგანოს, თუ შემაკავებელი ორდერით გათვალისწინებული საკითხი არასრულწლოვანს შეეხება.
38. მსხვერპლმა ან მოძალადემ შემაკავებელი ორდერი შეიძლება გაასაჩივროს მისთვის ამ ორდერის გადაცემიდან/ჩაბარებიდან 3 დღის ვადაში.
39. თუ შემაკავებელი ორდერის გამოცემის საკითხის განხილვისას იკვეთება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული დანაშაულის ნიშნები, შემაკავებელი ორდერის გამოცემის საკითხის განხილვის პარალელურად საქმის მასალები ქვემდებარეობის მიხედვით ეგზავნება შესაბამის ორგანოს სისხლისსამართლებრივი დევნის საკითხის გადასაწყვეტად;
310. მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის დაწესების შემთხვევაში იმ გეოგრაფიული ზონების პარამეტრები, სადაც აკრძალულია ამ მუხლის 32 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული მიახლოება, განისაზღვრება საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით.
4. მოძალადის მიერ შემაკავებელი ან დამცავი ორდერით გათვალისწინებული მოთხოვნების შეუსრულებლობა, აგრეთვე სოციალური მუშაკის მიერ არასრულწლოვნის განცალკევების შესახებ მიღებული გადაწყვეტილებისადმი დაუმორჩილებლობა იწვევს პასუხისმგებლობას საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
5. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ჩამდენი პირის (მოძალადის) მიმართ საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობით გათვალისწინებული ღონისძიებების (სისხლისსამართლებრივი მექანიზმების) გამოყენება არ აფერხებს ძალადობის შედეგად დაზარალებული პირის (მსხვერპლის) დაცვის უზრუნველსაყოფად დამცავი ორდერის ან შემაკავებელი ორდერის გამოცემას.
6. თუ ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ჩამდენი პირის (მოძალადის) მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნა დაწყებულია ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ან/და ოჯახური დანაშაულის ბრალდებით და გამოყენებულია არასაპატიმრო აღკვეთის ღონისძიება, უფლებამოსილი სასამართლო სისხლის სამართალწარმოების წესით იხილავს და წყვეტს ძალადობის შედეგად დაზარალებული პირის (მსხვერპლის) დაცვის უზრუნველსაყოფად მოძალადის მიმართ შემზღუდავი ღონისძიებების გამოყენების საკითხს.
7. დამცავი ორდერი უნდა ითვალისწინებდეს მოძალადის მიერ ძალადობრივი დამოკიდებულებისა და ქცევის შეცვლაზე ორიენტირებული სავალდებულო სწავლების კურსის გავლას.
მუხლი 101. მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის დაწესება და განხორციელება
1. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტის არსებობისას პოლიციის უფლებამოსილ თანამშრომელს შეუძლია ამ კანონის მე-10 მუხლის 32 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული მსხვერპლის დაცვის დროებითი ღონისძიების განხორციელების უზრუნველსაყოფად მოძალადის მიმართ დააწესოს ელექტრონული ზედამხედველობა.
2. მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის დაწესება დასაშვებია ამ კანონის მე-10 მუხლის 32 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული მსხვერპლის დაცვის დროებითი ღონისძიების განხორციელების უზრუნველსაყოფად, განსაკუთრებულ შემთხვევაში, თუ არსებობს მოძალადის მხრიდან ძალადობის განმეორების რეალური საფრთხე. ძალადობის განმეორების საფრთხის შეფასებას პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომელი ახორციელებს საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით დამტკიცებული შემაკავებელი ორდერის ოქმით განსაზღვრული რისკების შეფასების კითხვარის საფუძველზე. აღნიშნული საფრთხის შეფასებისას მხედველობაში მიიღება სხვადასხვა გარემოება, მათ შორის, წარსულში მოძალადის მიერ მის მიმართ გამოცემული შემაკავებელი ორდერის ან/და დამცავი ორდერის დარღვევის ფაქტი და დარღვევის ხასიათი, წარსულში ძალადობრივი დანაშაულის ჩადენის ფაქტი, მოძალადის მხრიდან მუქარა ან/და მის მიერ ფიზიკური ძალადობის განხორციელებისას ცივი/ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენების/დემონსტრირების ფაქტი და სხვა გარემოებები.
3. მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობა შეიძლება დაწესდეს შემაკავებელი ორდერის გამოცემისას, აგრეთვე შემაკავებელი ორდერის მოქმედების პერიოდში, ნებისმიერ დროს.
4. მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის დაწესების შესახებ მითითება შემაკავებელ ორდერში კეთდება იმ შემთხვევაში, თუ ელექტრონული ზედამხედველობა შემაკავებელი ორდერის გამოცემისას წესდება. ამასთანავე, გამოიცემა ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმი და იგი გამოცემიდან 24 საათის განმავლობაში დასამტკიცებლად წარედგინება სასამართლოს. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმის დასამტკიცებლად მისი სასამართლოსთვის 24 საათის ვადაში წარუდგენლობის ან სასამართლოს მიერ ამ ოქმის დამტკიცებაზე უარის თქმის შემთხვევაში დაწყებული ელექტრონული ზედამხედველობის ღონისძიება დაუყოვნებლივ უნდა შეწყდეს.
5. მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის დაწესების მოთხოვნის უფლება აქვთ ამ კანონის მე-11 მუხლით გათვალისწინებულ პირებს.
6. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებისთვის აუცილებელია მსხვერპლის ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის/საპროცესო წარმომადგენლის თანხმობა. თუ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებაზე არასრულწლოვანი მსხვერპლი თანხმობას აცხადებს, ხოლო მისი კანონიერი წარმომადგენელი/საპროცესო წარმომადგენელი − უარს, გადაწყვეტილება მიიღება არასრულწლოვანის საუკეთესო ინტერესების შესაბამისად.
7. ელექტრონული ზედამხედველობა ხორციელდება არაუმეტეს შემაკავებელი ორდერის მოქმედების ვადით.
8. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმში მიეთითება:
ა) ამ ოქმის გამოცემის თარიღი და ადგილი;
ბ) გარემოებები, რომლებიც საფუძვლად დაედო ამ ოქმის გამოცემას;
გ) მოძალადის სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, პირადი ნომერი და საცხოვრებელი ადგილი;
დ) ინფორმაცია მოძალადის ნასამართლობის შესახებ;
ე) მსხვერპლის სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი და პირადი ნომერი;
ვ) მსხვერპლის თანხმობა ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებაზე;
ზ) იმ შემაკავებელი ორდერის რეკვიზიტები, რომლის უზრუნველსაყოფადაც გამოიყენება ელექტრონული ზედამხედველობის ღონისძიება;
თ) მსხვერპლთან, მის სამსახურთან და სხვა იმ ადგილებთან, სადაც მსხვერპლი იმყოფება, მოძალადის მიახლოების აკრძალვის შესახებ;
ი) ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებისას მოძალადის მიერ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების წესით განსაზღვრულ საგანგაშო ზონაში შეღწევის ანდა საგანგაშო ან ბუფერული ზონის დატოვების შესახებ უფლებამოსილი პირის მოთხოვნის შეუსრულებლობის ანდა ელექტრონული ზედამხედველობისთვის თავის არიდების შემთხვევაში სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრების შესახებ, აგრეთვე ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების მიზნით გადაცემული ელექტრონული საშუალების დაზიანების ან განადგურების შემთხვევაში სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრების შესახებ მოძალადის გაფრთხილების თაობაზე;
კ) სხვა საკითხები, რომელთა გადაწყვეტაც აუცილებელია მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის განსახორციელებლად.
9. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმში მიეთითება ელექტრონული საშუალების ექსპლუატაციის ინსტრუქცია, რომელიც შესასრულებლად სავალდებულოა.
10. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმს ხელს აწერენ მისი გამოცემის უფლების მქონე პირი, მსხვერპლი და მოძალადე, რომლის მიმართაც გამოიცა ეს ოქმი.
11. თუ მსხვერპლი ან/და მოძალადე რაიმე მიზეზის გამო ხელს არ/ვერ აწერს ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმს, მას ხელს აწერს მხოლოდ ამ ოქმის გამოცემის უფლების მქონე პირი. ამ შემთხვევაში ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმში სათანადო ჩანაწერი კეთდება და მიეთითება მსხვერპლის ან/და მოძალადის მიერ მის ხელმოწერაზე უარის თქმის/მისი ხელმოწერის შეუძლებლობის მიზეზი.
12. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმი ამოქმედდება გამოცემისთანავე. ეს ოქმი გამოცემიდან 24 საათის განმავლობაში ეგზავნება/ჰბარდება მსხვერპლსა და მოძალადეს. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმის 1 ეგზემპლარი რჩება მის გამომცემ ორგანოში, ხოლო 1 ეგზემპლარი ამ ოქმის გამოცემიდან 24 საათის განმავლობაში დასამტკიცებლად წარედგინება სასამართლოს.
13. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმის ასლი დაუყოვნებლივ ეგზავნება:
ა) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი ტერიტორიული ორგანოს შესაბამის საუბნო სამსახურს მსხვერპლის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმით გათვალისწინებული მოთხოვნებისა და ვალდებულებების შეუსრულებლობაზე რეაგირების მიზნით;
ბ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამის სტრუქტურულ ქვედანაყოფს, ინფორმაციის სათანადო ელექტრონულ მონაცემთა ბაზაში შეტანის, დარღვევებზე სწრაფი და ეფექტიანი რეაგირებისა და სტატისტიკური მონაცემების აღრიცხვის მიზნით;
გ) სსიპ − „112“-ს, ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების ტექნიკური უზრუნველყოფის მიზნით.
14. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების მიზნით მოძალადისთვის გადაცემული ელექტრონული საშუალება შედგება ელექტრონული სამაჯურისა და მიმღები აპარატისგან. ამ ელექტრონული საშუალების დაზიანება ან განადგურება იწვევს მოძალადისთვის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრებას.
15. მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების წესი დგინდება საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით, რომელიც დეტალურად განსაზღვრავს ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების წესებს, მათ შორის, იმ გეოგრაფიული ზონების (ბუფერული ზონისა და საგანგაშო ზონის) პარამეტრებს, სადაც აკრძალულია მსხვერპლთან მიახლოება, ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებისას პერსონალური მონაცემების დამუშავებისა და შენახვის წესს და სხვა საკითხებს.
16. თუ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების მიზნით მოძალადისთვის ელექტრონული საშუალების სხეულზე დამაგრება ადგილზე შეუძლებელია, პოლიციის უფლებამოსილ მოსამსახურეს უფლება აქვს, მოძალადე გადაიყვანოს პოლიციის უახლოეს დაწესებულებაში. პოლიციაში იძულებით მიყვანისას მოძალადეს განემარტება:
ა) პოლიციაში მიყვანის საფუძველი;
ბ) რომ აქვს უფლება ადვოკატზე;
გ) რომ აქვს უფლება, მოძალადის სურვილის შემთხვევაში, მისი პოლიციაში მიყვანის ფაქტი და ადგილსამყოფელი ეცნობოს მის მიერ დასახელებულ ახლობელს, აგრეთვე მისი სამუშაო ან სასწავლო ადგილის ადმინისტრაციას.
17. მოძალადის პოლიციაში მიყვანისას დგება პირის მიყვანის შესახებ ოქმი. ამ ოქმში აღინიშნება: ოქმის შედგენის თარიღი და ადგილი; ოქმის შემდგენი თანამდებობის პირის სახელი, გვარი და თანამდებობა; ცნობები მოძალადის შესახებ; მოძალადის პოლიციაში მიყვანის დრო და საფუძველი. აღნიშნულ ოქმს ხელს აწერენ მისი შემდგენი თანამდებობის პირი და მოძალადე. თუ მოძალადე ოქმის ხელმოწერაზე უარს აცხადებს, ამის შესახებ ოქმში მიეთითება.
18. მოძალადე პოლიციაში უნდა დაყოვნდეს ელექტრონული საშუალების სხეულზე დამაგრებისთვის საჭირო, გონივრული ვადით. მისი პოლიციაში მიყვანის საერთო ვადა 6 საათს არ უნდა აღემატებოდეს. მოძალადის მიყვანის შესახებ გადაწყვეტილება საჩივრდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
19. პოლიციის უფლებამოსილი მოსამსახურის მიერ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმის მოძალადის ადგილზე არყოფნის შემთხვევაში გამოცემისას პოლიცია უფლებამოსილია ელექტრონული საშუალების სხეულზე დასამაგრებლად მოძალადე საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილ ორგანოში დაიბაროს. მოძალადის ამ ორგანოში გამოუცხადებლობის შემთხვევაში პოლიცია უფლებამოსილია განახორციელოს მისი ძებნა ქვეყნის მასშტაბით.
20. პოლიცია უფლებამოსილია მოძალადისთვის ელექტრონული საშუალების სხეულზე დასამაგრებლად საჭიროების შემთხვევაში გამოიყენოს იძულების პროპორციული ღონისძიებები.
21. ელექტრონული ზედამხედველობა ხორციელდება საქართველოს იურისდიქციის ფარგლებში. მოძალადეს/მსხვერპლს ეკრძალება ელექტრონული საშუალებით საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის გადაკვეთა. მოძალადე/მსხვერპლი ვალდებულია მის მიერ საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის გადაკვეთის შესახებ წინასწარ შეატყობინოს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო უფლებამოსილია ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმით განსაზღვრულ პერიოდში დაამუშაოს მოძალადის/მსხვერპლის მიერ საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის გადაკვეთის შესახებ ინფორმაცია. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელება ჩერდება მოძალადის/მსხვერპლის საქართველოში დაბრუნებამდე.
22. მოძალადის მიმართ საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობით გათვალისწინებული ღონისძიებების (სისხლისსამართლებრივი მექანიზმების) გამოყენება არ აფერხებს მსხვერპლის დაცვის უზრუნველსაყოფად მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებას. აღკვეთის ღონისძიების − პატიმრობის შეფარდება, დაკავება ან ადმინისტრაციული პატიმრობის შეფარდება მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შეჩერების საფუძველია.
23. მოძალადისა და მსხვერპლის შემთხვევით მიახლოებისას სსიპ − „112“-ის მოსამსახურე ვალდებულია მოძალადეს დაუკავშირდეს და მსხვერპლთან შემთხვევით შეხვედრის თავიდან ასაცილებლად შესაბამისი ტერიტორიის დატოვება მოსთხოვოს. მოძალადე ვალდებულია შეასრულოს სსიპ − „112“-ის მოსამსახურის მოთხოვნა. ამ მოთხოვნის შეუსრულებლობა იწვევს მოძალადისთვის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრებას.
24. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელებისას მოძალადის მიერ ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების წესით განსაზღვრულ საგანგაშო ზონაში შეღწევა ანდა საგანგაშო ან ბუფერული ზონის დატოვების შესახებ უფლებამოსილი პირის მოთხოვნის შეუსრულებლობა ანდა ელექტრონული ზედამხედველობისთვის თავის არიდება იწვევს მისთვის საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის დაკისრებას.
25. გამოყენებული ელექტრონული ზედამხედველობის ღონისძიება სასამართლოსთვის მიმართვის გზით ვადამდე შეიძლება გაუქმდეს:
ა) ვითარების შეცვლის გამო, მათ შორის, მოძალადის მძიმე ავადმყოფობის გამო, თუ შეცვლილი ვითარება გამორიცხავს მოძალადის მხრიდან ძალადობის განმეორების რისკს;
ბ) თუ მსხვერპლი პოლიციას მიმართავს ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების გაუქმების მოთხოვნით.
26. ამ მუხლის 25-ე პუნქტით გათვალისწინებული გარემოების დადგომიდან 24 საათის განმავლობაში პოლიცია სასამართლოს მიმართავს ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების გაუქმების მოთხოვნით. სასამართლო ამ მიმართვიდან 24 საათის განმავლობაში, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით განიხილავს აღნიშნულ საკითხს.
27. უფლებამოსილი ორგანოს მიერ შემაკავებელი ორდერის გაუქმება, მოძალადის ან მსხვერპლის გარდაცვალება იწვევს გამოყენებული ელექტრონული ზედამხედველობის ღონისძიების ავტომატურ გაუქმებას.
28. პოლიციის უფლებამოსილ მოსამსახურეს უფლება აქვს, მოძალადისთვის ელექტრონული საშუალების მოხსნის მიზნით იგი დაიბაროს ან ამ მუხლის მე-16−მე-18 პუნქტების შესაბამისად გადაიყვანოს პოლიციის უახლოეს განყოფილებაში.
29. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილ ორგანოს უფლება აქვს, ქალთა მიმართ ძალადობისა და ოჯახში ძალადობის თავიდან აცილების მიზნით დაამუშაოს მოძალადის/მსხვერპლის პერსონალური მონაცემები, მათ შორის, ელექტრონული ზედამხედველობის შედეგად მოპოვებული მონაცემი, მოძალადესთან/მსხვერპლთან კომუნიკაციის ამსახველი მონაცემი.
30. ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების მიზნით ხდება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს პროკურატურას, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, სასამართლოს და საჭიროების შემთხვევაში სხვა შესაბამის უწყებებს შორის ინფორმაციის გაცვლა.
მუხლი 11. შემაკავებელი და დამცავი ორდერების გამოცემის მოთხოვნის უფლება
1. შემაკავებელი და დამცავი ორდერების გამოცემის მოთხოვნის უფლება აქვს მსხვერპლს, მსხვერპლის ოჯახის წევრს ანდა მსხვერპლის თანხმობით − სოციალურ მუშაკს ან პირს, რომელიც მსხვერპლს სამედიცინო, იურიდიულ, ფსიქოლოგიურ დახმარებას უწევს, ხოლო არასრულწლოვნის მიმართ ძალადობის შემთხვევაში – აგრეთვე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს.
2. ამ კანონის 171 მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი თანამშრომელი აფასებს მსხვერპლისგან მიღებულ ინფორმაციას. შესაბამისი რისკის შეფასების პროცესში იგი უფლებამოსილია პენიტენციური დაწესებულებისგან გამოითხოვოს მსჯავრდებულის ინდივიდუალური შეფასების ანგარიში. თუ აღნიშნული ინფორმაცია იძლევა საკმარის საფუძველს ვარაუდისთვის, რომ მსხვერპლის მიმართ ძალადობა შეიძლება განმეორდეს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი თანამშრომელი ადგენს პენიტენციური დაწესებულებიდან გათავისუფლებული პირის ადგილსამყოფელს და მისთვის შესაბამისი ახსნა-განმარტების ჩამორთმევის შემდეგ იღებს გადაწყვეტილებას შემაკავებელი ორდერის გამოცემის შესახებ ან შემაკავებელი ორდერის გამოცემაზე უარის თქმის შესახებ. შემაკავებელი ორდერის გამოცემის შემთხვევაში მის გამოსაცემად სავალდებულო არ არის ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული პირის მოთხოვნის არსებობა.
3. პოლიცია უფლებამოსილია საკუთარი ინიციატივით გამოსცეს შემაკავებელი ორდერი, თუ არსებობს საკმარისი საფუძველი ვარაუდისთვის, რომ შეიძლება დაირღვეს პირის კონსტიტუციური უფლებები და თავისუფლებები მისი უგულებელყოფით ან იძულებით ან/და მის მიმართ ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, სექსუალური ძალადობით.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
საქართველოს 2018 წლის 30 მაისის კანონი №2394 – ვებგვერდი, 08.06.2018წ.
საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5024 – ვებგვერდი, 01.10.2019წ.
მუხლი 12. დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედების ვადა
1. დამცავი ორდერი გამოიცემა 9 თვემდე ვადით. მისი მოქმედების კონკრეტულ ვადას განსაზღვრავს სასამართლო.
2. დამცავი ორდერის მოქმედების ვადის შეცვლის საკითხს წყვეტს სასამართლო. დამცავი ორდერის მოქმედების ვადის გაგრძელება შესაძლებელია ორდერის მოქმედების პერიოდში და დამატებით არა უმეტეს 3 თვით, თუ არსებობს საფრთხე მსხვერპლის ან ოჯახის სხვა წევრის მიმართ.
3. მხარეთა შერიგებისას მათ მიერ სასამართლოსათვის/პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომლისათვის ერთობლივი მიმართვის საფუძველზე დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედება შეიძლება გაუქმდეს მოსამართლის/პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომლის შესაბამისი გადაწყვეტილებით, საქმის გარემოებების ყოველმხრივი და სრულყოფილი შესწავლის შედეგად, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ჯერ კიდევ არსებობს მსხვერპლის ან მისი ოჯახის სხვა წევრის მიმართ ძალადობის ჩადენის საფრთხე, აგრეთვე ამ კანონის მე-13 მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.
4. შემაკავებელი ორდერი გამოიცემა 1 თვემდე ვადით.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
მსხვერპლისა და მოძალადის შერიგება არ აფერხებს დამცავი და შემაკავებელი ორდერების გამოცემას და არ იწვევს დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედების გაუქმებას, თუ ჯერ კიდევ არსებობს მსხვერპლის ან მისი ოჯახის სხვა წევრის მიმართ ძალადობის ჩადენის საფრთხე ან ქალის მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტი ეწინააღმდეგება მსხვერპლის ოჯახის სხვა წევრთა (განსაკუთრებით – არასრულწლოვნის) ინტერესებს.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
თავი IV. ოჯახში ძალადობისაგან არასრულწლოვნის დაცვის სპეციფიკური ღონისძიებები
1. არასრულწლოვანზე ძალადობის დროს არასრულწლოვანი პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომლის მიერ გამოცემული შემაკავებელი ორდერის საფუძველზე, ხოლო ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურებით განსაზღვრულ შემთხვევებში – სოციალური მუშაკის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების საფუძველზე განცალკევდება მოძალადე მშობლისაგან (მშობლებისაგან), სხვა კანონიერი წარმომადგენლისაგან ან ნებისმიერი სხვა მოძალადისაგან.
2. არასრულწლოვნის მშობლისაგან (მშობლებისაგან), სხვა კანონიერი წარმომადგენლისაგან ან არასრულწლოვანთან ფაქტობრივად მყოფი/მცხოვრები ნებისმიერი სხვა პირისაგან განცალკევება არის უკიდურესი ზომა, რომელიც მხოლოდ იმ შემთხვევაში გამოიყენება, როდესაც გამოყენებულ იქნა ყველა სხვა, ნაკლებად მკაცრი ზომა (მათ შორის, გასაუბრება და გაფრთხილება) და ამ ზომებმა სასურველი შედეგი ვერ გამოიღო, ან როდესაც შექმნილ ვითარებაში აშკარაა, რომ ნაკლებად მკაცრი ზომის გამოყენება ვერ უზრუნველყოფს არასრულწლოვნის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვას. არასრულწლოვნის აზრი იმის შესახებ, თუ სად უნდა განთავსდეს იგი, გათვალისწინებული უნდა იქნეს მისი ასაკისა და განვითარების დონის მიხედვით და ნებისმიერ შემთხვევაში გადაწყვეტილება მიღებული უნდა იქნეს არასრულწლოვნის საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებით. გადაწყვეტილების მიღებისას პოლიციის თანამშრომელი/სოციალური მუშაკი ახდენს ძალადობის ნიშნების იდენტიფიკაციას და მსხვერპლისა და იმ პირების გამოკითხვას, რომლებსაც მისთვის სასარგებლო ინფორმაციის მიწოდება შეუძლიათ. საჭიროების შემთხვევაში პოლიციის თანამშრომელი/სოციალური მუშაკი სასწრაფო სამედიცინო დახმარებას იძახებს და გადაწყვეტილების მიღებამდე კონსულტაციას გადის ადგილზე მისული სასწრაფო სამედიცინო დახმარების ბრიგადის ექიმთან. ამის საფუძველზე პოლიციის თანამშრომელი/სოციალური მუშაკი აფასებს შემთხვევას და არასრულწლოვნის უსაფრთხოების რისკების გათვალისწინებით იღებს გადაწყვეტილებას არასრულწლოვნის განცალკევების შესახებ ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურებით დადგენილი წესით. სოციალური მუშაკი არასრულწლოვნის განცალკევების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისთანავე მიმართავს პოლიციას, რომელიც გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულებას უზრუნველყოფს.
3. ოჯახში ძალადობის ფორმების არსებობისას ამ კანონის მე-11 მუხლით გათვალისწინებული პირის მიერ დამცავი ორდერის გამოცემის მოთხოვნით სასამართლოსათვის მიმართვის შემთხვევაში სასამართლო განიხილავს არასრულწლოვანთან მოძალადე მშობლის (მშობლების) ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის ურთიერთობის საკითხს. არასრულწლოვანზე ძალადობის კვალის არსებობისას სასამართლოს წინაშე შეიძლება დაისვას სასამართლოს მიერ საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე დროებითი ღონისძიების სახით არასრულწლოვნის მოძალადე მშობლისაგან (მშობლებისაგან), სხვა კანონიერი წარმომადგენლისაგან ან სხვა მოძალადისაგან განცალკევების საკითხი.
4. არასრულწლოვნის წარმომადგენლის უფლების საკითხის განხილვისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს ის გარემოება, რომ მოძალადე მშობლისათვის (მშობლებისათვის) ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლისათვის არასრულწლოვნის წარმომადგენლის უფლების დატოვება შეიძლება საზიანო იყოს არასრულწლოვნის ინტერესებისათვის. დაუშვებელია მშობლებისათვის არასრულწლოვანზე ერთობლივი მეურვეობის უფლების დატოვება, თუ არსებობს მის მიმართ ერთ-ერთი მშობლის ძალადობის საფუძვლიანი ვარაუდი.
5. საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევაში არასრულწლოვანს 14 წლიდან უფლება აქვს, მიმართოს სასამართლოს თავისი უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დასაცავად. ამ შემთხვევაში სასამართლო ნიშნავს საპროცესო წარმომადგენელს და განიხილავს საქმეს. არასრულწლოვან მოსარჩელეს უფლება აქვს, არ დაეთანხმოს თავის საპროცესო წარმომადგენელს და თვითონ დაიცვას თავი. სასამართლო ვალდებულია ასეთ საქმეში მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ჩართოს.
6. ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სოციალური მუშაკის გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. გადაწყვეტილების გასაჩივრება არ აჩერებს მის მოქმედებას.
მუხლი 141. არასრულწლოვნის მიმართ ოჯახში ძალადობის ფაქტის გამოვლენა
1. არასრულწლოვნის მიმართ ოჯახში ძალადობის ფაქტის გამოვლენის (პირველადი იდენტიფიკაციის) და მასზე რეაგირების მიზნით შესაბამისი ორგანოებისათვის მიმართვის ვალდებულება აკისრიათ სამედიცინო დაწესებულებებს, სასწავლო და სააღმზრდელო დაწესებულებებს, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს და მათ უფლებამოსილ თანამშრომლებს, აგრეთვე ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურებში ჩართულ სხვა შესაბამის დაწესებულებებს და მათ უფლებამოსილ თანამშრომლებს.
2. ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურებში ჩართული სუბიექტის (დაწესებულების ან/და მისი უფლებამოსილი თანამშრომლის) მიერ არასრულწლოვანზე ძალადობის ფაქტის გამოვლენის და არასრულწლოვანზე ძალადობის შესახებ ინფორმაციის შესაბამისი სახელმწიფო ორგანოსათვის მიწოდების ვალდებულების შეუსრულებლობა გამოიწვევს პასუხისმგებლობას საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
მუხლი 142. ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურები
ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურებს ამტკიცებს საქართველოს მთავრობა.
მუხლი 15. არასრულწლოვნის მოტაცების თავიდან აცილებისა და სხვა სახის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა
1. სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებით განსაზღვრავს მოძალადე მშობლის მიერ არასრულწლოვნის მონახულების ვადებს. მოძალადე მშობელს არასრულწლოვნის მონახულების უფლება შეიძლება მიეცეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა მის მიმართ დაცული იქნება უსაფრთხოების ყველა ზომა, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს არასრულწლოვნის მონახულების ადგილს, დროს, პერიოდულობას, ხანგრძლივობას და პირს, რომელიც პასუხისმგებელია არასრულწლოვნის უსაფრთხოების მოთხოვნების/ზომების დაცვისთვის.
2. თუ არასრულწლოვნის მიმართ უსაფრთხოების ზომები დაცული არ არის, იზღუდება მოძალადე მშობლის მიერ არასრულწლოვნის მონახულების უფლება. თუ აღნიშნული შეზღუდვა 3 თვეზე მეტ ხანს გრძელდება, მშობელს, რომლის უფლებაც იზღუდება, შეუძლია მიმართოს სასამართლოს არასრულწლოვნის მონახულების პირობების შეცვლის მოთხოვნით.
3. მოძალადის მიერ არასრულწლოვნის მოტაცების ან მისთვის სხვა სახის ზიანის მიყენების რეალური საფრთხის არსებობისას სასამართლო გადაწყვეტილებით მოძალადეს შეიძლება აეკრძალოს მისი მონახულების უფლება გარემოების შეცვლამდე.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
თავი V. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტზე სამართალწარმოების თავისებურებანი
მუხლი 16. პოლიციის მოვალეობანი
1. პოლიცია ვალდებულია ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტის შესახებ ინფორმაციის მიღების შემთხვევაში დაუყოვნებლივ მოახდინოს რეაგირება და განახორციელოს კანონით გათვალისწინებული ღონისძიებები.
2. ძალადობის ფაქტის შესახებ შეტყობინების მიღების შემთხვევაში პოლიცია ვალდებულია დაუყოვნებლივ გამოცხადდეს შემთხვევის ადგილზე, მიუხედავად იმისა, პოლიციის ორგანოებს მიმართა დაზარალებულმა, ძალადობის მოწმემ თუ ამ კანონის მე-11 მუხლით გათვალისწინებულმა პირმა.
3. ძალადობის ფაქტის არსებობის შემთხვევაში პოლიცია ვალდებულია:
ა) ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტის აღსაკვეთად მიიღოს კანონით გათვალისწინებული ზომები;
ბ) განცალკევებულად გამოკითხოს სავარაუდო მსხვერპლი, მოწმე, მოძალადე, მათ შორის, არასრულწლოვანი, რაც წერილობით უნდა დაფიქსირდეს;
გ) მსხვერპლს მიაწოდოს ინფორმაცია მისი უფლებების შესახებ;
დ) მსხვერპლის მოთხოვნით ან გადაუდებელ შემთხვევაში უზრუნველყოს მისი გადაყვანა სამედიცინო დაწესებულებაში;
ე) მსხვერპლის მოთხოვნით, აგრეთვე გადაუდებელ შემთხვევაში მსხვერპლის თანხმობით უზრუნველყოს მსხვერპლისა და მასზე დამოკიდებული პირის თავშესაფარში გადაყვანა;
ვ) მსხვერპლის სხვა ადგილზე გადაყვანის შემთხვევაში უზრუნველყოს მისი საცხოვრებელი ადგილიდან პირველადი საჭიროების ნივთებისა და საიდენტიფიკაციო დოკუმენტების წამოღება;
ვ1) საჭიროების შემთხვევაში, ამ კანონის საფუძველზე მოძალადე გაარიდოს მსხვერპლის საცხოვრებელი ადგილიდან და უზრუნველყოს მსხვერპლის უსაფრთხოება;
ზ) უზრუნველყოს იმ პირის უსაფრთხოება, რომელმაც განაცხადა ძალადობის ფაქტის შესახებ;
თ) ამ კანონით დადგენილი წესითა და პირობებით გასცეს შემაკავებელი ორდერი;
ი) სოციალური მუშაკის მიერ არასრულწლოვნის განცალკევების შესახებ მიღებული გადაწყვეტილებისადმი დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში გამოსცეს იარაღთან დაკავშირებული უფლებების შეზღუდვის ორდერი.
31. იარაღთან დაკავშირებული უფლებების შეზღუდვის ორდერით, რომელიც 1 თვის ვადით გამოიცემა, განისაზღვრება „იარაღის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული შეზღუდვები. იარაღთან დაკავშირებული უფლებების შეზღუდვის ორდერის ფორმას ამტკიცებს საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრი.
4. პოლიცია ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტისა და მიღებული ზომების შესახებ ადგენს ოქმს, რომელსაც წარუდგენს ზედამხედველ პროკურორს.
5. პოლიცია ვალდებულია თავის ანგარიშში ცალკე გამოყოს მონაცემები ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტების, მიღებული ზომების, მსხვერპლის რაოდენობის, მოძალადის მიმართ განხორციელებული ქმედებების შესახებ, აგრეთვე მოძალადის თაობაზე სხვა მონაცემების შესახებ.
6. პოლიცია ზედამხედველობს გამოცემული დამცავი, შემაკავებელი და იარაღთან დაკავშირებული უფლებების შეზღუდვის ორდერებით გათვალისწინებული მოთხოვნებისა და პირობების შესრულებას.
7. დამცავი, შემაკავებელი და იარაღთან დაკავშირებული უფლებების შეზღუდვის ორდერებით გათვალისწინებული მოთხოვნებისა და პირობების შესრულების ზედამხედველობის წესი დგინდება საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით.
მუხლი 161. მსხვერპლის სტატუსის მინიჭება
1. მსხვერპლის სტატუსის მინიჭებას ამ კანონით განსაზღვრულ სახელმწიფო ორგანოებთან (საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოები, საგამოძიებო ორგანოები, სასამართლო) ერთად უზრუნველყოფს აგრეთვე მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფი, თუ მსხვერპლის დაცვის უზრუნველსაყოფად არ მიმდინარეობს დამცავი ორდერის ან შემაკავებელი ორდერის გამოცემის პროცესი ან ქალთა მიმართ ძალადობასთან ან/და ოჯახში ძალადობასთან დაკავშირებით არ ხორციელდება სისხლისსამართლებრივი დევნის ღონისძიებები. მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფის მიერ მინიჭებული მსხვერპლის სტატუსი მოქმედებს მინიჭებიდან 18 თვის განმავლობაში, ხოლო თუ მსხვერპლი თავშესაფრით სარგებლობს − მსხვერპლის თავშესაფარში მოთავსებისათვის ამ კანონით განსაზღვრული ვადით.
2. გენდერული თანასწორობის, ქალთა მიმართ ძალადობისა და ოჯახში ძალადობის საკითხებზე მომუშავე უწყებათაშორისი კომისიის შემადგენლობა, სტატუსი, ფუნქციები, უფლებამოსილება და საქმიანობის წესი განისაზღვრება უწყებათაშორისი კომისიის დებულებით, რომელსაც ამტკიცებს საქართველოს მთავრობა.
3. მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფის მიერ მსხვერპლის იდენტიფიცირებისა და მსხვერპლის სტატუსის განსაზღვრის წესი დგინდება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
საქართველოს 2013 წლის 20 სექტემბრის კანონი №1251 – ვებგვერდი, 08.10.2013წ.
მუხლი 17. მსხვერპლის/სავარაუდო მსხვერპლის უფლებები და მისი დაცვის გარანტიები
1. მსხვერპლი/სავარაუდო მსხვერპლი უფლებამოსილია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით:
ა) მიმართოს შესაბამის სახელმწიფო ორგანოს დამცავი ორდერის ან შემაკავებელი ორდერის გამოცემის მოთხოვნით, ხოლო გამოცემული დამცავი ორდერის ან შემაკავებელი ორდერის პირობების დარღვევისას − მასზე რეაგირების მოთხოვნით;
ბ) მიმართოს შესაბამის სახელმწიფო ორგანოს ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტის სიმძიმის გათვალისწინებით ან გამოცემული დამცავი და შემაკავებელი ორდერების პირობების დარღვევის შემთხვევაში ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთისათვის სისხლისსამართლებრივი მექანიზმების გამოყენების მოთხოვნით;
ბ1) მოითხოვოს ამ კანონით დადგენილი წესით მოძალადის მიმართ ელექტრონული ზედამხედველობის დაწესება;
გ) მიმართოს შესაბამის სასამართლო ორგანოს ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შედეგად მისთვის მიყენებული ზიანის მოძალადის მიერ ანაზღაურების მოთხოვნით;
[დ) მიიღოს კომპენსაცია, თუ ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შედეგად მისთვის მიყენებული ზიანი არ ანაზღაურდება ამ პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად ან/და მსხვერპლის მომსახურებისა და დაცვისათვის ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით გათვალისწინებული სხვა წყაროებით; (ამოქმედდეს 2022 წლის 1 იანვრიდან)]
ე) ისარგებლოს თავშესაფრით/კრიზისული ცენტრით და იქ არსებული მომსახურებით;
ვ) თავშესაფარში/კრიზისულ ცენტრში განთავსებისას ისარგებლოს უფასო სამართლებრივი კონსულტაციით, უფასო პირველადი და გადაუდებელი სამედიცინო მომსახურებით და ფსიქოლოგიური დახმარებით;
ზ) თავშესაფარში/კრიზისულ ცენტრში ყოფნისას ისარგებლოს შრომითი ურთიერთობის შეჩერების უფლებით. მისი შეჩერების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს წელიწადში 30 კალენდარულ დღეს;
თ) მიმართოს შესაბამის სახელმწიფო ორგანოს საქართველოში ყოფნისათვის დროებითი ბინადრობის ნებართვის მისაღებად, თუ იგი უცხოელი ან მოქალაქეობის არმქონე პირია;
ი) „იურიდიული დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით ისარგებლოს იურიდიული დახმარებით სახელმწიფოს ხარჯზე;
კ) ისარგებლოს ამ კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით გათვალისწინებული სოციალური და სამართლებრივი დაცვის სხვა მექანიზმებით.
2. ოჯახური დანაშაულის, ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში სისხლისსამართლებრივი დევნის ღონისძიებების განხორციელებისას ოჯახური დანაშაულის, ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შედეგად დაზარალებული პირისა და პროცესის მონაწილე სხვა სუბიექტების დაცვის უზრუნველსაყოფად შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული დაცვის სპეციალური ღონისძიებები.
3. ოჯახურ დანაშაულზე, ქალთა მიმართ ძალადობაზე ან/და ოჯახში ძალადობაზე სისხლის სამართალწარმოების ყველა ეტაპზე, მათ შორის, დაკითხვისას, გათვალისწინებული უნდა იქნეს არასრულწლოვანი მოწმისა და არასრულწლოვანი დაზარალებულის საუკეთესო ინტერესები, მათი ასაკისა და განვითარების დონის შესაბამისად. ოჯახურ დანაშაულთან, ქალთა მიმართ ძალადობასთან ან/და ოჯახში ძალადობასთან დაკავშირებით დაუშვებელია არასრულწლოვანი მოწმისა და არასრულწლოვანი დაზარალებულის დაკითხვა, აგრეთვე დამცავი ორდერის ან შემაკავებელი ორდერის გამოცემისას ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის არასრულწლოვანი მსხვერპლის გამოკითხვა (მისგან ახსნა-განმარტების მიღება) სავარაუდო მოძალადე მშობლის (მშობლების) თანდასწრებით. ასევე დაუშვებელია სისხლის სამართალწარმოების პროცესში არასრულწლოვნის კანონიერ წარმომადგენლად იმ პირის ჩართვა, რომელიც სავარაუდო მოძალადეა ან რომლის მიუკერძოებლობასთან დაკავშირებით არსებობს ეჭვი ამ პირსა და მოძალადე ოჯახის წევრს შორის არსებული ურთიერთობის ხასიათიდან გამომდინარე ან ინტერესთა კონფლიქტის სხვა შემთხვევაში, აგრეთვე მისთვის (მათთვის) არასრულწლოვნის მიერ მიცემული ჩვენების (გამოკითხვის ოქმის, ახსნა-განმარტების) გაცნობა ან გადაცემა. ამ შემთხვევებში მშობლის უფლებამოსილება, იყოს არასრულწლოვნის წარმომადგენელი სისხლის/ადმინისტრაციული სამართალწარმოების პროცესში, შეჩერებულად ითვლება სასამართლოში საქმის წარმოების განმავლობაში, დავის საბოლოო გადაწყვეტამდე. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ნიშნავს არასრულწლოვნის წარმომადგენელს, რომელიც საქმის სასამართლოში განხილვის დროს არასრულწლოვნის ინტერესებს წარმოადგენს.
4. თუ მსხვერპლი უცხო ქვეყნის მოქალაქე ან მოქალაქეობის არმქონე პირია, მასზე საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით გაიცემა დროებითი ბინადრობის ნებართვა მსხვერპლთა მომსახურების დაწესებულების ან პროცესის მწარმოებელი ორგანოს შუამდგომლობის საფუძველზე.
5. თუ მსხვერპლი უცხო ქვეყნის მოქალაქე ან მოქალაქეობის არმქონე პირია, იგი არ შეიძლება დაბრუნებულ იქნეს უცხო ქვეყანაში, თუ არსებობს ვარაუდი, რომ იქ დაბრუნების შემთხვევაში მისი უსაფრთხოება არ იქნება დაცული და უზრუნველყოფილი.
მუხლი 171. მსხვერპლის ინფორმირება და პრევენციული ღონისძიებების განხორციელება
1. დამცავი და შემაკავებელი ორდერების გამომცემი ორგანოები, მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფი, ქალთა მიმართ ძალადობასთან ან/და ოჯახში ძალადობასთან დაკავშირებული სისხლის სამართლის საქმის მწარმოებელი ორგანო, მსხვერპლთა მომსახურე დაწესებულება და საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული სხვა უფლებამოსილი ორგანო ვალდებული არიან, მსხვერპლს მისთვის გასაგებ ენაზე და გასაგები ფორმით გააცნონ ინფორმაცია ქვეყანაში არსებული მსხვერპლთა სოციალური და სამართლებრივი დაცვისა და დახმარების მექანიზმებისა და შესაბამისი მომსახურების სახეების შესახებ.
2. მსხვერპლთა მომსახურე დაწესებულება და საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული სხვა უფლებამოსილი ორგანო მსხვერპლს საჭიროების შემთხვევაში აწვდიან ინფორმაციას და უწევენ სათანადო დახმარებას ქალთა მიმართ ძალადობასთან ან/და ოჯახში ძალადობასთან დაკავშირებული განცხადების (სარჩელის) და ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურების თაობაზე სარჩელების შედგენასა და შესაბამის სამართალწარმოებაში.
3. პენიტენციური დაწესებულება ვალდებულია ამ მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებული გარემოების დადგომისას ამის შესახებ წერილობითი შეტყობინება დაუყოვნებლივ გაუგზავნოს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს.
4. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ვალდებულია პენიტენციური დაწესებულების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე დაუყოვნებლივ შეატყობინოს მსხვერპლს მის მიმართ ძალადობის ჩამდენი პირის (მოძალადის) პენიტენციური დაწესებულებიდან გათავისუფლების, გაქცევის, პატიმრობის კოდექსის 27-ე მუხლით დადგენილი წესით თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულების გარეთ ხანმოკლე გასვლის, იმავე კოდექსის 716 მუხლის მე-3 ნაწილით დადგენილი წესით გათავისუფლებისთვის მომზადების თავისუფლების აღკვეთის დაწესებულებიდან გასვლის შესახებ, აგრეთვე განახორციელოს ამ კანონის მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული ღონისძიებები.
5. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი თანამშრომელი ადგენს მსხვერპლთან გასაუბრების ოქმს. ამ ოქმში მან უნდა მიუთითოს მსჯავრდებულისადმი მსხვერპლის დამოკიდებულება, მსხვერპლისადმი მსჯავრდებულის დამოკიდებულება სასჯელის მოხდის პერიოდში და სხვა ინფორმაცია, რომელიც შეიძლება მნიშვნელოვანი იყოს მსხვერპლის მიმართ ძალადობის განმეორების რისკის შესაფასებლად.
საქართველოს 201 4 წლის 17 ოქტომბრის კანონი №2697 - ვებგვერდი, 31.10 .2014 წ.
საქართველოს 2015 წლის 1 მაისის კანონი №3557 - ვებგვერდი, 18.05.2015წ.
მუხლი 172. მსხვერპლთა დროებითი საცხოვრებელი (თავშესაფარი)
1. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში არსებული მსხვერპლთა დროებითი საცხოვრებელი (თავშესაფარი) მსხვერპლს უნდა უქმნიდეს საყოფაცხოვრებო პირობებს და უნდა უზრუნველყოფდეს მის მიერ პირველადი და გადაუდებელი სამედიცინო მომსახურებითა და ფსიქოლოგიური დახმარებით სარგებლობის შესაძლებლობას.
2. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის მიერ თავშესაფრის შექმნა დასაშვებია, თუ იგი აკმაყოფილებს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ ამ ტიპის დაწესებულებისათვის დადგენილ მინიმალურ სტანდარტებს.
3. თავშესაფრის საქმიანობა რეგულირდება მისი წესდებით (შინაგანაწესით), რომელიც განსაზღვრავს მსხვერპლის თავშესაფარში მოთავსებისა და რეაბილიტაციის წესს.
მუხლი 18. მსხვერპლის მოთავსება თავშესაფარში
1. ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის ფაქტის არსებობისას მსხვერპლის მიერ თავშესაფრის მოთხოვნის შემთხვევაში სამართალდამცავი ორგანოები უზრუნველყოფენ მსხვერპლისა და მასზე დამოკიდებული პირის თავშესაფარში გადაყვანას.
2. თავშესაფარში მსხვერპლის მოთავსება ხდება 3 თვემდე ვადით. საჭიროების შემთხვევაში ეს ვადა გაგრძელდება თავშესაფრის წესდებით (შინაგანაწესით) დადგენილი წესით, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მსხვერპლს არ სურს ზემოაღნიშნულ პერიოდზე მეტი ხნით იქ დარჩენა. თავშესაფარში მოთავსების ვადის ამოწურვის შემდეგ, მსხვერპლის მიმართ საფრთხის არსებობის შემთხვევაში, თავშესაფრის ადმინისტრაცია ვალდებულია აღნიშნულის თაობაზე აცნობოს სამართალდამცავ ორგანოებს შემდგომი რეაგირების უზრუნველსაყოფად.
3. მსხვერპლის თავშესაფარში ან კრიზისულ ცენტრში მოთავსების შემთხვევაში მას უნარჩუნდება სამუშაო ადგილი იმავე თანამდებობაზე.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
1. კრიზისული ცენტრი არის სავარაუდო მსხვერპლთა და მსხვერპლთა დროებითი განთავსების ადგილი და ემსახურება მათ ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას, პირველად და გადაუდებელ სამედიცინო მომსახურებას და სამართლებრივ დახმარებას.
2. კრიზისული ცენტრი იქმნება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში ან/და არასამეწარმეო იურიდიული პირის ბაზაზე. არასამეწარმეო იურიდიული პირის მიერ შექმნილი კრიზისული ცენტრი უნდა აკმაყოფილებდეს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ ამ ტიპის დაწესებულებისათვის დადგენილ მინიმალურ სტანდარტებს.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
მუხლი 182. მსხვერპლისთვის საცხოვრებლით დროებით სარგებლობის უფლების შენარჩუნება
თუ მსხვერპლი არ სარგებლობს თავშესაფრით/კრიზისული ცენტრით და მას სურს დარჩეს საცხოვრებელ ადგილზე დამცავი ან შემაკავებელი ორდერით, განისაზღვრება მსხვერპლის საცხოვრებელი ადგილიდან მოძალადის დროებით გარიდების საკითხი. პოლიცია უფლებამოსილია დამცავი ან შემაკავებელი ორდერის შესაბამისად მოძალადე გაარიდოს მსხვერპლის საცხოვრებელი ადგილიდან იმ შემთხვევაშიც, თუ ეს ადგილი მოძალადის საკუთრებაა.
მუხლი 183. თავშესაფრის/კრიზისული ცენტრის პერსონალისთვის დადგენილი შეზღუდვა
თავშესაფარში/კრიზისულ ცენტრში არ შეიძლება დასაქმდეს „სქესობრივი თავისუფლებისა და ხელშეუხებლობის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულთან ბრძოლის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული სქესობრივი თავისუფლებისა და ხელშეუხებლობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის ჩადენისთვის ნასამართლევი პირი, მიუხედავად ნასამართლობის მოხსნისა ან გაქარწყლებისა.
მუხლი 19. მსხვერპლის შესახებ ინფორმაცია
მსხვერპლის ვინაობის, მისი ჯანმრთელობისა და ფსიქოლოგიური მდგომარეობის შესახებ მიღებული ინფორმაცია კონფიდენციალურია და მისი გამჟღავნება შესაძლებელია მხოლოდ კანონით დადგენილი წესით.
მუხლი 191. უფასო სატელეფონო დახმარება
1. მსხვერპლთა/სავარაუდო მსხვერპლთა დახმარების და შესაბამის საკითხებზე კონსულტაციის გაწევის უზრუნველსაყოფად იქმნება უფასო, 24-საათიანი საგანგებო მომსახურების სატელეფონო ნომერი, რომელიც ხელმისაწვდომია ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე.
2. უფასო, 24-საათიანი საგანგებო მომსახურების სატელეფონო ნომრის მეშვეობით ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს მიეწოდება ინფორმაცია ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში რეაგირების მექანიზმების და მსხვერპლთა დაცვის ღონისძიებების შესახებ.
3. სატელეფონო დახმარების ქსელი ფუნქციონირებს კონფიდენციალურობის დაცვით. დაუშვებელია ამ ქსელის მეშვეობით მიღებული ინფორმაციის გამჟღავნება, გარდა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი გამონაკლისისა.
მუხლი 20. მოძალადის დამოკიდებულებებისა და ქცევის კორექციისკენ მიმართული ღონისძიებები
მოძალადის დამოკიდებულებებისა და ქცევის კორექციისკენ მიმართული ღონისძიებები გულისხმობს მოძალადის მიერ ძალადობრივი ქცევის შეცვლისკენ და მისი ფსიქოლოგიურ-სოციალური დახმარებისკენ მიმართულ ღონისძიებებს, რომელთა მიზანია ძალადობის განმეორების თავიდან აცილება და მსხვერპლის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, მოძალადის მიერ ძალადობრივ ქცევასა და მის შედეგებზე პასუხისმგებლობის აღიარება, აგრეთვე მის დამოკიდებულებებსა და ქცევაში მიღწეული დადებითი ცვლილებების შენარჩუნება. მათ მისაღწევად მნიშვნელოვანია მოძალადის მიერ ძალადობრივი დამოკიდებულებისა და ქცევის შეცვლაზე ორიენტირებული სავალდებულო სწავლების კურსის გავლა. მოძალადის დამოკიდებულებებისა და ქცევის კორექციისკენ მიმართული ღონისძიებები და მათი განხორციელების წესი და ფორმები განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით.
თავი VII. გარდამავალი დებულებანი
მუხლი 21. კანონის ამოქმედებასთან დაკავშირებით განსახორციელებელი ღონისძიებები
1. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ განსაზღვროს მსხვერპლთა დროებითი საცხოვრებლის (თავშესაფრის) მოწყობისათვის აუცილებელი მინიმალური სტანდარტები და უზრუნველყოს მათი შექმნა.
2. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ განსაზღვროს ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის საკითხებთან დაკავშირებით სოციალური მომსახურების განხორციელების მექანიზმები და 2017 წლის 1 სექტემბრამდე უზრუნველყოს შესაბამისი სოციალური მუშაკების მომზადება (სერტიფიცირება).
3. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ამ კანონის გამოქვეყნებიდან 1 თვის ვადაში უზრუნველყოს ოჯახში ძალადობის ფაქტზე შემაკავებელი ორდერის ფორმის შემუშავება და დამტკიცება.
4. (ამოღებულია - 04.05.2017, №761).
5. საქართველოს მთავრობამ უზრუნველყოს ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის შესახებ არსებული ინფორმაციის ურთიერთგაცვლისათვის უწყებებს შორის თანამშრომლობის მექანიზმების შემუშავება.
6. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ უზრუნველყოს მოძალადეთა და გამოცემული დამცავი და შემაკავებელი ორდერების, აგრეთვე სოციალური მუშაკის მიერ არასრულწლოვნის განცალკევების შესახებ მიღებული გადაწყვეტილებისადმი დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში პოლიციელის მიერ მოძალადისთვის იარაღის ჩამორთმევის თაობაზე მონაცემთა ბაზის შექმნა, აღნიშნული ინფორმაციის დაინტერესებული სახელმწიფო ორგანოებისთვის დროულად მიწოდება და ხელმისაწვდომობა.
7. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ 2010 წლის 1 ივლისამდე განსაზღვროს კრიზისული ცენტრის მოწყობისა და ფუნქციონირებისათვის აუცილებელი მინიმალური სტანდარტები.
8. საქართველოს მთავრობამ 2014 წლის 1 აპრილამდე უზრუნველყოს ამ კანონის 161 მუხლის 11 და მე-2 პუნქტებით გათვალისწინებული დადგენილებების მიღება.
9. საქართველოს მთავრობის მიერ ამ მუხლის მე-8 პუნქტით გათვალისწინებული ნორმატიული აქტების მიღებამდე იურიდიულ ძალას ინარჩუნებს „ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა იდენტიფიცირების წესის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის 2009 წლის 5 ოქტომბრის №665 ბრძანებულება და „ოჯახში ძალადობის აღკვეთის ღონისძიებათა განმახორციელებელი საუწყებათაშორისო საბჭოს შემადგენლობისა და დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს პრეზიდენტის 2008 წლის 26 დეკემბრის №625 ბრძანებულება.
10. საქართველოს მთავრობამ 2015 წლის 1 ოქტომბრამდე უზრუნველყოს მოძალადის მიერ გასავლელი, დამცავი ორდერით გათვალისწინებული ძალადობრივი დამოკიდებულებისა და ქცევის შეცვლაზე ორიენტირებული სავალდებულო სწავლების კურსის ორგანიზებისათვის საჭირო ღონისძიებების განხორციელება, აგრეთვე ამ კურსის ორგანიზების უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს განსაზღვრა.
11. საქართველოს მთავრობამ 2022 წლის 1 იანვრამდე დაამტკიცოს მსხვერპლისათვის გასაცემი კომპენსაციის ოდენობა და კომპენსაციის გაცემის წესი.
12. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ 2020 წლის 1 სექტემბრამდე უზრუნველყოს ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ ოქმის ფორმის შემუშავება და დამტკიცება.
13. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ 2020 წლის 1 სექტემბრამდე უზრუნველყოს ელექტრონული ზედამხედველობის განხორციელების წესის შემუშავება და დამტკიცება.
თავი VIII. დასკვნითი დებულებანი
1. ეს კანონი, გარდა მე-8 მუხლისა და VI თავისა, ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.
2. ამ კანონის მე-8 მუხლი და VI თავი ამოქმედდეს 2008 წლის 1 იანვრიდან.
3. ამ კანონის მე-8 და მე-20 მუხლების მოქმედება შეჩერდეს 2016 წლის 1 ივლისამდე.
4. ამ კანონის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტის „ი“ ქვეპუნქტის მოქმედება შეჩერდეს 2014 წლის 1 დეკემბრამდე, ხოლო 191 მუხლის მოქმედება − 2015 წლის 1 მაისამდე.
საქართველოს 2009 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2507-სსმI,№3,13.01.2010წ.,მუხ.4
საქართველოს პრეზიდენტი მ. სააკაშვილი
თბილისი,
2006 წლის 25 მაისი.
№3143-Iს
Контролный текст по состоянию на 13.07.2020 N6758
Закон Грузии
О пресечении насилия в отношении женщин или (и) насилия
в семье, защите и оказании помощи жертвам насилия
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Глава I
Общие положения
Статья 1. Сфера, регулируемая Законом (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
1. Настоящим Законом определяются совокупность деяний, характерных для насилия в отношении женщин в общественной либо личной жизни или (и) насилия в семье, правовые и организационные основания выявления и пресечения насилия, а также гарантии социальной и правовой защиты и оказания помощи жертвам. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
2. Настоящий Закон с учетом установленных настоящим Законом особенностей распространяется также на отношения, которыми конституционные права и свободы несовершеннолетних нарушаются их пренебрежением или (и) физическим, психологическим, экономическим, сексуальным насилием либо принуждением.
Статья 2. Цели Закона (28.12.2009 N2507)
Целями настоящего Закона являются:
а) обеспечение путем признания правового равенства членов семьи создания законодательных гарантий защиты прав и свобод, физической и психологической неприкосновенности жертв насилия в семье, защиты семейных ценностей;
а1) обеспечение создания законодательных гарантий для защиты прав и свобод, физической, психологической, сексуальной и экономической неприкосновенности женщин; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
б) создание эффективных законодательных механизмов для выявления, пресечения и предупреждения насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
в) создание системы обеспечения жертвам насилия доступа к правосудию; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
г) создание оснований для защиты жертв, оказания им помощи, их реабилитации; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
д) обеспечение сотрудничества между различными институтами в целях предупреждения насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье и борьбы против него; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
е) обеспечение содействия в осуществлении мероприятий по коррекции отношений и поведения насильников. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Статья 3. Насилие в семье (17.10.2014 N2697)
Насилие в семье подразумевает нарушение одним членом семьи конституционных прав и свобод другого пренебрежением или (и) путем физического, психологического, экономического, сексуального насилия или принуждения.
Статья 31. Насилие в отношении женщин
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. Насилие в отношении женщин подразумевает все действия, характерные для насилия, совершаемого в отношении женщин по гендерному признаку в общественной либо личной жизни, влекущие или могущие повлечь причинение женщинам физических, психологических или сексуальных страданий или экономического вреда, в том числе, угроза совершения таких действий, принуждение женщин или самовольное лишение их свободы.
2. Для целей настоящего Закона женщиной признаются также несовершеннолетние женского пола, не достигшие 18-летнего возраста.
Статья 4. Разъяснение терминов, используемых в Законе
Термины, использованные в Законе, имеют следующие значения:
а) физическое насилие – нанесение побоев, пытки, причинение вреда здоровью, незаконное лишение свободы или иные действия, причиняющие физическую боль или страдания; неудовлетворение требований, связанных с состоянием здоровья, которое влечет причинение вреда здоровью или смерть жертвы; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
б) психологическое насилие – оскорбление, шантаж, унижение, угрозы или иное действие, оскорбляющее честь и достоинство человека;
в) принуждение – физическое или психологическое принуждение человека исполнять либо не исполнять действие, осуществление либо неосуществление которого является его правом, либо подвергаться воздействию против своей воли;
г) сексуальное насилие – навязывание сексуальной связи путем применения насилия, угрозы применить насилие или использования беспомощного состояния жертвы; сексуальная связь или иное действие сексуального характера либо развратные действия в отношении несовершеннолетних;
д) экономическое насилие – деяние, вызывающее ограничение права на обеспечение питанием, жилищными и другими необходимыми для нормального развития условиями, ограничение в осуществлении права на собственность и труд, а также в праве на пользование имуществом, находящимся в совместной собственности и распоряжение причитающейся долей;
д1) пренебрежение законными интересами несовершеннолетних – неудовлетворение родителем (родителями), другими законными представителями или (и) иными ответственными лицами физических и психологических нужд несовершеннолетних, неограждение их от опасности, ограничение права на базисное образование, неосуществление регистрации рождения, действий, необходимых для пользования медицинскими и иными услугами, если родитель (родители), другие законные представители или (и) иные ответственные лица располагают надлежащей информацией, возможностью и доступом к соответствующим услугам; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
е) жертва – женщина, а также любые члены семьи, конституционные права и свободы которых были нарушены пренебрежением или (и) физическим, психологическим, экономическим или сексуальным насилием либо принуждением, статус жертвы которых был определен соответствующей службой Министерства внутренних дел Грузии, судебным органом или (и) группой, определяющей статус жертвы насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье при межведомственной комиссии по вопросам гендерного равенства, насилия в отношении женщин и насилия в семье (далее – группа идентификации жертвы). Жертвами признаются также несовершеннолетние, законные интересы которых игнорируются и статус жертвы которых был определен соответствующей службой Министерства внутренних дел Грузии, судебным органом или (и) группой идентификации жертвы. Для целей пунктов первого и 2, 2-го предложения пункта 3 статьи 14, статьи 142, подпункта «и» пункта 3 и пункта 6 статьи 16 настоящего Закона жертвами признаются также несовершеннолетние, которые на основании правового акта или гражданско-правовой сделки либо без таковых фактически находятся/проживают с другими ответственными лицами либо любыми иными лицами, нарушившими их конституционные права и свободы пренебрежением или (и) физическим, психологическим, сексуальным или экономическим, насилием либо принуждением, и которые социальным работником были отделены от насильника. Жертвами считаются также дети, ставшие свидетелями насилия; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
е1) предполагаемая жертва – лицо, считающее себя жертвой и обратившееся с целью определения статуса жертвы в соответствующую службу/соответствующий орган/ группу идентификации жертвы; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
ж) член семьи – для целей настоящего Закона – матери, отцы, дедушки, бабушки, супруги, лица, состоящие в незарегистрированном браке, дети (пасынки, падчерицы), дети, взятые на воспитание, приемная семья (приемные матери, приемные отцы), мачехи, отчимы, внуки, сестры, братья, родители супругов, родители лиц, состоящих в незарегистрированном браке, супруги детей (в том числе, состоящие в незарегистрированном браке), бывшие супруги, лица, в прошлом состоявшие в незарегистрированном браке, опекуны, попечители, поддерживающие лица, лица, находящиеся под опекой и попечительством, поддерживаемые лица, а также лица, которые постоянно ведут или вели совместное семейное хозяйство; (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
ж1) иные ответственные лица – лица (кроме лиц, предусмотренных подпунктом «ж» настоящей статьи), с которыми на основании правового акта или гражданско-правовой сделки фактически находятся/проживают несовершеннолетние, забота о которых и защита законных интересов которых вменяется в обязанность указанным лицам на основании того же правового акта или той же гражданско-правовой сделки; (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
ж2) социальный работник – социальные работники, определенные процедурой обращения по поводу защиты детей (реферирования); (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
з) насильник – член семьи, нарушающий конституционные права и свободы другого члена семьи пренебрежением или (и) физическим, психологическим, сексуальным или экономическим насилием либо принуждением. Насильниками считаются также члены семьи или любые другие лица, совершающие в отношении женщин по гендерному признаку физическое, психологическое, сексуальное или экономическое насилие либо принуждение в общественной либо личной жизни. Для целей пунктов первого и 2, второго предложения пункта 3 статьи 14, статьи 142, подпункта «и» пункта 3 и пункта 6 статьи 16 настоящего Закона насильниками признаются также иные ответственные лица либо любые другие лица, нарушающие пренебрежением или (и) физическим, психологическим, сексуальным или экономическим насилием либо принуждением конституционные права и свободы несовершеннолетних, которые на основании правового акта или гражданско-правовой сделки либо без таковых фактически находятся/проживают вместе с ними; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
и) убежище – временное жилище для жертв или место временного размещения жертв, организованное в системе Министерства лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии или (и) на базе непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, служащее целям психологической и социальной реабилитации, юридической и медицинской помощи и защиты жертв; (5.07.2018 N3105)
к) мероприятия, направленные на коррекцию отношений и поведения насильника, – курс обязательного обучения, ориентированного на изменение насильственных отношений и поведения их; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
л) кризисный центр – место временного помещения предполагаемых жертв и жертв, которое служит психологической и социальной реабилитации, оказанию первичной и неотложной медицинской и правовой помощи. Помещение лиц и зависящих от них лиц в кризисный центр могут осуществляться до определения статуса жертвы и после определения указанного статуса, если жертва не изъявляет желания быть помещенной в убежище на проживание и нуждается лишь в психологической и социальной реабилитации, первичной и неотложной медицинской помощи и правовой помощи без проживания в убежище; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
м) искл. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Статья 5. Законодательство Грузии о пресечении насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, защите и оказаниипомощи жертвам
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Законодательство Грузии о пресечении насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, защите и оказании помощи жертвам насилия основывается на Конституции Грузии, международных договорах Грузии, настоящем Законе и других нормативных актах Грузии.
Глава II
Превенция насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Статья 6. Механизмы превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. Механизмы превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье подразумевают совокупность социальных, экономических, правовых и других мероприятий, направленных на устранение причин и предпосылок насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, пресечение насилия, правовое преследование насильников, коррекцию их отношений и поведения, реабилитацию и адаптацию жертв.
2. Государство посредством уполномоченных органов оказывает содействие и обеспечивает внедрение и осуществление механизмов превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье.
3. Механизмы превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье подразумевают:
а) анализ, изучение и оценку факторов, являющихся причинами насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье;
б) внедрение эффективных правовых методов выявления и пресечения насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье;
в) ведение соответствующей статистики;
г) проведение превентивных мероприятий в отношении лиц, относящихся к группам риска совершения насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье или совершившим насилие в отношении женщин или (и) насилие в семье;
д) проведение надлежащей информационно-просветительной кампании, чтобы люди располагали информацией о своих правах, свободах и обязанностях, а также о соответствующих гарантиях защиты, в том числе, о правах и обязанностях, обеспечивающих равенство и взаимные обязательства членов семьи;
е) в случае насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье распространение и доступ к информации об ответственности насильников, о правах жертв и гарантиях защиты указанных прав;
ж) в случае насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье – осуществление мероприятий по оказанию помощи и защите жертв, а для насильников – мероприятий, направленных на коррекцию отношений и поведения;
з) создание и поддержку совместных программ с заинтересованными институтами в целях обеспечения превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье.
Статья 7. Осуществление мероприятий по превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. Осуществление мероприятий по превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье в пределах своей компетенции, в порядке, установленном настоящим Законом, обеспечивают Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии, Министерство внутренних дел Грузии, Министерство образования, науки, культуры и спорта Грузии, органы прокуратуры и судебные органы Грузии. (5.07.2018 N3105)
2. При осуществлении мероприятий по превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье соответствующие государственные органы могут сотрудничать с заинтересованными институтами, занимающимися вопросами насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье и защиты прав человека, и обеспечивать планирование и осуществление совместных проектов.
3. Межведомственная комиссия по вопросам гендерного равенства, насилия в отношении женщин и насилия в семье в пределах, установленных законодательством Грузии, обеспечивает осуществление мероприятий по мониторингу и оценке, направленных на превенцию и пресечение всех форм насилия, входящих в сферу, регулируемую настоящим Законом.
4. Первичная идентификация, выявление, защита жертв насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, оказание им помощи, их реабилитация и своевременная скоординированная (взаимосогласованная) деятельность государственных органов и других соответствующих субъектов в указанных целях определяется «Процедурами национального реферирования выявления, защиты жертв насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, оказания им помощи, их реабилитации», которые утверждает Правительство Грузии. (22.12.2017 N1820)
5. Государство обеспечивает учет компонентов, направленных на превенцию насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье в образовательных программах общеобразовательных учреждений (школ), профессиональных и высших образовательных учреждений. (20.09.2019 N5024, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
Статья 8. Социальные услуги
1. Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии в пределах своей компетенции обеспечивает социальные услуги для осуществления мероприятий по превенции насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье. (5.07.2018 N3105)
2. Социальные услуги включают:
а) изучение, соответствующий анализ причин возникновения семейных споров и оказание членам семьи помощи в их разрешении;
б) осуществление мероприятий по поддержке и оказанию содействия жертвам насилия; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
в) выявление совместно с соответствующими государственными органами групп риска совершения насилия и содействие в разрешении связанных с ними проблем; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
г) участие в процессе выдачи охранного ордера;
д) участие в процессе мониторинга исполнения вопросов, предусмотренных охранным и сдерживающим ордерами; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
е) разработку и содействие осуществлению программы помощи и социальной реабилитации жертв. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Глава III
Механизмы выявления и пресечения насилия в отношении женщин
или (и) насилия в семье
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Статья 9. Механизмы выявления и пресечения насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. Для выявления и пресечения насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье применяются уголовно-правовые, гражданско-правовые и административно-правовые механизмы.
2. Уголовно-правовые механизмы применяются в случаях с фактами насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, содержащими признаки уголовного преступления.
3. Гражданско-правовые механизмы применяются в порядке, установленном гражданским законодательством Грузии для возмещения вреда, причиненного в результате насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье.
4. Административно-правовые механизмы применяются в виде издания
сдерживающего (охранного) ордера, а также, если правонарушение по своему характеру не влечет в соответствии с законодательством Грузии уголовную ответственность и может быть пресечено с применением норм Кодекса Грузии об административных правонарушениях.
Статья 91. Выявление случаев насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье
(11.12.2019 N5463 ввести в действие с 1 февраля 2020 года.)
Выявление случаев насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье и соответствующее реагирование на них обеспечивают правоохранительные и судебные органы, а также в порядке, установленном настоящим Законом, – группа идентификации жертвы. Обязательство по обращению в соответствующие органы с целью первичной идентификации факта насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье и реагирования на него возлагается на уполномоченных сотрудников медицинских учреждений, а в случае с несовершеннолетними – также образовательных и воспитательных учреждений, органов опеки и попечительства и на другие субъекты, предусмотренные законодательством Грузии.
Статья 10. Охранные и сдерживающие ордеры
1. В целях оперативного реагирования на факты насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье для обеспечения защиты жертв и ограничения определенных действий насильника уполномоченным органом в качестве временной меры могут быть изданы сдерживающий или охранный ордера. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
11. Издание сдерживающего ордера в качестве временной меры для обеспечения уполномоченным сотрудником полиции защиты жертвы и ограничения определенных действий насильника является обязательным в случае начала расследования по статьям 108, 109, 115, 117, 118, 120, 126, 137 и 138, подпункту «д» части 3 и части 4 статьи 143, подпункту «и» части 2 и части 4 статьи 144, статьям 1441-1443 и 151, подпункту «а» части 2 и части 3 статьи 160 и статье 3811 Уголовного кодекса Грузии или в ходе расследования. (30.05.2018 N2394)
12. После получения сообщения о факте насилия в отношении женщин или/и насилия в семье, предусмотренного пунктом первым настоящей статьи, если отсутствует основание для начала расследования и соответственно не применяется порядок, установленный пунктом 11 настоящей статьи, уполномоченный сотрудник полиции в порядке, установленном приказом Министра внутренних дел Грузии, оценивает риск повторного совершения насилия в отношении женщины или (и) насилия в семье и исходя из тяжести указанного риска принимает одно из следующих решений: (20.09.2019 N5024)
а) об издании сдерживающего ордера;
б) об отказе в издании сдерживающего ордера.
2. Охранный ордер – это акт, изданный в порядке административного судопроизводства судом первой инстанции (судьей), определяющий временные меры по защите жертв. (28.12.2009 N2507)
3. Сдерживающий ордер – акт, изданный уполномоченным сотрудником полиции, которым определяются временные мероприятия по защите жертв в случае насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье. Сдерживающий ордер издается на основании опросника оценки рисков, определенного протоколом о сдерживающем ордере, утвержденным приказом Министра внутренних дел Грузии. (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
31. В сдерживающем ордере указываются: (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
а) дата и место его издания;
б) обстоятельства, послужившие основанием для его издания;
в) имя, фамилия, дата и место рождения, личный номер, профессия и место жительства насильника; (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
в1) имя, фамилия, дата рождения и личный номер жертвы; (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
г) перечень предусмотренных пунктом 32 настоящей статьи действий, осуществление которых насильнику запрещается.
32. Сдерживающий ордер подписывают: лицо, наделенное правом на его издание, жертва и насильник. Сдерживающий ордер может предусматривать: (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
а) вопрос удаления насильника из жилища жертвы, независимо от того, является ли насильник собственником указанного жилища;
б) вопросы удаления жертвы и зависящих от нее лиц от насильника и их помещения в убежище;
в) запрет на право единоличного пользования насильником совместной собственностью;
г) вопрос изоляции насильника от несовершеннолетних;
д) вопросы приближения насильника к жертве, месту ее работы и другим местам, где находится жертва;
е) вопрос осуществления электронного надзора;
ж) ограничение насильника в праве на пользование или запрет на пользование оружием (в том числе, служебно-штатным оружием) в период действия указанного ордера или в период, определенный указанным ордером, запрет на право приобретения оружия или на право получения разрешения или лицензии на его приобретение и условия хранения, или временного изъятия оружия, находящегося в личной собственности, или (и) принадлежащего ему оружия (в том числе, служебно-штатного);
з) предупреждение насильника о возложении на него ответственности, определенной законодательством Грузии, в случае невыполнения требований и обязательств, предусмотренных указанным ордером;
и) другие вопросы, решение которых необходимо для обеспечения безопасности жертвы.
33. Если жертва или (и) насильник по какой-либо причине не подписывает/не может подписать сдерживающий ордер, его подписывает только лицо, наделенное правом издания сдерживающего ордера. В таком случае в сдерживающем ордере делается соответствующая запись и указывается причина, по которой жертва или (и) насильник отказывается/не может его подписать. (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
34. В сдерживающем ордере может указываться один из вопросов, несколько вопросов или все вопросы, предусмотренные пунктом 32 настоящей статьи, адекватно факту насилия. В сдерживающем ордере обязательно должно содержаться указание ограничения права на пользование оружием, определенное подпунктом «е» пункта 32 настоящей статьи в случае начала расследования по статьям 108, 109, 115, 117, 118, 120, 126, 137 и 138, подпункту «д» части 3 143, подпункту «и» части 2 и части 4 статьи 144, статьям 1441-1443 и 151, подпункту «а» части 2 и части 3 статьи 160 и статье 3811 Уголовного кодекса Грузии или в ходе расследования. (30.05.2018 N2394)
35. Сдерживающий ордер пишется на языке судопроизводства, четко и ясно. Он может быть написан от руки или напечатан с использованием технического средства. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
36. Сдерживающий ордер вступает в силу с изданием. В течение 24 часов сдерживающий ордер направляется/вручается жертве и насильнику, а один экземпляр сдерживающего ордера остается в издавшем его органе. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
37. Копия сдерживающего ордера незамедлительно направляется: (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
а) Министерству внутренних дел Грузии:
а.а) соответствующей участковой службе территориального органа по месту жительства жертвы, с целью реагирования на нарушение требований и обязательств, предусмотренных сдерживающим ордером;
а.б) соответствующему структурному подразделению с целью внесения информации в надлежащую электронную базу данных, быстрого и эффективного реагирования на нарушения и учета статистических данных; (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
а.в) юридическому лицу публичного права – Агентству по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии, если сдерживающий ордер касается вопросов, связанных с оружием;
а.г) юридическому лицу публичного права Министерства внутренних дел Грузии – Центру управления общественной безопасностью «112» ( далее – ЮЛПП – «112»), если сдерживающим ордером предусматривается осуществление электронного надзора; (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
б) соответствующему местному органу опеки и попечительства, если вопрос, предусмотренный сдерживающим ордером, касается несовершеннолетних.
38. Жертва или насильник могут обжаловать сдерживающий ордер в 3-дневный срок после передачи/вручения им указанного ордера. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
39. Если в ходе рассмотрения вопроса об издании сдерживающего ордера выявляются признаки преступления, предусмотренного Уголовным кодексом Грузии, параллельно с рассмотрением вопроса об издании сдерживающего ордера материалы дела направляются по подчиненности соответствующему органу для решения вопроса об уголовном преследовании. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
310. В случае установления за насильником электронного надзора – параметры предусмотренных подпунктом «д» пункта 32 настоящей статьи географических зон, в которых насильнику запрещается приближаться к жертве, определяются приказом Министра внутренних дел Грузии. (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
4. Неисполнение насильником требований, предусмотренных сдерживающим или охранным ордером, а также неповиновение принятому социальным работником решению об отделении несовершеннолетнего влечет ответственность в порядке, установленном законодательством Грузии. (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
5. Применение в отношении лиц, совершивших насилие в отношении женщин или (и) насилие в семье (насильников), мер (уголовно-правовых механизмов), предусмотренных уголовным законодательством Грузии, не препятствует изданию охранного или сдерживающего ордера для обеспечения защиты лиц, пострадавших в результате насилия (жертв). (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
6. Если в отношении лица, совершившего насилие в отношении женщин или (и) насилие в семье (насильника), начато уголовное преследование по обвинению в совершении насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье или (и) семейного преступления, и применена мера пресечения, не связанная с заключением под стражу, уполномоченный суд в порядке уголовного судопроизводства рассматривает и решает вопрос о применении в отношении насильника ограничительных мер для обеспечения защиты лица, пострадавшего в результате насилия (жертвы). (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
7. Охранный ордер должен предусматривать прохождение насильником обязательного курса обучения, ориентированного на изменение насильственного отношения и поведения. (20.09.2019 N5024)
Статья 101. Установление и осуществление электронного надзора за насильником
(13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
1. При наличии факта насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье уполномоченный сотрудник полиции может устанавливать за насильником электронный надзор для обеспечения осуществления временной меры по защите жертвы, определенной подпунктом «д» пункта 32 статьи 10 настоящего Закона.
2. Установление электронного надзора за насильником допускается для обеспечения осуществления временной меры по защите жертвы, определенной подпунктом «д» пункта 32 статьи 10 настоящего Закона, в особом случае при наличии реальной опасности повторного насилия со стороны насильника. Оценку опасности повторного насилия уполномоченный сотрудник полиции осуществляет на основании опросника оценки рисков, определенного протоколом о сдерживающем ордере, утвержденным приказом Министра внутренних дел Грузии. При оценке указанной опасности принимаются во внимание различные обстоятельства, в том числе, факт нарушения насильником изданного в отношении него сдерживающего или (и) охранного ордера в прошлом и характер нарушения, факт совершения в прошлом насильственного преступления, угрозы со стороны насильника или (и) факт применения/демонстрирования насильником холодного/огнестрельного оружия при осуществлении им физического насилия и другие обстоятельства.
3. Электронный надзор за насильником может устанавливаться при издании сдерживающего ордера, а также в любое время в период действия сдерживающего ордера.
4. Указание об установлении электронного надзора за насильником вносится в сдерживающий ордер в случае, если электронный надзор устанавливается при издании сдерживающего ордера. При этом издается протокол об осуществлении электронного надзора, и он в течение 24 часов с момента издания представляется в суд на утверждение. В случае непредставления в суд на утверждение протокола об осуществлении электронного надзора в течение 24 часов или отказа суда в утверждении указанного протокола начатое мероприятие электронного надзора должно быть незамедлительно прекращено.
5. Право требовать установления за насильником электронного надзора имеют лица, предусмотренные статьей 11 настоящего Закона.
6. Для осуществления электронного надзора необходимо согласие жертвы или ее законного представителя/процессуального представителя. Если несовершеннолетняя жертва изъявляет согласие на осуществление электронного надзора, а ее законный представитель/процессуальный представитель – нет, решение принимается исходя из наилучших интересов несовершеннолетнего.
7. Электронный надзор осуществляется в течение срока, не превышающего срок действия сдерживающего ордера.
8. В протоколе об осуществлении электронного надзора указываются:
а) дата и место издания указанного протокола;
б) обстоятельства, положенные в основу при издании указанного протокола;
в) имя, фамилия, дата рождения, личный номер и место жительства насильника;
г) информация о судимости насильника;
д) имя, фамилия, дата рождения и личный номер жертвы;
е) согласие жертвы на осуществление электронного надзора;
ж) реквизиты сдерживающего ордера, в обеспечение которого используется мероприятие электронного надзора;
з) о запрещении насильнику приближаться к жертве, месту работы жертвы и другим местам, где находится жертва;
и) о предупреждении насильника о возложении уголовной ответственности в случае его проникновения в период осуществления электронного надзора в зону тревоги, определенную порядком осуществления электронного надзора, либо неисполнения требования уполномоченного лица покинуть зону тревоги или буферную зону, либо в случае уклонения от электронного надзора, а также о возложении уголовной ответственности в случае повреждения или уничтожения электронного средства, переданного с целью осуществления электронного надзора;
к) другие вопросы, решение которых необходимо для осуществления электронного надзора за насильником.
9. В протоколе об осуществлении электронного надзора указывается обязательная к исполнению инструкция по эксплуатации электронного средства.
10. Протокол об осуществлении электронного надзора подписывают: лицо, наделенное правом на его издание, жертва и насильник, в отношении которого был издан указанный протокол.
11. Если жертва или (и) насильник по какой-либо причине не подписывает/не может подписать протокол об осуществлении электронного надзора, его подписывает только лицо, наделенное правом на издание указанного протокола. В этом случае в протоколе об осуществлении электронного надзора делается соответствующая запись и указывается причина, ввиду которой жертва или (и) насильник отказываются/не могут его подписать.
12. Протокол об осуществлении электронного надзора вступает в действие с момента издания. Указанный протокол в течение 24 часов с момента издания направляется/вручается жертве и насильнику. Один экземпляр протокола об осуществлении электронного надзора остается в органе, издавшем протокол, а один экземпляр в течение 24 часов с момента издания указанного протокола представляется в суд на утверждение.
13. Копия протокола об осуществлении электронного надзора незамедлительно направляется:
а) соответствующей участковой службе соответствующего территориального органа Министерства внутренних дел Грузии по месту жительства жертвы с целью реагирования на исполнение требований и обязательств, предусмотренных протоколом об осуществлении электронного надзора;
б) соответствующему структурному подразделению Министерства внутренних дел Грузии с целью внесения информации в электронную базу данных, быстрого и эффективного реагирования на нарушения и учета статистических данных;
в) ЮЛПП – «112» с целью технического обеспечения осуществления электронного надзора.
14. Электронное средство, переданное насильнику с целью осуществления электронного надзора, состоит из электронного браслета и приемного аппарата. Повреждение или уничтожение указанного электронного средства влечет возложение на насильника уголовной ответственности.
15. Порядок осуществления электронного надзора за насильником устанавливается приказом Министра внутренних дел Грузии, который детально определяет правила осуществления электронного надзора, в том числе, параметры географической зоны (буферной зоны и зоны тревоги), в которой запрещается приближаться к жертве, порядок обработки и хранения персональных данных при осуществлении электронного надзора и другие вопросы.
16. Если на месте невозможно закрепить электронное средство на теле насильника с целью осуществления электронного надзора, уполномоченный служащий полиции вправе перевести насильника в ближайшее учреждение полиции. При принудительном приводе в полицию насильнику разъясняются:
а) основание привода в полицию;
б) право пользоваться услугами адвоката;
в) право сообщить при желании насильника о факте его привода в полицию и его местонахождении близким, указанным насильником, а также администрации по месту работы или учебы.
17. При приводе насильника в полицию составляется протокол о приводе лица. В указанном протоколе отмечаются: дата и место составления протокола; имя, фамилия и должность должностного лица, составившего протокол; сведения о насильнике; время и основания привода насильника в полицию. Указанный протокол подписывают составившее его должностное лицо и насильник. Если насильник отказывается подписать протокол, об этом указывается в протоколе.
18. Насильник должен удерживаться в полиции в течение разумного срока, необходимого для закрепления электронного средства на теле. Общий срок его привода в полицию не должен превышать 6 часов. Решение о приводе насильника обжалуется в порядке, установленном законодательством Грузии.
19. При издании уполномоченным служащим полиции протокола об осуществлении электронного надзора в отсутствие насильника на месте полиция правомочна вызвать насильника в уполномоченный орган Министерства внутренних дел Грузии для закрепления электронного средства на теле. В случае неявки насильника в указанный орган полиция правомочна осуществлять его розыск в масштабе страны.
20. Полиция правомочна для закрепления электронного средства на теле насильника в случае необходимости применять пропорциональные меры принуждения.
21. Электронный надзор осуществляется в пределах юрисдикции Грузии. Насильнику/жертве запрещается пересекать Государственную границу Грузии с электронным средством. Насильник/жертва обязаны предварительно известить Министерство внутренних дел Грузии о пересечении ими Государственной границы Грузии. Министерство внутренних дел Грузии правомочно в период, определенный протоколом об осуществлении электронного надзора, обработать информацию о пересечении насильником/жертвой Государственной границы Грузии. Осуществление электронного надзора приостанавливается до возвращения насильника/жертвы в Грузию.
22. Применение в отношении насильника мероприятий, предусмотренных уголовным законодательством Грузии (уголовно-правовых механизмов), не препятствует осуществлению электронного надзора за насильником для обеспечения защиты жертвы. Назначение меры пресечения – заключения под стражу, задержание или административный арест являются основанием для приостановления осуществления электронного надзора за насильником.
23. При случайном сближении насильника и жертвы служащий ЮЛПП – «112» обязан связаться с насильником и во избежание случайной встречи с жертвой потребовать покинуть соответствующую территорию. Насильник обязан выполнить требование служащего ЮЛПП – «112». Невыполнение указанного требования влечет возложение на насильника уголовной ответственности.
24. Проникновение насильника при осуществлении электронного надзора в зону тревоги, определенную порядком осуществления электронного надзора, либо невыполнение им требования уполномоченного лица покинуть зону тревоги или буферную зону, либо уклонение от электронного надзора влечет возложение на него ответственности, предусмотренной Уголовным кодексом Грузии.
25. Применяемое мероприятие электронного надзора может быть досрочно отменено путем обращения в суд:
а) ввиду изменения обстановки, в том числе, тяжелой болезни насильника, если изменившаяся обстановка исключает риск повторения насилия со стороны насильника;
б) если жертва обратится в полицию с требованием об отмене осуществления электронного надзора.
26. В течение 24 часов со дня наступления обстоятельства, предусмотренного пунктом 25 настоящей статьи, полиция обращается в суд с требованием об отмене осуществления электронного надзора. Суд в течение 24 часов с момента указанного обращения рассматривает этот вопрос в порядке, установленном законодательством Грузии.
27. Отмена сдерживающего ордера уполномоченным органом, смерть насильника или жертвы влечет автоматическую отмену применяемого мероприятия электронного надзора.
28. Уполномоченный служащий полиции вправе с целью снятия электронного средства с насильника вызвать его или в соответствии с пунктами 16–18 настоящей статьи перевести его в ближайшее отделение полиции.
29. Уполномоченный орган Министерства внутренних дел Грузии вправе с целью предотвращения насилия в отношении женщин и насилия в семье обработать персональные данные насильника/жертвы, в том числе, данные, полученные в результате электронного надзора, данные, отражающие коммуникацию с насильником/жертвой.
30. С целью осуществления электронного надзора ведется обмен информацией между Министерством внутренних дел Грузии, Прокуратурой Грузии, Министерством лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии, Министерством юстиции Грузии, судом и в случае необходимости другими соответствующими ведомствами.
Статья 11. Право на требование об издании сдерживающего и охранного ордеров (20.09.2019 N5024)
1. Право на требование об издании сдерживающего и охранного ордеров имеют жертва, член семьи жертвы или с согласия жертвы – социальный работник или лицо, оказывающее жертве медицинскую, юридическую, психологическую помощь, а в случае насилия в отношении несовершеннолетнего – также орган опеки и попечительства.
2. В случае, предусмотренном пунктом 4 статьи 171 настоящего Закона, уполномоченный сотрудник Министерства внутренних дел Грузии оценивает информацию, полученную от жертвы. В процессе оценки соответствующего риска он правомочен потребовать от пенитенциарного учреждения отчет об индивидуальной оценке осужденного. Если указанная информация дает достаточные основания полагать, что насилие в отношении жертвы может быть совершено повторно, уполномоченный сотрудник Министерства внутренних дел Грузии устанавливает местонахождение лица, освободившегося из пенитенциарного учреждения, и после получения от него соответствующих объяснений принимает решение о выдаче сдерживающего ордера или отказе в выдаче сдерживающего ордера. В случае выдачи сдерживающего ордера для его выдачи обязательным не является наличие требования, исходящего от лица, предусмотренного пунктом первым настоящей статьи.
3. Полиция правомочна по собственной инициативе издать сдерживающий ордер при наличии достаточных оснований полагать, что могут быть нарушены конституционные права и свободы лица пренебрежением к нему или его принуждением или (и) физическим, психологическим, экономическим, сексуальным насилием в отношении него.
Статья 12. Срок действия охранного и сдерживающего ордеров (28.12.2009 N2507)
1. Охранный ордер издается на срок до 9 месяцев. Конкретный срок его действия определяется судом. (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
2. Вопрос об изменении срока действия охранного ордера решает суд. Продление срока действия охранного ордера допускается в период его действия и дополнительно не более чем на 3 месяца при наличии угрозы жертве или другому члену семьи.
3. Действие охранного и сдерживающего ордера может быть отменено за примирением сторон надлежащим решением судьи/уполномоченного сотрудника полиции на основании совместного обращения сторон в суд/к уполномоченному сотруднику полиции, в результате всестороннего и полного изучения обстоятельств дела, кроме случаев, когда все еще существует опасность совершения насилия в отношении жертвы или других членов семьи жертвы, а также случаев, предусмотренных статьей 13 настоящего Закона. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
4. Сдерживающий ордер издается сроком до 1 месяца. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Статья 13. Издание и действие охранного и сдерживающего ордеров при примирении жертвы и насильника
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Примирение жертвы и насильника не препятствует изданию охранного и сдерживающего ордеров и не влечет отмены действия охранного и сдерживающего ордеров, если все еще существует опасность совершения насилия в отношении жертвы или других членов семьи жертвы или факт насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье противоречит интересам других (в особенности – несовершеннолетних) членов семьи жертвы.
Глава IV
Специфические мероприятия по защите
несовершеннолетних от насилия в семье
Статья 14. Отделение несовершеннолетних от насильников – родителей, иных законных представителей или других лиц, фактически находящихся/проживающих с несовершеннолетними
(22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
1. В случае насилия в отношении несовершеннолетних несовершеннолетние подлежат отделению от насильников – родителей (родителя), иных законных представителей или любых других насильников на основании сдерживающего ордера, изданного уполномоченным сотрудником полиции, а в случаях, определенных процедурами обращения по поводу защиты детей (реферирования), – на основании решения, принятого социальным работником.
2. Отделение несовершеннолетних от насильников – родителей (родителя), иных законных представителей или любых других лиц, находящихся/проживающих с несовершеннолетними, является крайней мерой, применяемой только в случаях, когда все другие использованные менее строгие меры (в том числе собеседование и предупреждение) не привели к желательному результату, либо когда в создавшемся положении очевидно, что применение менее строгой меры не обеспечит защиту жизни и здоровья несовершеннолетнего. Мнение несовершеннолетнего по поводу места его размещения должно учитываться исходя из его возраста и уровня развития, и решение в любом случае должно приниматься с учетом наилучших интересов несовершеннолетнего. При принятии решения сотрудник полиции/социальный работник производит идентификацию признаков насилия и опрос жертвы и лиц, могущих предоставить полезную для него информацию. В случае необходимости сотрудник полиции/социальный работник вызывает скорую медицинскую помощь и до принятия решения консультируется с врачом прибывшей на место бригады скорой помощи. На основании указанного сотрудник полиции/социальный работник производит оценку случая и с учетом рисков для безопасности несовершеннолетнего принимает решение об отделении несовершеннолетнего в порядке, установленном процедурами обращения по поводу защиты детей (реферированию). Социальный работник, приняв решение об отделении несовершеннолетнего, немедленно обращается в полицию, которая обеспечивает незамедлительное исполнение решения.
3. При наличии форм насилия в семье в случае обращения лица, предусмотренного статьей 11 настоящего Закона, в суд с требованием, касающимся издания охранного ордера, суд рассматривает вопрос об отношениях насильников – родителей (родителя) или иных законных представителей с несовершеннолетними. При наличии у несовершеннолетнего следов насилия перед судом может быть поставлен вопрос об отделении несовершеннолетнего от насильников – родителей (родителя), иных законных представителей или других насильников в качестве временной меры до принятия судом окончательного решения.
4. При рассмотрении вопроса о праве представителя несовершеннолетнего должно учитываться то обстоятельство, что оставление за насильниками – родителями (родителем) или иными законными представителями несовершеннолетнего права быть представителем несовершеннолетнего может повредить интересам несовершеннолетнего. Не допускается оставление за родителями права на совместную опеку над несовершеннолетним при наличии обоснованного предположения о насилии в отношении него со стороны одного из родителей.
5. В случае, предусмотренном законодательством Грузии, несовершеннолетние в возрасте с 14 лет вправе обращаться в суд за защитой своих прав и законных интересов. В таком случае суд назначает процессуального представителя и рассматривает дело. Несовершеннолетний истец вправе не согласиться со своим процессуальным представителем и защищать себя лично. Суд обязан привлечь к рассмотрению указанного дела орган опеки и попечительства.
6. В случае, предусмотренном пунктом первым настоящей статьи, решение социального работника может быть обжаловано в порядке, установленном законодательством Грузии. Обжалование решения не приостанавливает его действия.
Статья 141. Выявление фактов насилия в семье, направленного против несовершеннолетних
(22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
1. Обязательство по обращению в соответствующие органы с целью выявления (первичной идентификации) фактов насилия в семье, направленного против несовершеннолетних, и реагирования на них возлагается на медицинские учреждения, учебные заведения и воспитательные учреждения, орган опеки и попечительства и их уполномоченных сотрудников, а также другие соответствующие учреждения, вовлеченные в процедуры обращения по поводу защиты детей (реферирования), и их уполномоченных сотрудников. (11.12.2019 N5463 ввести в действие с 1 февраля 2020 года.)
2. Невыполнение субъектом (учреждением или (и) его уполномоченным сотрудником), вовлеченным в предусмотренные законодательством Грузии процедуры обращения по поводу защиты детей (реферирования), обязательства по выявлению факта насилия в отношении несовершеннолетних и предоставлению соответствующему государственному органу информации о насилии в отношении несовершеннолетних влечет ответственность в порядке, установленном законодательством Грузии.
Статья 142. Процедуры обращения по поводу защиты детей
(реферирования) (22.06.2016 N5446)
Процедуры обращения по поводу защиты детей (реферирования) утверждает Правительство Грузии.
Статья 15. Обеспечение предупреждения похищения несовершеннолетнего и иное обеспечение безопасности (28.12.2009 N2507)
1. Суд своим решением определяет сроки посещения родителем-насильником несовершеннолетнего. Родителю-насильнику может предоставляться право посещать несовершеннолетнего только в случае соблюдения всех мер безопасности, касающихся места, времени, периодичности, продолжительности посещения и лица, ответственного за соблюдение требований (мер) безопасности несовершеннолетнего.
2. Если меры безопасности несовершеннолетнего не соблюдены, ограничивается право родителя-насильника на посещение несовершеннолетнего. Если указанные ограничения длятся более 3 месяцев, родитель, права которого ограничиваются, может обращаться в суд с требованием об изменении условий посещения несовершеннолетнего.
3. При наличии реальной опасности похищения насильником несовершеннолетнего или причинения ему иного вреда судебным решением может быть отказано насильнику в праве на посещение несовершеннолетнего до изменения обстоятельств.
Глава V
Особенности судопроизводства по фактам насилия в
отношении женщин или (и) насилия в семье
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Статья 16. Обязанности полиции
1. Полиция обязана незамедлительно в случае поступления информации о факте насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье осуществить реагирование и применить меры, предусмотренные Законом. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
2. При поступлении сообщения о факте насилия полиция обязана незамедлительно явиться на место происшествия независимо от того, кто обратился в органы полиции – потерпевший, свидетель насилия или лицо, предусмотренное статьей 11 настоящего Закона.
3. При наличии факта насилия полиция обязана:
а) принять предусмотренные Законом меры по пресечению факта насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
б) раздельно опросить предполагаемую жертву, свидетеля, насильника, в том числе – несовершеннолетнего, что должно быть зафиксировано в письменной форме; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
в) предоставить жертве насилия информацию о ее правах; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
г) по требованию жертвы или в случае, не терпящем отлагательства, обеспечить ее перевозку в медицинское учреждение;
д) по требованию жертвы, а также в случае, не терпящем отлагательства, с согласия жертвы обеспечивать перевод жертвы и зависящих от нее лиц в убежище; (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
е) в случае перевозки жертвы в другое место обеспечить вывоз с места жительства предметов первой необходимости и идентификационных документов; (28.12.2009 N2507)
е1) в случае необходимости на основании настоящего Закона удалить насильника с места жительства жертвы и обеспечить безопасность жертвы; (17.10.2014 N2697)
ж) обеспечить безопасность лица, заявившего о факте насилия;
з) в порядке и на условиях, установленных настоящим Законом, выдать сдерживающий ордер.
и) в случае неподчинения принятому социальным работником решению об отделении несовершеннолетнего издавать ордер, ограничивающий в правах, связанных с оружием. (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
31. Ордером, ограничивающим в правах, связанных с оружием, который выдается на месячный срок, определяются ограничения, предусмотренные Законом Грузии «Об оружии». Форму ордера, ограничивающего в правах, связанных с оружием, утверждает Министр внутренних дел Грузии. (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
4. Полиция составляет протокол о факте насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье и принятых мерах, который представляет прокурору, осуществляющему надзор. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
5. Полиция обязана в своем отчете отдельно выделить данные о фактах насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, принятых мерах, численности жертв, действиях, осуществленных в отношении насильника, а также других данных о насильнике. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
6. Полиция осуществляет надзор за выполнением требований и условий, предусмотренных изданными охранным и сдерживающим ордерами и ордером, ограничивающим в правах, связанных с оружием. (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
7. Порядок надзора за исполнением требований и условий, предусмотренных охранным, сдерживающим ордерами и ордером, ограничивающим в правах, связанных с оружием, устанавливается приказом Министра внутренних дел Грузии. (20.09.2019 N5024)
Статья 161. Присвоение статуса жертвы
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. Присвоение статуса жертвы совместно с определенными настоящим Законом государственными органами (соответствующие органы Министерства внутренних дел Грузии, следственные органы, суд) обеспечивает также группа идентификации жертвы, если для обеспечения защиты жертвы не ведется процесс издания охранного или сдерживающего ордера или не осуществляются меры уголовного преследования в связи с насилием в отношении женщин или (и) насилием в семье. Присваиваемый группой идентификации жертвы статус жертвы действует в течение 18 месяцев после присвоения, а если жертва пользуется убежищем, – в течение определенного настоящим Законом срока содержания жертвы в убежище.
2. Состав, статус, функции, полномочия и порядок деятельности Межведомственной комиссии по вопросам гендерного равенства, насилия в отношении женщин и насилия в семье определяются Положением о Межведомственной комиссии, которое утверждает Правительство Грузии.
3. Порядок идентификации жертвы и определения статуса жертвы группой идентификации жертвы устанавливается постановлением Правительства Грузии.
Глава VI
Права жертв, гарантии их социальной защиты и трудовые гарантии; мероприятия, направленные на коррекцию отношений и поведения насильников
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Статья 17. Права и гарантии защиты жертв/предполагаемых жертв
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. Жертва/предполагаемая жертва правомочна в порядке, установленном законодательством Грузии:
а) обращаться в соответствующий государственный орган с требованием об издании охранного или сдерживающего ордера, а в случае нарушения условий охранного или сдерживающего ордера – с требованием о реагировании на нарушение;
б) обращаться в соответствующий государственный орган с учетом тяжести факта насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье или в случае нарушения условий изданных охранного и сдерживающего ордеров с требованием о применении уголовно-правовых механизмов для выявления и пресечения насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье;
б1) требовать установления электронного надзора за насильником в порядке, установленном настоящим Законом; (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
в) обращаться в соответствующий судебный орган с требованием о возмещении насильником вреда, причиненного ей в результате насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье;
г) получать компенсацию, если вред, причиненный ей в результате насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, не возмещается в соответствии с подпунктом «в» настоящего пункта или (и) из других источников, предусмотренных для обслуживания и защиты жертв настоящим Законом и другими законодательными и подзаконными нормативными актами Грузии; (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 января 2022 года.)
д) пользоваться убежищем/кризисным центром и предоставляемыми там услугами;
е) при помещении в убежище/кризисный центр пользоваться бесплатной правовой консультацией, бесплатным первичным и неотложным медицинским обслуживанием и психологической помощью;
ж) во время пребывания в убежище/кризисном центре пользоваться правом на приостановление трудовых отношений. Срок его приостановления не должен превышать 30 календарных дней в год;
з) обращаться в соответствующий государственный орган для получения временного разрешения на пребывание в Грузии, если жертвой является иностранец или лицо без гражданства;
и) в порядке, установленном Законом Грузии «О юридической помощи», пользоваться юридической помощью за государственный счет;
к) пользоваться другими механизмами правовой и социальной защиты, предусмотренными настоящим Законом и другими законодательными и подзаконными нормативными актами Грузии.
2. При осуществлении мер уголовного преследования в случае семейных преступлений, насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье для обеспечения защиты лиц, пострадавших в результате семейных преступлений, насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, и других субъектов, участвующих в процессе, могут применяться специальные меры защиты, предусмотренные Уголовно-процессуальным кодексом Грузии.
3. На всех этапах уголовного судопроизводства по делам о семейных преступлениях, насилии в отношении женщин или (и) насилии в семье, в том числе – при допросе, должны учитываться наилучшие интересы несовершеннолетних свидетелей и несовершеннолетних потерпевших в соответствии с их возрастом и уровнем развития. В связи с семейными преступлениями, насилием в отношении женщин или (и) насилием в семье не допускается допрос несовершеннолетних свидетелей и несовершеннолетних потерпевших, а также при издании охранного или сдерживающего ордера опрос несовершеннолетних жертв насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье (получение у них объяснений) в присутствии родителей (родителя) предполагаемых насильников; не допускается также вовлечение в качестве законного представителя несовершеннолетнего в процесс уголовного судопроизводства лица, являющегося предполагаемым насильником, или лица, беспристрастность которого вызывает сомнения исходя из характера отношений между указанным лицом и членом семьи – насильником либо в иных случаях конфликта интересов, а также его (их) ознакомление или передача ему (им) показаний, данных несовершеннолетним (протокола опроса, объяснений). В таких случаях правомочие родителя быть представителем несовершеннолетнего в процессе уголовного/административного судопроизводства считается приостановленным в течение производства по делу, ведущегося в суде, до окончательного разрешения спора. Орган опеки и попечительства назначает представителя несовершеннолетнего, который представляет интересы несовершеннолетнего в ходе рассмотрения дела в суде.
4. Если жертвами являются иностранные граждане или лица без гражданства, им в порядке, установленном законодательством Грузии, выдается временное разрешение на проживание на основании ходатайства учреждения, оказывающего услуги жертвам, или органа, ведущего процесс.
5. Если жертвами являются иностранные граждане или лица без гражданства, они не могут быть возвращены в иностранное государство при наличии предположения, что в случае возвращения туда их безопасность не будет соблюдена и обеспечена.
Статья 171. Информирование жертвы и осуществление превентивных мероприятий (20.09.2019 N5024 заглавие)
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. Органы, выдающие охранный и сдерживающий ордера, группа идентификации жертвы, орган, осуществляющий производство по уголовному делу, связанному с насилием в отношении женщин или (и) насилием в семье,учреждения, обслуживающие жертв, другие уполномоченные органы, определенные законодательством Грузии, обязаны ознакомить жертв на понятном им языке и в доступной форме с информацией о существующих в стране механизмах оказания социальной и правовой защиты жертв, помощи и видах соответствующих услуг, оказываемых жертвам насилия.
2. Учреждения, оказывающие услуги жертвам, и другие уполномоченные органы, определенные законодательством Грузии, в случае необходимости предоставляют жертвам информацию и оказывают надлежащую помощь в составлении заявления (иска), связанного с насилием в отношении женщин или (и) насилием в семье, и иска о возмещении вреда, причиненного в результате насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье, и соответствующем судопроизводстве.
3. Пенитенциарное учреждение обязано при наступлении обстоятельства, предусмотренного пунктом 4 настоящей статьи, незамедлительно направить письменное уведомление об указанном Министерству внутренних дел Грузии. (1.06.2017 N955)
4. Министерство внутренних дел Грузии обязано на основании информации, предоставленной пенитенциарным учреждением, незамедлительно сообщить жертве об освобождении лица, совершившего в отношении нее насилие (насильника), его побеге из пенитенциарного учреждения, кратковременном выезде за пределы учреждения лишения свободы в порядке, установленном статьей 27 Кодекса о заключении под стражу, выезде из учреждения лишения свободы по подготовке к освобождению в порядке, установленном частью 3 статьи 766 того же кодекса, а также осуществлять мероприятия, предусмотренные пунктом 2 статьи 11 настоящего Закона. (20.09.2019 N5024)
5. Уполномоченный сотрудник Министерства внутренних дел Грузии составляет протокол о собеседовании с жертвой. В указанном протоколе он должен указать отношение жертвы к осужденному, отношение осужденного к жертве в период отбывания наказания и другую информацию, которая может быть важной для оценки риска повторного совершения насилия в отношении жертвы. (20.09.2019 N5024)
Статья 172. Временное жилье (убежище) для жертв
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
1. В имеющемся в системе Министерства лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии временном жилище (убежище) для жертв им должны быть созданы бытовые условия и обеспечиваться возможность пользования первичным и неотложным медицинским обслуживанием и психологической помощью. (5.07.2018 N3105)
2. Создание непредпринимательским (некоммерческим) юридическим лицом убежища допускается, если оно удовлетворяет минимальные стандарты, установленные Министерством лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии для учреждений данного типа. (5.07.2018 N3105)
3. Деятельность убежища регулируется его Уставом (внутренним распорядком), определяющим порядок помещения в убежище и реабилитации жертв.
Статья 18. Помещение жертв в убежище
1. В случае требования жертвы о предоставлении убежища при наличии факта насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье правоохранительные органы обеспечивают перевод жертвы и зависящих от нее лиц в убежище. (13.07.2020 N6758, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)
2. Помещение жертв в убежище производится на срок до 3 месяцев. В случае необходимости этот срок продлевается в порядке, установленном уставом убежища (внутренним распорядком), кроме случаев, когда жертвы не желают находиться в убежище дольше вышеуказанного срока. По истечении срока помещения в убежище при наличии угрозы жертве администрация убежища обязана сообщить об указанном правоохранительным органам для обеспечения дальнейшего реагирования. (28.12.2009 N2507)
3. В случае помещения жертв в убежище или кризисный центр за жертвами сохраняется рабочее место в той же должности. (28.12.2009 N2507)
Статья 181. Кризисный центр (28.12.2009 N2507)
1. Кризисный центр является местом временного помещения предполагаемых жертв и жертв, которое служит целям их психологической и социальной реабилитации, оказанию им первичного и неотложного медицинского обслуживания и правовой помощи. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
2. Кризисный центр создается в системе Министерства лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии или (и) на базе непредпринимательского юридического лица. Кризисный центр, созданный непредпринимательским юридическим лицом, должен удовлетворять минимальным стандартам, установленным Министерством лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии для учреждений данного типа. (5.07.2018 N3105)
Статья 182. Сохранение за жертвами права на временное пользование жильем
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Если жертва не пользуется убежищем/кризисным центром и желает оставаться в месте проживания, охранным или сдерживающим ордером определяется вопрос о временном удалении насильника с места проживания жертвы. Полиция правомочна в соответствии с охранным или сдерживающим ордером удалить насильника с места проживания жертвы и в том случае, когда указанное место является собственностью насильника.
Статья 183. Ограничение, установленное для персонала Убежища (кризисного центра)
(17.03.2020 N5769, ввести в действие с 1 мая 2020 года.)
В убежище (кризисном центре) не могут работать лица, имеющие судимость за совершение преступления против половой свободы и половой неприкосновенности, предусмотренные Законом Грузии «О борьбе с преступлениями против половой свободы и половой неприкосновенности», независимо от снятия или погашения судимости.
Статья 19. Информация о жертвах
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Поступившая информация о личности жертвы, состоянии ее здоровья и психологическом состоянии является конфиденциальной и ее разглашение возможно только в порядке, установленном законом.
Статья 191. Бесплатная телефонная помощь (17.10.2014 N2697)
1. Для обеспечения оказания помощи жертвам/предполагаемым жертвам и консультаций по соответствующим вопросам создается телефонный номер для бесплатного круглосуточного особого обслуживания, который доступен на всей территории страны. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
2. При помощи телефонного номера для бесплатного круглосуточного особого обслуживания любым заинтересованным лицам предоставляется информация о механизмах реагирования и мерах по защите жертв в случаях насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
3.Сеть телефонной помощи функционирует с соблюдением конфиденциальности. Не допускается разглашение информации, полученной при помощи указанной сети, кроме составляющих исключение случаев, установленных законодательством Грузии.
Статья 20. Мероприятия, направленные на коррекцию отношений и поведения насильника
(4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
Под мероприятиями, направленными на коррекцию отношений и поведения насильника, подразумеваются мероприятия, направленные на изменение насильственного поведения насильника и оказание ему психологической и социальной помощи, целью которых являются предупреждение повторного совершения насилия и обеспечение безопасности жертвы, признание насильником ответственности за насильственное поведение и его результаты, а также сохранение достигнутых положительных сдвигов в отношениях и поведении насильника. Для достижения указанного важное значение имеет прохождение насильником обязательного курса обучения, ориентированного на изменение насильственного отношения и поведения. Мероприятия направленные на коррекцию отношений и поведения насильника, порядок и формы их осуществления определяются постановлением Правительства Грузии.».
Глава VII
Переходные положения
Статья 21. Мероприятия, подлежащие осуществлению в связи с введением настоящего Закона в действие
1. Министерству труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии определить минимальные стандарты, необходимые для устройства временного жилища (убежища) для жертв, и обеспечить их создание. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
2. Министерству труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии определить механизмы осуществления социальных услуг в связи с вопросами насилия в отношении женщин или (и) насилия в семье и до 1 сентября 2017 года обеспечить подготовку (сертификацию) соответствующих социальных работников. (4.05.2017 N761)
3. Министерству внутренних дел Грузии в месячный срок со дня опубликования настоящего Закона обеспечить разработку и утверждение сдерживающего ордера по факту насилия в семье.
4. искл. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
5. Правительству Грузии обеспечить разработку механизмов сотрудничества между ведомствами в целях взаимного обмена имеющейся информацией о насилии в отношении женщин или(и) насилии в семье. (4.05.2017 N761, ввести в действие с 1 июня 2017 года.)
6. Министерству внутренних дел Грузии обеспечить создание базы данных о насильниках и изданных охранных и сдерживающих ордерах, а также об изъятии полицией оружия у насильника в случае неподчинения решению об отделении несовершеннолетнего, принятому социальным работником, своевременное предоставление указанной информации заинтересованным государственным органам и ее доступность. (22.06.2016 N5446, ввести в действие на 30-й день после опубликования)
7. Министерству труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии до 1 июля 2010 года определить минимальные стандарты, необходимые для устройства и функционирования кризисного центра. (28.12.2009 N2507)
8. Правительству Грузии до 1 апреля 2014 года обеспечить принятие постановлений, предусмотренных пунктами 11 и 2 статьи161 настоящего Закона. (20.09.2013 N1251)
9. До принятия Правительством Грузии нормативных актов, предусмотренных пунктом 8 настоящей статьи, сохраняет юридическую силу Указ Президента Грузии «Об утверждении порядка идентификации жертв насилия в семье» от 5 октября 2009 года № 665 и Указ Президента Грузии «Об утверждении состава Межведомственного совета, осуществляющего мероприятия по пресечению насилия в семьи и Положения о совете» от 26 декабря 2008 года № 625. (20.09.2013 N1251)
10. Правительству Грузии до 1 октября 2015 года обеспечить осуществление мероприятий, необходимых для организации прохождения насильниками предусмотренного охранным ордером курса обязательного обучения, ориентированного на изменение насильственного отношения и поведения, а также определения государственного органа, уполномоченного на организацию указанного курса. (24.07.2015 N4105)
11. Правительству Грузии до 1 января 2022 года утвердить размер компенсации жертвам и порядок выплаты компенсации. (4.05.2017 N761)
12. Министерству внутренних дел Грузии до 1 сентября 2020 года обеспечить разработку и утверждение формы протокола об осуществлении электронного надзора. (13.07.2020 N6758)
13. Министерству внутренних дел Грузии до 1 сентября 2020 года обеспечить разработку и утверждение порядка осуществления электронного надзора. (13.07.2020 N6758)
Глава VIII
Заключительные положения
Статья 22. Введение Закона в действие
1. Настоящий Закон, кроме статьи 8 и главы VI, ввести в действие по опубликовании.
2. Статью 8 и главу VI настоящего Закона ввести в действие с 1 января 2008 года.
3. Действие статей 8 и 20 настоящего Закона приостановить до 1 июля 2016 года. (24.07.2015 N4105)
4. Действие подпункта «и» пункта первого статьи 17 настоящего Закона приостановить до 1 декабря 2014 года, а действие статьи 191 – до 1 мая 2015 года. (17.10.2014 N2697)
Президент Грузии Михаил Саакашвили
Тбилиси
25 мая 2006 года
№ 3143-Iс
Document comments