ტექნიკური რეგლამენტი – ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ

დოკუმენტის სტრუქტურა

განმარტებების დათვალიერება

დაკავშირებული დოკუმენტები

დოკუმენტის კომენტარები

დოკუმენტის მონიშვნები

კონსოლიდირებული პუბლიკაციები

30/10/2017 20/01/2014
უკან დაბრუნება
ტექნიკური რეგლამენტი – ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ
დოკუმენტის ნომერი 78
დოკუმენტის მიმღები საქართველოს მთავრობა
მიღების თარიღი 15/01/2014
დოკუმენტის ტიპი საქართველოს მთავრობის დადგენილება
გამოქვეყნების წყარო, თარიღი ვებგვერდი, 20/01/2014
ძალაში შესვლის თარიღი 01/01/2014
ძალის დაკარგვის თარიღი 01/01/2018
სარეგისტრაციო კოდი 300160070.10.003.017697
კონსოლიდირებული პუბლიკაციები
78
15/01/2014
ვებგვერდი, 20/01/2014
300160070.10.003.017697
ტექნიკური რეგლამენტი – ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ
საქართველოს მთავრობა
ყურადღება! ვერსია, რომელსაც ამჟამად ეცნობით, არ წარმოადგენს დოკუმენტის ბოლო რედაქციას. დოკუმენტის ბოლო რედაქციის გასაცნობად აირჩიეთ შესაბამისი კონსოლიდირებული ვერსია.

პირველადი სახე (20/01/2014 - 30/10/2017)

 

საქართველოს მთავრობის

დადგენილება №78

2014 წლის 15 იანვარი

ქ. თბილისი

 
ტექნიკური რეგლამენტი – ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ

მუხლი 1
სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში ბავშვთა კვების ჰიგიენური მოთხოვნების მიხედვით ორგანიზებისათვის, ბავშვთა ჯანმრთელობის დაცვის ხელშეწყობის მიზნით, „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 70-ე მუხლის გათვალისწინებით, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 103-ე­ მუხლის პირველი ნაწილისა და „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 25-ე მუხლის  შესაბამისად,

1. დამტკიცდეს თანდართული ტექნიკური რეგლამენტი – „კვების ორგანიზაცია ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში”.

 2. ძალადაკარგულად გამოცხადდეს ,,ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ” საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის  მინისტრის 2003 წლის 12 ნოემბრის №280/ნ ბრძანება.

მუხლი 2
დადგენილება ამოქმედდეს 2014 წლის 1 იანვრიდან.

პრემიერ-მინისტრიირაკლი ღარიბაშვილი



                                                                                                      
ტექნიკური რეგლამენტი

კვების ორგანიზაცია ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში

თავი I. გამოყენების სფერო

მუხლი 1

წინამდებარე ტექნიკური რეგლამენტი ადგენს ზოგად მოთხოვნებს სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებისადმი, განურჩევლად მათი ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმისა და ტიპისა.

თავი II. ზოგადი მოთხოვნები კვების ორგანიზებისადმი

მუხლი 2

1. ბავშვის კვების მენიუ უნდა იყოს მრავალფეროვანი (სხვადასხვა სახის მარცვლეული, თევზი, ფრინველი, ხორცის სხვადასხვა სახეობა, სუბპროდუქტები, რძე და რძის პროდუქტები, ცხოველური და მცენარეული ცხიმები, სხვადასხვა სახის ბოსტნეული, ახალი და გამხმარი (ჩირი) ხილი, მწვანილეული, ბავშვთა კვებისთვის განკუთვნილი სპეციალური კონსერვები) (დანართი 13) და შეესაბამებოდეს შესაბამის მოთხოვნებს.

2. დღეღამური რაციონის კერძების ნაკრები უნდა უზრუნველყოფდეს ბავშვთა ორგანიზმის მოთხოვნილებებს ძირითად საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე სარეკომენდაციო ასაკობრივი ნორმების გათვალისწინებით (დანართი 1). გარდა ასაკობრივი ნორმებისა, აუცილებელია გათვალისწინებულ იქნეს სეზონურობა, ასევე აღზრდის პირობები, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, კვების თავისებურებები და სხვა.

3. 9-10 საათიანი ციკლით მომუშავე სკოლამდელ დაწესებულებებში ბავშვთა კვების რეჟიმი სამჯერადია, რომელიც უზრუნველყოფს დღიური რაციონის ენერგეტიკული ღირებულების 75-80%-ს. ამასთან:

ა) საუზმე უნდა შეადგენდეს დღიური რაციონის კალორიულობის 25%-ს;

ბ) სადილი – 35-40%-ს;

გ) სამხარი – 15-20%-ს.

4. რეკომენდებულია ხორცის, თევზისა და კვერცხის შემცველი კერძების მიცემა დღის პირველ ნახევარში – საუზმესა და სადილზე.

5. ვახშამზე ბავშვს უნდა მიეცეს რძის, ხაჭოს, ბურღულეულისა და მცენარეული საკვები პროდუქტები.

6. ბავშვის ორგანიზმისთვის აუცილებელი პროდუქტებია: რძე, კარაქი, ზეთი, შაქარი, პური, ხორცი, რომელიც რაციონში უნდა შედიოდეს ყოველდღე, ხილი და სხვა პროდუქტები (მაგ., თევზი, ყველი, არაჟანი და სხვ.) დღე გამოშვებით ან კვირაში 2-3-ჯერ.

7. დღის განმავლობაში რეკომენდებულია ბავშვმა მიიღოს ორი ბოსტნეულისა და ერთი ბურღულეულის კერძი. შესაძლებელია მომზადდეს რამდენიმე ბოსტნეულის კომბინირებული კერძი და გამოყენებულ იქნეს გარნირად, ასევე უმი ბოსტნეულის სალათები (ბაგის ასაკის ბავშვებისთვის სასურველია – გახეხილი სახით), კონცენტრატებისგან დამზადებული ჩაისა და კისელის გამოყენება მესამე თავ კერძად დაუშვებელია.

8. კვების მენიუს მრავალფეროვნება მიღწეულ უნდა იქნეს ასევე კულინარიული დამუშავების ხერხების შეცვლით, ანუ ერთი და იმავე პროდუქტებისგან სხვადასხვა კერძების მომზადების გზით.

9. დღის განმავლობაში კერძები არ უნდა მეორდებოდეს. თუ წვნიანი კერძი მომზადებულია ბურღულეულზე, მეორე კერძი რეკომენდებულია მომზადდეს ბოსტნეულზე, ხორცთან უმჯობესია ბოსტნეულის გარნირის კომბინირება, თევზთან – კარტოფილის. რეკომენდებულია ასევე ბოსტნეულის კომბინირებული გარნირები.

მუხლი 3

1. სკოლამდელ დაწესებულებაში უნდა არსებობდეს 10-დღიანი ან 2-კვირიანი პერსპექტიული მენიუ (იხ. დანართი 12 ა,ბ) და სპეციალურად შემუშავებული კერძების კარტოთეკა. თითოეულ კერძზე უნდა იყოს შედგენილი ბარათი, რომელშიც მითითებულ იქნება კერძებში შემავალი პროდუქტების განაწილება, მასში ცილების, ცხიმებისა და ნახშირწყლების შემცველობა; გამოსავალი, კერძის კალორიულობა; ფასები; მომზადების ტექნოლოგია, რათა აუცილებლობის შემთხვევაში ერთი კერძის მომზადების შეცვლისას ადვილად მოხდეს რაციონის ქიმიური შემადგენლობის გამოანგარიშება (დანართი 9, 11).

2. პერსპექტიულ მენიუებზე დაყრდნობით მენიუ-განრიგი უნდა შედგეს ყოველდღიურად (დანართი 2). მასში უნდა აღინიშნოს იმ ბავშვებისა და თანამშრომლების რიცხვი, რომლებმაც უნდა მიიღონ აღნიშნული საკვები.

3. ბავშვთა კვების ხარისხზე აუცილებელია დაწესდეს ყოველდღიური კონტროლი.

4. რომელიმე პროდუქტის არქონის შემთხვევაში ის შეიძლება შეიცვალოს ძირითადი საკვები ნივთიერებების (ცილები და ცხიმები) იდენტური რაოდენობის შემცველი სხვა პროდუქტით, რისთვისაც აუცილებელია პროდუქტების ურთიერთჩანაცვლების ცხრილით სარგებლობა (დანართი 3).

საკვების ულუფათა მოცულობა მკაცრად უნდა შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკს (დანართი მე-4ა, 4ბ, 4გ).

5. საკვების მომზადებისას ულუფის გამოსავლის სწორად დაცვის მიზნით აუცილებელია სარგებლობა 5, 6, 7, 8, 15, 16 დანართებით.

 მუხლი 4

1. ბავშვთა კვებისთვის დაწესებულებაში უნდა არსებობდეს შესაბამისი აღჭურვილობა, ჭურჭელი და ავეჯი.

2. ბავშვი მაგიდასთან უნდა იჯდეს სწორად. სკამი მაგიდის კიდიდან 2 სმ-ით შიგნით უნდა იყოს შეწეული, ასევე აუცილებელია დაცულ იქნეს ავეჯის (სკამი, მაგიდა) ზომები ბავშვის სიმაღლესთან მიმართებაში.

3. კერძები უნდა იყოს ლამაზად გაფორმებული და ზომიერი ტემპერატურის.

4. ჭამის პროცესი უნდა მიმდინარეობდეს აუჩქარებლად, მაგრამ არა უმეტეს 30 წთ-ის განმავლობაში, ჯანმრთელი ბავშვებისათვის, ხოლო რიგი პათოლოგიების შემთხვევაში (სახის არის პარეზი, დამბლა და სხვა) არა უმეტეს 1 საათის განმავლობაში. ამისათვის რეკომენდებულია დრო არ დაიკარგოს მომდევნო კერძების ლოდინში.

5. ბავშვები, რომლებიც ჭამას დაასრულებენ, სასურველია ადგნენ მაგიდიდან და თავი გაირთონ პასიური თამაშობებით.

6. ცუდი მადის შემთხვევაში არ არის რეკომენდებული ბავშვის კვება განხორციელდეს დაძალების მეთოდით. ასეთ ბავშვს შესაძლებელია შესთავაზონ კენკრის ან ხილის წვენი. გამონაკლის შემთხვევაში შესაძლებელია აგრეთვე მას მიეცეს მეორე თავი კერძი, რომელიც მდიდარია ცილებით, ხოლო შემდგომ კი პირველი თავი კერძის მცირე რაოდენობა.

7. დაუშვებელია ბავშვს ჭამის პროცესში მიეცეს სათამაშოები, ან მისი ყურადღება გადატანილ იქნეს ზღაპრის მოყოლაზე და ა.შ.

8. ბაგაში, სადაც ბავშვებს სძინავთ დღის ძილით (ერთი ან ორი), კვების რეჟიმი უნდა აიგოს ისე, რომ იგი არ დაემთხვეს ძილის დროს.

9. ბავშვთა კვების დღიური მენიუ აუცილებელია გამოიკრას კედელზე. მშობელს უნდა გაეწიოს რეკომენდაცია საღამოს საათებში ბავშვის კვების ორგანიზების შესახებ, რისთვისაც მან უნდა იცოდეს, თუ რა შეჭამა ბავშვმა და რას სთავაზობენ საღამოს, ასევე შესაძლებელია გამოიკრას რიგი რეკომენდაციები, რჩევები სადღესასწაულო და დასვენების დღეებში ბავშვის კვების რაციონზე.

10. ზაფხულის პეროდში აქტიური დასვენებისას ბავშვთა სადღეღამისო რაციონის კალორიულობა უნდა გაიზარდოს 10-15%-ით, რაც მიღწეულ უნდა იქნეს ძირითადად რძისა და რძის პროდუქტების, ასევე ბოსტნეულისა და ხილის რაოდენობის გაზრდით.

11.ზაფხულის პერიოდში ბავშვის კვების მენიუში ფართოდ უნდა ჩაერთოს ახალი ბოსტნეული – ოხრახუში, კამა, სალათის ფურცლები, მწვანე ხახვი, მჟაუნა, ნიორი და სხვა.

12. ცხელ დღეებში, ბავშვებში მადის ხშირი დაქვეითების პირობებში, რეკომენდებულია კვების რეჟიმის შეცვლა, რისთვისაც სადილი უნდა შეიცვალოს მეორე საუზმით, სამხარის ხარჯზე. სადილი უნდა იქნეს გადატანილი უფრო მოგვიანებით, სასურველია დღის ძილის შემდეგ.

მუხლი 5

1. მალფუჭებადი პროდუქტების კეთილსაიმედოება, შენახვისა და რეალიზაციის ვადები საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს 303/ნ ბრძანების “განსაკუთრებით მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვის პირობებისა და ვადების დამტკიცების შესახებ” შესაბამისად უნდა მოწმდებოდეს ყოველდღიურად. ასევე უნდა მოწმდებოდეს ფრიტურის ცხიმები, რაც უნდა იქნეს დაფიქსირებული წუნდების ჟურნალში. (იხ. დანართები 14, 17, 18).

2. წუნდების ჟურნალში შეაქვთ პროდუქტების ჩამონათვალი, მათი ხარისხის მაჩვენებლები, შენახვისა და რეალიზაციის პირობები. შემოწმებას ახორციელებს უფროსი მედდა ან დიეტექთანი.

3. პროდუქტის შენახვისას მაცივრის ტემპერატურა უნდა იყოს არა უმეტეს პლუს 4-80c-ისა. საკვები პროდუქტების შენახვისას დაცულ უნდა იქნეს სხვადასხვა სახის პროდუქტების იზოლირებულად შენახვის წესი.

4. ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების პროდუქტების ასორტიმენტიდან იკრძალება ხორციანი ბლინების, ხორციანი მაკარონის, კრემის, ლაბა-სხმულის, პაშტეტის, სოკოს, არაპასტერიზებული რძის, არაქარხნული წესით დამზადებული ხაჭოს, არაჟნის, მაწვნისა და სხვა რძემჟავა პროდუქტების გამოყენება, ასევე იკრძალება ვეტერინარული კონტროლის გარეშე ხორცის, იხვისა და ბატის კვერცხის და სახლში დამზადებული კონსერვების გამოყენება.

5. ძირითადი საკვები პროდუქტების დღიური ნორმები ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებებისთვის მოცემულია მე-9 დანართში როგორც ბაგის, ასევე ბაღის ასაკის ბავშვებისთვის.

მუხლი 6

1. ბავშვთა კვებისთვის განკუთვნილი საკვები ნედლეულისა და პროდუქტების ტრანსპორტირება უნდა ხორციელდებოდეს სპეციალურად ამ მიზნისთვის გამოყოფილი ტრანსპორტით, ნიშანდებული ტარის გამოყენებით. ტარა უნდა იყოს სუფთა, დაუზიანებელი.

2. სატრანსპორტო ტარის ნიშანდება წარმოებს პროდუქციის თითოეულ სახეზე არსებული ნორმატიული და ტექნიკური დოკუმენტაციის მოთხოვნების შესაბამისად.

3. ტრანსპორტირებისას დაცულ უნდა იქნეს სხვადასხვა სახის სასურსათო ნედლეულისა და საკვები პროდუქტების ერთიმეორისგან განცალკევების წესი.

4. არაინფექციური (მოწამვლები) და ინფექციური დაავადებების წარმოქმნისა და გავრცელების თავიდან ასაცილებლად დაუშვებელია:

ა) გამოუშიგნავი ფრინველის, გარეული ფრინველის ხორცის მიღება;

ბ) დაბინძურებული ნაჭუჭისა და ბზარის მქონე კვერცხის მიღება;

გ) იხვისა და ბატის კვერცხის მიღება;

დ) დაზიანებული ჰერმეტულობის, დეფორმირებული, დაჟანგული, "ამობერილი”, უეტიკეტო ბავშვთა კონსერვების გამოყენება;

ე) ბეღელის მავნებლებით დასნებოვნებული ბურღულეულის, ფქვილის, გამხმარი ჩირისა და სხვა პროდუქტების მიღება;

ვ) ლპობის ან ობის ნიშნის მქონე ბოსტნეულისა და ხილის მიღება;

ზ) ნებისმიერი სახის კულტივირებული, თუ არაკულტივირებული სოკოს მიღება;

თ) ორგანოლეპტიკურად არაკეთილსაიმედო ნიშნის მქონე პროდუქციის მიღება (იხ. დანართი 17);

ი) საოჯახო პირობებში მომზადებული საკვები პროდუქტების მიღება.

თავი III. ჯანმრთელობის მდგომარეობის გადახრის მქონე ბავშვების კვების ორგანიზების თავისებურებები

მუხლი 7

სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებში, სადაც იმყოფება აღსაზრდელ ბავშვთა გარკვეული რაოდენობა, რომლებსაც აღენიშნებათ სხვადასხვა სახის გადახრები ჯანმრთელობის მხრივ (ალერგიული დაავადებები, ჭარბწონიანობა და სხვა), აგრეთვე რეკონვალესცენტი ბავშვები სხვადასხვა მწვავე დაავადებებით – კვების ორგანიზება წარმოებს რიგი თავისებურებების გათვალისწინებით. ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო ასეთი ბავშვები საჭიროებენ კვების რაციონის შეცვლას, მოკლევადიანი დიეტოთერაპიის ჩატარებას, ზოგიერთი კერძებისა და პროდუქტების ამოღებას მენიუდან. მიუხედავად იმისა, რომ ეს პროცესი მთელ რიგ სირთულეებთანაა დაკავშირებული, მაინც აუცილებელია მოხდეს ასეთი ბავშვებისთვის ინდივიდუალური კვების ორგანიზაცია.

თავი IV. სხეულის ჭარბი წონის მქონე ბავშვების კვება

მუხლი 8

1. სკოლამდელი ასაკის დაწესებულებებში ჭარბი წონის მქონე ბავშვთა კვება უნდა იყოს ბალანსირებული, ვინაიდან ბავშვის ორგანიზმი უზრუნველყოფილ იქნეს ყველა ძირითადი საკვები ნივთიერებებით; შეუნაცვლებადი ამინომჟავებით, პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, მინერალური ნივთიერებებით, ვიტამინებითა და სხვა.

2. ცნობილია, რომ ჭარბი წონა (სიმსუქნე) სკოლამდელი ასაკის ბავშვებში უკავშირდება არასწორ კვებას – მაღალი კალორიული საკვების მიღებას ან ცალმხრივ (ხშირად ნახშირწყლოვან) კვებას. ფიზიოლოგიური დიეტის დროს, რომელიც ბალანსირებულია ძირითადი საკვები ნივთიერებებით, შეინიშნება ჭარბი წონის დაკარგვა. თუ ბავშვის ასაკის შესაბამისი ფიზიოლოგიური დიეტის მიღება აღმოჩნდება არასაკმარისი სამკურნალო ფაქტორი, მაშინ ჭარბი წონის ბავშვთა კვებაში რეკომენდებულია კალორიულობის შემცირება ადვილად ასათვისებელი ნახშირწყლებისა და ძნელად დნობადი ცხიმების შემცირების ხარჯზე.

3. ჭარბი წონის მქონე ბავშვთა რაციონის შედგენისას დიდი მნიშვნელობა უნდა მიენიჭოს ცილოვან კომპონენტებს: ცილების რაოდენობა უნდა შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკობრივად მოთხოვნას.

4. ჭარბი წონის პროპორციულად ბავშვის ასაკის ნორმების შესაბამისად მცირდება ცხიმების რაოდენობა – 15-30%-ით, ნახშირწყლების – 25-50%-ით. დიდი მნიშვნელობა აქვს ცხიმების შერჩევას – უპირატესობა ენიჭება მცენარეულ ცხიმებს, რომლებიც მდიდარია პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, რაც ამცირებს ქოლესტერინის შემცველობას სისხლში.

5. ჭარბი წონის შემთხვევაში ნახშირწყლები წარმოადგენს ცხიმების წარმოქმნის ძირითად წყაროს, ამიტომ ჭარბი წონის ბავშვთა კვებაში მათი შემცირება ერთ-ერთ ძირითად მოთხოვნას წარმოადგენს.

6. მენიუდან ამოღებულ უნდა იქნეს შაქარი, ტკბილებული, საკონდიტრო და მაკარონის ნაწარმი, მანანის ბურღულეული, დაკონსერვებული წვენები. აუცილებელია ბავშვები მივაჩვიოთ საკვებს დატკბობის გარეშე.

7. ჭარბი წონის მქონე ბავშვებმა ბოსტნეული, ხილი, კენკრა შეიძლება მიიღონ შეუზღუდავად.

8. რაციონიდან ნაწილობრივ ამოღებულ უნდა იქნეს ხორცი, თევზი, სოკოს ბულიონი, ბურღულეულის გარნირი, მაკარონის ნაწარმი. ტკბილეული იცვლება ხილით. დაკონსერვებული წვენების მიცემა არ შეიძლება, რადგან ისინი შეიცავს დიდი რაოდენობით შაქარს. ჭარბი წონის მქონე ბავშვები უნდა ღებულობდნენ მხოლოდ ჭვავის პურს (არა უმეტეს 60 გრ დღეში). მიეცემათ ხორცი და თევზი მხოლოდ უცხიმო ასაკის შესაბამისად. სუპები ეძლევად ასაკის შესატყვისი პორციის 1/2– მოცულობით, კარტოფილი კი – 2/3. რძის ნაწარმი შეუზღუდავია, სასურველია უცხიმო ხაჭოს მიცემა.

თავი V. ალერგიული ბავშვების კვება

მუხლი 9.

1. ალერგიულ ბავშვთა კვებაში უნდა შეიზღუდოს შემდეგი პროდუქტები: კვერცხი, თევზი, ციტრუსები, ყავა, კაკაო, შოკოლადი, ხორცის, თევზის ბულიონები, ვინაიდან ისინი ხშირად იწვევენ ალერგიული დაავადებების გამწვავებას.

2. პროდუქტები, რომლებიც წარმოადგენს ინდივიდუალურ ალერგენებს უნდა იქნეს მთლიანად ამოღებული.

3. პროდუქტები შეიძლება შეიცვალოს ურთიერთჩანაცვლების ცხრილის შესაბამისად (იხ. დანართი 3).

თავი VI. რეკონვალესცენტ ბავშვთა კვების თავისებურებანი

მუხლი 10.

1. ამ ჯგუფის ბავშვების კვება, ისე როგორც ჯანმრთელი ბავშვებისა, უნდა იყოს ბალანისრებული ყველა ინგრედიენტით. ამასთან, უდიდესი ყურადღება უნდა მიექცეს რაციონში ცილებისა და ცხიმების რაოდენობასა და ხარისხს. ცილები, რომელსაც იძლევა სხვადასხვ პროდუქტი, მდიდარი უნდა იყოს შეუნაცვლადი ამინომჟავებით. ცხოველური ცილების რაოდენობა უნდა იყოს არანაკლებ ასაკობრივი ნორმის შესატყვისი.

2. რეკონვალესცენტი ბავშვები რაციონით უნდა ღებულობდნენ არანაკლებ 15-25% მცენარეულ ცხიმებს, რაც იანგარიშება ცხიმების საერთო რაოდენობიდან. კვებაში მცენარეული ცხიმების საკმარისი რაოდენობა ხელს უწყობს ორგანიზმის დაცვითი ფუნქციის ამაღლებას, აწესრიგებს ნივთიერებათა ცვლას.

3. ამ ჯგუფის ბავშვებს ხშირად ახასიათებთ მადის დაქვეითება, ამიტომ თავი უნდა ავარიდოთ შაქრისა და საკონდიტრო ნაწარმის ჭარბ მოხმარებას, რადგან ისინი აქვეითებენ მადას.

4. კერძი უნდა იყოს ლამაზად გაფორმებული, მრავალფეროვანი, ადვილად შესათვისებელი. მადის მოსამატებლად რეკომენდებულია დამატებით მივცეთ ხილი, კენკრისა და ბოსტნეულის წვენები, ბოსტნეულის ნახარშები.

თავი VII. ბავშვთა კვება სპეციალიზირებული სკოლამდელი დაწესებულებებისთვის

მუხლი 11

1. სმენადაქვეითებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 22-23-ში.

2. სკოლიოზით დაავადებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 24-ში.

3. მხედველობადაქვეითებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 25-26-27-ში.

4. ცერებრალური დაავადებებით დაავადებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 28-ში.

თავი VIII. მოთხოვნები კვების ბლოკის აღჭურვილობის, პროდუქტების შენახვისა და საკვების მომზადებისადმი

 მუხლი 12

1. ბავშვთა სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში კვების ორგანიზებისას გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ძირითადი რეკომენდაციები უსაფრთხო კვებასთან დაკავშირებით:

ა) სისუფთავის დაცვა;

ბ) მზა და ნედლი პროდუქტების განცალკევება;

გ) საკვების სათანადო სითბური დამუშავება;

დ) სურსათის შენახვა ოპტიმალური ტემპერატურის პირობებში;

ე) სუფთა წყლისა და ნედლეულის გამოყენება.

2. კვების ბლოკის შემადგენლობაში შედის სამზარეულო სამზადითა და სამრეცხაოთი, საწყობი მშრალი პროდუქტებისთვის მაცივარ-დანადგარებით და საწყობი ბოსტნეულისთვის. სამრეცხაო, სამზადი და გამანაწილებელი სათავსები სამზარეულოსგან რეკომენდებულია გამოიყოს 1,2 სიმაღლის ტიხარ-ეკრანებით ან სხვა აღჭურვილობით. სამრეცხაოსა და სამზადში გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ტრაპი იატაკის შესაბამისი დახრილობით.

3.სამზარეულოში უნდა იყოს გამწოვი ვენტილაცია. გაზიფიცირებულ რაიონებში დასაშვებია გაზქურების დამონტაჟება. სოფლებში ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში (50 ადგილი) განცალკეებულ შენობებში განთავსებულ სამზარეულოებში დასაშვებია მყარ საწვავზე მომუშავე ქურების გამოყენება

4. სამზარეულოსა და სასადილო დარბაზის (ოთახის) კედლების მოპირკეთება უნდა მოხდეს სპეციალური ფილებით ან სველი წესით დალაგებისა და დეზინფექციისადმი გამძლე მასალით არანაკლებ 1,7 მ სიმაღლემდე.

5. კვების ბლოკში გამოყენებული წყლის ხარისხი უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2007 წლის 17 დეკემბრის №349/ნ ბრძანებით ,,სასმელი წყლის ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების შესახებ” დადგენილ მოთხოვნებს.

6.კვების ბლოკი უზრუნვლყოფილი უნდა იყოს სათანადო დანიშნულებისა და რაოდენობის ჭურჭლით, რომელიც ინახება დახურულ კარადაში ან თაროებზე იატაკიდან არანაკლებ 0,5 მ სიმაღლეზე.

7. კვების ბლოკი უზრუნველყოფილ უნდა იქნეს სათანადო ტევადობის მაცივრ(ებ)ით.

8. კვების ბლოკში გამოსაყენებლად შემოსული პროდუქტები უნდა აკმაყოფილებდეს ,,სასურსათო ნედლეულისა და კვების პროდუქტების ხარისხისა და უსაფრთხოების სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ” საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს №301/ნ ბრძანების მოთხოვნებს.

9. ბავშვთა საკვები პროდუქტები უნდა ინახებოდეს სათავსში, რომელიც აღჭურვილია თაროებით, სტელაჟებითა და კარადებით. სათავსი უნდა იყოს მშრალი და კარგად ნიავდებოდეს. მაგიდების ზედაპირი უნდა იყოს გლუვი და მთლიანი, ზედაპირები დამზადებული უნდა იყოს რეცხვისა და დეზინფექციისადმი მდგრადი მასალისგან.

10. კვების ბლოკში უნდა იყოს დაცული სისუფთავე. სამზარეულო ექვემდებარება დალაგებას სველი წესით, სარეცხი და სადეზინფექციო ხსნარების გამოყენებით ყოველდღიურად და საჭიროებისამებრ. ყოველთვიურად უნდა ჩატარდეს გენერალური დასუფთავება და დეზინფექცია, აუცილებლობის შემთხვევაში _ დეზინსექცია და დერატიზაცია დადგენილი წესით.

11. სარეცხი და სადეზინფექციო საშუალებები გამოიყენება მათი თანმხლები ინსტრუქციების მკაცრი დაცვით. სარეცხი და სადეზინფექციო საშუალებები ინახება მათთვის სპეციალურად გამოყოფილ ადგილებში დამამზადებლის მიერ მოწოდებულ ტარაში.

12. სურსათის შენახვა უნდა განხოციელდეს მწარმოებლის მიერ მითითებული წესების დაცვით, სათანადო ტემპერატურული რეჟიმის გათვალისწინებით.

13. მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვა-გამოყენებისას დაცული უნდა იქნეს ,,განსაკუთრებით მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვის პირობებისა და ვადების დამტკიცების შესახებ” საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს №303/ნ ბრძანების მოთხოვნები.

14. შეფუთვის თითოეული ერთეულის იარლიყი, რომელზეც დატანილია პროდუქციის შენახვის ვადები, უნდა იქნეს შენარჩუნებული პროდუქციის სრულ მოხმარებამდე.

15. დაწესებულებაში საკვებით მოწამვლის შემთხვევაში, პერსონალსა და ბავშვებს შორის მწვავე ნაწლავური ინფექციების აფეთქებისას, აუცილებელია დროულად ეცნობოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ადგილობრივ სამსახურს.

    მუხლი 13

1. ხორცის, თევზის, ბოსტნეულისა და სხვა პროდუქტების დასაჭრელ-დასაცალკევებლად სავალდებულოა სპეციალური ნიშანდებული დანებისა და დაფების გამოყენება. (მაგ.: "უხ"-უმი ხორცი, "მხ"-მოხარშული ხორცი, "უთ"–უმი თევზი, "მთ"–მოხარშული თევზი, "ბ"-უმი ბოსტნეული, "მბ"-მოხარშული ბოსტნეული). დაფები და დანები უნდა ინახებოდეს სამუშაო ადგილას, სპეციალურ კასეტებში.

2. სამზარეულოში დასაშვებია უჟანგავი ლითონის ან თუჯის ჭურჭლის გამოყენება. პროდუქტების შესანახად ასევე შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს მოთუთიებული რკინის სათლები. ყველა ჭურჭელი უნდა ინახებოდეს სპეციალურ თაროებზე, ხოლო წვრილი ინვენტარი – კარადებში.

3. სამზარეულოს ჭურჭლის რეცხვისთვის უნდა დამონტაჟდეს უჟანგავი ფოლადის ან ალუმინისგან დამზადებული სამროფიანი ლითონის აბაზანები, რომლებიც უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ცხელი და ცივი წყლით. კანალიზაციისგან ამ მოწყობილობების შეერთების ადგილას გათვალისწინებული უნდა იყოს საჰაერო არე.

4. აუცილებელია კვების ბლოკის ყოველდღიური გულმოდგინე დასუფთავება, იატაკების რეცხვა, აბლაბუდის ჩამოწმენდა, მტვრის გადაწმენდა, რადიატორებისა და ფანჯრის რაფების გაწმენდა. ყოველდღიურად უნდა ხდებოდეს კედლების გამანათებელი არმატურის, მინებისა და სხვათა რეცხვა. თვეში ერთხელ უნდა ჩატარდეს მთელი შენობის, მოწყობილობებისა და ინვენტარის დეზინფექცია (ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებების კვების ბლოკში გამოყენებული რეკომენდებული სარეცხი საშუალებების ჩამონათვალი იხილეთ დანართებში 19, 20, 21).

5. ჭურჭლის ხელით რეცხვისას დაცული უნდა იქნეს შემდეგი თანმიმდევრობა:

ა) ჭურჭელი მექანიკურად განთავისუფლდეს საჭმლის ნარჩენებისგან;

ბ) გაირეცხოს არანაკლებ 400c ტემპერატურის წყლითა და სარეცხი საშუალებების გამოყენებით, პირველ როფში;

გ) გაირეცხოს ხელმეორედ არანაკლებ 400c ტემპერატურის წყლითა და უფრო ნაკლები რაოდენობის სარეცხი საშუალების გამოყენებით მეორე როფში;

დ) გაივლოს არანაკლებ 650Cტემპერატურის ცხელი გამდინარე წყლით;

ე) დაიწრიტოს და გაშრეს საწრეტზე.

6. წვრილმანი ხის ინვენტარი – დაფები, ნიჩბები, სათქვეფები და სხვა, ცხელი წყლით გარეცხვის შემდეგ უნდა გაშრეს. სამზარეულოს ჭურჭელი ირეცხება ცხელ წყალში სარეცხი საშუალებებით. ჭურჭელი უნდა გაივლოს არანაკლებ 650C -იან ცხელ წყალში და დაიწრიტოს თაროებზე. ხორცის საჭრელი მანქანა უნდა დაიშალოს, გაირეცხოს მდუღარე წყლით, გამშრალდეს. კვების ბლოკი აღჭურვილი უნდა იყოს წვენის საწურებით, მიქსერებით. ღრუბლები და ჩვრები ჭურჭლის გარეცხვის შემდეგ უნდა წამოდუღდეს 15 წუთი, გაშრეს და შენახულ იქნეს თავდახურულ ჭურჭელში.

7. სამზარეულოსა და საკუჭნაოში საჭიროა ფართოდ გამოიყენებოდეს ბუზებთან ბრძოლის საშუალებები, წებოვანი ქაღალდები, ელექროდამჭერები და სხვა. მღრღნელების გამრავლების პროფილაქტიკისთვის საჭიროა პროდუქტების სწორი შენახვისა და ნარჩენების მექანიკური განადგურების წესების დაცვა. ქიმიურ-ბაქტერიოლოგიური პრეპარატების გამოყენება კატეგორიულად იკრძალება.

 მუხლი 14

1. კვების ყველა ის პროდუქტი, რომლითაც მარაგდება ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებები, უნდა შეესაბამებოდეს ჯანმრთელობის უსაფრთხოების სახელმწიფო სტანდარტების მოთხოვნებს. სასურსათო ნედლეული და პროდუქტები, რომლებიც გამოიყენება თერმული დამუშავების გარეშე, უნდა ინახებოდეს ცალ-ცალკე. თუ ხორცი, რძე, თევზი ერთ მაცივარში ინახება, აუცილებელია მათი დახურულ ჭურჭელში მოთავსება. არ შეიძლება კარაქი ინახებოდეს მძაფრი სუნის მქონე პროდუქტებთან ერთად. ყველი რეკომენდებულია ინახებოდეს ხის ღია სტელაჟებზე, ისე, რომ ერთმანეთს არ ეხებოდეს. შენახულ ყველზე გაჩენილი ნადები უნდა მოშორდეს 3%-იან მარილხსნარში დასველებული სუფთა ხელსახოცით. არაჟანი და ხაჭო უნდა ინახებოდეს ცალ-ცალკე ჭურჭელში, ხოლო რძე ბოთლებით – იმავე ტარაში. თუ მიღებისთანავე არ იქნა გამოყენებული, იგი უნდა შეინახონ მაცივარში +4+80c ტემპერატურაზე. არაპასტერიზებული რძე აუცილებლად უნდა ადუღდეს მოხმარებამდე და გაცივების შემდეგ შენახულ იქნეს თავდახურულ ჭურჭელში.

2. ბოსტნეული და ხილი უნდა ინახებოდეს მშრალ, კარგად განიავებულ შენობაში სტელაჟებზე +80c ტემპერატურაზე. ბოსტნეულის მარაგი შეიძლება იყოს მხოლოდ 30 დღის. ფხვიერი პროდუქტები უნდა ინახებოდეს მშრალ, კარგად განიავებად შენობაში თავდახურულ ჭურჭელში, ან ტომრებში სტელაჟებზე, იატაკიდან 15 სმ სიმაღლეზე. კედელსა და პროდუქტებს შორის მანძილი უნდა იყოს 20 სმ. თეთრი და შავი პური უნდა ინახებოდეს თაროებსა და კარადებში ცალ-ცალკე. თარო იატაკიდან 35 სმ-ით უნდა იყოს დაშორებული. კარადებში კარებს უნდა ჰქონდეს გასანიავებლად დატოვებული მანძილი. პურის შესანახ ადგილას ნამცეცები უნდა გადაიწმინდოს სპეციალური ჯაგრისითა და თეთრი ნაჭრით, რომელიც დასველებული იქნება 1%-იანი სუფრის ძმრის ხსნარში.

3. სამზარეულო უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ორი ხორცსაკეპი მანქანით, ერთი – უმი, ხოლო მეორე – მოხარშული პროდუქტებისთვის.

 მუხლი 15

1. კატლეტი, გუფთა, ხორცისა და თევზის ფარში უნდა შეიწვას ორივე მხრიდან 10 წუთის განმავლობაში: ადუღებამდე გაცხელებულ ცხიმში, შემდეგ კი 5-8 წუთი მოთავსდეს ჰაერღუმელში.

2. მოხარშული ხორცისგან მეორე თავი საჭმლის მომზადებისას დაჭრილ ხორცს აუცილებლად უნდა ჩაუტარდეს მეორეული დამუშავება 5-8 წთ-ის განმავლობაში 220-2500c ტემპერატურაზე.

3. ამჟავებული რძე შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ ცომისთვის.

4. პროდუქტების კულინარიული დამუშავებისას საჭიროა ვიტამინების შენარჩუნების წესის დაცვა: ბოსტნეულს თხელ ფენად გაეცალოს კანი და ჩაიდოს ადუღებულ წყალში.

 მუხლი 16

1. ჩაისა და სადილის ჭურჭელი (თეფშები, ფინჯნები, ლანგრები), დასაშვებია იყოს თიხის ან ფაიფურისგან დამზადებული, ხოლო კოვზები და ჩანგლები უჟანგავი ლითონის. ყოველ ჯგუფს უნდა ჰქონდეს ინდივიდუალური ჭურჭელი და ინახებოდეს სასადილოში. ნაპირებმომტვრეული, ასევე პლასტმასისა და ალუმინის ჭურჭლის ხმარება დაუშვებელია.

2. ჯგუფებში ჭურჭლის გასარეცხად გამოიყენება ორბუდიანი სამრეცხაო ნიჟარები თავდაპირველად ირეცხება ჩაის ჭურჭელი ორჯერ 50-600c ტემპერატურაზე ნებადართული სარეცხი საშუალებების დამატებით და იწმინდება. შემდეგ იწყება სადილის ჭურჭლის რეცხვა, რომელიც გარეცხვამდე კარგად უნდა გაიწმინდოს საჭმლის ნარჩენებისგან, გაირეცხოს სარეცხის საშუალებების შემცველი ცხელი წყლით და მეორედ გაივლოს გამდინარე 650c ტემპერატურის წყლით და გაშრეს ბადე თაროებზე. კოვზები, ჩანგლები და სხვა აღჭურვილობა ხმარების შემდეგ ირეცხება, გამოიხარშება 15 წუთი და ინახება მინის თავდახურულ ჭურჭელში. რძიანი ბოთლები უნდა გაირეცხოს გამდინარე წყლით, სარეცხი საშუალებების დამატებით, შემდეგ წამოდუღდეს 15 წუთი და შენახულ იქნეს თავდახურულ ემალირებულ ჭურჭელში. ყოველ ჯგუფში აუცილებელია იყოს სპეციალური საშრობი კარადები ჭურჭლის დეზინფექციისათვის ან თავსახურავიანი ბაკი სადეზინფექციო ხსნარში ჭურჭლის დასალბობად.3. და ნარჩენები უნდა მოგროვდეს ლითონის თავსახურიან და სატერფულიან სათლში, რომელიც 2/3-მდე გავსებისთანავე უნდა დაიცალოს. საღამოს კი ისინი უნდა გაირეცხოს 2%-იანი სოდის ხსნარით. გამოირეცხოს ცხელი წყლით და გაშრეს.

თავი IX. კვების ბლოკის თანამშრომელთა პირადი ჰიგიენა

 მუხლი 17

1. კვების ბლოკის პერსონალმა უნდა დაიცვას შემდეგი მოთხოვნები:

ა) სამუშაოს განხორციელებისას ჩაიცვას სუფთა სანიტარიული ტანსაცმელი;

ბ) დაიცვას პირადი ჰიგიენის წესები;

გ) არ განახორციელოს სამუშაო აქტივობა ინფექციურ დაავადებაზე ეჭვის არსებობის შემთხვევაში (მაღალი ტემპერატურა, სურდო, დიარეა და სხვ.);

2. კვების ბლოკში კატეგორიულად აკრძალულია:

ა) საკვების, კულინარული და საკონდიტრო ნაწარმის მომზადების დროს საიუველირო ნაკეთობების გაკეთება, ფრჩხილებზე ლაქის წასმა.

ბ) სამუშაო ადგილზე საკვების მიღება და სიგარეტის მოწევა.

გ) კანის დაავადების, კანზე ჩირქოვანი გამონაყარის მქონე პირების დაშვება სამუშაოზე.

დანართი 1ა

ენერგიის, ცილების, ცხიმებისა და ნახშირწყლების მოხმარების რეკომენდებული სიდიდეები სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისათვის

 

ასაკი

კალორიუ-ლობა

ცილები

ცხიმები

ლინოლენის მჟავა %-ში კალორიუ-ლობიდან

ნახშირ-წყლები გ/დღე

სულ გ/დღე (კკალ/დღე)

მათ შორის ცხოვე-ლური

სულ გ/დღე (კკალ/დღე)

მათ შორის მცენარე-ული

1-3 წელი

1540

53

37

53

18

4

212

4-6 წელი

1970

68

44

68

22

3

272

 დანართი 1ბ

ვიტამინების მოხმარების რეკომენდებული სიდიდეები (დღეში) სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისათვის

ასაკი

თია-მინი B1(მგ)

რიბო-ფლავინი B2 (მგ)

ვიტა-

მინი B6 (მგ)

ვიტა-

მინი

B12 (მგ)

ფოლა-ცინი

(მკგ) B9

ნიაცინი PP(მგ)

ასკორ-ბინის მჟავა (მგ)

ვიტამინი A (რეტი-ნოლის ეკვივა-ლენტი მკგ)

ვიტა-

მინი

E

(ტოკო-ფერო-ლის ეკვივალენტი, მგ)

ვიტა-

მინი D (მკგ.)

1-3 წელი

0,8

0,9

0,9

1

100

10

45

450

5

10

4-6 წელი

0,9

1,3

1,3

1,5

200

12

50

500

7

2,5

 

 დანართი 1გ

მინერალური ნივთიერებების მოხმარების რეკომენდებული სიდიდეები (დღეში) სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისათვის

 

ასაკი

მოხმარება მგ-ში

 

კალციუმი

ფოსფორი

 

მაგნიუმი

რკინა

1-3 წელი

800

800

 

150

10

4-6 წელი

1200

1450

300

 

15

 დანართი 3

 

პროდუქტების ურთიერთჩანაცვლების ცხრილი ძირითადი საკვები ნივთიერებების მიხედვით

 

პროდუქტების დასახელება

 

რაოდენობა

ქიმიური შემადგენლობა

დაემატოს დღეღამურ რაციონს (+) მოიხსნას (–) (გრ-ში)

 

ცილები

 

ცხიმები

 

ნახშირ-წყლები

1

2

3

4

5

6

100გ. პურის შემცვლელი

თეთრი პური

100,0

6,97

1,20

48,19

 

ხორბლის ფქვილი

70,0

6,55

0,71

48,97

 

მაკარონი

70,0

6,55

0,59

49,86

 

მანანის ბურღული

70,0

0,66

0,52

49,26

 

100გ. კარტოფილის შემცვლელი

კარტოფილი

100,0

1,05

–

`4,25

 

სტაფილო

120,0

1,06

–

7,55

 

ჭარხალი

110,0

1,06

–

7,78

 

კომბოსტო

90,0

1,04

–

3,25

 

100გ. ახალი ვაშლის შემცვლელი

ვაშლი (ახალი)

100,0

0,40

–

11,01

 

ვაშლი (მშრალი)

20,0

0,46

–

12,17

 

ხილი (მშრალი)

15,0

0,48

–

10,29

 

100გ. რძის შემცვლელი

რძე

100,0

3,07

3,33

4,44

 

ხაჭო

25,0

3,60

4,28

0,25

კარაქი –1

ხორცი

25,0

3,68

0,63

–

კარაქი +3

თევზი

40,0

3,61

0,14

–

კარაქი +4

ყველი

15,0

3,05

2,81

0,35

კარაქი +5

100გ. ხორცის შემცვლელი

ხორცი

100,0

14,71

2,53

–

 

ხაჭო

100,0

14,40

17,19

0,98

კარაქი –19

თევზი

160,0

14,43

0,58

–

კარაქი +2

რძე

480,0

14,78

15,98

21,17

კარაქი –17

კვერცხი

140,0

14,78

14,04

0,60

კარაქი –15

1

2

3

4

5

6

100გ. თევზის შემცვლელი

თევზი

100,0

9,02

0,36

–

 

ხორცი

60,0

8,83

1,52

–

კარაქი –2

ხაჭო

60,0

8,84

20,26

0,59

კარაქი –13

რძე

300,0

9,21

9,99

13,23

კარაქი –12

კვერცხი

85,0

8,98

8,07

0,36

კარაქი –10

100გ. ხაჭოს შემცვლელი

ხაჭო

100,0

14,40

17,10

0,98

 

ხორცი

100,0

14,71

2,53

–

კარაქი –17

თევზი

160,0

14,43

0,58

–

კარაქი +21

რძე

460,0

14,12

15,32

20,29

კარაქი +2

კვერცხი

140,0

14,78

14,04

0,60

კარაქი +4

50გ. (1ცალი) კვერცხის შემცვლელი

კვერცხი

50,0

5,28

5,02

0,22

 

ხაჭო

40,0

5,76

6,84

0,39

კარაქი –2

ხორცი

40,0

5,88

1,01

–

კარაქი +5

თევზი

60,0

5,41

0,22

–

კარაქი +6

რძე

160,0

4,91

5,33

7,05

 

ყველი

25,0

5,08

4,60

0,58

 

 დანართი 4ა

საკვებ ულუფათა მოცულობა სხვადასხვა ასაკის ბავშვისათვის დღიურად (მილილიტრებში)

რაციონი

1,5–3წ.

3–6წ.

საუზმე

1. ცხელი კერძი

200

200

2. ჩაი, რძე

100

150-200

სადილი

I თავი

100-150

150-200

II თავი

100-150

150-200

III თავი

100-150

150-200

სულ

300-450

450-600

სამხარი

1. რძე, ჩაი

150

200

2. ნამცხვარი

20

30

სულ

170

230

ვახშამი

1. ცხელი კერძი

200

200-250

2. რძე, მაწონი

100

200

სულ

300

400-450

 დანართი 4ბ

საკვები ულუფის მოცულობა დღე-ღამეში

 

ასაკი

საკვების მოცულობა დღე-ღამეში

1,5–3 წლამდე

1070-1220

3–6 წლამდე

1230-1580

 დანართი 4გ

საკვები ულუფის მოცულობა ცალკეულ კვებაზე ასაკობრივად

კვება

1,5–3

3–6

1. საუზმე

300

350–400

2. სადილი

300–450

450–600

3. სამხარი

170–200

230

4. ვახშამი

300

400–450

 დანართი 5

პროდუქტების გამოსავალი ხორცის, თევზისა და ბოსტნეულის თერმული დამუშავების დროს

პროდუქტის დასახელება

პროცენტული დანაკარგი

კერძის გამოსავალი, %-ში

ხორცი (საქონლის)

მოხარშვა

38

62

მოშუშვა

40

60

ხორცი წვრილნაჭრებიანი (ანუ გულიაში)

37

63

კატლეტი, ხორცი დაკეპილი, შნიცელი-მწვადი

19

81

გუფთა-შემწვარი და მოხარშული

15

85

ზრაზი შემწვარი

15

85

რულეტი კვერცხით შემწვარი

12

88

ქათამი მოხარშული

28

72

ღვიძლი მოშუშული და შემწვარი

28

72

თევზი ხეკი მოხარშული და შემწვარი

ხეკის სუკი კანით ძვლების გარეშე შემწვარი

18

82

ვირთევზა მოხარშული

20

80

ვირთევზა შემწვარი

18

82

ვირთევზას სუკი (კანის გარეშე) შემწვარი

20

80

სოსისი

2,5

97,5

ძეხვი მოხარშული

3

97

კარტოფილი მოხარშული (კანგაცლილი)

3

97

კარტოფილი შემწვარი

31

69

კარტოფილი ახალი

6

94

კარტოფილი მოხარშული კანში (შემდეგ გასუფთავებული)

43

57

სტაფილო დანაწევრებული

32

68

სტაფილო მოხარშული კანით, შემდეგ გასუფთავებული

25

75

სტაფილო მოხარშული წვრილ ნაჭრებად

8

92

ჭარახალ მოხარშული შემდეგ გასუფთავებული

27

73

კომბოსტო თავიანი მოშუშული

21

79

ხახვი თავიანი დაჭრილი სუპისა და მეორე თავი კერძისათვის

50

50

ყაბახი მოშუშული

22

78

 დანართი 6.

კვების პროდუქტების დანაკარგები ცივი კულინარული დამუშავების დროს

პროდუქტების დასახელება

დანაკარგი %-ში

1

2

კარტოფილი: 1 იანვრამდე

24

1 იანვრიდან 1 მარტამდე

30

1 მარტიდან

40

ბოსტნეული და მწვანილეული

თალგამურა (მიწამხალა)

25

ბადრიჯანი

10

კომბოსტო (თავიანი)

20

კიმბოსტო (მჟავე)

30

კომბოსტო (თავიანი, ახალი)

16

კომბოსტო (ყვავილოვანი)

25

ყაბახი

25

ხახვი მწვანე, ფოჩილა (თალიში)

20

ხახვი თავიანი

16

სტაფილო 1 იანვრამდე

23

სტაფილო 1 იანვრიდან

30

კიტრი (ახალი)

0

კიტრი (მჟავე)

15

წიწაკა მწვანე ტკბილი

25

წიწაკა წითელი ტკბილი

25

რევენდი ყუნწიანი

25

ბოლოკი წითელი ფოჩით

37

ბოლოკი თეთრი ფოჩით

44

თალგამა

20

ოხრახუში (მწვანე)

20

ოხრახუში (ძირიანი)

25

პომიდორი

14

ჭარხალი 1 იანვრამდე

20

ჭარხალი 1 იანვრიდან

27

კვახი

22

კამა

26

ლობიო მწვანე

10

ბურღულეული და მარცვლეული პარკოსნები

წიწიბურას ბურღული (მთელ-მთელი მარცვლების)

1

 

 

 

სიმინდის (ღომი)

0,5

შვრიის ბურღული

1,5

შვრიის ფანტელი „ჰერკულესი“

0

ქერის ბურღული

1

ფეტვის ბურღული

1

ბრინჯი

1

ქერის ბურღული

1

ბარდა მარცვლოვანი

0,5

ლობიო

0,5

ხორცისა და ხორცის სუბპროდუქტები

II კატეგორიის საქონლის ხორცი

32

ბოცვერის ხორცი

27

ტვინი

20

ღვიძლი

14

ენა

8

ძეხვეულის ნაწარმი

ძეხვი დოქტორული მოხარშული

1

ძეხვი მოყვარული

2

ძეხვი ჩაისათვის

2

სოსისი მოხარშული

2

სარდელი მოხარშულუ

2

ფრინველის და კვერცხის პროდუქტები

II კატეგორიის ინდაური

24

II კატეგორიის ქათამი ნახევრადგამოშიგნული

26

I კატეგორიის ქათმის კვერცხი

10

თევზი

ზღვის ქორჭილა (თავით)

37

მდინარის ქორჭილა (თავით)

30

ზღვის ქორჭილა გამოშიგნული, უთავოდ

24

ყინულიანი (ყინულოვანი)

25

ნავაგი

25

ცქიმურა ჩვეულებრივი (ნევის)

40

ქაშაყი ატლანტიკური ცხიმიანი

39

ქაშაყი ატლანტიკური ნაზი

42

ქაშაყი წყნარიოკეანის ნაზი

45

ივასი (წვრილი და მსხვილი)

45

ფარგა

49

ვირთევზა

51

ვირთევზა გამოშიგნული უთავოდ

22

ქარიყლაპია

57

ხილი და კენკრა

ალუბალი

15

მსხალი

10

 

 

ქლიავი

10

ცირცელი (ჭნავი)

10

ბალი

15

შავი ქლიავი

10

ვაშლი

27

ფორთოხალი

30

ლიმონი

40

მანდარინი

26

მშრალი ხილის კომპოტი

5

წითელი მოცვი სელვაში

5

ყურძენი

13

მაყვალი

10

შტოში

2

ჟოლო

12

წითელი მოცხარი

8

თეთრი მოცხარი

8

შავი მოცხარი

3

მოცვი

2

ასკილი

10

 დანართი 7

კვების პროდუქტების დანაკარგები თერმული დამუშავების დროს

პროდუქტების დასახელება

დანაკარგი %-ში

თერმული დამუშავების სახეები

1

2

3

კარტოფილი

1

ქერქში (კანით მოხარშული)

კარტოფილი

2

გასუფთავებული მოხარშული

კარტოფილი

31

გასუფთავებული შემწვარი

კარტოფილი

17

მოხარშული

სტაფილო

17

მოშუშული დაჭრილი ღეროებად

სტაფილო

0,5

მოხარშული მთლიანად გასუფთავებული

კომბოსტო დამჟავებული (მჟავე)

12

მოშუშული

კვახი, ყაბახი

22

შემწვარი

ხახვი თავინი

26

პასირებული

ბადრიჯანი

22

შემწვარი

პომიდორი ახალი

37

შემწვარი

მჟაუნა, ისპანახი

 

მოხარშული

ჭარხალი

5

მოხარშული ქერქში (კანით)

ჭარხალი

17

მოშუშული დაჭრილი ღეროებად

მიწამხალა, თალგამი

20

მოშუშული დაჭრილი ღეროებად

კომბოსტო ახალი

8

მოხარშული

კომბოსტო ახალი

21

მოხარშული

ხორცი

40

მოხარშული

ღვიძლი

22

მოხარშული

ქათამი

24

მოხარშული

ვირთევზა გამოშიგნული (უთავო)

20

შემწვარი

თევზის სუკი

20

შემწვარი

თევზი ახალი კანითა და ძვლებით

20

შემწვარი

ქაშაყი

20

მოხარშული

თევზის კატლეტი დაკეპილი

15

მოხარშული

ხორცის კატლეტი დაკეპილი

18-20

შემწვარი

ხორცის კატლეტი

12

ორთქლში მოხარშული

საქონლის ხორცის რულეტი

12

შემწვარი

საქონლის ხორცის ზრაზი და გუფთა

15

შემწვარი

 დანართი 8

ვიტამინების დანაკარგები საკვები პროდუქტების კულინარული დამუშავებისას

პროდუქტების დასახელება

ვიტამინების დანაკარგები %-ში

A

B1

B2

C

PP

ფქვილი, ბურღულეული, პარკოსნები

–

40

30

–

30

კარაქი ნაღებიანი

20

–

–

–

15

კარაქი გადამდნარი

30

–

–

–

–

რძე

20

20

15

50

15

ნაღები, არაჟანი, ხაჭო

20

20

15

–

15

კვერცხი

30

20

15

–

15

ხორცი საქონლის და ფრინველის

30

40

30

–

30

ღვიძლი, თირკმელი, გული, ენა

40

40

30

–

30

თევზი

–

30

25

–

25

ხილი და კენკრა (დაუმუშავებელი)

30

20

15

60-70

15

ბოსტნეული (დაუმუშავებელი)

40-50

30

20

60-75

20

 დანართი 9

ძირითად საკვებ პროდუქტებში ვიტამინებისა და მინერალური ნივთიერებების

შემცველობა (100გ პროდუქტში, ბრუტო) (მილიგრამებში)

პროდუქტების დასახელება

კალი-უმი

კალცი-უმი

მაგნი-უმი

ფოს-ფორი

რკინა

A

კარო-ტინი

B1

B2

PP

C

№

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

პურის ფქვილის (00)

139,0

29,0

44,0

132,0

2,00

–

–

0.180

0,130

1,00

–

2

ბურღული წიწიბურა

–

55,0

113,0

291,0

1,80

–

–

0,500

0,240

4,20

–

3

ბურღული მანანის

166,0

41,0

68,0

101,0

1,60

–

–

0,100

0,100

–

–

4

ბურღული შვრიის

35,0

74,0

133,0

322,0

4,20

–

–

0,600

0,140

1,00

–

5

ბრინჯი

63,0

29,0

37,0

102,0

1,30

–

–

–

0,030

1,60

–

6

მაკარონის ნაწარმი

138,0

34,0

33,0

97,0

1,50

–

–

–

0,040

1,10

–

7

პური ჭვავის

249,0

29,0

73,0

200,0

2,00

–

–

0,150

0,130

0,45

–

8

პური თეთრი (00)

100,0

20,0

31,0

98,0

1,80

–

–

0,100

0,070

0,67

–

9

კომბოსტო

148,0

38,0

12,0

25,0

0,90

–

ნიშნ

0,050

0,040

0,32

24,00

10

კობმოსტო (ყვავილოვანი)

126,0

16,0

10,0

31,0

0,80

–

0,030

0,070

0,060

0,42

42,00

11

კარტოფილი

426,0

8,0

17,0

38,0

0,90

–

ნიშნ

0,070

0,040

0,67

7,50

12

მწვანე ხახვი

–

64,0

–

–

0,80

–

4,800

–

–

–

48,00

13

სტაფილო

129,0

34,0

17,0

31,0

0,60

–

7,200

0,050

0,050

0,32

4,00

14

კიტრი

141,0

22,0

13,0

26,0

0,90

–

ნიშნ.

0,030

0,040

0,19

4,70

15

ჭარხალი

155,0

22,0

22,0

34,0

1,1

–

0,010

0,020

0,040

0,32

8,0

16

ტომატი

150,0

10,0

9,0

22,0

1,20

–

1,700

0,050

0,030

0,42

34,0

17

ფორთოხალი

148,0

25,0

10,0

17,0

0,30

–

0,200

0,060

0,020

0,15

30,0

18

ალუბალი

218,0

32,0

22,0

25,0

1,27

–

0,250

0,040

0,050

0,34

12,70

19

ლიმონი

82,0

20,0

6,0

11,0

0,30

–

0,200

0,020

ნიშნ.

0,50

20,00

20

მანდარინი

115,0

26,0

8,0

12,0

0,30

–

0,400

0,060

0,020

0,15

22,20

21

ვაშლი

86,0

16,0

9,0

11,0

2,20

–

0,090

0,030

0,030

0,18

6,20

22

ვაშლის ჩირი

435,0

83,0

45,0

58,0

11,10

–

–

–

–

–

–

№

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

23

თაფლი ნატურალური

35,0

5,0

2,0

33,0

0,60

–

–

–

0,050

0,20

2,0

24

რძე

127,0

120,0

14,0

95,0

0,10

0,050

–

0,050

0,190

0,10

1,00

25

ნაღები ცხიმი (10%)

109,0

103,0

12,0

82,0

0,10

–

–

–

–

–

–

26

არაჟანი (00)

91,0

86,0

10,0

68,0

0,10

0,300

–

0,050

–

–

–

27

ხაჭო (20-9% ცხიმი)

–

140,0

–

130,0

–

–

–

–

0,500

–

–

28

ხორცი (საქ. II კატ.)

263,0

9,0

18,0

167,0

2,30

0,010

–

0,080

0,130

3,30

–

29

კვერცი ქათმის (1ც.)

116,0

43,0

10,0

184,0

2,10

0,600

–

0,140

0,690

0,20

–

30

ტრესკა (მსხვილი)

281,0

44,0

19,0

173,0

0,50

–

–

0,060

0,080

1,20

–

31

ხიზილალა

265,0

90,0

29,0

490,0

1,80

0,450

–

–

–

–

–

32

შედედებული რძე

–

316,0

–

244,0

0,60

0,100

–

0,050

0,350

0,20

1,0

33

ხორცი მოშუშული

254,0

22,0

21,0

190,0

2,70

–

–

–

–

–

–

 

 

დანართი 10

საკვები პროდუქტების ნორმები ბაღის ასაკის თითოეულ ბავშვზე ყოველდღიურად გრამებში, დაწესებულებაში 9-10 საათის ხანგრძლივობით ყოფნის მიხედვით

პროდუქტების დასახელება

გრამებში

საკვები პროდუქტების ქიმიური შედგენილობა

კალორი-ულობა

ბრუტო

ნეტო

ცილები

ცხიმები

ნახშირ-წყლები

1

2

3

4

5

6

7

პური ხორბლის

55

55

4,3

0,55

28,7

140,4

პური ჭვავის

25

25

1,58

0,25

10

49,7

ფქვილი პურის

16

16

1,7

0,2

11,7

56,8

ფქვილი კარტოფილის

3

3

–

–

2,4

9,8

ბურღულეული

20

20

2,0

0,57

14,0

72,5

კარტოფილი

120

84

1,6

0,08

16,5

74,9

ბოსტნეული

180

144

2,43

0,02

9,72

49,8

ხილი ახალი

90

72

0,26

–

7,39

31,3

ხილი მშრალი

10

10

0,3

–

6,6

28,3

საკონდიტრო ნაწარმი

4

4

0,33

0,94

2,65

20,9

შაქარი

35

35

–

–

34,97

143,4

კარაქი ნაღების

12

12

0,07

9,9

0,11

91,7

ზეთი მცენ.

5

5

–

4,91

–

45,6

კვერცხი ცალ.

1/4

10,3

1,4

1,3

0,08

18,0

რძე

500

500

14

16

23,5

302,5

ხაჭო

40

40

6,04

3,6

0,52

60,4

ხორცი

60

42

7,9

5,2

–

80,7

თევზი

20

10

2,7

0,02

–

11,2

არაჟანი

5

5

0,14

1,0

0,2

14,8

ყველი

3

3

0,8

0,8

–

10,7

ჩაი

0,2

0,2

0,04

–

0,12

0,6

საფუარი

1

1

0,1

–

0,08

0,7

ცილები – 47,7 გ მათ შორის, ცხოველური – 33,05 გ;

ცხიმები – 45,4 გ მათ შორის, მცენარეული – 6,6 გ;

ნახშირწყლები – 169,24 გ;

კალორიულობა – 1314,7 კკალ.

 დანართი 11

სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა რაციონის ქიმიური შემცველობა და ენერგეტიკული ღირებულება (ბაგა-ბაღში ყოფნის ხანგრძლივობის მიხედვით

ბავშვთა ასაკი და სკოლამდელ დაწესებულებაში ყოფნის ხანგრძლივობა

რაციონის ქიმიური შემცველობა

კალორი-

ულობა,

კკალ

ცილები გ-ში

ცხიმები გ-ში

ნახშირ-წყლები გ-ში

სულ

მათ

შორის,

ცხოველური

სულ

მათ

შორის, მცენარეული

1

2

3

4

5

6

7

სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებისათვის გათვალისწინებული და დამტკიცებული კვების პროდუქტების ნაკრები

 

 

 

 

 

 

1-3 წელი

 

 

 

 

 

 

ყოფნის ხანგრძლივობა

 

 

 

 

 

 

9-10სთ

48

33

45

6,6

169

1247

3-7 წელი

 

 

 

 

 

 

ყოფნის ხანგრძლივობა

 

 

 

 

 

 

9-10სთ

61

40

54

11

228

1581

 დანართი 12ა

ჯანმრთელ ბავშვთა 10-დღიანი სამაგალითო მენიუ (1,5-3წ.)

დღეები

საუზმე

სადილი

სამხარი

I

ფეტვის ფაფა გოგრით; ჩაი რძით; პური, გახეხილი ყველით.

ბოსტნეულის სალათაი; ლობიოს სუპი; ტოლმა „ზარმაცა“; კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

გრენკები; რძე (კეფირი); ვაშლი.

II

ხაჭოსა და კარტოფილის კვერები; რძე; პური ხორბლის.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი ძვლის ნახარშზე; თევზი მოხარშული; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; მაწონი (რძე, კეფირი); ვაშლი.

III

ომლეტი; მანანის ფაფა რძეზე; პური რძით.

ბოსტნეულის სალათი; ბორში ძვლის ნახარშზე; ხორცის კატლეტი კარტოფილის პიურეთი; ხილის (ციტრუსის) წვენი; პური ხორბლის; პური ჭვავის.

ალადები (მაჭკატი) ქიშმიშით; რძე (მაწონი, კეფირი); ვაშლი.

IV

კომბოსტოს მობრაწულა; რძიანი ყავა; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ქათმის ბულიონი; ქათმის ხორცი კარტოფილის პიურეთი; კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; კეფირი (რძე); ვაშლი.

V

თევზის გუფთა მოშუშული ბოსტნეულით; ჩაი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი; კარტოფილის მობრაწულა ხორცით; რძის კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

 

ფუნთუშა; რძე (მაწონი); ვაშლი.

VI

ხაჭოსა და სტაფილოს პუდინგი; ჩაი რძით; კარაქიანი პური.

ვაშლისა და სტაფილოს სალათი; ქათმის ჩიხირთმა; ქათმის სუფლე ბრინჯის ფანტია ფაფით; კომპოტი (ჩირის); პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; რძე; ვაშლი.

VII

მოხარშული კვერები ყველით; არაჟანი; ჩაი რძით; პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბორში ძვლის ნახარშზე; თევზის სუფლე ჩაშუშული კარტოფილით; ასკილის ნაყენი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

გრენკები; რძე; ვაშლი.

VIII

„ჰერკულესის“ ფაფა; რძიანი კაკაო; კარაქიანი პური.

ჭარხლის სალათი; ვეგეტარიანული სუპი; ქათმის ჩახოხბილი; კომპოტი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ხაჭოს კვერები; რძე (კეფირი); ვაშლი.

IX

წიწიბურას ფაფა რძით; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულისა და ხილის სალათი; ხორცის სუპი; ხორცის კატლეტი კარტოფილის პიურეთი; კომპოტი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; რძე; ვაშლი.

X

კარტოფილის პიურე კვერცხით; რძე; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბულიონი; გუფთა ორთქლზე მომზადებული მოშუშული კომბოსტოთი; ხილის (ციტრუსუს) წვენი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ალადები (მაჭკათი); რძე (მაწონი, კეფირი); ვაშლი.

 

 დანართი 12ბ

ჯანმრთელ ბავშვთა 10-დღიანი სამაგალითო მენიუ (3-6წ.)

დღეები

საუზმე

სადილი

სამხარი

I

ფეტვის ფაფა გოგრით; ჩაი რძით; პური, გახეხილი ყველით.

ბოსტნეულის სალათი; ლობიოს სუპი; ტოლმა „ზარმაცა“; კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

გრენკები; მურაბით; რძე.

II

ხაჭოსა და კარტოფილის კვერები; ჩაი რძთ; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი ძვლის ნახარშზე; თევზი მოხარშული კარტოფილის პიურეთი; ხილის წვენი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; მაწონი შაქრით.

III

კომბოსტოს მობრაწულა; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური; ყველი.

ჭარხლის სალათი; ხორცის გულიაში კარტოფილის პიურეთი; ხილის კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ალადები (მაჭკატი) ქიშმიშით; რძე;

IV

მანანის ფაფა; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი მჟავე კიტრითა და ხახვით; ქათმის ბულიონი; ქათმის ხორცი კარტოფილის პიურეთი; ხილის (ციტრუსის) წვენი; პიური.

ფუნთიშა ქიშმიშით; რძე.

V

თევზის გუფთა მოშუშული ბოსტნეულით; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი; კარტოფილის მობრაწულა ხორცით; რძის კისელი; პური.

ორცხობილა; მაწონი შაქრით.

VI

ხაჭოსა და სტაფილოს (ან ვაშლის) პუდინგი; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ვაშლისა და სტაფილოს სალათი; ქათმის ჩიხირთმა; ჩახოხბილი ბრინჯით; კომპოტი; პური.

ნამცხვარი; მაწონი შაქრით.

VII

ყველიანი კვერები არაჟნით; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

წარხლისა და მჟავე კიტრის სალათი; ლობიოს სუპი; შემწვარი კარტოფილი ყორცით (ოჯახური); ასკილის ნაყენი; პური.

გრენკები ხმელი ჩირით; რძე; ვაშლი.

VIII

„ჰერკულესის“ ფაფა; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური; ყველი.

ხილისა და ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის წვნიანი; ტოლმა ხორცის; ვაშლის წვენი; პური.

ხაჭაპური; რძე.

IX

წიწიბურას ფაფა რძით; ჩაი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულისა და ხილის სალათი; ბორში არაჟნით; თევზის რულეტი; კომპოტი (ჩირის); პური.

„ყიყლიყო“ მაწონი შაქრით.

X

ქაშაყი კარტოფილის პიურეთი; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბულიონი; გუფთა ორთქლზე მომზადებული მოშუშული კომბოსტოთი; ხილის (ციტრუსის) წვენი; პური.

ნამცხვარი; მაწონი (კეფირი) შაქრით.

 

 დანართი 13

 /დღიური ნორმა ერთ ბავშვზე გრამებში/

საბავშვო ბაღებში, საბავშვო ბაგებში, ბაგა-ბაღებსა და სანატორიული ტიპის სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში ბავშვთა კვების ნორმები

პროდუქტის დასახელება

ასაკის მიხედვით ბავშვებისათვის

სანატორიული ტიპის სკოლამდელ დაწესებულებებში

სამ წლამდე ხანგრძლივობის

სამიდან შვიდ წლამდე ასაკის მქონე დაწესებულებებში

9-10.5 საათის

12-24 საათის

9-10.5 საათის

12 საათის

24 საათის

სამ წლამდე

სამიდან შვიდ წლამდე

1

2

3

4

5

6

7

8

ხორბლის პური

35

60

60

110

110

70

110

ჭვავის პური

25

30

40

60

60

30

60

ხორბლის ფქვილი

16

14

20

25

25

16

25

კარტოფილის ფქვილი

3

3

3

3

3

3

3

ბურღული, პარკოსნები, მაკარონის ნაწარმი

20

30

30

45

45

35

45

კარტოფილი

120

150

190

220

220

150

250

სხვადასხვა ბოსტნეული

160

200

200

250

250

300

300

ახალი ხილი

90

130

60

60

150

250

350

ხმელი ხილი (ჩირი)

10

10

10

10

15

15

15

საკონდიტრო ნაწარმი

4

7

10

10

10

10

15

შაქარი

35

50

45

55

55

50

60

კარაქი

12

17

20

23

25

30

35

მცენარეული ზეთი

3

6

7

9

9

6

10

კვერცხი (ცალობით)

0,25

0,5

0,5

0,5

0,5

1

1

რძე

590

600

420

500

500

700

700

ხაჭო

40

50

40

40

50

50

75

ხორცი

60

85

100

100

100

120

160

თევზი

20

25

45

50

50

25

70

არაჟანი

5

5

5

10

15

20

25

ყველი

3

3

5

5

5

10

10

ჩაი

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

ყავის სუროგატის სასმელი

1

1

2

2

2

1

2

მარილი

2

2

5

5

8

5

8

საფუარი

1

1

1

1

1

1

1

 დანართი 14.

განსაკუთრებით მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვისა და რეალიზაციის სარეკომენდაციო ვადები

პროდუქტის დასახელება

შენახვის ვადა (საათებში)

ტემპერატურა შენახვის 0C-ში

ხორცის პროდუქტები

ხორცის მსხვილდაჭრილი ნახევარფაბრიკატები

48

+2-დან – +6-მდე

გაცივებული სუბპროდუქტები

24

+2-დან – +6-მდე

გაყინული

48

+2-დან – +6-მდე

ხორცის ფარში

6

+2-დან – +6-მდე

ფრინველისა და კურდღლის ხორცი

გაცივებული

48

+2-დან – +6-მდე

გაყინული

72

+2-დან – +6-მდე

ძეხვი მოხარშული უმაღლესი ხარისხის

72

+2-დან – +6-მდე

პირველი და მეორე ხარისხის

48

+2-დან – +6-მდე

მესამე ხარისხის

24

+2-დან – +6-მდე

სოსისი, სარდელები

48

+2-დან – +6-მდე

ძეხვი ბავშვთა კვებისათვის

36

+2-დან – +6-მდე

თევზის პროდუქტები

თევზი ყველა სახეობის გაცივებული

48

0-დან – 2-მდე

გაყინული

24

0-დან – 2-მდე

რძე და რძემჟავა პროდუქტები

რძე პასტერიზებული, ნაღები, აცედოფილინი

36

+2-დან – +6-მდე

კეფირი

36

+2-დან – +6-მდე

არაჟანი

72

+2-დან – +6-მდე

არაჟანი დიეტური

48

+2-დან – +6-მდე

ხაჭო ცხიმიანი, უცხიმო, დიეტური

36

+2-დან – +6-მდე

ყველეულისა და ხაჭოს ნაწარმი

36

0-დან – +2-მდე

ყველი რბილი, უმარილო, მოუმწიფებელი

36

+2-დან – +6-მდე

კეფირი საბავშვო ბოთლებში

24

+2-დან – +6-მდე

პაკეტებში

36

+2-დან – +6-მდე

ხაჭო საბავშვო

24

+2-დან – +6-მდე

აცედოფილური ნარევი „მალუტკა“

ბოთლებში

24

+2-დან – +6-მდე

პაკეტებში

36

+2-დან – +6-მდე

საბავშვო რძის პროდუქტები

24

+2-დან – +6-მდე

რძე „ვიტალაქტი დმ“

36

+2-დან – +6-მდე

ბოსტნეული მოხარშული, გაუწმენდავი

6

+2-დან – +6-მდე

 დანართი 15

წყლის ნორმა 1კგ ბურღულის მოსახარშად და მზა

პროდუქციის გამოსავალი

დასახელება

წყლის რაოდენობა ლიტრებში

მზა პროდუქციის გამოსავალი ლიტრებში

ფაფები

წიწიბურას ფანტია

2,0

2,1

წიწიბურას ბლანტი, მწებვარე

3,2

4,0

ფეტვის ფანტია

1,8

2,5

ფეტვის (ბლანტი), მწებვარე

3,2

4,0

ფეტვის ნახევრადმწებვარე

6,0

5,5-6,0

ბრინჯის ფანტია

2,1

2,8

ბრინჯის მწებვარე

3,7

4,5

ბრინჯის ნახევრადმწებვარე

6,0

6,0

ჰერკულესის მწებვარე

3,2

4,6

ჰერკულესის ნახევრადმწებვარე

6,0

6,0

მანანის მწებვარე

3,7

4,5

მანანის ნახევრადმწებვარე

10,0

10,0

ქერის ფანტია

2,4

3,0

ქერის ფქვილის ფანტია

2,4

3,0

ქერის ფქვილის მწებვარე

3,7

4,5

მაკარონის ნაწარმი (მოხარშული)

მაკარონი, ვერმიშელი და სხვა

ნებისმიერი

2,5-3,0

 

 დანართი 16.

მასისა და მოცულობის ფარდობითი ცხრილი

პროდუქტების დასახელება

ჭიქა

200მლ

სასადილოს კოვზი პირამიდა

ჩაის კოვზი

პირამიდა

ფეტვის ფქვილი

140გ

25გ

9გ

კარტოფილის ფქვილი

175გ

40გ

11გ

ლობიო მსხვილი

190გ

30გ

10გ

ლობიო წვრილი

190გ

23გ

10გ

ბურღულეული გრამებში

ქერის

195

25

8,5

წიწბურის

190

29

7,5

მანანის

170

20

7

შვრიის

170

25

9

ჰერკულესის

70

12

3

ფეტვის

195

25

8

ბრინჯის

200

30

10

ბარდა მარცვლოვანი

215

40

7

ორცხობილა დაფქვილი

125

15

5

შაქარის ფხვნილი

205

23

4

შაქრის პუდრა

200

20

5

კარაქი ნაღებიანი, გამდნარი

200

15

5

ცხიმი მცენარეული

200

15

5

ხაჭო ცხიმიანი

200

17

5

ხაჭო დიეტური, რბილი

200

20

7

არაჟანი %

225

30

6

რძე მთლიანი

230

14

5

რძე მშრალი (რძის ფხვნილი)

250

24

7

კეფირი ცხიმიანი

230

30

7,5

კვერცხი ქათმის 40-დან 70გ-მდე 1 ცალი

პომიდვრის პასტა

300

45

15

მარილი სასადილო, წვრილი

300

45

12

წყალი

200

15

5

 

 დანართი 17

საკვები პროდუქტების ორგანოლეპტიკური შეფასება

1. საკვები პროდუქტების ორგანოლეპტიკური გამოკვლევის მიზნით ყველა შემთხვევაში უნდა იქნეს შეფასებული შემდეგი ძირითადი მაჩვენებლები:

ა) ტარისა და შეფუთვის მდგომარეობა;

ბ) პროდუქტის გარეგანი სახე;

გ) პროდუქტის ფერი ზედაპირზე და ღრმად;

დ) პროდუქტის კონსისტენცია;

ე) პროდუქტის სუნი;

ვ) პროდუქტის გემო.

2. საჭიროების შემთხვევაში დამატებით ჩატარდეს პროდუქტის საცდელი კულინარიული დამუშავება.

ხორცის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა

1. გარეგანი სახის დადგენა: თავდაპირველად ხორცს ათვალიერებენ გარედან და ახდენენ მისი ფერისა და ცხიმიანობის შეფასებას. შემდეგ დანით აკეთებენ ჭრილს და აფასებენ ღრმად მდებარე ქსოვილების გარეგნულ სახეს, განაკვეთზე მის ტენიანობას აფასებენ ფილტრის ქაღალდის დადებით. ახალი ხორცი ფილტრის ქაღალდზე ლაქებს არ ტოვებს, საეჭვო სიახლისას კი ფილტრის ქაღალდი მთლიანად იჟღინთება.

2. კონსისტენციის დადგენა: აკვირდებიან ხორცის ჭრილზე თითის დაჭერით წარმოქმნილი ღრმულის ამოვსებას. ახალი ხორცის ჭრილზე გაკეთებული ღრმული ივსება სწრაფად. საეჭვო სიახლის ხორცის ჭრილის ამოვსება უფრო ნელა მიმდინარეობს (წუთის განმავლობაში).

3. სუნის დადგენა: ყნოსვის ორგანოთი ვსაზღვრავთ ხორცის ნიმუშის (როგორც ზედაპირის, ასევე ღრმად მდებარე ქსოვილის) სუნს. სუნის უფრო ზუსტი განსაზღვრისათვის დანას რომელსაც წინასწარ ვაცხელებთ ცხელ წყლიან ჭიქაში, ვარჭობთ ხორცში ღრმად და შემდეგ ვსაზღვრავთ იმ სუნს, რომელიც დანას ასდის. დანა შეიძლება შეიცვალოს ხის ჩხირით. თუ ამ გზით ხორცის სუნს ვერ ვსაზღვრავთ, მაშინ ვაწარმოებთ ხორცის საცდელ მოხარშვას და ვსაზღვრავთ ქვაბის თავსახურის მოხდისას ამომავალი ორთქლის სუნს.

4. ცხიმიანობის განსაზღვრა: ადგენენ ცხიმის ფერსა და სუნს. ახალ ხორცს აქვს თეთრი ან ყვითელი ფერის ცხიმი (ცხოველის წლოვანების მიხედვით) და სპეციფიკური სუნი. საეჭვო სიახლის ხორცის ცხიმს მომწვანო ან მონაცისფრო შეფერილობა და არასასიამოვნო სუნი (ლპობის სუნის მსგავსად) აქვს. ცხიმის კონსისტენციას ადგენენ თითის დაჭერით. თუ ხორცი ახალი არ არის, ცხიმი ხდება მარცვლოვანი და ადვილად იშლება ნაწილებად.

5. ძვლის ტვინის მდგომარეობის განსაზღვრა: ახალი ხორცის ძვლის ტვინი ავსებს ლულოვანი ძვლის მთელ ღრუს. თუ ხორცი ახალი არ არის, ძვლის ტვინი სუსტადაა მიმაგრებული ძვლის ქსოვილზე და ადვილად შორდება. ძვლიდან ძვლის ტვინის ამოღების შემდეგ ადგენენ მის ფერს, სიმკვრივეს. მყესების მდგომარეობას საზღვრავენ შეხებით მათი სიმკვრივის, სიმტკიცის დადგენით. ასევე უნდა განისაზღვროს სინოვიალური სითხის გამჭვირვალობა.

6. ხორცის ბულიონის ხარისხის შემოწმება: ადგენენ ბულიონის გამჭვირვალობას. ამისათვის 20 მლ ბულიონს ასხამენ 25მლ მოცულობის საზომ ცილინდრში (დიამეტრით 20მმ) და ადგენენ მის გამჭვირვალობას ვიზუალურად.

7. ორგანოლეპტიკური გამოკვლევის შედეგები: ახალი ხორცი უნდა იყოს: მუქი წითელი ფერის, ჭრილის ზედაპირი უნდა იყოს მარმარილოსებრი ელვარების ოდნავ სველი, კონსისტენცია ნორმალური, ღრმული თითის დაჭერის შემდეგ სწრაფად უნდა ამოივსოს, სუნი სასიამოვნო; ცხიმი მოყვითალო შეფერილობის, უფრო მეტი წლოვანების ცხოველის ცხიმი ყვითელი და რბილია; ძვლის ტვინი ყვითელი, მკვრივი, უნდა ავსებდეს ლულოვანი ძვლების ღრმულებს.

8. საეჭვო სიახლის ხორცი: ზედაპირი ზედმეტად მშრალი და მუქი ქერქი აქვს ან ლორწოვანია, განაკვეთზე ხორცი მკრთალია, არ ელვარებს, შეხების შემდეგ თითებზე შეიგრძნება წებოვნება; კონსისტენცია არაელასტიკურია – თითის დაჭერის შემდეგ ღრმული ცუდად ივსება; სუნი ოდნავ მომჟავო; ცხიმი მონაცისფრო – დაბურული შეფერილობის, თითების ზეწოლისას კონსისტენციას კარგავს და თითებს მსუბუქად ეკრობა; ძვლის ტვინი მუქი, რბილი, არ ავსებს ლულოვანი ძვლის ღრმულებს.

9. ხორცი: ზედაპირი მშრალი, ალაგ-ალაგ მომწვანო ან ლორწოვანი; განაკვეთზე აქვს მომწვანო ან მონაცისფრო ფერი; კონსისტენცია, რბილი ღრმული არ სწორდება; ლპობის სუნით; ცხიმი ჭუჭყიანი ნაცრისფერის შეფერვით, ზოგან დაობებული, ეკრობა თითებს; ძვლის ტვინი რბილი, ადვილად შორდება ძვალს.

თევზის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა:

1. სუნი – საზღვრავენ დანის საშუალებით, რომელიც შეჰყავთ ზურგის ფარფლთან და ზედაპირის დაზიანების ადგილებში. ადგენენ დანის სუნს. საეჭვო შემთხვევაში ატარებენ საცდელ კულინარიულ დამუშავებას (ხარშავენ) და სუნს საზღვრავენ ამის შემდეგ.

2. ფერი – ხორცის ფერს ადგენენ განივი კვეთის დროს. ყურადღებას აქცევენ ხერხემლის გასწვრივ მუქი შეფერილობის არსებობას (დამწვრობის ფერი) და ჟანგისფერ ლაქებს (ხორცის ზედაპირის მოყვითალო ნარინჯისფერ შეფერილობას).

3. გემო – გემოს ადგენენ თევზის (ნედლი, გაყინული და სხვ) გაწმენდისა და მისი მოხარშვის შემდეგ. დამარილებულ თევზს შეიძლება ორგანოლეპტიკური გამოკვლევისას დაუდგინდეს ისეთი არასასურველი ნიშნები, როგორიცაა: ჟანგის ლაქები და ხტუნიების არსებობა. ჟანგის ლაქა არის თევზის არასწორი შენახვის მაჩვენებელი (კანქვეშა ცხიმი იჟანგება ჰაერის ჟანგბადით) და წარმოადგენს წითელი ფერის ნადებს. ხტუნია ბუზის ჭუპრია. იგი განსაკუთრებულ საშიშროებას არ წარმოადგენს და ზედაპირული დაბინძურებისას შესაძლებელია მისი მოცილების შემდეგ თევზის საკვებად გამოიყენება, მაგრამ თუ იგი შეჭრილია ღრმად ქსოვილებში, ასეთი თევზი უნდა განადგურდეს.

რძის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა

1. ფერი – რძის ფერს ადგენენ ჭიქაში თეთრ ფონზე. მოწითალო შეფერილობა მანიშნებელია სისხლის შერევისა და უკავშირდება ცხოველის დაავადებას ან საკვებს. არის მიკრობების განსაზღვრული სახეობა, რომელიც რძეს აძლევენ მოლურჯო ფერს, დიფუზურ წითელს, მოწითალო ყვითელს და სხვა.

2. სუნი – უცხო სუნი რძემ შეიძლება აიღოს სხვადასხვა სუნის მქონე ნივთიერებებიდან ან საგნებიდან მათთან ახლოს შენახვისას, აგრეთვე არის მიკროორგანიზმები, რომლებიც რძეს არასასიამოვნო სუნს აძლევენ.

3. გემო – მწარე გემო შეიძლება მომდინარეობდეს ცხოველის საკვებისაგან (აბზინდა), უცხო გემო შეიძლება რძემ შეიძინოს საქონლის მოუვლელობისას, დაბინძურებულ ჭურჭელში შენახვისას.

4. კონსისტენცია – რძის კონსისტენციას ადგენენ ჭიქაში ჩასხმული ან დიდი თითის ფრჩხილზე მოთავსებული რძის წვეთის ვიზუალური დაკვირვებით. რძის კონსისტენცია დამოკიდებულია მის ცხიმიანობაზე. ის არ უნდა იყოს წელვადი (ბლანტი), რაც რძეში ლორწოს გამომყოფი ბაქტერიების არსებობის მანიშნებელია.

პურის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა

1. ჭვავის პურის ქერქი უნდა იყოს მუქი-ყავისფერი, ხორბლის – ღია ან მუქი-ყვითელი. ქერქზე არ უნდა იყოს დამწვარი უბნები. ზედა ქერქი არ უნდა სცილდებოდეს ადვილად პურის გულს. ქვედა ქერქის ზედაპირი უნდა იყოს სუფთა და მასზე არ უნდა იყოს მიკრული ნაცარი ან სხვა.

2. პურის გული – გადანაჭერზე უნდა იყოს ფოროვანი, ფქვილოვანი შრეებისა და გორგლების კვალის გარეშე. იგი ასევე უნდა იყოს ელასტიკური და თითის დაჭერისას ადვილად სწორდებოდეს.

3. გემო და ფერი უნდა იყოს სასიამოვნო, პურისთავის სპეციფიკური. მწარე ან სხვა პურისათვის არადამახასიათებელი გემო შეიძლება იყოს მავნე სარეველების, მარცვლეულის კონტამინანტი სოკოების, პესტიციდებისა და სხვა მინარევების მიმანიშნებელი.

 დანართი 18

ფრიტურის ცხიმების ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა

 

ცხიმის დასახელება

ფერი არეკლილი ან გამავალი შუქის პირობებში თეთრ ფონზე ან არანაკლებ 400C ტემპერატურაზე

სუნი არანაკლებ 500C ტემპერატურაზე

გემო არანაკლებ 400C ტემპერატურაზე

მზესუმზირის ზეთი

 

ყავისფერი ან მუქი ყავისფერი

მკვეთრი, ცხიმების თერმული დაშლისთვის დამახასიათებელი არასასიამოვნო სუნი

მწარე, ყელში ღიტინის შეგრძნების გამომწვევი

კულინარული ცხიმები

ღია-ყავისფერი ან ყავისფერი

მკვეთრი, ცხიმების თერმული დაშლისთვის დამახასიათებელი არასასიამოვნო სუნი

მწარე, ყელში ღიტინის შეგრძნების გამომწვევი

შენიშვნა: ორგანოლეპტიკური მაჩვენებლებით დაწუნებული პროდუქტი ბავშვთა საკვებად არ გამოიყენება.

 

 დანართი 19

ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებების კვების ბლოკში გამოყენებული რეკომენდებული სარეცხი საშუალებები

სარეცხი საშუალებების დასახელება

დანიშნულება

გამოყენების რეჟიმი

კალცინირებული სოდა (ტექნიკური)

ხელით რეცხვის დროს

20 გრამამდე 1 ლიტრ წყალზე

„ჭურჭელმრეცხი“

სარეცხი საშუალება სასადილოს ჭურჭლის მანქანებით რეცხვის დროს

1 სუფრის კოვზი 1 ლიტრ თბილ წყალზე

შენიშვნა: სარეცხი და სადეზინფექციო საშუალებები, რომლებიც ბავშვთა ორგანიზაციებში გამოიყენება, ინახება მათთვის სპეციალურად გამოყოფილ ადგილებში დამამზადებლის მიერ მოწოდებულ ტარაში, თანხმლები ინსტრუქციის მკაცრი დაცვით.

 

 დანართი 20

ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებების კვების ბლოკში გამოსაყენებლად რეკომენდებული სარეცხი საშუალებები კარანტინის დროს

ობიექტის დასახელება

გაუვნებლობის რეჟიმი და გზები

1. შენობა (იატაკი, კედლები, კარები, ფანჯრის რაფები და სხვა), მაგარი ავეჯი

დასუფთავება ხდება სადეზინფექციო ხსნარში დასველებული ჩვრით: 0,5%-იანი ქლორამინის ხსნარით – 60წთ.

0,5%-იანი ქლორიანი კირის ხსნარი ან თერმომდგარი მათეთრებელი კირი – 60წთ.

0,2%-იანი სულფოქროლატინის ხსნარი – 60წთ.

3%-იანი წყალბადის ზეჟანგის ხსნარი სარეცხ საშუალებებთან ერთად 0,5%-იანი – 60წთ. და სხვა სადეზინფექციო ხსნარები, რომლებიც ნებადართულია საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ.

2. ხალიჩები

გაირეცხოს 2-ჯერ დასველებული ჯაგრისით:

0,5%-იანი ქლორამინის ხსნარში.

0,2%-იანი სულფოქლორატინის ხსნარში და სხვა.

3. ჭურჭელი (გათავისუფლებული საჭმლის ნარჩენებისაგან)

ადუღებულ წყალში ან 2%-იან სოდის ხსნარში – 15 წთ. მოთავსდეს ერთ-ერთ სადეზინფექციო ხსნარში 60წთ.

1%-იან ქლორამინის ხსნარში.

1%-იან ქლორიან კირში

0,2%-იან სულფოქლორატინის ხსნარში და სხვა.

ჭურჭელი დეზინფექციის შემდეგ უნდა გაირეცხოს, გაივლოს და გაშრეს.

4. საჭმლის ნარჩენები

ვადუღებთ – 15წთ.

დაიფაროს ქლორიანი კირით ან თერმომდგრადი მათეთრებელი კირით 200გ/კგ-60წთ. და სხვ.

5. სანიტარიულ-ტექნიკური მოწყობილობა (ნიჟარები, უნიტაზები და სხვა)

უნიტაზის სახურავი უნდა გაირეცხოს ცხელი წყლითა და საპნით.

უნიტაზი, აბაზანა, ხელსაბანი ნიჟარა უნდა გაირეცხოს ერთ-ერთ ზემოთ მითითებულ სადეზინფექციო ხსნარში ან სარეცხი არასადეზინფექციო საშუალებებით.

6. სამედიცინო ხელსაწყობი (მინის, ლითონის, რეზინის, პლასტმასას)

ქიმიური მეთოდი: მოთავსდეს და გაირეცხოს ერთ-ერთ სადეზინფექციო ხსნარში:

1%-იანი ქლორამინის ხსნარი – 30წთ.

3%-იანი წყალბადის ზეჟანგი. 0,5% სარეცხი საშუალებებით – 80წთ და სხვა.

ფიზიკური მეთოდი (პლასტმასის ხელსაწყოების გარდა): დუღილი წყალში ან 2%-იან სოდის ხსნარში – 15წთ მშრალი, ცხელი ჰაერით 1200C-45წთ.

7. პერსონალის ხელები

ხელების ჰიგიენური დამუშავება ხდება ბინტის ტამპონით 20წთ, რომელიც დასველებულია ერთ-ერთ სადეზინფექციო ხსნარში:

0,5%-იანი ქლორამინის ხსნარი და სხვა. ამის შემდეგ საჭიროა ხელების დაბანა 1,5წთ.

 დანართი 21

მოთხოვნები ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებებში სადეზინფექციო ღონისძიებებისადმი

1.კონტროლს სადეზინფექციო ღონისძიებებზე ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებებში გეგმურად ტარდება არანაკლებ წელიწადში 2-ჯერ. კონტროლის განხორციელების ჯერადობა შეიძლება გაიზარდოს ეპიდემიური გართულების დროს.

2. პასუხისმგებლობა სადეზინფექციო ღონისძიებათა ორგანიზაციასა და გატარებაზე ეკისრება ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებების ხელმძღვანელს.

3. დაწესებულებაში სადეზინფექციო ღონისძიებების რიგგარეშე შესრულება ხორციელდება ეპიდჩვენებით ექიმ-ეპიდემიოლოგის მიერ, თუ დაწესებულება მიჩნეულია ინფექციური დაავადების კერად (ეპიდგამოკვლევის დროს).

4. კონტროლი ხორციელდება ვიზუალურად და ლაბორატორიული მეთოდების გამოყენებით. ბაქტერიოლოგიური ანალიზების ჩასატარებლად აიღება ჩამონარეცხის სინჯები (არანაკლებ 2 სინჯისა ერთ ადგილზე), გამოყენებული სადეზინფექციო საშუალებების ხარისხის ქიმიური ანალიზებისთვის არანაკლებ 3 სინჯისა, დეზინფექტანტის ნარჩენ რაოდენობაზე – ექსპრეს სინჯებისთვის არანაკლებ 10 სინჯისა.

5. დამაკმაყოფილებლად შეფასდება სადეზინფექციო ღონისძიებების ხარისხი, თუ:

ა) ჩამონარეცხთა ბაქტერიოლოგიურ ანალიზებში არაპათოგენური მიკრობების ზრდას ადგილი ექნება სინჯების არა უმეტეს 3%-ში;

ბ) სადეზინფექციო ხსნარებში აქტიურად მოქმედი ნივთიერებების ნორმაზე ნაკლები კონცენტრაცია აღმოჩნდება ანალიზთა 5%-მდე;

გ) სადეზინფექციო ნივთიერებათა ნარჩენი რაოდენობები არ აღმოჩნდება ტესტ-სინჯების არა უმეტეს 3%-ში.

 დანართი 22.

სმენადაქვეითებულ ბავშვთა რესპუბლიკური ბაგა-ბაღის 10-დღიანი მენიუ (ბაღის ჯგუფი)

კვება-თა რაოდე-ნობა

კვების რეჟიმი

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

%

I

საუზმე

ვერმიშელი მოხარშული რძით, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

მანის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟნით

ერბოკვერცხი, ყავა რძით, კარაქი, პური, ყველი

წიწიბურას ფაფა, ჩაი, კარაქი, პური, ყველი

ფეტვის ფაფა, რძიანი ყავა, კარაქი, პური, მოხ. კვერცხი

შვრიის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟნით

მოხარშული კვერცხი, ჩაი, პური, კარაქი, ხილფაფა, ყველი

ჰერკულესის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

ომლეტი, ბრინჯის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი

ხაჭო არაჟნით, ყავა რძით, პური, კარაქი

25%

II

სადილი

ბოსტ. სალათა,

ბოსტ. წვნიანი, ბორჩი ვეგეტ. მოხარშული ქათამი, ბრინჯით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ლობიოს წვნ. ხორცის კატლეტი, წიწიბურის გარნირი, პური

ბოსტ. სალათა, მაკარონის წვნ, შემწ. თევზი, კარტოფილის პიურე, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ჩიხირთმა ქათმის, ქათმის ჩახოხბილი ბრინჯით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ბრინჯის სუპი, ძვ. ნახარშზე ხორცის გუბთა წიწიბურით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაწვნის სუპი ბრინჯით, თევზი შემწ. კარ. პიურე, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ჭარხლის წვნ. ხორცის კატლეტი წიწიბუ-რათი, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ბორშჩი ძვ. ნახარშზე, თევზი ბრინჯით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მჟავე შჩი არაჟნით, ხორცის გუფთა, კარტ., ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ვერმიშ., წვნ. ხორცის ფრიკალ. შემწვ. კარტ., ხილი, პური

35-40%

III

სამხარი

ნამცხვარი რძიანი ყავა, ხაჭო, ხილი

ხაჭოკვერა, რძე, ხილი

ფუნთუშა, რძე, ხილი

ოლადები არაჟნით, ყავა რძით, ხილი

ხაჭაპური, ყავა რძით, ვაშლი

ნამცხვარი, რძე, ხილი

ნამცხვარი, ყავა რძით, ხილი

ფუნთუშა, კაკაო რძიანი, ვაშლი

ლობიანი, ხილის წვენი

ხაჭოს ხინკალი (ვარენიკები), ყავა რძით

 

15-10%

IV

ვახშამი

კარტ. შემწვარი, ჩაი, კარაქი, პური, ხილფაფა

მაკარონი, გახეხილი ყველით, მაწონი, ხილფაფა

ბრინჯის ფაფა, ჩაი, კარაქი, პური, ხაჭო არაჟნით

ჩაშუშული ბოსტ, ჩაი, კარაქი, პური

ხაჭოსა და ვაშლის პუდინგი, რძე, პური, კარაქი

ჩაი პურით, კარაქი, წიწიბურას ფლავი, ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟნით ბრინჯ. ფაფა

კარტ. კატლ. არაჟნით, ჩაი, პური, კარაქი, ხილი

ბრინჯის პუდინგი ჩაი, კარაქი, პური, ხილფაფა

მაკარონი გახეხილი ყველით, ჩაი, პური კარაქით

25%

აღნიშნული ჯგუფის ბავშვებს სრული ღირებულების კვებასთან ერთად ესაჭიროებათ ვიტამინების კომპლექსის მიღება და სათანადო მკურნალობა მედიკამენტებით, ფიზიო საშუალებებით; სადღეღამისო საკვებ რაციონში 3-7 წლამდე ასაკის ბავშვები ინგრედიენტებიდან უნდა ღებულობდნენ ცილას 70 გ., ცხიმს 70გ., ნახშირწყალს 280გ. და კალორიის 2106 კ. კალ.; საკვების სადღეღამისო რაოდენობა უდრის 1400-1800გ.; საუზმესა და ვახშამზე საკვები კერძების მოცულობა შეადგენს: – ფაფის–200-250გ., ყავის, ჩაის ან სხვა სასმელის – 150-200მლ; სადილზე: წვნიანი – 200-300 მლ, სალათა – 50გ., კატლეტი, გრენკები, ფრიკადელები – 70-80გ., გარნირი ბოსტნ. კრუპ, ბურღულის – 130გ, კომპოტი – 50გ, ახალი ხილი – 100გ, ნამცხვარი – 50გ; ბიუჯეტით განათლების სამინისტროსგან ეძლევათ კვებაზე თანხა 1ლ 30თ-1ლ 70თ, ჰუმანიტარული დახმარებით ღებულობენ ფქვილს, ლობიოს, ზეთს, თევზს, ხილფაფას; ჰუმანიტარული დახმარების პროდუქტების ფასი ღირებულებაში არ შედის.

 

 

 დანართი 23.

სმენადაქვეითებულ ბავშვთა რესპუბლიკური ბაგა-ბაღის 10-დღიანი სადღეღამისო მენიუ (ბაგის ჯგუფი)

კვებათა რაოდე-ნობა

კვების რეჟიმი

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

%

I

საუზმე

მანანის ფაფა რძით, ჩაი, პური კარაქი, ყველი

ბრინჯის ფაფა, ყავა რძით, პური, კარაქი, ყველი

ერბოკვერცხი, ჩაი რძით, პური, კარაქი, ხილფაფა

ფეტვის ფაფა, რძიანი ყავა, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

ვერმიშელი ყველით, ყავა რძით, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟნით

ბრინჯის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

წიწიბურას ფაფა, ყავა რძით, ჩაი, პური კარაქი, ხაჭო

ომლეტი, ჩაი რძით, პური, კარაქი, ხილფაფა

ჰერკულესის ფაფა, ყავა რძით, პური, კარაქი, ხაჭო

ხაჭო არაჟნით, ყავა რძით, კარაქი, პური

25%

II

სადილი

სტაფილოს სალათა, ვეგეტ. ბორშჩი არაჟნით, ვერმ. ხორცის ფარშით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, პერლოვის წვნ., ძვლის ნახარშზე ხორცის კატლ. კარტ. შემწვ., ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ქათმის ბულიონი, ბრინჯით, მოხარშ. ქათამი, წიწიბურა-თი, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაკარონის წვნ., შემწვ. თევზი კარტოფი-ლით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ბრინჯის წვნიანი ქათმის ბულიონზე, ხორცის გუფთა კარტოფ. ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, სტაფილოთი, ბორშ. ძვ. ნახარშ. ხორცის კატლ. კარტ. პიურ. ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ლობიოს წვნიანი შემწ. თევზი ბრინჯით, ხილი, პური

სტაფ. სალათა, ვერმიშელის წვნ. ხორცის ტიფტელი კარტ. პიურით, პური, ხილი

სალათა ჭარხლის, წვნ. ძვლის ნახარში, მოხ. ქათამი, კარტ. პიურე, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაკარ. წვნიანი. ხორც. გუფთა, წიწიბუ-რათი, ხილი, პური

35-40%

III

სამხარი

ხაჭოს ნამცხვარი, მაწონი, ხილი

პეჩენია, კაკაო რძით, ხილი

ბლინი ხაჭოთი არაჟნით, კაკაო რძით

ხაჭო კვერა, რძე, ხილი

მაწონი, ნამცხვ, ხილი

ხაჭოკვერა, რძე, ფუნთუშა, ხილი

ფუნთუშა, მაწონი, ხილი

ხაჭოკვერა, რძე, კაკაო, ხილი

ხაჭაპური, კაკაო, რძით, ხილი

მაწონი ფუნთუშა, ხილი

15-10%

IV

ვახშამი

წიწიბურის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ხილფაფა

ფაფა ბურღ, ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო ხილფაფა

ხორცის კატლ. პიურე, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

წიწიბურას ფაფა, რძე, ოლადი

ჩაი რძით, პური, კარაქი, ხილფაფა

მაკარონი ყველით, ჩაი, პური, კარაქი

კარტ. პიურ. ჩაი, პური, კარაქი, ხილფაფა

ბრინჯის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

ჩაი რძით, პური, კარაქი, ხილფაფა, ყველი

ჩაი, პური, კარაქი, კარტ, კატლეტი, ხილფაფა, ყველი

25%

1-3წ. ბავშვის საკვების სადღეღამისო მოთხოვნილება შეადგენს: ცილას -51გ, ცხიმს- 51გ, ნახ. 205-გ, კალ -1530 კ.კალ, საკვები კერძებისა და პროდუქტების მოცულობა 1-3წ. ბავშვებში შეადგენს: საუზმესა და ვახშამზე-ფაფებსა და ბოსტ. კერძებს 150-200გ, ყავა, ჩაი ან სხვა სასმელი 150- მლ; სადილზე სალათა 50-გ წვნიანი ან ბულიონი ხორცის 100-150მლ, კატლეტი, გუფთა, ფრიკადელები, ტიფტელი 50-გ გარნირი (ბოსტ. ან კრუპკულის ან მაკარონის 50-100გ, კომპოტი, კიტრი, ხილის წვენი 100-მლ, ახალი ხილი 100-გ, ნამცხვარი 50-გ; საკვების სადღეღამისო რაოდენობა შეადგენს 1400-გ; განათლების სამინისტროს ბიუჯეტით 1 ბავშვზე გამოყოფილია 1ლ 30თ - 1ლ 70თ, ჰუმანიტარული დახმარებით ეძლევათ ფქვილი, ზეთი, ლობიო, თ. კონსერვი, ხილფაფა, რაც დღიურ თანხაში არ შედის.

 დანართი 24

რუსთავის სკოლიოზით დაავადებულ ბაღის ასაკის ბავშვთა (რესპუბლიკურ სკოლა-ინტერნატთან) 10 დღიანი მენიუ

კვების რაოდე-ნობა

კვების რეჟიმი

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

%

I

საუზმე

ხაჭო არაჟანი. ბრინჯის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი

მაკარონი ყველით, ჩაი, პური, კარაქი, მოხ. კვერცხი

ერბოკვერ-ცხი, ყავა რძით, პური, კარაქი, თაფლი, ყველი

წიწიბურას ფაფა, ყავა რძით, პური, კარაქი, თაფლი, ხაჭო

მანანის ფაფა, ჩაი რძით, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟ.

მოხარშული კვერცხი, ყავა რძით, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟანი

ბრინჯის ფაფა, ყავა რძით პური კარაქი, ხაჭო არაჟნით

მაკარონი ყველით, კაკაო რძით, კარაქი, პური, თაფლი

მოხარშული ვერმიშელი ცხიმით, ყავა რძით, კარაქი, პური, ყველი

ხაჭო არაჟნით, მანანის ფაფა, კარაქი, პური, კვერცხი

30%

II

სადილი

ბოსტ. სალათა, ბორშ. ძვ. ნახარშ. ხორცის გუფთა წიწიბურას გარნირით, პური, ხილი

ბოსტ. სალათა, ბრინჯის წვნ. ძვ. ნახარშზე თევზი, კარტ. პიურეთი, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაკარონის წვნ. ხორც. კატლეტი, შემწ. კარტ. ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ლობიოს წვნ, ქათამი მოხ. ბრინჯ. ფლავით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ჩიხირთმა ქათმის ბულიონზე, ხორცის გუფთა კარტ. პიურე, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა მაწვნ. წვნ, თევზი შემწ. მაკარონით ხილი, პური

ბოსტ. სალათა ბორშჩ. ვეგეტ. ხორცის კატლეტ. შეწვარი. კარტ. ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, პერლოვ. წვნ. აჯაფსანდალი, მოხ. ხორცი, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ჩიხირთმა ქათმის ბულიონზე, ხორცის კატლეტი, კარტ. შემწვ. ხილი, პური

ბ. სალათა, მწვ. ბარდის წვნ. ძვლის ნახარშზე, ქათამი შემწ, ბრინჯის ფლავით, ხილი, პური

50%

III

სამხარი

ხაჭაპარუ ჩაი, პური კარაქი, თაფლი, ხილი

ფუნთუშა, კაკაო რძით თაფლი, ხილი

ხაჭოს ნამცხვარი, კაკაო რძით, ხილფაფა ან თაფლი

მაწონი, პეჩენია ან ფუნთუშა, ხილფაფა, ხილი

ხაჭაპური, მაწონი, ხილის წვენი, თაფლი

ხაჭოს ნამცხვ. კაკაო რძით, ხილი, ხილფაფა

ლობიანი, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი, ხილფაფა

ფუნთუშა, მაწონი, თაფლი, ხაჭო არაჟნით

ხაჭოს ნამცხვ. კაკაო რძით, ხილი, თაფლი

ხაჭაპური, ყავა რძით, თაფლი, ხილი

20%

აღნიშნული პათოლოგიის მქონე ბავშვებს სრულფასოვან კვებასთან ერთად ეძლევათ ვიტამინების, მინერალების შემცველი მედიკამენტები. უტარდებათ სათანადო მკურნალობა სამკურნალო ფიზკულტურის, ფიზიო პროცედურებისა და შესაბამისი მედიკამენტოზური დანიშნულებები; 3-7 წლამდე ასაკის ბავშვთა 3-ჯერადი კვების დროს საკვებ ინგრედიენტებზე მოთხოვნილება შეადგენს: ცილაზე -50გ, ცხიმებზე-50-გ, ნახშ.-200-220გ, 1600 კ.კალ; საუზმისა და ვახშამზე საკვები კერძების მოცულობა ფაფებსა და ბოსტნ. კერძებში უნდა იყოს 200-250გ ფაფა, ყავა, ჩაი, რძე ან სხვა სასმელი 150-200მლ; სადილზე სალათები 50გ, წვნიანი კერძები 200-300გ, კატლ, გუფთა, ფრიკადელები-70-80გ, გარნირი (ბოსტნ, ბურღული, მაკარონი)-130გ, კომპოტო ან კისელი ან ხილის წვნიანი 50 მლ, ახალი ხილი 100გ, ნამცხვარი-50; საკვების სადღეღამისო რაოდენობა შეადგენს 1400-1800გ, 3-ჯერადი კვების დროს 1400გ, 1 ბავშვის კვება დღეში ღირს (3-ჯერადი კვების დროს) 1ლ. 35თ. - 1ლ. 53თ; განათლების სამინისტროს ბიუჯეტით, ჰუმანიტარური დახმარებით მოცემული პროდუქტები: ფქვილი, ხილფაფა, თევზის კონსერვი, ლობიო, ზეთი, კვების ღირებულებაში არ შედის.

 დანართი 25

მხედველობადაქვეითებულ ბავშვთა 10-დღიანი მენიუ (1,5-3 წლამდე)

კვების რაოდე-ნობა

კვების რეჟიმი

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

%

I

საუზმე

ფეტვის ფაფა რძით, კაკაო, ხაჭო არაჟნით, პური, კარაქი

წიწიბურას ფაფა რძით ყავა რძით, პური, კარაქი, ხილფაფა

ჰერკულესის ფაფა, ჩაი კარაქი, პური, კვერცხი

ერბოკვერ-ცხი, მანანის ფაფა, რძე, პური, კარაქი

ბრინჯის ფაფა, ყავა, რძით, პური კარაქი, ყველი

თევზი მოხარშ. (ფილე), ყავა რძით, პური, კარაქი

შებრაწულა ხაჭოსი, ჩაი, პური, კარაქი

მანანის ფაფა, კაკაო რძით, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟნით

ვერმიშელი რძით, ყავა რძით პური, კარაქი, ყველი

წიწიბურას ფაფა რძით, ჩაი, პური, კარაქი, კვერცხი

30%

II

სადილი

ბოსტ. სალათა, ბორში ვეგეტ. ხორცის გუფთა, ხილი, პური

სალათი სტაფილო, მოხარშ. ჩიხირთმა ქათმის ბულ. მოხარშ. ქათამი ბრინჯით, ხილი, პური

სალათა მწვანე, ბარდით, სუპი ბოსტ. ხორცის გუფთა კარტოფი-ლით ხილის წვნ, პური

მაიონეზის სალათა, ლობიოს სუფი, მაკარონი ხორცით, ხილი, პური

სალათი ბოსტნ, ჭარხლის სუპი, ძვლის ნახარშზე, ხორცის კატლ, კარტოფ., ხილი, პური

ბოსტ. სალათი სტაფილ. კარტ. სუპი, მოხარ-შული ქათამი ბრინჯით ხილი, პური

ჭარხლის სალათა, მაკარონის წვნიანი, ხორცის გუფთა ბრინჯით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა ქერის (პერლ) წვნიანი, ჩახოხბილი ბრინჯით ღომით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, სუპი ბოსტნ. (ბორჩი) თევზის კონს. მაკარონით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაწვნის, სუპი, ბრინჯით, ხორცის კატლეტი, შემწვ. კარტოფილი, ხილი, პური

50%

III

სამხარი

ფუნთუშა , რძე, ვაშლი

ფუნთუშა მაწონი ხილფაფა

ხაჭოს ნამცხვარი, მაწონი, ვაშლი

ოლადები, რძე, ხილფაფა

ფუნთუშა მაწონი, ხილფაფა

ხაჭოს ნამცხ. მაწონი, ვაშლი

ფუნთუშა, მაწონი, ვაშლი

ფუნთუშა რძე, ხილფაფა

ხაჭაპური, რძე, ხილფაფა

ხაჭოს ნამცხვ. კაკაო, ვაშლი

20%

საკვები ინგრედიენტების რაოდენობა 3-ჯერადი კვების დროს ბაგაში შეადგენს: ცილა-40გ, ცხიმი-40გ, ნახშირწყალი-160გ, კალორიულობა-1200კ. კალ, საკვები კერძების მოცულობა 1 მიღებაზე: (1,5-3წწ); სადილზე სალათები 50გ, წვნიანი ბოსტ, ხორცის ან ძვლის 100-150გ, კატლეტი, გუფთა, ფრიკადელები 50 გ, გარნირი (ბოსტნეულის, ბურღულის მაკარონის) 50-100გ, კომპოტი, კისელი, ხილი, ხილის წვენი 100გ, ნამცხვარი 50გ; საკვების რაოდენობა 3-ჯერადი კვების დროს დღეში: 1180-1200გ.; ბიუჯეტით გათვალისწინებული 1 ბავშვის კვების თანხა; 3-ჯერადი კვების დროს ბაგაში შეადგენს: 1,31ლ-1,97ლ.; ჰუმანიტარული დახმარებით ეძლევათ ფქვილი, ზეთი, ხილფაფა, თევზის კონსერვი, რაც არ შედის კვების თანხაში. რეკომენდაცია: ვიტ. A დამატებით დაინიშნოს მხოლოდ საჭიროების დროს ექიმის რეკომენდაციით.

 

 დანართი 26

 

მხედველობადაქვეითებული ბავშვთა 10 დღიანი მენიუ (24 საათიანი ხანგრძლივობით) 3-6წწ.

კვების რაოდე-ნობა

კვების რეჟიმი

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

%

I

საუზმე

ჰერკულესის ფაფა რძით, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

მანანის ფაფა, ჩაი, კარაქი, პური, ხაჭო არაჟნით

წიწიბურას ფაფა, ყავა რძით, მოხარშული კვერცხი, პური, კარაქი

ბრინჯის ფაფა, კაკაო რძით, პური, კარაქი, ხაჭო

ერბოკვერ-ცხი, ჩაი, კარაქი, პური, ხილფაფა

ვერმიშელი რძით ჩაი, კარაქი, პური, ყველი

ფეტვის ფაფა, კაკაო რძით, პური, კარაქი

წიწიბურას ფაფა, კაკაო, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟნით

მანანის ფაფა, კაკაო რძით პური, კარაქი ყველი

შვრიის ფაფა, ყავა რძით პური, კარაქი, ყველი

25%

II

სადილი

ბოსტ. სალათი სუპი ვეგეტ, თევზის კონს, კარტოფილი, ვაშლი, პური

სალათა სტაფ, პერლოვის სუპი, ძვლის ნახარშ. ხორცის ტოლმა არაჟნით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ჩიხირთმა ქათმის, ჩახოხბილი კარტ. პიურე, ხილი, პური

სალათა. სტაფ. ბოსტნ. სუპ. (ბორჩი) ხორცის კატლ, მწვ. ბარდით, ხილი, პური

სალათა ლობიოს წვნ. ხორც. გუფთ, კარტოფილი, ხილი, პური

სალათა ჩიხირთმა, მოხარშ, ქათამი, ბრინჯ, ხილი, პური

სალათა სტაფილითი, კარტ. სუპი, თევზის ფილე, ბრინჯით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაკარონის სუპი, ხორცის კატლ, შემწვარი კარტოფილი, პური, ხილი

ბოსტ. სალათა ჭარხლის და მჟავე კიტრის, მაწვ. სუპი, ბრინჯით, მოხარშ ქათამი, კარტ. ხილი, პური

სალათა სტაფ. ბოსტ. ბორჩი. ვეგეტ. ხორცის გუფთა ბრინჯით, ხილი, პური

35-40%

III

სამხარი

ხაჭაპური, ყავა რძით, ხილფაფა

მაწონი, ფუნთუშა, ვაშლი

ხაჭოს ნამცხ. ხილის წვენი

მაწონი ნამცხ. ვაშლი

ფუნთუშა კაკაო რძით, ვაშლი

ხაჭოს ნამცხ. ყავა რძით, ვაშლი

ფუნთუშა მაწონი, ვაშლი

ხაჭოს ნამცხ. სტაფილო-თი, ვაშლი

ფუნთუშა მაწონი, ვაშლი

მაწონი, ნამცხვარი, ვაშლი

15-10%

IV

ვახშამი

ბრინჯის ფაფა, ჩაი, კარაქი, პური, ხაჭო

შემწვარი კარტოფილი, ჩაი, კარაქი, პური, ხილფაფა

მაკარონი ყველით, ჩაი, პური, კარაქი

კარტოფილის კატლეტი, არაჟნით, რძე, კარაქი, პური

ხაჭოს ნამცხვარი, სტაფილო, ჩაი, პური, კარაქი

ოლადი, რძე ჩაით, პური, კარაქი, ხილფაფა

კომბოსტო მოშუშული, ჩაი, კარაქი, პური, არაჟანი

ვერმიშელი მოხარშული ჩაი, პური, კარაქი, ხილფაფა

ხაჭოს ნამცხ. ჩაი, პური კარაქი, ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო არაჟნით მოხ. მაკარონი

25%

საკვები ინგრედიენტების რაოდენობა დღეღამეში 3-7 წლამდე ბავშვებისთვის შეადგენს 60-70გ ცილას, 60-70გ ცხიმს, 240-280გ ნახშირწყალს 1788 2046კ. კალ; საუზმესა და ვახშამზე საკვები კერძის მოცულობა 3-7წ. უნდა იყოს ფაფებისა და ბოსტ. კერძებში-200-250გ; ნამცხვარი 50გ. კაკაო, ყავა, ჩაი ან სხვა სასმელი 150-200გ; საკვები კერძის მოცულობა 1 მიღებაზე: სადილზე სალათები -50გ; წვნიანი-200-300გ, კატლეტი, გუფთა, ფრიკადელები 70-80გ, გარნირი (ბოსტნ. ბურღულეულის ან მაკარონის) 130გ; კომპოტი, კისელი-50გ, ახალი ხილი 100გ; საკვების სადღეღამისო რაოდენობა 3-7 წლამდე 1400-1800გ, ბაღში განათლების სამინსტროს მიერ გათვალისწინებული ბიუჯეტით კვების თანხა შეადგენს 1.20ლ.-1.76ლ-ს; ჰუმანიტარული დახმარებით უფასოდ ეძლევათ ფქვილი, ზეთი, თევზის კონს. ხილფაფა; რეკომენდაცია: ვიტ. A დამატებით დაინიშნოს მხოლოდ საჭიროების დროს ექიმის რეკომენდაციით.

 

 დანართი 27

მხედველობა დაქვეითებულ ბავშვთა (ბაღის ჯგუფი 3-ჯერადი კვებით) 10 დღიანი მენიუ (3-6)წლამდე

კვების რაოდე-ნობა

კვების რეჟიმი

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

%

I

საუზმე

ომლეტი მანანის ბურღ. რძე პური, კარაქი

ბრინჯის ფაფა, პური, კარაქი, ჩაი, ხაჭო არაჟანი

ვერმიშელი რძით, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

ჰერკულესის ფაფა რძით, ჩაი, კარაქი, პური, ხაჭო, არაჟანით

„ყიყლიყო“ კარაქი, პური, ყავა რძით, ყველი

წიწიბურას ფაფა, ყავა რძით, პური, კარაქი, ხაჭოს ნამცხვარი

შვრიის ფაფა, ყავა რძით, პური, კარაქი, ყველი, კვერცხი

მანანის ფაფა, კაკაო რძით, პური, კარაქი, ხაჭო-არაჟნით

ერბოკვერცხი, ჩაი რძით, პური, კარაქი, ყველი

შებრაწულა ხაჭოსი, ყავა რძით, პური, კარაქი, ხილფაფა

30%

II

სადილი

ბოსტ. სალათა, სტაფი-ლოთი, ლობიოს წვნ. მაკარონი ხორცით, ხილო, პური

ბოსტ. სალათა, ჩიხირთმა ქათმის, ხორცი, კარტ. პიურეთი,

ხილი, პური

ბოსტ. სალათა სტაფილო, ბორშ, ძვ. ნახარშზე ხორცის პიურე მაკარონის გარნირით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაკარონის სუპი, თევზ. კონს. კარტ. პიურეთი, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა კარტ. სუფი, ჩახოხბილი ბრინჯ. გარნირით, პური, ხილი

ბოსტ. სალათა სტაფ. მწვანე ბარდის სუპი, ხორც. კატლეტი კარტ. პიურე, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა პერლოვის სუპი, თევზის კონს. კარტ. გარნირით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა სტაფ. მაწვნის სუპი, ქათამის ხორცი, ბრინჯით, პური, ხილი

ბოსტ. სალათა, მჟავე კიტრით, ჩიხირთმა ქათმის ბულიონზე, მოხარშ. ქათამი ბრინჯით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ბორში. ლობიო ამოლეს. მაკარონი ხორცით, ხილი, პური

50%

III

სამხარი

ხაჭოს ნამცხვ. კაკაო რძით, ხილი

მაწონი, ფუნთუშა, ვაშლი

მაწონი, ფუნთუშა, ხილფაფა

რძე ყავით, ხაჭოს ნამცხვ. ხილფაფა

მაწონი, ხაჭაპური, ხილფაფა, ვაშლი

ოლადი, რძე, კარაქი, პური, ხილფაფა

ნამცხვ. რძე, კარაქი, პური, ხილფაფა

ხაჭაპური, რძე, ხილფაფა

კარტოფ. შემწვ, ყავა რძით, ხილფაფა

მაწონი, ფუნთუშა, ხილფაფა

20%

საკვები ინგრედიენტების რაოდენობა 3-7 წლამდე ასაკის ბავშვთა 3-ჯერადი კვების დროს შეადგენს: ცილა-50გ, ცხიმი-50გ, ნახშირწყალი-20-230გ, 1600კკალ, საუზმესა და სამხარზე საკვები კერძის მოცულობა ფაფებსა და ბოსტნ. კერძებში-200-250გ; ნამცხვარი 50გ, კაკაო, ყავა, ჩაი ან სხვა სასმელი 150-200გ; საკვები კერძის მოცულობა 1 მიღებაზე: სადილზე სალათები-50გ, წვნიანი-200-300გ, კატლეტი, გუფთა, ფრიკადელი 70-80გ, გარნირი (ბოსტ, ბურღულეული ან მაკარონი) -150გ, კომპოტი- 50გ, კისელი- 50გ, ახალი ხილი -100გ; საკვების რაოდენობა 3-ჯერადი კვების დროს 1 დღეში 3-7 წლამდე შეადგენს 1300-1400გ; 1 ბავშვის კვების თანხა ბაღში 24ს. შეადგენს 1,20ლ-1,76ლ-ს., რაც ბიუჯეტით ეძლევათ განათლების სამინისტროსგან. ჰუმანიტარული დახმარებით უფასოდ ეძლევათ: ფქვილი, ზეთი, თევზის კონსერვი, ხილფაფა. რეკომენდებულია: ვიტ. A დამატებით დაინიშნოს მხოლოდ საჭიროების დროს ექიმის რეკომენდაციით.

 

 

 

 

 

 

 დანართი 28.

გურჯაანის ცერემბრალური დაავადებებით დაავადებულ ბავშვთა სპეციალიზებული სკოლა-ინტერნეტთან არსებილი ბაღის ჯგუფის ბავშვთა 10-დღიანი მენიუ (3-6 წლამდე)

კვებათა რაოდე-ნობა

კვების რეჟიმი

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

%

I

საუზმე

ჩაი, პური, კარაქი, მანანის ფაფა, ყველი

მოხარშული ვერმიშელი ჩაი, პური, კარაქი, მოხარშ. კვერცხი

წიწიბურის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

ერბო კვერცხი, ჩაი, პური, კარაქი, ყველი

მაკარონ. ყველით, ჩაი, პური, კარაქი, მოხარშ. კვერცხი

ბრინჯ. ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, შემწ. კარტოფილი

ჰერკულესის ფაფა, ყავა რძით, ყველი, პური

მანანის ფაფა, ხაჭო არაჟანით, ჩაი, პური, კარაქი,

ფეტვის ფაფა, ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო

მოხარშული კვერცხ. ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო, არაჟნით

25%

II

სადილი

ბოსტ. სალათა, მაკარონის წვნ. ძვ, ნახარშზე ქათმის ჩახოხბ. ბრინჯით, პური, ხილი

ბოსტ. სალათა, ლობიოს წვნ. ხორც. კატლ. კარტ. შემწ. პური, ხილი

ბოსტ სალათა. სტაფილო-თი, მაწვნის სუპი, ბრინჯ. თევზის კონს. კარტ. პიურეთ. ხილი, პური

ბოსტ. სალათა. ჩიხირთმა ქათმის ბულიონით, მოხარშ. ქათამი ბრინჯით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათ. წვნიანი ვეგეტ. (ბორშ) ხორცის გუფთა კარტოფ. ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ბოსტნ. წვნ. ძვ. ნახარშზე, (ბორშ) თევზის კონს. მაკარონით, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა მწვანე ბარდის წვნ. ძვლის ნახარშზე ხორცის კარტ. კატლ. ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, მაკარონი, წვნიანი თევზის კონს. კარტ. შემწვარი ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ლობიოს წვნ. მოხარშული ქათამი, შემწვარი კარტოფილი, ხილი, პური

ბოსტ. სალათა, ბორშ. ვეგეტ. ხორც. კატლ. შემწვ. კარტოფილით, ხილი, პური

35-40%

III

სამხარი

კარტოფილის ღვეზელი, კაკაო რძით, ხილი

ფუნთუშა, ყავა რძით, ხილი

ხაჭოს ნამცხვ. კაკაო რძით, ხილი

ხაჭაპური, მაწონი, ხილი

მაწონი, პეჩენია, ხილი

ლობიანი, ხილის წვენი

ხაჭოს ნამცხვ. კაკაო რძით, ხილი

მაწონი, ფუნთუშა, კაკაო, რძით, ხილი

ხაჭოს ნამცხვ. კაკაო რძით, ხილი

კარტ. ღვეზელი, ყავა რძით, ხილი

15-10%

IV

ვახშამი

ჩაი, პური კარაქი, ხაჭო არაჟნით

ჩაი, პური, კარაქი, ბრინჯის ფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, მანანის ფაფა, ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, შემწვ. კარტ. ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, ხაჭო, არაჟანი, ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი,შემწ. კარტოფილი, ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, ბრინჯ. ფლავი, ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, ყველი, ხილფაფა

ჩაი, პური, კაკაო, კარაქი, წიწიბურას ფაფა, ხილფაფა

ჩაი, პური, კარაქი, მაკარონი, ყველით, ხილფაფა

25%

აღნიშნული პათოლოგიის დროს ბავშვებს ესაჭიროებათ სრულფასოვანი კვება, აგრეთვე ვიტამინებით, მინერალებით დატვირთვა განსაკუთრებით აუცილებელია სრულფასოვანი ცილის ყოველდღიური მიღება, რადგან ნერვული სისტემის ფუნქციურ გადახრასთან დაკავშირებით მიღებული მედიკამენტები უკეთესად შეითვისება; სადღეღამისო საკვებ რაციონში (3-6 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის) უნდა შედიოდეს ცილა 70გ, ცხიმი 70გ, ნახშირწყალი 280გ, კალორ. 2100კ.კალლ, საკვების სადღეღამისო რაოდენობა უნდა იყოს-1400-1800გ; საუზმესა და ვახშამზე საკვები კერძების მოცულობა შეადგენს: ფაფა 200-250გ, ყავა, ჩაი, სხვა სასმელი 150-200მლ. სადილზე წვნიანი (I თავი) -200-300მლ, სალათა (გახეხილი) 50გ, ხორცის კატლეტი, გრენკები, ფრიკადელები 70-80გ, გარნირი (ბოსტ. ბურღულის) 130გ, კომპოტი 50გ, ახალი ხილი 100გ, ნამცხვ. 50გ; ბიუჯეტით, განათლების სამინისტროსგან ეძლევათ თანხა 1ლ.70თ.-1ლ.80თ; ჰუმანიტარული დახმარებით ღებულობენ: ლობიოს, ხილფაფას, თევზის კონსერვს, ფქვილს, ზეთს, რაც არ შედის კვების თანხაში; აღნიშნული პათოლოგიის დროს სახის არეში პარეზნის ან დამბლის შემთხვევაში საღეჭი აპარატის ფუნქციის დაქვეითებისას ესაჭიროება ბავშვს ნახევრად თხევადი კერძები, ჰომოგენური საკვები (გახეხილი სახით), რაციონი უნდა შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკობრივ მოთხოვნილებას. იგი მდიდარი უნდა იყოს C,A,B ჯგუფის ვიტამინებით: მდგომარეობის გაუმჯობესების შემდგომ საკვების კულინარიული დამუშავება შესაძლებელია მოხდეს უფრო მკვრივი საკვების სახით.

 

  ცხრილი 1.

ფრიტურულ ცხიმად გამოყენებული მზესუმზირის ზეთის ხარისხის შესაფასებელი სკალა

ხარისხის მაჩვენებლები

მნიშვნელობის კოეფიციენტი

ბალების რაოდენობა

5

4

3

2

1

ფერი (გამჭოლი და არეკლილი სინათლისას თეთრ ფონზე 400C ტემპერატურის პირობებში)

3

მოჩალისფრო

ყვითელი

ინტენსიური ყვითელი

ინტენსიური ყვითელი მოყავისფრო ელფერი

ღია ყავისფერი

ყავისფერი ან მუქი ყავისფერი

გემო (400C ტემპერატურის პირობებში)

2

უცხო გემოს გარეშე

კარგი, მაგრამ უცხო .

სუსტად გამოხატული სიმწარით

მწარე, ნათლად გამოხატულის გარეშე.

ძალიან მწარე, ყელში არასასიამოვნო ღიტინის შეგრძნების გამომწვევი.

სუნი (არანაკლებ 500C ტემპერატურის პირობებში)

2

უცხო სუნის გარეშე

მზესუმზირას ზეთისთვის დამახასიათებელი სუნის გარეშე, უცხო სუნის გარეშე.

სუსტად გამოხატული, არასასიამოვნო, ზეთის თერმული დაშლის პროდუქტებისათვის დამახასიათებელი.

გამოხატული, არასასიამოვნო, ზეთის თერმული დაშლის პროდუქტებისათვის დამახასიათებელი.

მკვეთრი, არასასიამოვნო ზეთის თერმული დაშლის პროდუქტებისთვის დამახასიათებელი.

ფრიტერის ხარისხი

ბალური შეფასება*

საშუალო ბალის განსაზღვრის მაგალითი: (4X3+3X2+3X2)/7=3,4**,

სადაც მრიცხველი: 4,3,3, – არის ბალების მაჩვენებელი მათი ხარისხობრიობის მიხედვით.

 3,2,2, – არის მნიშვნელობის კოეფიციენტი.

მნიშვნელი: 7 – არის მნიშვნელობის მაჩვენებლების ჯამი.

საუკეთესო

კარგი

დამაკმაყოფილებელი

არადამაკმაყოფილებელი

5

4

3

2,1

 

* – ითვლიან საშუალო მაჩვენებელს მნიშვნელობის კოეფიციენტის გათვალისწინებით.

** – თუ განაყოფი ნაკლებია 0,5-ზე, მაშინ მას არ ითვალისწინებენ, თუ ტოლია ან მეტია 0,5-ზე – ამრავლებენ.

 ცხრილი 2.

ფრიტურული ცხრიმებად გამოყენებული კულინარიული ცხიმების შესაფასებელი სკალა

ხარისხის მაჩვენებლები

მნიშვნელობის კოეფიციენტი

ბალების რაოდენობა

5

4

3

2

1

ფერი (გამჭოლი და არეკლილი სინათლისას თეთრ ფონზე 400C ტემპერატურის პირობებში)

3

თეთრიდან ღია ყვითლამდე

ყვითელი

ყვითელი მოყავისფრო ელფერით

ღია ყავისფერი

ყავისფერი

გემო (400C ტემპერატურის პირობებში)

3

ცხიმის სახეობიდან გამომდინარე, უცხო გემოს გარეშე.

კარგი, მაგრამ უცხო გემოთი

სუსტად გამოხატული მომწარო

მწარე, ნათლად გამოხატული უცხო გემოთი

ძალიან მწარე, ყელში არასასიამოვნო ღიტინის შეგრძნების გამომწვევი.

სუნი (არანაკლებ 500C ტემპერატურის პირობებში)

2

ცხიმის სახეობიდან გამომდინარე, უცხო სუნის გარეშე.

სუსტი უცხო სუნით

სუსტად გამოხატული, არასასიამოვნო, ცხიმების თერმული დაშლის პროდუქტებისათვის დამახასიათებელი

მკვეთრად გამოხატული, არასასიამოვნო, ცხიმების თერმული დაშლის პროდუქტებისათვის დამახასიათებელი

არასასიამოვნო მკვეთრი, ცხიმების თერმული დაშლის პროდუქტებისთვის დამახასიათებელი

შენიშვნა: საშუალო ბალის გამოთვლა წარმოებს მნიშვნელობის კოეფიციენტის გათვალისწინებით.

 ცხრილი 3.

 ფრიტურული ცხრიმების გამოყენების აღრიცხვის ჟურნალი

რიცხვი (საათი) ცხიმის გამოყენების დაწყება

ფრიტერის ცხიმის სახეობა

წვის დასაწყისში ცხიმის ორგანოლე-პტიკური შეფასების ხარისხი

შესაწვავი აღჭურვი-ლობის ტიპი

პროდუქ-ციის ტიპი

წვის დასრულების დრო

წვის დასრულე-ბისას ცხიმის ორგანოლე-პტიკური შეფასების ხარისხი

დარჩენილი ცხიმის გამოყენება

გამაკონტრო-ლებელი პირის თანამდებობა, სახელი, გვარი, მამის სახელი

გამოსადეგი ნარჩენები ცხიმი, კგ

უტილიზი-რებული ცხიმი, კგ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

 

 

 

 

 

 

 

 

 


1. 30/10/2017 - საქართველოს მთავრობის დადგენილება - 487 - ვებგვერდი, 01/11/2017